Wykład III - ???
Ameryka Północna
Nazwa Ameryka pojawia się pierwszy raz w 1507 roku na mapie Martina Waldseemuller’a, który chciał w ten sposób uczcić Amerigo Vespucci, kosmografa (kartograf, astronom).
Powierzchnia 24,709,000 km2
Liczba ludności 530 mln
Gęstość zaludnienia 22,9os/km2
Kraje - 23
Terytoria zależne - 22
Skrajne punkty
N – Półwysep Murchisona
S – Punta Mariato
W – Przylądek Księcia Walii
E – Cape St. Charles
Rozciągłości:
7170 km – z północy na południe
6700 km – z zachodu na wschód
Amerykę można podzielić na środkową (obszar napołudnie od Meksyku), angloamerykę (Kanada, USA) i Amerykę Łacińską (Meksyk i na południe).
Największe wyspy: Grenlandia, Ziemia Baffina, Wyspy Królowej Elżbiety...
Ameryka została odkryta przez wikingów.
982 – odkrycie Grenlandii przez Eryka Rudego
Około roku 1000 Leif Erikson dociera do Labradoru
1492 – pierwsza wyprawa Kolumba, który opłynął do archipelagu Bahamów, północnych wybrzeży Kuby i Haiti.
1519 – zaczyna się kolonizacja. Ferdynand Cortez, hiszpański konkwistador, podbija prawie całe państwo Azteków. Hiszpanie skupili się na Ameryce Południowej, w początkowej fazie kolonizacji skolonizowali większość wybrzeży wschodnich i okolice zatoki meksykańskiej.
1534 – pojawiają się francuzi, którzy kolonizowali centralną cześć Ameryki do wielkich jezior. Nazwali tę kolonię Nową Francją.
1607 – pierwsza kolonia angielska, stworzenie miasteczka Jamestown. Kolonię nazwali Wirginią.
1776 – powołanie pierwszego państwa na terenie Ameryki Północnej. USA. 13 kolonii. 4 lipca. Ogłoszenie niepodległości Stanów Zjednoczonych
1821 – Stany Zjednoczone Meksyku ogłosiły niepodleglość
1867 – Dominium Kanady
Najdłuższa linia brzegowa – 75,600 km
Typy wybrzeży
Wybrzeże poprzeczne riasowe (południowa część Alaski), wysokie i długie pasma górskie wchodzące poprzecznie do głównej linii brzegowej
Wybrzeża równoległe, wysokie paska górskie ułożone równolegle do głównej linni brzegowej, strome, wysokie zbocza, brak zatok
Wybrzeża kanałowe, głębokie, krzyżujące się ze sobą fjordy
Wybrzeże zatokowe (wybrzeże wschodnie USA, od nowej Szkocji po karolinę północną), glębokie rozwinięte ujścia rzeczne
Wybrzeże lagunowe (od florydy po jukatan, niemal cała zatoka meksykańska), duża ilość piaszczystych plaż
Wybrzeże koralowe z elementami wybrzeża namorznowego (Floryda), roślinność drzewiasta, krzaczasta znosząca zalewy słonej wody bardzo dobrze (w zwiąsku z nią otworzono park narodowy Everglades w południowej części Florydy, na zachód od Miami, założony w 1947, największy obszar chroniony namorzynów w ameryce północnej)
Na terenie parku
*cypryszniki z ich korzeniami from hell
* bagienne sosny elliota
* w obrębie bagiennych obszarów formacje trawiaste zwane przez indian trawiastą wodą (pa-hay-okee)
* hammocks (liczne, niewielkie wyspy pomiędzy bagiennymi terenami)
* pantera florydzka
*opos
* manat florydzki
*bielik amerykański
Ameryka jest górzysto-wyżynna. 1/3 to góry (33%).
Średnia wysokość części lądowej 677m
Najwyższy punkt jest na Alasce – Masyw McKinley – 6194 m n.p.m.
Najnizszym punktem jest Dolina Smierci 86 m ppm
...
Góry Eliasza – 500/250km. Najbardziej zlodowacone góry na świecie. Jedne z najbardziej. Wiąze się z dużymi opadami śniegu na które wpływa ciepły prąd Alaski. Lodowce spływają na przedpole górskie i łącząc się tworzą lodowce piedmontowe (np Lodowiec Malaspina 4k powierzchni).
USA - KOLDYRIERY
W obrębioe kolrydier są góry skaliste. Są ze skał osadowych, metamorficznych i magmowtch. Często występują płaskie, wypiętrzone pagórki (mesa). Szczyty są z bazaltu, odporne na wietrzenie. Zagłębienia pod nimi nazywają się Parks.
Najstarszy park świata Yellowstone powołany w 1877. Gejzery i zjawiska wulkaniczne. Gorące źródła, wulkany błotne. Górne terasy Mammoth Hot Springs (biała barwa od trawertynów czyli związków wapnia wytrąconych z gorących źródeł). Morning Glory Pool (tęczowe od bakterii).
Dolina Monumentów – wyżyna Kolorado. Wyspowe góry, wznoszące się ponad 200m ponad poziom terenu. Zbudowane z czerwonego piaskowca odpornego lepiej na wietrzenie. Poziom terenu 1500-1800 mnpm. Powstawanie zaczęło się 250 mln lat temu gdy dnem doliny było morze. Rodzaje monumentów: totemy, rękawiczki, 3 siostry,kapelusz meksykanina. Tutaj jest jedyne miejsce w USA gdzie krzyżują się granice 4 stanów (4 Corners, Utah, Kolorado, Arizona, Nowy Meksyk).
Park Narodowy Łuków Skalnych – ponad 1000 łuków skalnych z czerwonego piaskowca (opisać jak powstają!!!). Majtki Starej Panny (20m wysokości), Landscape Arch (89m długości), Ogród Diabła, okna, Tęczowy Most (poza parkiem, 300 km od niego, 88m wysokości, 84 długości).
Park Narodowy Skamieniałego Lasu (północny wschód Arizony) – skamieniałe drzewa. 225 mln lat temu drzewa tam roznące w warunkach tropikalnych zostały pogrzebane przez dużej miąższości osady pyłów wulkanicznych. Z pyłów wypłukiwana była krzemiona która dostawała się do tych pogrzebanych drzew, po rozkładzie materiału organicznego, pozostała skamieniała czysta krzemionka z dużą ilością tlenku żelaza naśladująca kształt drzewa.
Uskok San Andreas – najdłuższy i najbardziej aktywny tektonicznie uskok. 100 wstrząsów rocznie. Gdzie jest? Ponad 1000 km długości, do 15 km głębokosci. Powstanie uskoku ok 20 mln lat temu. Aktywność wiąże sie z ruchem płyty pacyficznej, która przesuwa się na północny zachód wzdłuż płyty północno-amerykańskiej. Największe trzęsienie w 1906 roku. Przesunięcie tych płyt względem suebie wynioslo 6,4 m. Zginęło wtedy w San Francisko ok 3k osób. Kolejne 1989. Runął wiadukt, zabił ok 60 osób pod tym wiaduktem.