Prevention ćwiczenia

Ćw 1 2/10/2012

Charakterystyka środowiska hodowlanego

Środowisko naturalne – zespół czynników biotycznych i abiotycznych kształtowanych zgodnie z prawami przyrody bez ingerencji człowieka. Oddziałuje na zwierzęta wolnożyjące, na zwierzęta gosp oddziałuje środowisko sztuczne – w odniesieniu do zwierząt gospodarskich określane środowiskiem hodowlanym)

Krowy – obora, świnie – chlewnia, kury – KURNIK :D

Środowisko hodowl. zbliżone do naturalnego – wybiegi, pastwiska, gospod. ekologiczne, amatorskie hodowle drobiu - w takich środowiskach opór niegroźny dla zwierząt, zw. właściwie ukształtow. swoją konstytucję i wykazuje max możliwą produkcyjność).

Człowiek to czynnik wiodący – modeluje i ksztaltuje środ.

Opór środowiska – suma niekorzystnych dla zw czynników śr hodowlanych ograniczająca prawidłowe funkcje fizjologiczne – leżenie, ruch, zabiegi higien oraz behawioralne

Mikrośrodowisko hodowlane – rodzaj śr hod, w którym zwierzę ma swój mikroklimat i mini ekosystem – akwarium, terra, vivarium

środowisko bytowania – miejsce przebywania zw. towarzyszących lub innych, mieszkających w pomieszczeniu razem z ludźmi – dom, ale gatunki wolnożyjące – to środowisko naturalne

CZĘŚCI ŚROD.NAT

czynniki abiotyczne – część nieożywiona – powietrze, światło, parametry miktokli. ( temp, wilg, ciśń atm, opady) woda, gleba, sole rozpuszcz w wodzie , składniki chemiczne paszy

biotyczne – ożywione – rośliny, zwierz, drobnoustr

PARAMETRY ŚROD. HODOWLANEGO

System utrzymania – żywienie, pojenie, użytkowanie, zabiegi pielęgnacyjne, działania prewencyjne

System użytkowania

– mikroklimat pomieszczeń – temp, wilgotn, ochładzanie, ruch powietrza, składn powietrza – mikroflora, zapylenie, stężenie gazów; oświetlenie

- budynek inwentarski

- pastwisko – rodzaj gleby, zawart pierwiastków, zanieczyszcz, zbiorn wodne

- wybieg

EKISTYKA – nauka o osiedlach ludzkich – planowanie

Budynek inwentarski – twór stanowiący specyficzny biotop dla stworzenia dogodnego środowiska zwierzętom, niezbędne urządzenia klimatyczne;

wielkość wypadkowa zależna od – zewn czynników meteo, właściwości izolacyjnych budynku, obsady zw, produkcji ciepła i metabolitów

HIGIENA ZW.

relacje zwierze-środowisko-człowiek, interdyscyplinarna

bada warunki środowiska życia zwierząt, opracowuje normy utrzymywania zwierząt – optymalne stany zdrowotne i odporność na choroby)

dążenie do optimum ekologicznego dla ich bytowania i produkcyjności

Zoohigiena – nauka określająca zasady utrzymania i pielęgnacji zwierząt gospodarskich w zależności od rasy, gatunku, wieku, użytkow, stanu fizjol dla zwierząt w różnych warunkach gospod i porach roku

określa zasady utrzymania zwierząt w warunkach zbliżonych do naturaln – wybiegi i pastwiska – oraz pomieszczeń inwentarskich

przepisy usytuowania pomieszczeń i budynków

wielkość budynku, wentylacja, właściwości podłogi i ściółki

PREWENCJA WET

przeciwdziałanie obniżaniu odporności ogólnej

eliminowanie stanu zagrożenia spadku produkcyjności

przeciwdziałanie występowaniu choroby

PROFILAKTYKA

niedopuszczenie do choroby, utrzymanie organizmu w stanie zdrowia

zabezpieczenie odporności siarowej

immunoprof swoista

zapobieganie dotyczące bezpośrednio zwierząt w obrębie poszczególnej grupy technolog – noworodków, okres okołoporodowy, poporodowy, cykl laktacji krów, tuczu, opasu, okołoodsadzeniowego

SYSTEMY UTRZYMANIA /CHOWU/ zależą od

gatunku, wieku, płci, rasy

stanu fizjol

użytkowości

ilości obsady w danym budynku

podłoża, paszy

RODZAJE SYSTEMÓW UTRZYMANIA (podziały ze wzgl na)

ILOŚĆ

ekstensywny – do 50 szt opasów/tuczników

półintens 150-300-500

intensywny ponad 300/500 do kilku tysięcy

PODŁOŻE
ściołowy – wygodny – 10 kg słomy na krowę na dzień (płytki – usuwany codziennie, głęboki)

mniej urazów, mniej chorób zakaźnych, słoma oczyszcza racice z kału, obory bardzo suche

gładkie, nie śliskie, twarda równa stabilna powierzchnia

ażurowe, rusztowe, szczelinowe

bezściołowy

rusztowe – łączna powierzchnia elementów pełnych mniejsza od łącznej powierzchni szczelin, nad kanałami, przy kanałach i za stanowiskami zwierząt wąskie)

szczelinowe – łączna powierzchnia beleczek większa od szczelin, stosowane nad kanałami szerokimi, mogą być dla młodego opasu lub posadzka w korytarzach komunikacyjnych

Tucznik

szczelina 17mm

beleczki kształt trapezowaty

Podłogi
materiał nietoksyczny

wytrzymały na obciążenia

odpowiednie szerokości beleczek i szczelin

wzajemny stosunek szczelin do beleczek zachowany

dobra jakość wykonania

Uwiązowy

krótko-średnio-długo stanowiskowy

Obory wolnostanowiskowe

Pomieszczenia wolnowybiegowe

Legowiska boksowe – tył 15-20cm w zależności od usuwania odchodów, cielę do 2 tygodni utrzymywane na ściółce, w pojedynczych kojcach ma ażurowe ściany o szerokości 81 cm lub 80% wysokości w kłębie

Planowanie

siara 5-7 dni pojedyncze klatki, po odpojeniu siarą do 10-12 tygodni kojce grupowe

Głęboka ściółka +30% do powierzchni – rasy mięsne częściej

Wybieg – ogrodzony, przylegający do budynku inwentarskiego, utwardzony, wyprofilowany, skanalizowany, nie dopuszczalne zanieczyszczenia

KONIE

• stanowiskowy – 3 m dł / 1,6 m szer

• boksowy – porodówka 4x4m, zarodowe 4x3,5, robocze/sportowe 3x3,5

• biegalnie – bezsłupowe stajnie, kon luzem, wiązane na jedzenie, klacze ze źrebakami, młodzież, 5-7m2 na konia, a na klacz ze źrebakiem aż 8 m2

DRÓB

• klatki przejściowe 550cm2/kurę, a udoskonalone 750

• systemy alternatywne

TRZODA

• ekstensywne przydomowe

• przemysłowe – tuczarnie, warchlakarnie, pomieszczenia porodowe

LOCHY

• indywidualne

• indywidualne – produkcja wielkostadnna, stresujące, brak naturalnego instynktu

• grupowy- lochy w ściołowych lub bezściolowych pomieszczeniach

• kojce porodowe

POJEDYNCZO

Knur – pojedynczo 6m2

Locha 2x0,6 m

Locha i prosię 3,5m2

Knury i loszki 30-110 kg 2,7m2

GRUPOWO

locha 1,6m2

knurki 1,4m2

ZASADY BEZŚCIOŁOWE

• stopniowo adaptować zwierza już od cielęcia

• nie powyżej 200kg na rusztowe i szczelinowe na dłuższy czas

• utrzymywanie w boxie cielę lub bydło opasowe na podłożu szczelinowym

• na bezściółkowym 3x na rok robimy korektę racic

• WADY – urazogenne strzyki i konczyny, nadmierne stężenie gazów co2, nh3 i h2s, ograniczenie naturalnych instynktów poszukiwawczych zwierząt (DOBROSTANU!)

CECHY DOBREGO MATERIAŁU ŚCIÓŁKOWEGO

• chłonny

• suchy i wchłaniający odchody

• słoma zbóż ozimych żytnia – twarda

• gorsza jęczmienna bo krucha i słabo wchłania płynne odchody oraz emituje pył

• w owczarniach nie stosujemy słomy zbóż jarych

• wilgotne – nie wchłania, same emituje dodatkową wilgoć

• nie może być słoma stęchła, zepsuta, spleśniała, grzyb., rdza, bo zje i zachoruje

• wysuszony torf jako materiał o dużej wartości ściółkowej bo sprężysty i zapobiega odleżynom

• trociny do chlewu

• nie trociny dla konia bo zje i MOŻYSKO

ĆWICZENIE 2 16.10.2012

Uboczne produkty systemów utrzymania zwierząt

obornik – produkt powstający w ściołowych systemach utrzymania

gnojowica – bezściołowych

gnojowica rozcieńczona - gdy dodajemy wody powyżej 20% a sucha masa to poniżej 8 %, sucha masa to N, K, P Ca i Mg

obieg zamknięty – zminimalizowane ryzyko odpadów i zanieczyszczeń do gleby i wód gruntowych

SYSTEMY SKŁADOWANIA ODPADÓW ZWIERZ.

• odpady organiczne - wykorzystane jako nawozy

• zależnie od systemu utrzymania wymagane odpowiedniego zagospodarowania w postaci budowy płyt obornikowych i zbiorników na gnojówkę – system ściółkowy oraz gnojowicę – bezściołowy

ZBIORNIKI

• systemy ściołowe – są wspólne/ oddzielone zależnie od potrzeb, wielkości produkcji i usytuowania, zabezpieczenie by nie zamarzały, podziemne

• dużo zwierząt, wysoki poziom wód gruntowych – budowa zbiorników naziemnych/podziemnych lub częściowo naziemnych na gnojowicę

• magazynowanie gnojówki – zbiorniki wyniesione

• wielkość/usytuowanie/zagłębienie/przykrycie

• rozwiązania technologiczne zbierania, pompowania zależnie od warunków i są indywidualne, minimalne 6msc warunkujące degradowanie drobnoustrojów

PARAMETRY ISTOTNE W DOBORZE WIELKOŚCI ZBIORNIKA NA ODPADY

• gatunek

• system utrzymania

• wielkość obsady zwierzęcej

DEGRADOWANIE ŚRODOWISKA

• zanieczyszczenie wody – strumieni, stawów, rzek

• erozja, osad i zmętnienie wody

• bezpośrednia emisja kału/moczu do żywności, bakterii, wirusów i pierwotniaków

• wzbogacenie środowiska – gleb, wody, nawożenie

WYKORZYSTANIE ODCHODÓW ZW

• postać nawozów – składn. odchodów uzyskanych z trzody chlewnej w 8% suchej masy w dawce 10m3/ha dostarcza tzw pierwiastków biogennych 64kg N, 40kg P, 30 kg K

ŻYWIENIE TMR total mixed ration – pełnoporcjowy, mieszanka paszy treściwej I objętościowej zmielonych I wymieszanych ze sobą, krowy w laktacji, zasuszeniu ale wtedy są różnice w składzie

ZALETY TMR

• zawartość suchej masy większa – 4-8 tygodni wcześniej niż w tradycyjnym żywieniu

• wzrost Mleczności 5-8%

• utrzymanie prawidłowego pH żwacza 6,2-6,8

• wzrost namnażania mikroflory żwacza

• usprawnienie trawienia celulozy

• lepsza kontrola żywienia

STOSOWANIE TMR

• poszczególne składniki paszy skarmiane są razem, precyzyjnie odmierzone i dokładnie zmieszane

• ustalone zapotrzebowanie dzienne na Mleczność, składniki Mleka tł i białka, ilość zjadanej paszy i konsystencja kału

• nie dzieli stada na grupy tylko wylicza zapotrzebowanie dla 1/3 krów najlepszych, a w zasuszeniu dawkę dla laktacyjnych rozcieńcza się 3-4kg słomy

• komponenty: kiszonki, sianokiszonki, ziarno zbóż, kukur, nasion bawełny, wysłodki suszowe, śruta sojowa, młóto browarniane, niewielkie ilości glikolu propylenowego, dodatki min wit, dwuwęglan sodu

SKŁAD TMR

• kiszonki kukur, sianokisz, młoto brow, słoma pszenna, kiszonki, ziarno kukur, śruta jęczn, pszenżyta, rzepakowa, sojowa poekstrakcyjna, gliceryna, koncentrat energetyczny, witam, kwaśny węglan sodu, kreda pastewna

MECHANIZACJA

• zasady dotyczące urządzeń – wydajne, wpływające pozytywnie na war. higieczniczne, szybkie, ciche, prosta obsługa, łatwa naprawa, tanie

• zależność organizmu zwierzęcego a urządzenia mechaniczne to tzw ERGONOMIA ZOOTECHNICZNA, określa przystosowanie urządzeń do możliwości analitycznych i psychicznych zwierząt by mogły z nich korzystać, uwzględnienie poziomu inteligencji by dane zwierze mogło nauczyć się korzystać z tego urządzenia

METODY ZADAWANIA PASZ:

• urządzenia chwytakowe – ładowarki, przenośniki; przenośniki widłowe, ładowarki wyszarpujące, wycinarki bloków kiszonki, ładowarki frezujące, posypywarko-sielarka

DRÓB

• system automatycznej podaży wody, paszy

• sztuczne oświetlenie i wentylacja

ĆWICZENIA 3 30/10/2012

mikroklimat pomieszczeń inwentarskich i systemów utrzymania wpływa istotnie na dobrostan zwierząt, stan zdrowotny i wysokość produkcyjności – SYNERGIZM CZYNNIKÓW

Główne parametry mikroklimatu: temp, wilgotność, ochładzanie, zapylenie i domieszki gazowe, oświetlenie, ruch powietrza, mikrflora

Źródła ciepła powietrza atmosferycznego – promieniowanie słoneczne ogrzwa powierzchnię ziemi

Na temp powietrza w pomieszczeniu wpływa temperatura zewnętrzna, ciepłochronność ścian i liczba/masa zwierzęcia przypadająca na kubaturę pomieszczenia

Właściwości termoregulacyjne (podział zwierząt)

• stałocieplne – homojotermiczne, wysoki metabolizm i termoregulacja (ptaki ssaki)

• zmiennocieplne – poikilotermiczne (niestała temp)

• przemiennocieplne – heterotermiczne (hibernacje, estywacja czyli sen letni) plus cechy pozostałych grup

ektodermy - ciepło otoczenia do Temp wewn

endodermy – metabolizm powoduje wzrost temperatury wewn (katabolizm)

TERMOREGULACJA zdolność utrzymania stałej Twewn niezależnie od otoczenia, akt odruchowy złożony, kontrola CUN

Układ termoreg: receptory obwodowe – termoreceptory, termodetektory ośrodkowe, ośrodek termoregulacji, efektory termoregulacji

DZIAŁANIE MECHANIZMU TERMOREGUL.

• regulacja oddawania ciepła – termoregulacja chemiczna

• regulacja wymiany ciepła org/otoczenie – reakcja fizyczna w celu zachowania bilansu cieplnego, homeostazy termicznej

Wymiana ciepła organizm/otoczenie: radiacja –promieniowanie, konwekcja-unoszenie, kondukcja-przewodzenie oraz ewaporacja-parowanie

MECHANIZMY TERMOREG

• autonomiczny- naczynioruchowy, termor.drżeniowa, bezdrżeniowa przez wzrost przemian metabol.

• behawioralne – pod kontrolą kory mózgowej, unikanie miejsc ciepłych, termoregulacja socjalna, ustawianie ciała względem słońca

• inne: warstwy termoreg-włosy,pióra,tłuszcz, stroszenie piór, zianie, pocenie, stroszenie sierści, zmiana barwy, ruch

Owady – 50%mc to glicerol, obniża punkt zamarzania i przechłodzenie do -60stopnC

Ryba polarna: wzrost gęstości krwi w niskiej temp, zredukowanie ilości krwinek lub brak, tlen w osoczu, większe serce

STREFA OBOJĘTNOŚCI CIEPLNEJ taki zakres temperatur środowiska w którym straty ciepła w równowadze z minimalną produkcją ciepła (zw. homojoterm.)

dolna t.kryt, górna, poza nimi jest strefa fizjologicznie niskich i wysokich temperatur

Ewaporacyjne t.krytyczne ETK – efekt temp środowiska powyżej której znacznie rosną straty ciepła parowania, ziania i pocenia. Zakres TDK i ETK to strefa najmniejszego wysiłku termoregulacyjnego i uzyskiwanie największej wydajności energetycznej produkcyjności zwierzęcej.

TempDolnaKryt – to najniższa efektywna temperatura strefy termoobojętn poniżej której zwierzę musi podnieść pobór energii do utrzymania temp wewn na poziomie fizjologicznym, kalkulacja parametru: masa ciała zw, grubość okrywy, tkanki tłusczowej , wielkość pokarmu i xkrotność potrzb bytowych, liczba zwierząt w grupie oraz posadzka i ruch powietrza

Przekroczenie TgórnejKryt – stres cieplny, rozszerzenie n.krw, przekrwienia, wzrost ciepła oddawanego do otoczenia,koń się poci, paruje, pies zieje, krowa poci się i zieje

Stres cieplny krów - ospałe, niechęć ruchu, spadek mleka, wzrost oddychania, ślinienie, spadek akt flory żwacza, atonia żwacza

Świnie – bardzo wrażliwe, otępienie, chwiejny chód, wzrost ilości moczu, ślina 2litry na godzinę, udar, upadki zależnie od masy ciała, intens.żywienie, system utrzymania, temperatury 42,43; u knurów hipertermie już od 25 do 35 stopni na betonie

Ograniczenie wpływu wysokich temp

• woda stale

• więcej wit C

• więcej tł paszy – metabolizm nie wydziela ciepła jak węglowodany a pasza w najchłodniejszej porze dnia

• dostosuj dawki

• więcej potasu u krów

• mniej zwierząt

• cień

• wentylacja

temp a rozród

• obniżenie płodności

• zaburzenia cyklu

• obumieranie zarodków

• spadek mleka

• zaburzenia spermatogenezy

• spada libido sexualis

POMIARY

t.cieczowy – momentalny, maxym, minim, maksym-min, termograf, t.oporowy, elektryczny, termopary, termistrowe, bezdotykowe, termohigrometry, mierniki wielofunkcyjne

WILGOTNOŚĆ-źródło ewaporacji fizycznej – parowanie powierzchni mokrych, ewaporacja fizjologiczna czyli z powłok i dr oddechowych oraz para wodna

WSKAŹNIKI HIGROM.

• wilgotność bezwzgl – bezwzględna zawartość pary wodnej gxm3

• aktualna prężność pary wodnej – ciśnienie parcjalne wywierane przez parę wodną – wys słupa rtęci

• wilgotność max – absolutna wilgotność czyli max prężność pary wodnej – max ilość pary wodnej jaka zmieści się w powietrzu przy danym ciśnieniu atmosferycznym i temperaturze gxm3 lub Paskale

• wilg wzgl - % stosunek wilg bezwzgl do max wskaźnika na stopień wysycenia powietrza parą wodną

• niedosyt fizyczny wilgotności – różnica wilg max a wilg bezwzgl powietrza w danej T w gxm3; ile gram pary wodnej zmieścimy w nasyceniu 1m3

• PUNKT ROSY to temperatura osiągnięcia nasycenia parą wodną (wilgotność bezwzgl = wilg max) a temperatura poniżej punktu wykrapla się w mgłę (powietrze) lub rosę na ścianach, szybach, sierści

Suche powietrze – wysycha i pęka skóra, infekcje, zakażenia

Wilgotne – spada wydajność, choroby, inwazje, przeziębienia

OZNACZANIE WILGOTNOŚCI

psychrometry (w.bezwzgl) zwykły Augusta, aspiracyjny Axssmana

higrometry – wilg wzgl – np. włosowy

higrografy

termohigrografy

elektryczne, higrom. półprzewodnikowe – chlorek litu (różna przewodność przy różnej jego wilgotności)

CWICZENIA 13.11.2012

Ruch powietrza i ochładzanie – przemieszczanie mas powietrza, spowodowane różnicą T i ciśnień , z wyższego do niższego; poziomy ruch to wiatr, pionowy to burze,trąby i turbulencje

Zależy od temp, wilgotności, promieniowania słonecznego, u nas wiatr działa oziębiająco gdy temperatura powietrza jest niższa niż t ciała.

Wiatry zachodnie –zmien.prędko, łagodne, hartują zwierzęta, zwężenie i rozsz n podskórne krwionośne, powodują wzrost Hb i erytrocytów

wsch/płd/pn -przy niskich T powodują przeziębienia i spadek odporności

Działanie biometeorologiczne – ciepło i suchy silny wiatr powodują zaburzenia psych/fizj

Cechy powietrza – kierunek (róża wiatrów 8/16 kier), prędkość, najsilniejszy w miejscu zagęszczenia

Przeciąg – ruch powietrza w pomieszczeniu dla zwierząt powyżej 0.3 m/s; szkodliwe – młode 0,2 zimą, najgorzej uwięziowe

Spadek T poniżej skóry i powoduje buforowanie w okrywie włosowej – to prędkość powietrza powoduje rozerwanie połączeń izoelektrycznych włosów puchowych

Dzialanie ochładzające – zależy od szybkości a nie wprost proporcjonalnie od T

Anemometr – wiatromierz, przy dużych v [statyczne – wiatromierz Wilda, dynamiczne, elektr, jonowe

]

katatermometr – małe v, Hilla

Ochładzanie- zespół zjawisk przyczyniający się do oddawania ciepła z organizmu zwierzęcia, siła oziębiająca; biometeorologiczna miara utraty ciepła, mierzy potencjalną siłę oziębiającą środowiska zewnętrznego

Wielkość ochładzania (H) straty ciepła z jednej powierzchni w jednostce czasu w miliwatach/cm2

Wypadkowa T, wilg, ruchu powietrza, ciśń atm, natęż prom słon, T wewn powierzchni konstrukcji – pozwalająca ocenić warunki środowiska zwierzęcego.

- mała – przegrzanie

- duża – hipotermia

H = F/S

H – indeks katat. czyli ochładzanie

F – współcz. katat. J/dm2

S – czas ochładzania s.

Jednostka ochładzania W/dm2

Oświetlenie – naturalne/sztuczne , prom UVA, B

Psy – witamina D3 pobierana wyłącznie z pokarmem – wywołuje tzw odczyn i pigment skóry , za długo – stany zapalne skóry

Fotouczulenie, fotosensibilizatory czyli fotokatalityczne związki chemiczne wykazujące właściwości uczulające skórę człowieka i zwierzęcia na działanie światła słonecznego lub promieni uv- rośliny z furanokumaryną (gryka, lucerna, dziurawiec – hiperycyzm), kwasy żółć, AB starsze, pbólowe, pzapalne (naproxen, diklofenak, piroksykam), leki kardio (Bblokerypropranolol, diuretyki), pdepres i psychot.

Konwekcja – unoszenie

Furanokumaryny wykorzystywane w bielactwie – do repigmentacji

Terapia fotodynamin.

podział na dnia długiego i krótkiego

• dnia długiego – rośnie aktywność płciowa w okresie wydłużania dnia wiosną – klacz

• krótkiego – aktywność płciowa rośnie ze skracaniem dnia – owca, koza, jeleń

• asezonowo – bydło (hormony)

• sztuczna kwoka – promiennik ciepła

• promieniowanie podczerwone – 7-20mm, pisklęta i prosięta

Oświetlenie budynku inwentarskiego

oświetlenie – stosunek natężenia padającego strumienia światła do pola powierzchni oświetlanej przez niego; zależy od: położenia geogr, pory dnia i roku, usytuowania budynku, okien, pogody

promieniowanie słoneczne mierzymy

• kolorymetryczne - solarymetr, pyrheliometr

• fotometryczne – fotometr fotoelektr, fotochem.

• usłonecznienie – heliograf

• natężenie oświetlenia – luksomierz w pomieszczeniu – współczynnik oświetlenia czyli powierzchnia okien/powierzchnia podłogi, kąt padania światła oraz kąt otwierania okna

ZAPYLENIE cząsteczki organiczne(rozdrobniona pasza, rośliny, obornik, nabłonki i naskórki, grzyby i zarodniki) i nieorg.(azbest, piasek, nawozy, środki ochrony roślin)

• grube ponad 10 mikrometrów

• drobne 1-10

• najdrobniejsze poniżej 1 mikrmetra

SZKODY ZAPYLENIA

• metale ciężkie- nowotwory

• azbest - nowotwory

• aspergiloza płuc - grzyby

• zaburzenia termoregul – zatkanie gr potowych i łojowych

• zapal skóry

• matowienie sierści

• spadek odporności obronnej błon śluzowych

• spadek ruchu rzęsek nabłonka oddechowego

• infekcje

• alergie wziewne

• pylica płuc – osiadanie cząstek 0,1 do 5 mikrometrów

• zwłóknienie płuc po pylicy

OZNACZANIE ZAPYLENIA

• metody wagowe

• obliczeniowe

• pyłomierz rzutowy Owensa

• konimetr Zeissa

norma

poniżej 400cząstek na 1cm3 metodąkonimetryczną

max 3mg/dm3 metodą wagową

MIKROFLORA POWIETRZA czyli tzw aerozol biologiczny – bakt, wirusy i zarodniki grzyba

CWICZENIE 11/12/2012

pomiar i ocena składowych mikrokimatu

Technologia pomiarów

• temp powietrza – termometria, termografia

• wilgotność wzgl – higrometria, psychrometria, higrografia

• ruch powietrza – katatermometria, anometria

• wielkość ochłodzenia - katatermometria

• zapylenie – konimetria

• zanieczmikrobiol – sedymentacyjna lub zderzeniowa

ogródek meteo

• klatka meteorologiczna zwiera – psychrometr Augusta – suchy i zwilżony termometr, termometr max i minim, termograf, higrometr, higrograf, automat czujnik temp i wilgotności

ochładzanie – katatermometr Hilla cieczowy, wielkość ochłodzenia przy średniej temp ciała człowieka 36,5 stopnia + frygometr – przyrząd z wąskiej kapilary zakończonej od dołu cylindrycznym zbiorniczkiem a część górna rozszerzona i tworząca zbiorniczek dodatkowy, skala uproszczona

POMIAR zanurz w wodzie 70st do 80st, podgrzej do 1/3 cieczy i susz, mierz

OBLICZ WIELKOŚĆ OCHŁODZENIA katawartość/kataindex – wielkość na podstawie pomiaru katatermometru

H=F/S (było wcześniej)

jednostki ciśnień, pomiar (barometry i barografy)

1hPa=1mb (milibary) = ¾ mmHg

1mm Hg = 4/3 HPa

PYŁY
granimetr – wagowo o mniejszej dokładności

konimetr – obliczeniowo – pyłomierz Owensa i konimetr Zeissa

p(suma cząsteczek) = N(dł smugi) x S ( średnie zaniecz )

konis – pył

metoda sedymentacyjna – osadzania – mechaniczne osadzanie pyłów i materii organicznej w powietrzu na powierzchniach np. podłóg

WPŁYW ŚRODOWISKA UTRZYMANIA NA CHOROBY

• stresy powodują zaburzenia rozrodu

• hypo/agalakcję

• spadek wart immun siary

• spadek odporności

• chorobbaktoportunist

• śmierć

• owrzodzenia żołądka

• spadki przyrostów mc

• spadki wykorz paszy

Długi dyskomfort ->pozbawienie dostępu do legowiska, zapalenie kaletek maziowych, kulawizny krów mlecznych

Stare obory 5-10lat

namnożenie bakterii ABopornych

większa gęstość zwierząt, duża koncentracja

MASTITIS

• złe zarządzanie fermą

• sprzęt

• dój

• higiena

• warunki utrzymania zw

• za duża wydajność mleczna i nacisk na nią

• za mało kontroli

WZRTOST TEMP

• spadki apetytu, przyrostów, produkcyjności, efektywności szczepień i odporności, immunoglobulin u noworodków, masy jaj

• więcej chorych, zaburzenia metaboliczne, złe skorupy

ZESTRESOWANE ŚWINIE

• cieplny – ospałe, szysze oddychanie, zaburzenia termoreg

• spadek przyrostów, apetytu, wydłużenie tuczu

• powyżej 25st zły rozród i zaburzenie rui

• mniejsze przezywanie zarodków 2-3tyg ciąży, niezagnieżdżenie w macicy

• bezpośrednia przyczyna zamierania płodów

• mniej mleka

• zmiana składu siary i mniej IG

• przegrzanie jąder – zaburzenie spermatogenezy

• osłabiona aktywność sexualna

• spadek ruchliwości i koncentracji plemników

• spadek żywotności plemników

• spadek ilości nasienia i spadek przydatności rozpłodowej

• spada skuteczność zapłodnienia

ZA ZIMNO – ŚWINIE

• choroby i przeziębienia

• spadki odporności

• niedotlenienie i niedokrwienie skóry

• zaburzenia homeostazy flory saprofprzpok i biegunki

• hipoglikemia

• śpiączka

• wzrost przemian metab

• stres temper.

• syndrom słabego cielęcia / prosięcia

KRÓTKI STRES TEMP

pocenie, oddechy, temp rektalna i pobieranie wody – rosną

pożywienie, wykorzystanie s.masy, przepływ krwi do narządów i produkcja mleka – spada

DŁUGI STRES

spadki mleka

słaby indeks rozrodu

mastitis

kulawki

KROWY A TEMPERATUA

• spada wskaźnik zacielen i inseminacji

• brak obj rui

• trudno rozpoznać ruję

• dłuższe okresy międzywycieleniowe i przestój poporodowy

• spadek progesteronu i estradiolu – krótsza ruja 8h

DWUTLENEK WĘGLA złe samopoczucie, spadek produkcyjności, duszność, przyspieszone oddechy, narkoza

CO: zatrucia przewl, OUN, pobudliwość, brak koncentracji, spadek apetytu

PYŁY: drażniąco, zatkanie gruczołów potowych, zapalenie spojówek i zanieczyszczenie, zatkanie dr odd i utrudnione oddychanie

PRZECIĄG

ruch powietrza powyżej 0,3m/s w temp 18stC – powoduje spadek temp skóry i ciała, spadki odporności i podatność na infekcje

WILGOTNOŚĆ – zależnie od układu termicznego i wilgotności

wzrost T i wilg – utrudnia oddychanie , zle samopoczucie, zaburzenie termoregulacji, hipertermia, udar, śmierć sercowa Świń, przegrzanie i denaturacja białek mięśnia sercowego

wzrost W i spadek T – szybka utrata ciepła i spadek odporności, krzywice, reumatyzm, choroby skóry, zakaźne, zwłaszcza u młodych, spadki produkcyjności mleczności i przyrostów

spadki W i wzrost T – intensywne parowanie i wysychanie, pękanie skóry i blon śluzowych, inwazje drobnoustrojów, kaszel, spadki apetytu, wzrost temp ciała i bezmleczności

spatek T i W - niespotykane, przy awariach w bezściółkowych, zależnie od gatunku jak spadki temperatury

PREWENCJA 27/11/2012

Mikroflora powietrza czyli aerozol biologiczny- bakt, wir i zarodniki grzybów + powietrze (faza rozpraszająca)

4fazy

• gruboziarnista, 100mikrometrów, zakażenia dr odd, szybko sedymentuje 0,3m/s

• pł. drobnoziarnista, 50-100 mikrometrów, ważna rola w zakażeniach aerogennych, sedymentuje 50mikrom to 0,08m/s

• faza pyłu jądrowo-kropelkowego 1-50, nie opada, daleko przenoszony, 1mikrometr opada 0,00003m/s

• faza pyłu bakteryjnego – cząstki stałe 0,1-50 mikrometrów

METODY WYKRYWANIA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA

• sedymentacja osadzanie – płytka petriego z podłożę umieść w pomieszczeniu i działanie powietrza 5-30 minut, potem inkubuj 37st przez 18h, i licz kolonie

• filtry stałe podłoze- przepuszczanie powietrza przez gęste filtry , potem robimy odcisk na petriego i inkubujemy

• filtry z podłożem płynnym – mikroorganizmy zatrzymywane przez płyn, siejemy na petriego z agarem

• syfonizacja – rozpylanie – przepuść powietrze przez syfon, woda wychwytuje cząstki stałe i do szklanej płuczki, siejesz na agar

• zderzeniowe A) podłoże petriego obracane wokół własnej osi, pompa zasysa powietrze zderzające się z płytką, aparat Chirana, Krotowa, chiroskopy, aparat szczelinowy B) podłoże pask.polietylenowych – zasada jak w pkcie A

• elektroprecypitacja – siła elektronów, cząsteczek przechodzących przez joniz. uzyskuje ładunek +/- i zderza się z płytką petriego pod którą jest elektroda, i inkubujemy

GAZY SZKODLIWE

• CO2, amoniak, H2S, CO, metan, radon, gazy kloacze – skatol i indol

• CO2 – żródło – zwierzęta, fermet.odchody, ściółka, niepożądany, nie wywiera szkodliwego wpływu lecz zła wetylacja i kanalizacja doprowadzi do gromadzenia, kilka % to toksyczność; powinny być czujniki elektryczne lub chemiczne, prawo absorpcji Lamberta-Beera

• amoniak – rozkładające się odchody, mocz, zła kanalizacja, lżejszy od powietrza, największe stężenia w strefie bytowania bo ciągle wydzielany, stężenie rośnie wraz ze wzrotem temperatury i szybkością rozkładu, na błonach śluzowych tworzy wodorotlenek amonu drażniący, w pęch płucnych dyfunduje do krwi i łączy się z hemoglobiną tworząc hematynę alkaliczną, wpływa na CUN – encefalomalacja wątrobowa, obniża immuboglobuliny krwi, śmierć, spadek odporności

• siarkowodór – gnilny rozkład białka zawierającego Aminokwasy siarkowe, silnie tox, depresja UN, powiązany z HB tworzy sulfmetHB, krew żelazistoczerwona, silnie drażniący

WENTYLACJA POMIESZCZEŃ – amoniak, co2, h2s, metan – prawidłowa zapewnia temperaturę optim, wilg powietrza, stężenie gazów, ograniczenie zapyleń, ochrona budowli przed nasiąkaniem i wilgotnością, przedłużenie trwania budynku

Przewietrzanie – proste, otwarcie i nieszczelność, niekontrolowane, grawitacja powietrza – różnica ciśnień i temp, warunek to różnica powyżej 5st

Wentylacja – grawitacyjna – naturalna i mechaniczna – wymuszona

• grawitacyjna – oparta na grawitacji, otwieranie kanałów nawiewnych i wywiewne oraz wywietrzniki, nawiewne – świeże powietrze ze środowiska zewnętrznego nie powodujące przeciągów, nawiewne mogą być uchylone do środka lub szwajcarskiego sera – np. blacha / deska z licznymi otworami i zasuwą;
  wywiewne – usuwają zużyte powietrze, pionowe
  prawidłowo odpowiednio przekierowane powietrze, długość, wlot i wylot przy suficie, zabezpieczenie przeciw wilgotności, przeciw uszkodzeniom, ciepłochłonne, wlot z zasuwą,detektor wywietrznika – wykorzystuje siłę wiatru bocznego do wyciągu powietrza (żaluzjowy z drewnianymi listwami pod kątem, czynna ¼ powierzchni więc mało wydajny; rynienkowyChanarda z 7 rynienkami w tym 4 czynna niezależnie od kierunku wiatru z 2x większą wydajnością)

Sprawna wentylacja grawitacyjna – kanały odpowiedniej wielkości, naw/wyw 1:0,7 lub 1:1, różnica temp ponad 5st, odpowiednia wysokość wywiewu, ocieplone kanały, szczelność

WENTYLACJA NATURALNA W OBORACH

stosowana szczelina kalenicowa (obory)(wylot); otwór doprowadzający powietrze wzdłuż ścian podłużnych budynku z możliwością zasłonienia kurtyną w zimie

MECHANICZNA WENTYLACJA świnie, drób, wymiana powietrza – tłoczone czyste do środka a usuwane na zewnątrz zużyte, regulowane automatycznie czujnikami temperatury i wilgotności – zsynchronizowane

+ dowolność sterowania

- koszt, energochłonne, uciążliwe słuchowo

• podciśnieniowa – ssąca świeże zasysa przez otwór nawiewny, powietrze zużyte jest usuwane i spada ciśnienie

• nadciśnieniowa – nawiewna – wtłacza świeże, a nadciśnienie wypycha zużyte powietrze

• ssąco-tłocząca

• kombinowana grawitacyjno-mechaniczna wtłacza do budynku, a zanieczyszczone usuwane kanałami wyciągowymi

WIELKOŚĆ WENTYLACJI ‘L’ – ilość powietrza w m3/h wymienianego w pomieszczeniu na godzinę, zależnie od obsady budynku, grupy technologicznej zwierząt, okresu produkcyjnego, technologii produkcji, oblicza ilość wydalanego co2, wydalanej pary wodnej, ciepło w przeliczeniu na SD czyli sztukę dużą!

Lco2= suma co2 wydalanego na godzinę przez wszystkie zwierzęta / Cwewn – Czewn

NORMA CO2 dopuszczalna 2,5-3m3

KURA – najwięcej produkuje co2/h oraz najwięcej energii/h !

WADY MECH WENTYLACJI

• nadmierna – spada temp i wyziębienie, rośnie ponad 0,3m/s przeciąg, wzrost zapylenia i wysuszenie ściółki, hałas

• brak – rośnie temp, rośnie wilgotność, więcej gazów co2, nh3, h2s, co, wzrost koncentracji płynów

BILANS CIEPLNY porównanie ilości ciepła uzyskanego od zwierza z budynku w określonych warunkach, samoogrzewalność budynku, poza pisklętami i prosiakami – to dodatkowe źródło ciepła

• zależy od – ciepła zwierząt, gatunku, ilości, gr technologicznej, sztucznego ogrzewania, temp zewn, ciepłochronności budynku, klimat – temp/wilgotność/ruch/słońce; materiały budowlane, mech.wentylacja, liczba i masa zwierząt na kubaturę pomieszczenia, rozwiązania technologiczne usuwania gnojowicy i obornika, podawanie paszy

ŻRÓDŁA CIEPŁA – zwierzaki, klimat, fermentacja obornika, pasze o większej temp, sąsiednie ogrzewane pomieszczenia

STRATY – materiał konstrukcyjny –metal/cegła, niski współczynnik ciepła – drewno (spadek współczynnika przewodzenia to lepszy izolator)

wyklad prewencja 1

Stres stłoczenia lub masowego wychowu – odmiana strsu adaptacyjnego, trwa dłużej, nawet cały cykl produkcyjny

• wieloczynnikowa etiologia – fiz, psychiczne, głównie nadmierne zagęszczenie, ograniczenie swobody ruchu, utrudniony odpoczynek, dostęp do paszy, wody

• następstwa – spadek apetytu, przyrostów, odporności, zaburzenia rozrodu, schorzenia infekcyjne

Stres żywieniowy – po zmianie żywienia, pasza nieodpowiednia gatunkowo, niezgodna składowo receptura, zepsuta, szkodliwe substancje, metale ciężkie, rośliny, zanieczyszczenia mikrobiologiczne

• pasza niedoborowa, monodieta, za mało, za dużo, źle podana, nagłe zmiany

• następstwa – zaburzenia przewodu pokarmowego, biegunki, spadek wchłaniania, odwodnienie, demineralizacja ustroju, zwiększona wrażliwość na choroby war chorobotwórcze

Stres transportowy – przewożone zwierzęta; czynniki stresowe – za szybko, hałas, wibracje, mikroklimat – temperatura, wilgotność, ruch, ograniczony dostęp do wody, stres socjalny, wymieszanie grup zwierząr, obsługa zwierząt, załadunek i rozładunek, wysiłek stania,

• następstwa – spada – apetyt, masa, płyny tkankowe, bariera łącznotkankowa, rozwój, patologia układu pok i oddechowego, nasilony katabolizm przemian, zagęszczenie krwi, zakłócenie krążenia, podatność 2-4 tyg na zakażenia

• wpływ na bydło – zmiana mechanizmu wewnkom. zabijania bakterii, zaburzenia rzęskowego ruchu, składu śluzu, zawartości i aktywności biologicznej lizozymu, upośledzenie sprawności mechanizmów obronnych, zwiększona podaż na infekcje

• choroby – PSE pale softexudative

• ASE

• DFD dark firm dry

Syndromy potransportowe – matrwica mięśni grzbietu, stresowa kardiomiopatia, nagła śmierć sercowa świń

Stres a mięso PSE – przedubojowo, transportowo

• wyczerpanie energii

• obniżenie glikogenu mm

• zaburzenie dojrzewania mięsa

• zmiana pH i smaku

• spadek odporności układu ŚŚ narządowego

• redukcja leukocytów i eozynofilii i limfocytów osiadłych

• wnikanie bakterii do krwi i mięśni

• przyspieszony rozkład poubojowy

• proteoliza

• lipoliza mm

Stres a rozród

• oś podwzgórzowo-przysadkowo-gonadotropowa PPG

• krótkotrwały – wzmożona synteza i uwalnianie gonadotropin LH, stymuluje rozród

• chroniczny – supresja osi PPG

Znów następstwa stresu

• supresja obronnych mech humor, komórk

• osłab mech miejsc obronnych

• spadek śluzu

• mniej substbaktbójczych śluzu

• osłabiony ukł immunologiczny, mała adhezja mikroorganizmów do nabłonka

• osłabienie bakteriostatycznego działania i neutralizacji toxynbakt

• infekcje wirusowe BHV1, BRSV,, PI3, BVD

• hamowanie cytokin , interferonu gamma, aktywacji TCD8+

• supresja steroidów na produkcję swoistych antygenowo IgM, IgG1 oraz G2a przez komórki obecne w płucach, w chł, śledzionie

• spadek koncentracji IgA w błonach śluzowych

• ostra reakcja stresowa – spadek wydzielania IgA miejscowej odpowiedzi błon śluz górnych dróg odd BALT

• negatywna korelacja kortyzolu a IgA

Metody fizyczne

• eliminacja, ograniczenie uszkodzeń ciała

• prawidłowe postępowanie załadunku i rozładunku i transportu

• wymogi środków transportu

• nie wpływa na stres wewnątrzustrojowy

Chemiczne – świńskie

• ujednolicenie zapachu świń w nowej grupie, zmysł powonienia powoduje straty przy przegrupowaniu, agresję, walki, preparaty zabezpieczają przed wzajemną agresją, nie zmniejszą napięć psychicznych

Farmakologiczne

• uspokajające, pochodne fenotiazyny, trankwilina, stresnil – butyrofenon, ankjolityki

• diazepam – mały trankwilizator – uspokaja, hamuje odruchy rdzeniowe, rozluźnienie mięśni szkieletowych, znosi nadmierną podubliwość, agresję i lęki

• obniża wrażliwość zwierząt na szkodliwe działanie transportu, adaptacyjnego stresu, manipulacji oraz psychicznego

• działa przeciwstresowo, ogranicza ubytki masy ciała, ułatwia zabiegi, pielęgnację, łagodzi negatywne skutki przystosowania zwierząt do nowych wwarunków