Zbiorowiska ruderalne i segetalne.
Uwarunkowania zbiorowisk ruderalnych:
drogi,
przydroża,
wokół domów,
śmietniska itp.
Podlasie jest enklawą tradycyjnych krajobrazów kulturowych:
zachowana tradycyjna zabudowa miejska
zachowanie tradycyjnego rolnictwa
znaczne zróżnicowanie kulturowe
tradycyjnie zachowana zabudowa wiejska
ruiny, stare cmentarze, zdziczałe parki przydworskie
Uwarunkowania zbiorowisk segetalnych:
zbiorowiska chwastów towarzyszących różnym uprawom
Zbiorowiska chwastów towarzyszących uprawom powstają spontanicznie w warunkach silnej specyficznej antropopresji. Stopień stabilizacji tych zbiorowisk zależy od czasu stosowania poszczególnych technik uprawy roli.
Cechy pionierskich zbiorowisk segetalnych i ruderalnych:
małe natężenie konkurencji
dużo roślin łatwo rozprzestrzeniających się
dużo roślin jednorocznych (terofitów) o szybkim tempie wzrostu
duży udział gatunków obcego pochodzenia
są nieustabilizowane i szybko ustępują zbiorowiskom półnaturalnym i naturalnym
w warunkach stałej ingerencji ludzkiej na podobnych siedliskach wykształcają się zawsze w podobny sposób i trwają bez zmian
Podział zbiorowisk segetalnych i pionierskich ruderalnych:
według typu gleb
według typu antropopresji
Cl. Stellarietea mediae
O. Centauretalia cyani O. Polygono – Chenopodietalia
All. Aperion spicae - venti
O. Sisymbritealia
All. Sisymbrion
Ass. Sisymbrietum sophiae
Ass. Chenopodietum stricti
Gatunki charakterystyczne dla Cl.:
gwiazdnica pospolita
kurzyślad polny (archeofit)
krzywoszyj polny (archeofit)
pępawa dadowa (apofit)
rdestówka powojowata (archeofit)
poziewnik pstry
łoczyga pospolita
manina bezwonna
niezapominajka polna (archeofit)
rdest ptasi
rzodkiew świerzepa (archeofit)
gorczyca polna (archeofit)
sporek polny
tobołki polne (archeofit)
fiołek polny (archeofit)
O. Centauretalia cyani (towarzyszący uprawom zbóż) – gatunki charakterystyczne:
głuchy owies (archeofit)
Chaber bławatek (archeofit)
Kąkol polny (archeofit)
Rumianek polny (archeofit)
Ostróżeczka polna (archeofit)
Mak polny (archeofit)
Roszponka warzywna (archeofit)
Wyka siewna (archeofit)
Wyka kosmata (kenofit)
All. Aperion spica – venti:
zbiorowiska chwastów zbóż na glebach niewapiennych o różnej żyzności
gatunki charakterystyczne:
- miotła zbożowa
- Czerniec roczny (archeofit)
- wyka siewna (archeofit)
- wyka drobnokwiatowa (archeofit)
Ass. Vicietum tetraspermae:
najpospolitszy zespół dwulistów zbożowych w Polsce na siedliskach grądów i buczyn
gatunki charakterystyczne:
- stokłosa żytnia (archeofit)
- rdest kolankowaty
Używanie środków ochrony roślin powoduje zanikanie zespołu lub wycofywanie się płatów na miedze lub przydroża.
Ass. Consolido – Brometum:
zespół wikaryzujący z V. teraspermae na siedliskach grądów i buczyn w północno – zachodniej części kraju
gatunki charakterystyczne:
- ostrzeszka polna (archeofit)
Ass. Papaveretum agremones – gatunki charakterystyczne:
mak piaskowy
rzodkiewnik pospolity (archeofit)
przetacznik trójlistny (archeofit)
Używanie herbicydów prowadzi do degradacji zbiorowisk segetalnych i powstawania zbiorowisk kadłubowych (zbiorowiska, w których wypadają gatunki charakterystyczne, pozbawione gatunków o wąskiej amplitudzie).
O. Polygono– Chenopodietalia:
zbiorowiska chwastów upraw okopowych i ogrodowych
Występują w czynnych uprawach ogrodowych, na uprawach jak i na ugorach po zarzuceniu upraw
Gatunki charakterystyczne:
- komosa biała
- Bodziszek drobny (archeofit)
- rdest kolankowy
- psianka czarna (archeofit)
All. Polygono – Chenopodion:
zbiorowisko upraw okopowych na żyznych, drobnoziarnistych glebach o odczynie zasadowym oraz zbiorowiska upraw ogrodowych intensywnie nawożonych
gatunki charakterystyczne:
- wilczomlecz ogrodowy (archeofit)
- jasnota purpurowa
- mlecz zwyczajny
- przetacznik perski (kenofity)
Ass. Galinsogo – Setarietum:
zbiorowisko towarzyszące uprawom ogrodowym
gatunki charakterystyczne:
- wilczomlecz ogrodowy (archeofit)
- żółtnica owłosiona (kenofity)
- żółtnica drobnokwiatowa (kenofity)
Ass. Lamio – Veronicetum:
najczęstsze w Polsce zbiorowiska chwastów upraw okopowych
gatunki charakterystyczne:
- jasnota różowa (archeofit)
- przetacznik lśniący (archeofit)
O. Sisymbrietalia
All. Sisymbrion:
zbiorowisko roślin jednorocznych i dwuletnich stanowiących pierwszą fazę zasiedlania terenów ruderalnych i ustępujące miejsca w dalszych fazach sukcesji ruderalnej
gatunki charakterystyczne:
- stulicha) psia (archeofit)
- pieprzyca gazowa (archeofit)
- stulisz lekarski (archeofit)
Ass. Sisymbrietum sophiae:
jedne z najpospolitszych ruderalnych zbiorowisk
gatunki charakterystyczne:
- stulicha psia (archeofit)
- stulisz lekarski (archeofit)
Ass. Chenopodietum stricti:
najpospolitsze zbiorowisko ruderalne na obszarach miejskich na glebach gliniastych
zbiorowisko roślin wysokich
gatunki charakterystyczne:
- komosa wzniesiona ( apofit)
Ass. Urtico – Malvetum:
wybitnie autrofilne zbiorowiska pod płotami, przy zabudowaniach gospodarskich
Gatunki charakterystyczne:
- komosa murowa ( archeofit)
- lulek czarny (kenofit)
- ślaz zaniedbany (archeofit)
- ślaz drobnokwiatowy (archeofit)
- pokrzywa żegawka (archeofit)
Ruderalne zbiorowiska ziołoroślowe.
Cl. Artemisietea Vulgaris:
wybitnie antropogeniczne zbiorowiska roślin wieloletnich, przeważnie stanowiących drugą fazę sukcesji zarastania terenów ruderalnych.
Podzielona na podklasy:
SCL Artemisietea Vulgaris
Gatunki charakterystyczne:
łopian pajęczynowaty
ostrożeń lancetowaty
lnica pospolita
ślaz dziki
SCL Galio – Urticenea (wyłącznie naturalne siedliska, na terenach żyznych i wilgotnych)
Cl. Artemisietea Vulgaris – Gatunki charakterystyczne:
bylica pospolita
oset kędzierzawy
ostrożeń polny
szczaw tępolistny (kenofit)
pokrzywa zwyczajna
O. Onopordietalia acanthii:
ciepłolubne zbiorowiska wysokich bylin wytrzymałych na suszę z dużym udziałem terofuiów
Gatunki charakterystyczne:
- farbownik lekarski (archeofit)
- bylica piołun (archeofit)
- cykoria podróżnik (archeofit)
- nostrzyk biały
- nostrzyk żółty
- wiesiołek dwuletni (kenofit)
- pasternak zwyczajny
Ass. Pauco – Picridetum hieracidis:
wysokie ziołorośla zbudowane głównie z cykorii podróżnika, dzikiej marchwi, pasternaku na próchniczych glebach gliniastych
All. Onopordenion acanthii – gatunki charakterystyczne:
ślaz zygmarek
dziewanna wielkokwiatowa
dziewanna kutnerowata
Ass. Potentillo – Arte:
zbiorowiska na glebach suchych żwirowych na siedliskach dąbrów świetlistych w Polsce północno – wschodniej
Gatunki charakterystyczne:
- wrotycz pospolity
- bylica piołun
- wica pospolita
Ass. Echio – Meliolotetum:
dekoracyjne zbiorowiska pospolite w północnej części Polski, najczęściej na terenach kolejowych
Gatunki charakterystyczne:
- nostrzyk biały
- nostrzyk żółty
- szczaw rozpierzchły
O. Artemisietalia Vulgaris (zbiorowiska świeże)
All. Arction lappae