Zatorowość płucna (łac. embolia arteriae pulmonalis, ang. pulmonary embolism) – choroba wywołana przez zator lub zatory zamykające światła naczyń w krążeniu mniejszym.

Etiologia

Najczęstszą przyczyną zatoru płucnego jest skrzeplina, rzadziej będzie to zator tłuszczowy lub ciało obce. Podwójne ukrwienie tkanki płucnej powoduje, że zator płucny rzadko kończy się zawałem płuca. Aby do tego doszło, oprócz zatoru, musi również mieć miejsce niewydolność krążenia.

Jeśli materiał zatorowy nie ulegnie szybkiemu rozpuszczeniu pod wpływem endogennych lizyn, przerywa dopływ krwi do dalej położonych naczyń. Zaburzenie krążenia upośledza wytwarzanie substancji czynnej powierzchniowo i doprowadza do niedodmy płuca. Ta część płuca źle opróżnia się z wydzieliny i może być zalążkiem zapalenia płuc. Jeśli zator był dodatkowo zakażony, może być przyczyną ropnia płuc. Najczęstszym źródłem zatorów są zatory z żył głębokich kończyn dolnych. Często mogą również powstawać zatory po przebytych operacjach i zabiegach chirurgicznych, po przebytym zawale serca, szczególnie, gdy zwleka się z uruchamianiem chorego.

Rozpoznawanie zatorowości płucnej

Autopsyjne badania wykazują, że około 20% przypadków zatorowości płucnej kończących się śmiercią jest rozpoznawanych klinicznie. Ocenia się, że w Polsce rocznie ma miejsce ok. 20 tys. przypadków zatorowości płucnej, a wiele z nich pozostaje nierozpoznanych lub rozpoznanych niewłaściwie.

Kliniczne objawy zatorowości płucnej

Najczęściej występuje duszność i ból w klatce piersiowej o charakterze opłucnowym. Może występować ból zamostkowy, krwioplucie, kaszel, gorączka, sinica, zasłabnięcie, a czasem objawy sugerujące zakrzepicę żylną. Ważne jest uwzględnienie czynników ryzyka. Najczęściej ostateczne rozpoznanie zatorowości nie jest możliwe na podstawie samego badania podstawowego i wymaga badań dodatkowych.

Diagnostyka

Metody obrazowe

Każda diagnostyka obrazowa w kierunku zatorowości będzie się zaczynać od zdjęcia RTG. W przypadku zatorowości może to pokazać powiększenie sylwetki serca, płyn w opłucnej, uniesienie przepony, niedodmę, rzadziej zubożenie rysunku płuc, obrzęk płuc, zawał płuca. Takie wyniki mogą nasuwać podejrzenie zatoru i skłaniają do dalszej diagnostyki.

Jedną z podstawowych metod rozpoznawania zatorowości płucnej jest arteriografia płucna. Już w jednorazowej projekcji można stwierdzić ubytki w przepływie lub całkowite jego zamknięcie. Ujemny wynik jednoznacznie pozwala na odstąpienie od leczenia przeciwkrzepliwego. Metoda ta jest metodą inwazyjną, wystawiającą chorego na działanie kontrastu i promieniowania jonizującego i dlatego powinna być stosowana z rozwagą.

Scyntygrafia płuc jest najczęściej wykonywanym badaniem w diagnostyce zatorowości płucnej (oczywiście dotyczy to ośrodków, które mogą takie badanie przeprowadzić). Jest mniej inwazyjna niż arteriografia, a przy prawidłowym wyniku daje bardzo zbliżone wyniki diagnostyczne. Często wynik ten jest niediagnostyczny i trzeba się opierać na innych badaniach.

Tomografia komputerowa, szczególnie jako angio-TK lub spiralna tomografia komputerowa jest bardzo obiecującym badaniem. Rozwój techniki i doświadczenia zespołów radiologów pozwala mieć nadzieję, że to badanie pozwoli zmniejszyć inwazyjność niezbędnych badań nie tracąc na wykrywalności, lecz to wymaga jeszcze dalszych badań. Szczególnie przydatne jest to badanie w ośrodkach, które nie mają możliwości wykonywania scyntygrafii, choć ujemny wynik nie pozwala na odstąpienie od leczenia przeciwzakrzepowego.

Ultrasonografia dopplerowska u pacjentów z podejrzeniem zatorowości jest bardzo przydatna ze względu na możliwość rozpoznania zakrzepicy żył kończyn dolnych. Potwierdzenie zakrzepicy żył kończyn dolnych nie zwalnia z diagnostyki w kierunku zatorowości płucnej, ale ukierunkowuje na sposób leczenia (który może być wspólny dla obu schorzeń) i sugeruje pochodzenie zatoru.

Badanie EKG w przypadku zatorowości płucnej wykaże wydłużenie odstępu P-Q i blok przedsionkowo-komorowy II°.

Badanie echokardiograficzne szczególnie często jest wykorzystywane u chorych z podejrzeniem zatorowości na oddziałach kardiologicznych. Czasem jest możliwe uwidocznienie skrzeplin w obrębie tętnic płucnych. Zaletą tego badania jest jego ogólna dostępność, nawet przy łóżku chorego.

Badania laboratoryjne

Najważniejszym badaniem laboratoryjnym w diagnostyce zatorowości jest oznaczenie stężenia D-dimerów. Jego prawidłowe stężenie całkowicie wyklucza możliwość świeżego procesu zakrzepowego. Choć nie zwalnia z diagnostyki, jeżeli obraz kliniczny wskazuje na możliwość zatoru.

Leczenie i zapobieganie

Wczesne uruchamianie po zabiegach, zawale serca pozwala na zmniejszenie ryzyka choroby zakrzepowo-zatorowej i zatoru płucnego. Również leczenie zakrzepowego zapalenia żył, chirurgiczne leczenie żylaków, profilaktyka przeciwzakrzepowa po epizodach zakrzepowo-zatorowych, daje zmniejszenie ryzyka zatoru.

Leczenie można podzielić na:

• zachowawcze, nakierunkowane na rozpuszczenie zatoru za pomocą leków trombolitycznych, lub pozwolić na samoistne rozpuszczenie się skrzepu przy obniżeniu krzepliwości krwi po użyciu leków przeciwzakrzepowych,

• inwazyjne, czyli chirurgiczne (embolektomia), stosowane u chorych w cięższym stanie (tych którzy przeżyli ostrą fazę zatoru), z dużymi zatorami.

Zatorowość płucna - zatkanie lub zwężenie t.płucnej (skrzepliną z zył głębokich KD; ciało obce; powietrze)

objawy: ból w klatce przy wdechu, kaszel, krwioplucie, bóle szyi, tachykardia, objawy wstrząsu, złe samopoczucie.

-jak w rodzinie występowała zakrzepica żyl to predysponuje to do zatorowości płucne; tak samo ciąża jest predysponowana (podczas akcji porodowej wzrost ciśnienia, zakrzepica i bum)

-heparyna jako lek na zakrzepice/zatorowość (nie jestem pewien) najlepiej mieć ją przy długich lotach do USA, bo do londynu (2h) to nie koniecznie

-antykoncepcja też predysponuje

najczęściej wyst. ostra niewydolność prawokomorowa (bo tam jest tt. płucna)

-przy diagnozie wykluczyć zawał, niewydolność serca, astmę, czy nie ma obrzęku

Badania: EKG (odcinek ST czy jest obniżony), RTG (czy nie ma z prawej str. przerostu, płynu w jamie opłucnowej), USG (mało inwazyjne badanie, ocena naczyń krwionośnych), badanie krwi (dedimery, lepkość krwi), angiografia tt.płucnych (robi się rzadko, bo kosztowne)

Echo (powiększenie prawej komory, ciśnienie w tt.płucnych )Najczęściej się robi echo przez przełykowe

Leczenie: -heparyna, leki trombolityczne, fibryna; zwalczanie objawów niewydolności krążeniowo-oddechowej; profilaktyka przeciwzakrzepowa ' embolektomia płucna (u pacjentów powikłanych)

Rehabilitacja: poki pacjent nie pozbedzie się skrzepu to nie ruszamy

triada Virchowa <-- doczytaj o tym