Globalizacja jest to proces występujący w gospodarce światowej charakteryzujący się przede wszystkim nasileniem się mobilizacji i przepływu dóbr, kapitałów i siły roboczej w skali ogólnoświatowej, rozwój transportu, komunikacji, telekomunikacji oraz szybki przepływ informacji w mediach. Globalizacja ma więc wymiar gospodarczy i społeczny, polityczny i kulturowy. (Globalizacji nie da się zatrzymać)
„ MacDonalds kiedyś tylko rynek lokalny teraz międzynarodowy.”
Internacjonalizacja – umiędzynarodowienie (umiędzynarodowienie firmy jest realizowane m.in. poprzez strategię globalnej dywersyfikacji – jest przede wszystkim związana z różnicowaniem się rynku, jej poziom określony jest przez liczbę rynków zagranicznych na których działa firma oraz udział działalności za granicą do krajowej. Drugi aspekt dywersyfikacji globalnej to zróżnicowanie struktury produkcji. Na ogół firmy zdywersyfikują się zarówno w aspekcie rynkowym, jak i produkcji. 3M – SCOTCHCAST – przeniesienie produkcji do Polski ; dogodne położenie geograficzne; dostęp do rynków wschodnich; akcesja polski do UE, wykwalifikowana siła robocza.
Multinacjonalizacja – (wielonarodowość) charakteryzuje się transferem i delokalizacją zasobów a w szczególności kapitałów, w mniejszym stopniu dotyczy pracy. Delokalizacja z jednego kraju do drugiego, wiąże się z rozwojem korporacji międzynarodowej, ponadnarodowe korporacje, obecnie mówimy o korporacjach transnarodowych. Proces multinacjonalizacji odbywa się poprzez rozwój korporacji ponadnarodowych. Dokonuje się tego poprzez przepływ technologii, rozwiązań prawnych i wzorców kulturowych, systemów zarządzania. SHELL i ROSHE
Zalety globalizacji wymieniane przez jej zwolenników:
upowszechnia wiedzę;
Duży dostęp do usług , rekreacji , technologii
sprzyja wymianie informacji i myśli, dzięki czemu przyspiesza rozwój;
upowszechniania lepszych technologii (wydajniejszych, energooszczędnych, proekologicznych);
promuje konkurencję, prowadzącą do spadku cen towarów i wyższej jakości;
zwiększa liczbę inwestycji w regionach atrakcyjnych ekonomicznie;
integruje, poprzez współpracę, ludność z odrębnych kręgów kulturowych;
wzmaga procesy demokratyzacji społeczeństw;
umożliwia kontrolę wydarzeń w skali globalnej.
Wady globalizacji wymieniane przez jej przeciwników:
marginalizuje kraje słabo rozwinięte;
przyczynia się do wzrostu bezrobocia spowodowanego automatyzacją produkcji;
upowszechnia obcy kulturowo model życia;
umożliwia manipulację informacjami przez media o światowym zasięgu.
Rozprzestrzenianie się chorób , wirusów
Zwiększa się poziom rodzaju przestępstw
Konflikty wojenne
Wymiary globalizacji
1)Udział w rynku i obecność na rynku – są istotne w decyzjach związanych z tymi głównymi rynkami przedsiębiorstwa na których już istnieje popyt na jego dobra i usługi. Globalizacja wymaga maksymalnej ekspansji terytorialnej w skali światowej, i to zarówno w sensie produkcji jak i sprzedaży. Za główne rynki uważa się amerykański, europejski i japoński ale przedsiębiorstwo w swej strategii ekspansji nie może pomijać innych ponieważ może utracić: potencjalnych klientów , dostęp do nowoczesnych technologii czy dostęp do istotnych informacji na temat strategii konkurentów i ich orientacji rynkowych. Przedsiębiorstwo w ramach swojej strategii może dyktować warunki rynkowi wewnętrznemu lub rynkom na których jest dobrze uplasowane ale nie może ograniczać się tylko do nich. Sprostanie konkurencji wymaga zakorzenienia się na wszystkich 3 głównych kontynentach
2)Rozmiar oferty produktów i usług – Produkcja firmy powinna być na tyle duża żeby zaspokajała globalny popyt. Wymaga to rozwijanie homogenicznej (jednorodnej), ale jednocześnie uwzględniającej regionalną specyfikę , oferty produktu w zakresie jego tworzenia, marketingu i sprzedaży. Wynika z tego że przedsiębiorstwo globalne może odpowiadać na potrzeby rynków lokalnych bądź minimalizując koszty przy dużym wolumenie produkcji, bądź rywalizując rzeczywistą, trwałą i możliwą do obrony specyficznością swojego produktu na obszarze własnego segmentu. Zasięg terytorialny oferty jest często uzupełniany maksymalnym jej pokryciem asortymentowym. W taki sposób działają wielcy producenci opon, którzy łączą swoją obecność na rynku światowym z jednoczesnym oferowaniem maksymalnie szerokiego asortymentu wyrobów ( opony samolotowe, traktorowe, specjalistyczne itp.)
3)Umiejscowienie w najbardziej korzystnej fazie łańcucha wartości – tzn. tam, gdzie dodaje się jej najwięcej, stanowi istotny czynnik zachowania przez przedsiębiorstwo pod własną kontrolą jego podstawowych kompetencji. W przypadku działalności o charakterze badawczo – rozwojowym lub usług posprzedażowych ich wdrażanie jest poprzedzone szczegółową analizą krążenia informacji wewnątrz przedsiębiorstwa, struktury kosztów i przystosowania do ograniczeń rynkowych. PRZYKŁAD obuwie NIKE producent skupia się na badaniach i rozwoju marketingu gdyż te elementy najwięcej dodają do wartości . Produkcja na Dalekim Wschodzie. O jakości świadczą badnia i technologie.
4)Marketing globalny – promocje, reklama, dystrybucja jednakowa lub bardzo zbliżona na całym świecie (coca cola – coraz bliżej święta). Polega na wykorzystaniu w skali światowej marki lub unikatowej cechy rynkowej produktu. Większość przedsiębiorstw stosujących marketing globalny podkreśla cztery podstawowe jego zalety:
zdolność do zaspokajania coraz bardziej upodobniających się do siebie gustów konsumentów;
oszczędność kosztów...
szybszy rozwój międzynarodowy;
lepszą skuteczność kontroli sprawowanej przez kierownictwo centralne nad działalnością filii.
Doświadczenie pokazuje jednak, że korzyści te są często przeceniane. Niektóre sektory przemysłu znajdujące się w trakcie globalizacji (np. farmacja) zmuszane są do zmiany nazwy produktu wprowadzanego na nowy rynek. Podstawowym bowiem problemem w marketingu globalnym jest odpowiedź na pytania: czy dany produkt jest dostatecznie konkurencyjny? , czy gusta konsumentów są na tyle jednolite, by dany produkt można było wszędzie sprzedać w takiej samej postaci?
To, czy produkt jest sprzedawany pod jedną marką, czy pod wieloma, ma istotne znaczenie dla koordynacji i kontroli różnych aspektów działalności marketingowej. Aby uniknąć pułapek marketingu globalnego, zaleca się stosowanie następujących rozwiązań:
poddawanie ocenie korzyści wynikających z jego rozwijania;
standaryzowanie tylko kluczowych elementów marketingu-mix;
przystosowanie struktur do przyjętej strategii marketingowej.
W rzeczywistości nie ma marketingu globalnego bez organizacji międzynarodowej przystosowanej do typu rynku i konkurencji.
Dla zachowań przedsiębiorstw w sektorach globalnych charakterystyczna jest zdolność do posunięć strategicznych , w których dany rynek jest ujmowany jako element strategii globalnej.
5)Posunięcia konkurencyjne – podobny sposób radzenia sobie z konkurencją na świecie
W strategii globalnej, ogólnie biorąc, zakłada się bezpośrednie inwestowanie poza granicami kraju macierzystego w określone i zależne od typu organizacji ogniwa łańcucha wartości. Ponadto przyjmuje się możliwość dokonywania transakcji handlowych w ramach przedsiębiorstwa w celu zapewnienia odpowiedniej cyrkulacji półproduktów lub zaspokojenia zapotrzebowania różnych rynków na wyroby finalne; produkty i usługi są sprzedawane w wielu krajach jeśli istnieje na nie odpowiednio duży popyt.
Strategia globalna opiera się na dwóch głównych źródłach przewagi konkurencyjnej:
możliwości geograficznego rozproszenia różnych dziedzin działalności przedsiębiorstwa w celu zaopatrzenia rynku światowego;
zdolności zapewnienia koordynacji różnych ogniw łańcucha wartości.
CZYNNIKI GLOBALIZACJI
czynniki zewnętrzne – do których zalicza się grupy czynników polityczno-prawnych i rynkowych otoczenia międzynarodowego przedsiębiorstw determinujących warunki ich rozwoju;
Polityczno– prawne (społeczno – polityczne) – polityka wolnego handlu; normy technologiczne; jednolita reglamentacja wymiany handlowej; liberalizacja przepisów;
brak barier celnych
integracja ekonomiczna olbrzymich obszarów (UE, NAFTA), co powoduje przyśpieszenie umiędzynarodowienia firm,
naciski rządów na tworzenie ośrodków badawczo-rozwojowych, budowę nowych fabryk. Siła wpływu zależy od wielkości firmy (udziału w rynku, skłonności do realizowania zamówień publicznych).
znoszenie barier taryfowych i pozataryfowych ograniczających wymianę dóbr i usług, ;
prywatyzacja krajów, w których dotychczas dominowała własność państwowa;
otwarcie na świat gospodarek krajów postkomunistycznych; malejąca rola rządów jako producentów i konsumentów ;
wzrost znaczenia i siły oddziaływania korporacji transnarodowych na politykę rządów poszczególnych gospodarek narodowych
Rynkowe – potrzeby klientów; globalny popyt ; globalna dystrybucja; marketing międzynarodowy;
unifikacja i doskonalenie środków transportu, powodują skracanie czasu przewozów i zmniejszania kosztów, ułatwia procesy globalizacji,
ujednolicenie międzynarodowego popytu (jednakże nie na wszystkie dobra i usługi)
zmniejszające się różnice w rozwoju gospodarczym wielu krajów ;
upodabnianie się stylów życia ludzi z różnych krajów świata
postępujący wzrost siły nabywczej ludności w różnych regionach świata
pojawienie się marek globalnych rozwój reklamy globalnej;
rozwój turystyki tworzący klienta globalnego;
wzrost regionalnych i globalnych sieci dystrybucji
Popychają do globalizacji, są wymuszone przez rozwój organizacji.
czynniki wewnętrzne – do których zalicza się grupy czynników kosztowych i konkurencyjnych otoczenia wewnętrznego przedsiębiorstw określających potencjał globalizacyjny tkwiący w samym przedsiębiorstwie.
Kosztowe - globalne korzyści skali; efekt doświadczenia; obniżka kosztów w dziedzinie transportu;
Wzrost kosztów B+R ; zróżnicowanie kosztowe krajów ;
pojawienie się krajów nowo uprzemysłowionych o dużych zdolnościach produkcyjnych i niskich kosztach pracy (względna przewaga);
globalna lokalizacja działalności;
Czynniki technologiczne
skracanie się cykli życia produktu (przede wszystkim w dziedzinach o nowoczesnej technologii i wysokich nakładach na prace badawczo-rozwojowe), co powoduje konieczność zdobywania nowych klientów,
korzyści skali czyli zmniejszanie kosztów jednostkowych w wyniku wzrostu produkcji, przy zastosowaniu nowszych technologii
Konkurencyjne nieustanny wzrost poziomu obrotów handlu światowego (eksport i import); międzynarodowe współzależności gospodarcze; wielonarodowi konkurenci; globalizacja konkurencji
ostrość walki konkurencyjnej
powstawanie obszarów zintegrowanych
słabnie ochrona rynków krajowych
rośnie współzależność poszczególnych regionów i konkurentów („coś za coś”)
wzrost udziału zagranicznych podmiotów w strukturze własności przedsiębiorstw krajowych;
nasilająca się współzależność ekonomiczna krajów i kontynentów
Metody rozwoju globalizacji (dwie)
Samoczynna – samoczynnie się rozprzestrzenia: czytamy te same książki (tłumaczenia), ujednolicenia się wzorców konsumpcji, które zatacza coraz szersze kręgi. Ludzie klasy średniej różnych krajów prowadzą coraz bardziej zbliżony styl życia, poszukują w coraz większym stopniu tych samych dóbr, wyrobów i usług, mają podobne aspiracje konsumpcyjne, edukacyjne, zawodowe, rozrywkowe i rekreacyjno-turystyczne. Podobnie się ubierają, odżywiają i spędzają czas wolny, oglądają te same programy telewizyjne, czytają te same lub podobnie redagowane - przez te same wydawnictwa - pisma i artykuły, uczą się tych samych lub bardzo zbliżonych przedmiotów w szkołach średnich i wyższych oraz na kursach doskonalenia zawodowego, wykładanych często na podstawie tych samych lub tłumaczonych podręczników. Światowe gwiazdy filmu telewizji i sportu są często bardziej znane i bliższe mieszkańcom obcych krajów niż ich bohaterowie narodowi. Język angielski stał się powszechnym narzędziem porozumiewania się w skali globalnej.
Kierowany rozwój globalizacji - Przyczyną globalizacji kierowanej jest w dużej mierze zorganizowane oddziaływanie realizowane przez łączenie się i tworzenie ponadnarodowych instytucji o zasięgu kontynentalnym, a nawet światowym , takich jak np. Unia Europejska, Światowe Forum Gospodarcze i inne, które narzucają pewne wspólne działania (zadania) gospodarcze o zasięgu globalnym. Nie wnikając w szczegóły statutów tych organizacji można powiedzieć, że misją tych organizacji są pozytywne cele rozwoju ogólnogospodarczego. Do tej misji dostosowuje się wyznaczane zadania strategiczne warunkujące sprawne włączenie poszczególnych regionów, państw do wspólnoty. Te zadania są bardzo trudne do zrealizowania gdyż pociągają za sobą nie tylko pozytywne skutki, zwłaszcza w skali niektórych (zwłaszcza biedniejszych) krajów.
Strategie ekspansji międzynarodowej
Strategia wielonarodowa –(IKEA) polega na dostosowaniu cech produktu i marketingu do gustów i preferencji klientów danego kraju (obszaru, kultury, religii ); na dostosowaniu działalności bieżącej oraz strategii konkurencji do wymagań lokalnych. Strategia wielonarodowa oznacza w przypadku zastosowania w przedsiębiorstwach międzynarodowych, decentralizację produkcji, marketingu oraz decyzji strategicznych . Oznacza także prowadzenie działalności produkcyjnej i marketingowej we wszystkich krajach w których firma operuje (filie, oddziały). Produkcja na miejscu ; jedna filia w jakimś kraju nie odnosi się do pozostałych, prowadzi to do tego, że są traktowane jako firmy rodzime.
Pozytywne efekty strategii wielonarodowej (zalety) – wynikają z dostosowania produktu, marketingu , zarządzania oraz strategii konkurencji do lokalnych warunków. Ponadto wynikają z bliskości rynku co umożliwia lepszą analizę rynku i szybkie reakcje; Strategia wielonarodowa stwarza też lepsze warunki do współpracy z miejscowym biznesem i wykorzystania efektów stąd płynących. Nie ma tu problemów koordynacji , rozliczeń i nadmiernych kosztów biurokracji.
Ujemne efekty strategii wielonarodowej (Wady) – wynikają z mniejszych możliwości kreowania wartości z tytułu efektów skali, optymalnej alokacji produkcji, koordynacji globalnego łańcucha wartości. W porównaniu ze strategię globalną: koszty produkcji są wyższe a możliwości przepływu gotówki między jednostkami strategicznymi są mniejsze.
Strategia globalna - Strategia globalna wynika z założenia, że nie istnieją między krajami, w których operuje firma, istotne różnice co do gustów i preferencji odbiorców oraz warunków działania. Takie założenie oznacza produkcję wyrobów jednorodnych na wszystkie rynki oraz jednorodne działania marketingowe. W przypadku przedsiębiorstwa międzynarodowego produkcja nie jest realizowana we wszystkich krajach w których firma operuje , lecz w tych , w których relacje umiejętności oraz kosztów są najkorzystniejsze. Ponadto dokonuje się koncentracji produkcji w celu osiągnięcia efektów skali. (Coca cola, McDonalds)kłopoty na rynku mogą się przenieść na pozostałych.
Zalety strategii globalnej- strategia globalna zgodnie z jej ideą zapewnia efekty skali produkcji oraz efekty z tytułu optymalnej alokacji zasobów, produkcji. Pozwala na realizację globalnej strategii konkurencyjnej w tym wspierania jednych jednostek , kosztem innych.
Wady strategii globalnej – brak dostosowania do lokalnych warunków , wzrost kosztów koordynacji oraz trudności z rozliczaniem. Gorsze warunki biznesowe z lokalnym biznesem.
Pozytywne i negatywne efekty strategii: wielonarodowej i globalnej.
Koszty wytwarzania |
Koszty zarządzania |
Koszty koordynacji |
Dostosowanie do konsumenta | |
|---|---|---|---|---|
| Strategia wielonarodowa | wysokie | niskie | niskie | wysokie |
| Strategia globalna | niskie | wysokie | wysokie | niskie |
Jeżeli nacisk na globalną integrację jest duży a nacisk na lokalne dostosowania mały to firma podejmie strategię GLOBALNĄ jeżeli odwrotnie to WIELONARODOWĄ.
Przykłady globalizacji
1. Tworzenie różnego rodzaju Wspólnot - Unia Europejska, NATO, NAFTA, nawet ONZ gdzie celem jest "uproszczenie" rządzenia (koncepcje Rządu Światowego, czy europejskiego), kosztem ograniczania decyzji władz poszczególnych państw
2. Łączenie przedsiębiorstw, a nawet koncernów, tak aby zapewnić jedno wspólne kierownictwo. Proces łączenia polega na przejmowaniu mniejszych firm, a następnie ich likwidacji, zmianie nazwy. Zamiast przedsiębiorstw i firm narodowych mamy firmy ogólnoświatowe. Np. kiedyś w Polsce istniał Powszechny Bank Kredytowy, a równolegle Bank Przemysłowo - Handlowy. Banki połączyły się i powstał BPH (zniknęła pełna nazwa), w którym tzw. pakiet kontrolny objął inwestor zagraniczny. Teraz, od niedawna BPH jest członkiem grupy kapitałowej General Electric (GE). GE jest jedną z największych korporacji na świecie może być przykładem globalizacji, polegającej na przejmowaniu kolejnych firm, różnych branż w celu stworzenia ponadnarodowej korporacji
3. KULTURA - w stylu amerykańskim, czyli kultura masowa. Polega na lansowaniu tandetnych programów telewizyjnych, seriali, programu typu: "Big Brother" i tylko takich, które przynoszą ogromne zyski korporacjom i monopolom. W tym samym czasie ze względu na duży koszt tylko wybrani widzowie mogą korzystać z koncertów w filharmonii, opery, czy operetki. Mamy do czynienia z tzw. amerykanizacją życia tzn. lansowaniu modelu życia z USA (komercjalizacja świat i uroczystości religijnych, wprowadzenie imprez, które faktycznie nakręcają jedynie koniunkturę dla handlu - Halloween, Walentynki, "amerykanizacja języka" - shopy i markety zamiast sklepów, itp.)