1. NORMATYWNE UJĘCIE RODZINY: w polskim ustawodawstwie brak jest definicji legalnej rodziny dlatego trzeba ją rekonstruować z przepisów kodeksu rodzinnego, który w znacznej mierze posługuje się pojęciem tzw. małej rodziny- czyli związku małżonków (sformalizowanego, zawartego zgodnie z przepisami prawa państwowego) oraz ich dzieci do czasu wspólnego z nimi zamieszkania. Do tak pojmowanej rodziny zalicza się dzieci przysposobione, które są na równi traktowane z dziećmi wspólnymi natomiast co do dzieci tylko z jednego małżonków obecnie przeważa już stanowisko, że również wchodzą one w skład rodziny. Jedynie nieliczna część przepisów, np. dotyczących obowiązku alimentacji nawiązuje do pojęcia rodziny w szerszym znaczeniu, zaliczając do niej oprócz małżonków i ich dzieci, również dalszych krewnych.

2. KONKUBINAT- jest to faktyczny, niesformalizowany związek dwojga ludzi (odmiennej płci) żyjących ze sobą, który w rozumieniu Kodeksu rodzinnego nie jest rodziną ze względu właśnie na brak sformalizowanego związku małżeńskiego i do którego nie można, nawet w drodze analogii stosować przepisów o małżeństwie. W odniesieniu do konkubinatu zastosowanie natomiast znajdują przepisy Kodeksu cywilnego regulujące kwestie związane m.in. majątkiem nabytym przez partnerów w trakcie trwania konkubinatu (a nie przepisy krio o majątku wspólnym małżonków). Osoby żyjące w konkubinacie mogą w celu ukształtowania wspólnej sytuacji majątkowej i zabezpieczenia ewentualnych wzajemnych roszczeń majątkowych zawrzeć umowę, dzięki której powstanie między nimi coś na wzór majątku wspólnego małżonków.

Co ważne, osoby będące w konkubinacie nie dziedziczą po sobie, ponieważ nie należą do tzw. kręgu spadkobierców ustawowych, chyba że został sporządzony testament.

W konkubinacie, w przeciwieństwie do związku małżeńskiego, brak jest domniemania pochodzenia dziecka od ojca, dlatego też dziecko zrodzone w konkubinacie musi zostać formalnie uznane przez konkubenta przed kierownikiem USC.

1. POKREWIEŃSTWO – stosunek zachodzący pomiędzy ludźmi połączonymi więzami krwi, pochodzącymi od wspólnego przodka. Pokrewieństwo jest nie tylko więzią biologiczną i społeczną ale również stosunkiem prawnym, stanowiącym podstawę wielu skutków prawnych. Jednakże by mogło ono wywołać jakiekolwiek skutki prawne musi zostać „udowodnione” czyli prawnie potwierdzone, któremu to potwierdzeniu służą akty stanu cywilnego.

Krewnymi w linii prostej są osoby, z których jedna pochodzi od drugiej, czyli : rodzice i ich dzieci (I stopień), dziadkowie i wnuki (II stopień). Stopień pokrewieństwa określany jest według liczby urodzeń, wskutek których powstało pokrewieństwo.

Z pokrewieństwem w linii prostej związane są pojęcia „wstępnych” i „zstępnych”, przy czym wstępnymi lub zstępnym można być tylko w stosunku do określonej osoby.

Wstępnymi danej osoby są ci krewni (w linii prostej), od których ona pochodzi natomiast zstępnymi są osoby pochodzące od danej osoby. Np. ojciec jest wstępnym dla swojego syna, dziadek jest wstępnym dla swojego wnuka, syn jest zstępnym dla swojego ojca itp.

Krewnymi w linii bocznej są osoby, pochodzące od wspólnego przodka ale nie pochodzące od siebie , czyli nie będące krewnymi w linii prostej, np. rodzeństwo, rodzeństwo przyrodnie, dzieci rodzeństwa itp.

STOPNIE POKREWIEŃSTWA – JAK LICZYĆ: generalnie decyduje tutaj liczba urodzeń niezbędnych do powstania danego pokrewieństwa ale:

• w linii prostej nie uwzględnia się urodzenia osoby, w która w porównywanej parze jest wstępnym, czyli córka jest zstępnym I stopnia w linii prostej względem swojej matki

• w linii bocznej nie uwzględnia się osoby, która jest wspólnym przodkiem a co ważne – w linii bocznej nie występuje I stopień pokrewieństwa.

Np. brat i siostra – drugi stopień pokrewieństwa w linii bocznej (pomiędzy daną osobą a jej bratem zawsze występują dwa urodzenia : rodzica danej osoby oraz jej brata).

siostrzeniec – bratanica -> pokrewieństwo III-stopnia w linii bocznej

ZNACZENIE PRAWNE POKREWIEŃSTWA- z pokrewieństwem danych osób wiele przepisów (nie tylko prawa rodzinnego) wiąże określone skutki prawne, które można podzielić na:

• materialnoprawne, np. obowiązek alimentacyjny lub dziedziczenie ustawowe, zakaz zawarcia małżeństwa przez krewnych w linii prostej, rodzeństwo lub powinowatych w linii prostej

• procesowe – prawo do odmowy składania zeznań w charakterze świadka, wyłączenie sędziego w sprawach jego krewnych w linii prostej i bocznej (do IV stopnia)

Jako spokrewnionych nie można uznać osoby przysposobione, jednakże prawo w określonym zakresie (w zależności od rodzaju przysposobienia) nakazuje traktować przysposabiającego i przysposabianego oraz ich krewnych w stosunkach prawnych jak krewnych w linii prostej, np. art. 121 krio

1. POWINOWACTWO – jest to więź (ale już nie biologiczna) pomiędzy jednym małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka, np. dziecko żony, ojciec żony itp. W ramach powinowactwa wyróżnia się również linię i stopień pokrewieństwa odpowiadający stopniowi i linii pokrewieństwa małżonka z daną osobą. Dlatego np. małżonek spowinowacony jest ze swoim teściem w linii prostej w I-stopniu

! Kodeks rodzinny przewiduje, iż powinowactwo mimo ustania (nie unieważnienia małżeństwa) trwa dalej – w przypadku unieważnienia małżeństwa powinowactwo ustaje!

SKUTKI PRAWNE POWINOWACTWA – zdecydowanie mniej niż tych, wynikających z pokrewieństwa, ale jednak są:

• zakaz zawierania małżeństw przez powinowatych w linii prostej (jednakże sąd z ważnych powodów może zezwolić na zawarcie małżeństwa pomiędzy spowinowaconymi).

• prawo do odmowy składania zeznań

• ograniczony obowiązek alimentacyjny

1. SKUTKI ZAWARCIA MAŁŻEŃSTWA NIEZALEŻNE OD ISTNIEJĄCEGO USTROJU MAJĄTKOWEGO

2. OBOWIĄZEK WSPÓŁDZIAŁANIA DLA DOBRA RODZINY – obowiązek o podstawowym znaczeniu, uzupełniany i uszczegóławiany przez inne obowiązki. Wynika on wprost z treści art. 23 krio. i sprowadza się on do tego, że małżonkowie powinni ze sobą współdziałać i współdecydować o podejmowanych działaniach zmierzających do realizacji najwyższego celu jakim jest dobro rodziny. Obowiązek ten może mieć niejako podwójny charakter : majątkowy, przejawiający się m.in. w przyczynianiu się według sił i możliwości zarobkowych każdego z małżonków do zaspokajania potrzeba rodziny (chodzi o małą rodzinę) oraz niemajątkowy, czyli np. wspólne wychowywanie dzieci.

Pomimo, iż obowiązek ten zawiera niejako ukierunkowuje działania małżonków, to w sytuacji gdy jeden z małżonków dokona czynności prawnej niekorzystnej ze względu na dobro rodziny, to nie można jej uznać za nieważną.

1. OBOWIĄZEK PRZYCZYNIANIA SIĘ DO ZASPOKAJANIA POTRZEB RODZINY – obowiązek wynikający z art. 27 krio (obowiązujący do momentu ustania małżeństwa) zgodnie z którym to każdy z małżonków zobowiązany jest do przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny zgodnie ze swoimi siłami i możliwościami zarobkowymi i majątkowymi. Głównym celem tego obowiązku jest zapewnienie równej stopy życiowej każdemu członkowi rodziny. Małżonkowie mogą wywiązać się z powyższego obowiązku w całości lub części poprzez osobiste starania o wychowanie dzieci i pracę we wspólnym gospodarstwie domowym. Ta druga postać wypełnienia przedmiotowego obowiązku jest niejako konsekwencją zrównania przez ustawodawcę pracy w domu z pracą zarobkową (dzięki, któremu to żona z jednej strony ma prawo do wykonywania pracy zarobkowej a z drugiej strony ma też prawo z niej zrezygnować na rzecz pracy związanej z wychowaniem dzieci itp).

Mówiąc o potrzebach rodziny ustawodawca ma na myśli potrzeby małżonków oraz ich dzieci, zarówno te indywidualne jak i grupowe a co ważne, małżonkowie są zobowiązani wywiązywać się z niniejszego obowiązku nawet jeżeli ustanowiony został ustrój rozdzielności majątkowej. O tym, jaki będzie zakres tego obowiązku decydują z jednej rzeczywiste potrzeby rodziny a z drugiej strony siły i możliwości zarobkowe i majątkowe małżonka.

Pomimo, iż być może pozornie wydawałoby się, że obowiązek ten jest obowiązkiem alimentacyjnym, jednakże zachodzi tu dość istotna różnica sprowadzająca się do tego, że obowiązek alimentacyjny skupia się na zaspokajaniu indywidualnych potrzeb uprawnionego natomiast tutaj mamy obowiązek zaspokajania potrzeb całej rodziny.

1. PRZYMUSOWA REALIZACJA OBOWIĄZKU PRZYCZYNIANIA SIĘ DO ZASPOKAJANIA POTRZEB RODZINY: jeżeli jeden z małżonków uchyla się od wykonywania tego obowiązku, drugi z małżonków ma następujące wyjścia:

• żądać od opieszałego małżonka zasądzenia renty poprzez :

  • wytoczenie powództwa o zasądzenie od niego określonej sumy płatnej okresowo. Wówczas to sąd w postępowaniu procesowym rozstrzyga tą kwestię;

  • złożenie w ramach postępowania zabezpieczającego, wniosku o zasądzenie renty na czas trwającego postępowania rozwodowego. Wówczas w sprawie, w której głównym przedmiotem jest żądanie rozwodu, sąd „przy okazji” na czas trwania procesu może zasądzić też obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny ALE UWAGA taki wniosek może złożyć również małżonek będący stroną pozwaną w sprawie o rozwód. Jeżeli już jest prowadzone postępowanie rozwodowe, nie można obok niego wszcząć odrębnego postępowania o zaspokajanie a jeżeli już takie postępowanie jest w toku, to ulega ono zawieszeniu do czasu zakończenia sprawy rozwodowej.

• drugie wyjście przysługuje jedynie w sytuacji, gdy małżonkowie pozostają we wspólnym pożyciu. Wówczas jeżeli jeden z nich nie wywiązuje się z niniejszego obowiązku sąd może nakazać aby wynagrodzenie za pracę albo inne przysługujące mu należności wypłacane były w całości lub części bezpośrednio do rąk drugiego małżonka.

JAK USTALAĆ WYSOKOŚĆ RENTY : (zarówno w odrębnym postępowaniu, jak i w trakcie rozwodowego)?

Na początku sąd ustala jakie są rzeczywiste potrzeby rodziny, jak również potrzeby samego zobowiązanego. Najczęściej polega to na wyliczeniu ile w stosunku miesiąca potrzeba pieniędzy na jedzenie, ubranie, rachunki itp. przy czym małżonek domagający się zasądzenia renty musi uprawdopodobnić to, że faktycznie tyle a tyle pieniędzy jest przeznaczane.

Następnie sąd ustala w jakim stopniu, w zakresie swoich możliwości zarobkowych i majątkowych, każdy z małżonków ma zaspokajać te potrzeby uwzględniając przy tym fakt, iż jeden z małżonków zajmuje się dziećmi.

Po przeprowadzeniu powyższych ustaleń sąd orzeka, który z małżonków jest zobowiązany do zapłaty określonej kwoty do rąk drugiego z małżonków (najczęściej tego, który pozostaje z dziećmi). Jeżeli sąd uzna, że brak jest przesłanek do zasądzenia od jednego z małżonków renty, powództwo zostanie oddalone (bądź wniosek o zabezpieczenie).

1. MAŁŻEŃSKIE USTROJE MAJĄTKOWE – brak jest definicji legalnej, jednakże można stwierdzić iż jest to zespół norm prawych lub reguł z nich wynikających regulujący kwestie majątkowe między małżonkami. To, jaki ustrój będzie między nimi panować, jest wynikiem ich swobodnej decyzji (oprócz przymusowego ustroju). W trakcie trwania małżeństwa typ ustroju może się zmieniać ale należy pamiętać o tym, że w danym okresie czasowym w danym związku małżeńskim może istniej tylko JEDEN typ ustroju majątkowego. Ze względu na źródło ustroje te dzielą się na :

   • ustawowe

   • umowne

   • przymusowe

2. USTRÓJ USTAWOWY- co do zasady powstaje w chwili zawarcia małżeństwa, chyba że strony zawarły między sobą umowę określającą ustrój lub też zachodzą przesłanki do ustanowienia ustroju przymusowego. Polega on na tym, że z mocy prawa pomiędzy małżonkami powstaje wspólność majątkowa, która obejmuje wszystkie przedmioty nabyte przez oboje małżonków lub jednego z nich. Przedmioty, które nie są objęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z nich, dlatego mamy tutaj do czynienia z trzema masami majątkowymi: majątkiem wspólnym, majątkiem osobistym żony, majątkiem osobistym męża.

3. UMOWNY USTRÓJ MAJĄTKOWY – powstaje na skutek zawarcia przez małżonków umowy, tzw. intercyzy, dla które przewidziana została forma szczególna w postaci aktu notarialnego. Za jej pomocą małżonkowie modyfikują ustawowy ustrój poprzez rozszerzenie lub ograniczenie wspólności majątkowej + mogę również ustanowić rozdzielność majątkową co sprowadza się do tego, że każdy z małżonków ma swój własny majątek i nie powstaje wówczas majątek wspólny. Tak zawarta umowa jest skuteczna względem osób trzecich JEŻELI dana osoba trzecia wie o istnieniu danej umowy oraz o jej rodzaju. W przeciwnym razie małżonkowie traktowani są wobec tej osoby tak, jakby istniał między nimi ustawowy ustrój majątkowy.

4. PRZYMUSOWY USTRÓJ MAJĄTKOWY – jest to ustrój niezależny od woli małżonków i wiąże się on tylko i wyłącznie z rozdzielnością majątkową. Przyczyną ustanowienia takiego ustroju są:

• konstytutywne orzeczenia sądu ustanawiającego rozdzielność majątkową „ z ważnych powodów”, które to nie zostały jednak sprecyzowane przez ustawodawcę. Niewątpliwie taką przesłankę stanowić może alkoholizm lub nadużywanie środków odurzających przez jednego z małżonków wpływające na jego nieumiejętność gospodarowania jak również separacja faktyczna między małżonkami. Dodatkowo wniosek o ustanowienie takiej rozdzielności złożyć może wierzyciel, jeżeli wymaga tego zaspokojenie jego wierzytelności.

Tak wydane orzeczenie jest skuteczne erga omnes bez względu na to, czy dana osoba wie o jego wydaniu czy też nie

• ubezwłasnowolnienie małżonka -> jeżeli małżonek już w chwili zawarcia małżeństwa był ubezwłasnowolniony to przymusowy ustrój majątkowy powstaje od razu od chwili zawarcia. W innej sytuacji, gdy ubezwłasnowolnienie następuje w trakcie trwania małżeństwa – ustrój ten powstaje od tej chwili. Jeżeli ubezwłasnowolnienie zostanie uchylone pomiędzy małżonkami ponownie powstaje ustawowy ustrój majątkowy.

• ogłoszenie upadłości jednego z małżonków – rozdzielność powstaje z mocy prawa ale w razie umorzenia, ukończenia lub uchylenia postępowania upadłościowego ponownie powstaje ustawowy ustrój majątkowy

• orzeczenie separacji

1. SEPARACJA I JEJ SKUTKI – jest to pewien stan prawny określany przez sąd w orzeczeniu, na wniosek jednego z małżonków w sytuacji gdy doszło pomiędzy nimi do zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Nie jest ona dopuszczalna w sytuacji gdyby miało w jej wyniku ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci lub orzeczenie jej byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Jest ona bardzo zbliżona do rozwodu z tym tylko wyjątkiem, że nie powoduje ustania małżeństwa wobec czego małżonek w niej pozostający nie może zawrzeć małżeństwa. Inne skutki:

• powstaje rozdzielność majątkowa w następstwie czego, każdy z małżonków może żądać podziału majątku objętego wspólnością ustawową (przy czym sąd może dokonać tego już w wyroku orzekającym separację)

• jeżeli wymagają tego względy słuszności, to małżonkowie zobowiązani są do wzajemnej pomocy

• wyłączona zostaje możliwość dziedziczenia, chyba że został sporządzony testament

• sąd w wyroku orzekającym separację rozstrzyga kwestie związane z wykonywaniem władzy rodzicielskiej nad wspólnymi dziećmi

• jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku również rozstrzyga o sposobie korzystania z niego na czas separacji

• w przeciwieństwie do rozwodu, w przypadku separacji nie można powrócić do dawnego nazwiska

• sąd może nałożyć na jednego z małżonków obowiązek płacenia alimentów na rzecz drugiego + dodatkowo alimenty na rzecz dziecka

1. USTAWOWA WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA A MAJĄTEK WSPÓLNY- są to dwa różne pojęcia. Ustawowa wspólność majątkowa jest to pewna sytuacja prawna powstała od momentu zawarcia małżeństwa (co do zasady) związana nierozłącznie z zaistnieniem pomiędzy małżonkami ustawowego ustroju umownego.

Majątek wspólny jest jedną z trzech mas majątkowych, obejmującą dorobek małżonków po zawarciu małżeństwa, który przysługuje obojgu małżonkom bez względu na to czy został on wniesiony przez obojga z nich czy tylko jednego.

1. SKŁAD MAJĄTKU WSPÓLNEGO – katalog tego, co zalicza się do majątku wspólnego został stworzony w art. 31 par. 2 krio, jednakże jest to tylko wyliczenie przykładowe. Zgodnie z jego treścią w skład majątku wspólnego wchodzą:

   • wynagrodzenie za pracę oraz dochody z innej działalności gospodarczej uzyskiwane przez każdego z małżonków

   • dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków (w tym przypadku chodzi przede wszystkim o pożytki naturalne, cywilne i prawa).

   • środki jakie zostały zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków

   • kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie

   • przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące obojgu małżonkom, nawet jeżeli zostały nabyte w drodze darowizn lub dziedziczenia (chyba, że spadkodawca lub darczyńca postanowił inaczej).

2. CHARAKTER PRAWNY WSPÓLNOŚCI MAJĄTKOWEJ : istnienie wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami oznacza, iż posiadają oni prawa przysługujące im obojgu, co pociąga ze sobą pewne konsekwencje prawne. Cechy:

   • ma charakter łączny co oznacza, że nie jest stosunkiem samodzielnym, ponieważ by mogła on powstać niezbędny jest do tego stosunek podstawowy wynikając z samego faktu zawarcia małżeństwa. To z kolei powoduje, że w momencie ustania małżeństwa (ub orzeczenia separacji) wspólność ta ustaje

   • jej podmiotami mogą być tylko małżonkowie

   • nie można dokonać podziału majątku wspólnego w trakcie trwania małżeństwa, ponieważ ustanowienie wspólności majątkowej dokonane zostało z myślą o małżeństwie

   • małżonkowie nie mogą rozporządzać udziałem w majątku wspólnym lub też do tego się zobowiązywać przy czym w razie śmierci jednego z małżonków a tym samym ustaniu małżeństwa dopuszczalne jest dokonanie zapisu windykacyjnego

   • w sytuacji ustania wspólności, wierzyciel jednego z małżonków nie może żądać zaspokojenia swojej wierzytelności z udziału, jaki przypadł małżonkowi

   • w momencie jej trwania nie ma określonych wartości udziałów każdego z małżonków, to dopiero następuje z chwilą jej ustania

   • nawet jeżeli małżonkowie żyją od dawna w separacji faktycznej, to i tak w/w składniki majątkowe będą wchodziły do ich majątku wspólnego, dlatego że jest on nabywany na podstawie kryterium prawnego, co oznacza tyle, że dopóki małżonkowie są w świetle prawa w związku, dopóty uzyskiwane przez nich składniki majątku wchodzić będę do majątku wspólnego

3. MECHANIZM NABYCIA PRAWA DO MAJĄTKU WSPÓLNEGO- czyli co decyduje o tym, że nabyte przez małżonka prawo wejdzie do majątku wspólnego.

Majątek wspólny obejmuje przedmioty nabyte przez małżonków od zawarcia związku małżeńskiego. Wszystko to, co małżonkowie posiadali dotychczas wliczane jest do ich majątku osobistego. Co prawda ustawodawca w art. 31 par. 2 krio podaje tylko przykładowe wyliczenie tego, co wchodzi w skład majątku wspólnego, jednakże w art. 33 już dość wyczerpująco uregulował kwestie związane ze składnikami majątkowymi wchodzącymi z w skład majątku osobistego. Wobec powyższego, by ustalić czy dany przedmiot wejdzie do majątku wspólnego należy rozstrzygnąć dwie sprawy:

- kiedy dany przedmiot został nabyty, tj. czy nastąpiło to już w trakcie trwania małżeństwa. Jeżeli nabycie jakiegoś prawa / przedmiotu jest rozciągnięte w czasie, jak np. sytuacja przy zasiedzeniu to pod uwagę bierze się moment spełnienia ostatniej z przesłanek prowadzących do nabycia.

- jaki podmiot nabył dany przedmiot (tzn. czy był nim jeden z małżonków).

Co do zasady dla spowodowania nabycia danego prawa do majątku wspólnego lub jego wyłączenia nie ma znaczenie oświadczenie woli małżonka będącego stroną czynności prawnej jak również wola osoby trzeciej, chyba że mamy do czynienia z darowizną.

1. SKŁAD MAJĄTKU OSOBISTEGO – to, co jest wliczane do majątku osobistego małżonków zostało w sposób wyczerpujący uregulowane przez ustawodawcę w art. 33 krio. Zgodnie z nim do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

   • przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej

   • przedmioty majątkowe nabyte w drodze dziedziczenia, darowizny, zapisu chyba że spadkodawca lub darczyńca postanowił inaczej

   • prawa majątkowe jakie wynikają ze wspólności łącznej, które podlegają odrębnym przepisom, np. udział w spółce cywilnej

   • przedmioty majątkowe służące zaspokajaniu potrzeb tylko i wyłącznie jednego z małżonków (lub niezbędne dla jego stanu zdrowia), np. odzież, wózek inwalidzki, sprzęt sportowy

   • prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie, czyli takie które nie mogą zostać przeniesione w drodze czynności prawnej, np. prawo do alimentacji

   • przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia lub też z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę ALE nie dotyczy to renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia się widoków powodzenia na przyszłość

   • wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków

   • przedmioty majątkowe uzyskane jako nagroda za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków (ale nie dotyczy to „trzynastki”, premii itp).

   • prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy (ale nie dotyczy to korzyści płynących z tych praw)

   • przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej

2. CYWILNOPRAWNE SKUTKI BIGAMII – bigamia jest przestępstwem polegającym na tym, iż osoba pozostająca już w związku małżeńskim, zawiera małżeństwo z inną osobą. Tak zawarte małżeństwo co prawda jest ważne ale może zostać unieważnione prawomocnym orzeczeniem sądu na wniosek każdego, kto ma w tym interes prawny. Jednakże nie można unieważnić małżeństwa z powodu pozostawania przez jednego z małżonków w poprzednio zawartym związku małżeńskim, jeżeli ustał on lub został unieważniony, CHYBA ŻE nastąpiło to na skutek śmierci osoby, która zawarła ponownie małżeństwo pozostając w poprzednim związku małżeńskim .

3. PIECZA RODZICÓW NAD MAJĄTKIEM DZIECKA, czyli inaczej zarząd majątkiem dziecka – jest to jedna z podstawowych form ochrony interesów dziecka. Rodzice w ramach wykonywania tego obowiązku powinni podejmować z należytą starannością czynności faktyczne i prawne odnoszące się do majątku małoletniego dziecka. Jednakże w niektórych sytuacjach zarząd rodziców jest ograniczony bądź w ogóle wyłączony:

- wyłączenie spod zarządu rodziców zarobku dziecka oraz przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku

- wyłączenie spod zarządu rodziców przedmiotów, jakie dziecko otrzymało tytułem darowizny lub testamentu, jeżeli zostało to zastrzeżone w treści danej czynności prawnej

- do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu , np. w postaci odrzucenia w imieniu dziecka spadku, wymagana jest zgoda sądu (taka zgoda jest również wymagana do wyrażenia przez rodziców zgody na dokonanie takich czynności przez same dziecko)

1. PRZEDSTAWICIELSTWO USTAWOWE RODZIÓW W STOSUNKU DO DZIECKA – rodzice z mocy samego prawa ustanowieni są przedstawicielami ustawowymi dzieci pozostających pod ich władzą rodzicielską. Jeżeli obydwoje rodziców mają taki sam zakres władzy rodzicielskiej, wówczas każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel. Są jednak dwie sytuacji, w których żaden z rodziców nie może reprezentować swojego dziecka:

   • przy czynnościach prawnych dokonywanych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską.

   • Przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jego rodzicem lub jego małżonkiem chyba że dotyczy to bezpłatnego przysporzenia na rzecz dziecka albo gdy czynność dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania

W sytuacji, gdy żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską, sąd opiekuńczy ustanawia dla takiego dziecka kuratora.

1. WPŁYW WAD OŚWIADCZENIA WOLI NA ZAWARCIE MAŁŻEŃSTWA

Kodeks rodzinny i opiekuńczy wymienia trzy wady oświadczenia woli, których zaistnienie może stanowić podstawę do unieważnienia małżeństwa i są to:

• oświadczenie złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli

• oświadczenie zostało złożone pod wpływem błędu co do tożsamości drugiej osoby

• oświadczenie zostało złożone pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, jeżeli z okoliczności wynika, że składający oświadczenie mógł się obawiać, że jemu bądź innej osobie grozi niebezpieczeństwo osobiste

W takich sytuacjach unieważnienia może żądać małżonek, który złożył dotknięte wadą oświadczenie.

Nie można żądać unieważnienia małżeństwa po upływie 6 miesięcy od ustania stanu wyłączającego świadome wyrażenie woli/ wykrycia błędu/ ustania obawy wywołanej groźbą a w każdym przypadku po upływie 3 lat od zawarcia małżeństwa.

23. ZASADA SAMODZIELNOŚCI ZARZĄDU MAJĄTKIEM WSPÓLNYM I JEJ WYJĄTKI .

Do zarządu majątkiem wspólnym uprawniony jest każdy z małżonków samodzielnie (działający co prawda we własnym imieniu ale ze skutkiem dla drugiego), co oznacza że dla dokonania konkretnej czynności prawnej nie musi uzyskiwać, poza niektórymi wyjątkami, zgody drugiego małżonka (co więcej, drugi małżonek może nawet o nie nie wiedzieć w chwili dokonywania). Małżonek , w ramach zarządu, rozporządza „całym” wspólnym prawem ze skutkiem dla drugiego małżonka i nabywcy, co również dotyczy również wspólnych wierzytelności, którymi zarządzać może każdy z małżonków jednakże należy podkreślić, że w przypadku wierzytelności wchodzących w skład majątku wspólnego nie występuje solidarność wierzycieli, podobnie jak w wypadku praw rzeczowych. W tym przypadku zasada samodzielności polega na rozporządzaniu tymi prawami, o ile są one zbywalne ALE np. na skutek czynności dokonanej tylko przez jednego z małżonków może nastąpić skuteczne obciążenie wspólnej rzeczy prawem zastawu.

Wyjątki od zasady samodzielnego zarządu:

• przedmiotami majątkowymi służącymi jednemu małżonkowi do wykonywania zawodu może zarządzać tylko ten małżonek, któremu one służą. Drugi małżonek może tylko, w razie przemijającej przeszkody w wykonywaniu tego zarządu, dokonywać niezbędnych bieżących czynności związanych z tymi przedmiotami, np. zapłata zaległych rachunków za media.

• wymagana zgoda drugiego małżonka, od której zależy skuteczność dokonanej czynności przez jego małżonka (czynność może być dokonana samodzielnie). Niejednokrotnie wyrażenie zgody ma decydujący charakter dla całej umowy, zawartej bez wymaganej zgody drugiego z małżonków, ponieważ od jej potwierdzenia uzależniona jest ważność. Kiedy jest potrzebna taka zgoda:

  • do czynności prawnej, która prowadzi do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków

  • czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal

  • czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa

  • dokonania darowizny z majątku wspólnego za wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych

UWAGA: Jeżeli małżonek dokona jednostronnej czynności prawnej bez zgody na jej dokonanie, taka czynność jest nieważna.

• Sprzeciw drugiego małżonka przeciw czynności prawnej, za wyjątkiem tych, które :

  • dotyczą bieżących spraw życia codziennego

  • zmierzają do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny

  • podejmowane są w ramach działalności zarobkowej

Taki sprzeciw będzie wywoływał skutki wobec osoby trzeciej, jeżeli ta przed dokonaniem czynności prawnej mogła się z nim zapoznać.

WNIOSEK DO SĄDU O ZEZWOLENIE – jeżeli jeden z małżonków bezzasadnie odmawia wyrażenia zgody na dokonanie czynności, dla której jest ona wymagana albo jeżeli porozumienie się z nim napotyka na trudne do przezwyciężenia przeszkody to drugi małżonek może zwrócić się do sądu o zezwolenie na dokonanie danej czynności prawnej (sąd udzieli go, jeżeli wymaga tego dobro rodziny).

24. SYSTEMATYKA PRZESŁANEK ZAWARCIA MAŁŻEŃSTWA – jako że małżeństwo jest zdarzeniem w pewnym stopniu sformalizowanym, ustawodawca wprowadził pewną procedurę oraz postawił pewne wymagania, jakie muszą zostać spełnione przez nupturientów (czyli osoby zamierzające zawrzeć małżeństwo) oraz inne podmioty. Wyróżniamy trzy pojęcia:

• konstytutywne przesłanki zawarcia małżeństwa – czyli warunki, jakie muszą zostać spełnione, by mogło dojść do zawarcia małżeństwa a więc brak ich spełnienia co do zasady skutkuje tym, iż nie dochodzi do zawarcia małżeństwa. Zostały one wymienione w art. 1 krio i są to m.in. -różnica płci nupturientów

-złożenie zgodnych oświadczeń woli o odpowiedniej treści

-udział celebransa, czyli osoby przed którą nupturienci składają oświadczenie woli o wstąpieniu w związek małżeński

-jednoczesna obecność nupturientów w chwili zawierania małżeństwa.

• Zakazy zawarcia małżeństwa i wady oświadczenia woli o zawarciu małżeństwa – naruszenie tych zakazów lub zaistnienie odpowiedniej wady co prawna nie powoduje nieważności samego związku małżeńskiego, ale czyni go wzruszalnym (czyli może być unieważniony)

• procedury zawarcia małżeństwa – czyli kolejne czynności jakie według ustawy muszą zostać podjęte aby doszło do zawarcia małżeństwa. Co do zasady naruszenie procedury nie prowadzi do nieistnienia małżeństwa lub możliwości jego unieważnienia.

25. ZARZĄD MAJĄTKIEM WSPÓLNYM I JEGO ZASADY

Zarząd majątkiem wspólnym polega na tym, że w jego ramach jeden z małżonków może (co do zasady) dokonywać skutecznych czynności prawnych, procesowych lub też ewentualnie faktycznych. Polegają one na :

• wykonywaniu praw wchodzących w skład majątku wspólnego (w szerokim rozumieniu), tzn. nawet poprzez czynności przed sądami i organami administracji

• rozporządzaniu tymi prawami poprzez ich zbywanie, obciążanie, znoszenie itp.

• zaciąganiu zobowiązań (większość doktryny się ku temu składnia)

Jako przykład działań podjętych w ramach zarządu majątkiem wspólnym jest zbycie wspólnego samochodu, obciążenie wspólnej rzeczy np. nieruchomości hipoteką albo zastawem.

Regulują go przepisy art. 36-40 krio

ZASADY WYKONYWANIA ZARZĄDU MAJĄTKIEM WSPÓLNYM :

• obowiązek współdziałania (wewnętrznego) małżonków w zarządzie co jest związane z tym, iż warunkiem koniecznym do istnienia wspólności majątkowej jest współdziałanie i wzajemne zaufanie małżonków wobec siebie. Obowiązek ten polegać może np. na konsultowaniu z drugim małżonkiem planów dokonania jakiejś czynności albo informowania o już dokonanej.

W żadnym wypadku nie można powiedzieć, że wyłącza on reguły samodzielnego zarządu, można powiedzieć że wprost przeciwnie – jest on konsekwencją tejże zasady.

Skutki naruszenia tego obowiązku:

• możliwość dochodzenia odszkodowania od drugiego z małżonków w razie przypisania mu winy za powstałą szkodę

• pozbawienie przez sąd prawa do samodzielnego zarządu lub wprowadzenie przymusowego ustroju majątkowego w sytuacji gdy jeden z małżonków nagminnie narusza ten obowiązek (lub jednorazowo ale poważnie)

• zasada autonomii (samodzielności) – ma charakter zewnętrzny i odnosi się do relacji małżonka z osobami trzecimi

• przedmiotami służącymi małżonkowi do wykonywania zawodu zarządza tylko i wyłącznie on -> stanowi to wyjątek od zasady samodzielności zarządu

• małżonek ma prawo sprzeciwić się zamierzonej przez drugiego małżonka czynności zarządu, co stanowi drugi wyjątek od zasady samodzielności

• ochrona dobrej wiary- jeżeli w odniesieniu do danej czynności prawnej dokonanej przez małżonka bez zgody lub przy odmowie jej udzielenia przez drugiego małżonka, zastosowanie znajduje przepis chroniący nabywcę w dobrej wierze, wówczas taka czynność pozostaje ważna

• sąd ma możliwość ingerowania poprzez wydanie zezwolenia na dokonanie czynności prawnej przez jednego z małżonków, jeżeli wymaga tego dobro rodziny (pomimo sprzeciwu małżonka lub uchylaniu się od wyrażenia zgody)

• w razie nieprawidłowego wykonywania zarządu sankcją najczęściej jest pozbawienie małżonka samodzielnego zarządu

25. ROZWIĄZANIE STOSUNKU PRZYSPOSOBIENIA – żądać tego może zarówno przysposobiony jak i przysposabiający ze względu na ważne powody, przy czym nie jest ono dopuszczalne jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro małoletniego dziecka.

Sąd orzekając rozwiązanie stosunku przysposobienia może utrzymać w mocy wynikające z niego obowiązki alimentacyjne.

Jeżeli przysposobiony / przysposabiający zmarł to nie można rozwiązać stosunku przysposobienia, CHYBA ŻE nastąpiło to już po wszczęciu postępowania, wówczas w jego miejsce wstępuje ustanowiony przez sąd kurator.

UWAGA! Nie jest dopuszczalne rozwiązanie przysposobienia, które nastąpiło na skutek zgody wyrażonej przed sądem przez rodziców dziecka bez wskazywania osoby przysposabiającego!

SKUTKI ROZWIĄZANIA:

- ustają skutki tego stosunku (a w razie śmierci przysposabiającego uważa się, że skutki przysposobienia ustały już z chwilą jego śmierci).

- przysposobiony w dalszym ciągu posiada nazwisko nabyte przez przysposobienie oraz otrzymane w związku z nim imiona ALE z ważnych powodów, sąd na jego wniosek może postanowić, że powróci on do swojego pierwotnego nazwiska

- na wniosek przysposobionego sąd orzeka o jego powrocie do poprzednio noszonego imiona/ imion

- jeżeli przysposabiający żyje, to rozwiązanie tego stosunku nie stoi na przeszkodzie temu, by w przyszłości ponownie go zawrzeć

25. PRZYMUSOWA REALIZACJA OBOWIĄZKU ALIMENTACYJNEGO

Obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania, a miarę potrzeb również środków wychowania oraz zaspokajaniu potrzeb osoby uprawnionej, która nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie.

Na jego wysokość wpływ mają:

• usprawiedliwione potrzeby uprawnionego

• możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego

Wyróżniamy obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka (dotyczący nieusamodzielnionych dzieci małżeńskich jak i pozamałżeńskich), który może zostać wykonany w dwojaki sposób:

• poprzez świadczenia alimentacyjne o charakterze majątkowym

• poprzez osobiste starania o utrzymanie i wychowanie dziecka

Co do zasady trwa on do momentu uzyskania przez dziecka pełnoletniości, ale jeżeli po tym momencie dziecko kontynuuje naukę poświęcając temu swój czas, wówczas obowiązek trwa dalej.

Alimenty względem pozostałych krewnych:

w pierwszej kolejności obciąża on krewnych w linii prostej : najpierw zstępnych, następnie wstępnych, przy czym krewni bliżsi stopni zobowiązani są przed dalszymi. Jeżeli krewni są równi stopniem, wówczas są zobowiązani proporcjonalnie do swoich możliwości majątkowych i zarobkowych. W dalszej kolejności zobowiązani są krewni w linii bocznej ale tylko drugiego stopnia ! czyli rodzeństwo!

DOCHODZENIE ALIMENTÓW:

1. Zawarcie ugody, czyli porozumienia uprawnionego i zobowiązanego co do jej treści ustalającej kwestie związane z obowiązkiem alimentacyjnym, np. wysokość alimentów, termin płatności itp. Jeżeli ugoda została zawarta w formie aktu notarialnego, w którym zobowiązany poddał się egzekucji, w razie jego uchylania się, po nadaniu klauzuli wykonalności przez sąd, uprawniony będzie mógł wszcząć egzekucję.

2. pozew o alimenty – znajduje zastosowani w sytuacji, gdy zobowiązany uchyla się od płacenia alimentów a strony nie zawarły w tej kwestii żadnej ugody. Wówczas sąd na skutek wniesionego przez uprawnionego pozwu orzeka o istnieniu takiego obowiązku i rozstrzyga kwestie odnoszące się do wysokości należnego świadczenia płatnego okresowo, terminie płatności i konsekwencjach braku zapłaty, którejkolwiek z rat w postaci odsetek ustawowych.

Na czas trwania procesu powód (uprawniony lub przedstawiciel działający w imieniu uprawnionego) może złożyć wniosek o zabezpieczenie alimentów, które może polegać na zobowiązaniu dłużnika do zapłaty jednorazowo lub okresowo określonej sumy pieniężnej . Warunkiem uwzględnienia takiego wniosku jest uprawdopodobnienie istnienia roszczenia o alimenty.

Wyrok zasądzający alimenty od zobowiązanego zaopatrzany jest z urzędu przez sąd w klauzulę wykonalności i w razie uchylania się zobowiązanego od jego wykonania stanowi tytuł wykonawczy, na podstawie które może zostać wszczęte postępowanie o egzekucję alimentów. Jako, że jest to egzekucja wierzytelności o szczególnie ważnym charakterze, może ona zostać przeprowadzona w szerszym zakresie niż normalna, np. zajęcie 3/5 wynagrodzenia za pracę.

25. KLASYFIKACJA MAŁŻEŃSTW:

    1. cywilne – tradycyjny tryb zawierania małżeństwa przez kobietę i mężczyznę, obecnych jednocześnie, którzy oświadczają zgodnie przed kierownikiem USC wolę zawarcia związku małżeńskiego.

    2. wyznaniowe o podwójnym skutku – zawierane przed duchownym (chociaż można zawrzeć małżeństwo tylko wyznaniowe a po nim lub przed nim cywilne). Kobieta i mężczyzna podlegający prawu wewnętrznemu Kościoła lub innego związku wyznaniowego oświadczają przed duchownym ,zawierając związek małżeński , wolę jednoczesnego zawarcia związku podlegającego prawu polskiemu -> po tym Kierownik USC sporządza akt małżeństwa, który jest konieczny do powstania małżeństwa i w przypadku małżeństwa wyznaniowego (by mogło ono wywoływać skutki cywilnoprawne) musi on zostać sporządzony.

W przypadku powstania takiego małżeństwa mamy dodatkową przesłankę konstytutywną w postaci dopuszczenia przez ratyfikowaną umowę międzynarodową lub ustawę możliwości wywołania skutków cywilnych przez małżeństwo zawarte w danym kościele lub związku wyznaniowym.

UWAGA! Dochodzi tutaj do związku małżeństwa „państwowego” z małżeństwem sakramentalnym, jednakże tylko na etapie zawierania małżeństwa -> potem są one od siebie NIEZALEŻNE, tj. rozwiązanie jednego nie pociąga za sobą rozwiązania drugiego!

1. Małżeństwo cywilne zawierane przed konsulem lub inną osobą powołaną do sprawowania funkcji konsula – kobieta i mężczyzna będący obywatelami polskimi, zawierają związek małżeński poza terytorium RP składając zgodne oświadczenia woli przed konsulem.

25. ZAKAZY ZAWARCIA MAŁŻEŃSTWA – są to okoliczności uznane za niepożądane przez ustawodawcę, wymienione w art. 10-15 krio, których wystąpienie nie powoduje nieważność małżeństwa a jedynie otwiera drogę do jego unieważnienia, czyli czyni je wzruszalnym. Wyróżnione one zostały z przyczyn :

• biologicznych

• ze względu na cele społeczne małżeństwa

• ze względów obyczajowych

• tradycji

• sprzeczności z inną istniejącą więzią, np. przysposobieniem

By zakaz miał zastosowanie, to dana okoliczność musi występować już w chwili zawierania małżeństwa (jej powstanie po, albo ustanie przed tym, nie uzasadnia unieważnienia małżeństwa). Część z nich ma charakter bezwzględny a część względny (czyli mogą zostać uchylone postanowieniem sądu).

CHARAKTER BEZWZGLĘDNY:

• ubezwłasnowolnienie całkowite (choć może wystarczyć już częściowe)

• bigamia

• pokrewieństwo

• przysposobienie

CHARAKTER WZGLĘDNY:

• wiek

• choroba psychiczna

• niedorozwój umysłowy

• powinowactwo

25. SKUTKI ZŁAMANIA ZAKAZÓW ZAWARCIA MAŁŻEŃSTWA

Takie jak wyżej: czyli nie powodują one unieważnienia małżeństwa a jedynie możliwość ich wzruszenia poprzez złożenie żądania przez każdego, kto ma w tym interes prawny (pamiętać tez o prokuratorze) o unieważnienie.

Możemy mieć tutaj z sytuacją tzw. KONWALIDACJI, czyli na skutek opisanej w przepisach sytuacji, małżeństwo które co do zasady mogło zostać „wzruszone” czyli unieważnione staje się niewzruszalne i traktowane jako prawidłowo zawarte (np. ustanie ubezwłasnowolnienia).

25. WPŁYW WIEKU NUPTURIENTÓW NA ZAWARCIE MAŁŻEŃSTWA:

Co do zasady małżeństwo mogą zawrzeć osoby, które ukończyły 18 rok życia. Jednakże od tej zasady istnieje pewien wyjątek, kiedy sąd opiekuńczy może „z ważnych powodów” zezwolić na zawarcie małżeństwa przez kobietę, która ukończyła lat 16 -> przy czym z okoliczności musi wynikać, iż zawarcie będzie zgodne z dobrem założonej rodziny.

Jeżeli małżeństwo zostało zawarte przez mężczyznę, który nie ukończył lat 18 lub kobietę, która ukończyła lat 16 ale nie otrzymała zezwolenia sądu, może zostać unieważnione na żądanie każdego z małżonków, chyba że małżonek przed wytoczeniem powództwa osiągnął wymagany wiek, wówczas nie można unieważnić małżeństwa z powodu braku przypisanego wieku.

Tak samo jeżeli kobieta zaszła w ciążę, wówczas mąż nie może żądać unieważnienia z powodu braku przepisanego wieku

32. PIECZA NAD DZIECKIEM – banał, chyba nie trzeba ogarniać

33. PRZESŁANKI WŁADZY RODZICIELSKIEJ

Pozytywne:

- ustalenie macierzyństwa i ojcostwa, ponieważ nie przysługuje ona „rodzicom nieznanym”. Nawet rodzice biologiczni do czasu potwierdzenia faktu pochodzenia od nich dziecka w sposób normatywnie określony, nie podsiadają władzy rodzicielskiej. Jeżeli dochodzi do adopcji dziecka, wówczas funkcję takiego potwierdzenia pełni prawomocne orzeczenie sądu o przysposobieniu.

- posiadanie przez rodziców pełnej zdolności do czynności prawnych – ma to ogromne znaczenie dla posiadania przez rodziców władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, ponieważ z jednej strony pozwala na pełne przedstawicielstwo (i skuteczne) dziecka a z drugiej strony jest wyrazem odpowiedniego doświadczenia życiowego potrzebnego do sprawowania pieczy nad dzieckiem i dbałości o jego interesy. Bowiem jeżeli rodzic nie jest w stanie samodzielnie egzystować i potrzebuje do tego pomocy innych, wówczas nie można go dodatkowo obciążać odpowiedzialnością za los potomstwa

Negatywne:

- brak ustalenia pochodzenia dziecka od rodziców bądź też jego „zniweczenie” , jeżeli zostało prawnie ustalone, poprzez :

zaprzeczenie ojcostwa / macierzyństwa

ustalenie bezskuteczności uznania dziecka

ewentualnie uchylenie wyroku ustalającego macierzyństwo/ojcostwo i oddalenie powództwa

w tym zakresie / rozwiązanie węzła adopcji lub przysposobienia

śmierć rodzica

zawieszenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej rodzica lub obojga rodziców

Jaki może być rozkład władzy rodzicielskiej pomiędzy rodzicami (przysposabiającymi) a dzieckiem:

1) oboje mają taki sam zakres władzy rodzicielskiej

2) jeden ma pełną władzę a drugi ograniczoną (lub obydwoje mają ograniczoną)

3) jeden ma pełną a drugi jest pozbawiony (lub obydwoje są pozbawieni) – wówczas sąd ustanawia opiekuna dla dziecka

BONUSIK – art. 28¹- prawo do korzystania z mieszkania i przedmiotów urządzenia domowego drugiego małżonka:

• dotyczy to lokali, które nie wchodzą w skład majątku wspólnego i obejmuje prawo, jakie przysługuje tylko jednemu z małżonków (nie tylko prawo własności ale tez i np. najem).

• drugi małżonek nie staje się współuprawnionym w całości (nie jest współwłaścicielem), ale może on korzystać z tego mieszkania a także przedmiotów urządzenia domowego w celu zaspokajania potrzeb rodziny – czyli tutaj roszczenie o dopuszczenie do korzystania z lokalu na podstawie tego przepisu przysługuje tylko małżonkowi

• powstaje ex lege i nie ma ograniczenia czasowego, co oznacza że dotyczy to również lokali nabytych przed zawarciem małżeństwa

• wynika z niego tzw. „rodzinnoprawny tytuł do lokalu” – prawo pochodne

+ odpowiedzialność z art. 30 krio (ogólnie) – dotyczy odpowiedzialności solidarnej małżonków za zobowiązania jednego z małżonków wynikające z czynności prawnej (umowy) dokonanej dla zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny. Jako że jest to odpowiedzialność solidarna, to wierzyciel moze żądać spełnienia całości lub części świadczenia od każdego z osobna (nie tylko w odniesieniu do majątku wspólnego ale również majątków osobistych). W praktyce nieczęsto stosowany art. ponieważ dotyczy zobowiązań zaciągniętych w celu zaspokojenia „ZWYKŁYCH” POTRZEB RODZINY