Grupa niespołeczna, zbiorowisko –

zespół ludzi, w którym 2 osoby lub więcej osób, znajduje się w tym samym miejscu, w tym samym czasie lecz nie współdziała ze sobą (np. przechodnie na ulicy), zbiór jednostek pozostających ze sobą w pewnych stosunkach.

Grupa społeczna –

grupa, w której 2 osoby lub więcej osób współdziała ze sobą oraz współzależy od siebie, w tym sensie, że w zaspokojeniu potrzeb i osiąganiu celów musi na sobie polegać.

Aby istniała grupa społeczna muszą być spełnione następujące warunki:

- między osobami musi istnieć bezpośrednia interakcja ( komunikacja);

- osoby muszą mieć wspólny cel;

- w zbiorze jednostek stanowiących grupę muszą istnieć normy;

- w zbiorze musi istnieć struktura.

Elementy te składają się na tzw. dynamikę grupową (uniwersalne prawidłowości funkcjonowania grup).

ISTOTNE DYCHOTOMIE :

- poziomy funkcjonowania każdej grupy

- aspekt formalny versus nieformalny

Poziom/ wymiar zadaniowy

Określany jest przez zadania , jakie grupa ma do wykonania, odnosi się do zależności między członkami, a pracą jaką – którą maja do wykonania. Łączy się z czynnikiem produktywności.

TYPY ZADAŃ

- zadania produkcyjne /określony produkt końcowy/,

- zadania dyskusyjne / wynik działań nie musi być wiadomy, omawianie jakiegoś problemu bez konieczności znalezienia konkluzji/;

- rozwiązanie problemu / dyskutowanie ale w celu np.: sporządzenia raportu, określony końcowy efekt mieszczący się nie w sferze przedmiotów ale idei/.

Poziom / wymiar społeczny

Odnosi się do zależności występujących pomiędzy poszczególnymi członkami grupy.

Łączy się z czynnikiem spójności.

Druga dychotomia :

- aspekt formalny grupy /wiąże się z jasno określonymi regułami i mechanizmami kontroli/

- aspekt nieformalny grupy;

Właściwości grupy :

wielkość, role, status, relacje interpersonalne, spójność, interakcje, zadania,

zmiany okresowe, normy, komunikacja.

ROLE – pojęcie wypożyczone z socjologii, zestaw oczekiwanych zachowań, przedstawionych na dwóch poziomach :

- percepcja roli;

- oczekiwania społeczne związane z rolą.

WŁAŚCIWOŚCI RÓL – komplementarność,

- klarowność,

- poziom złożoności

ROLA –

- osiągnięta /wiąże się z elementem wyboru i decyzji/;

- przypisana /sprowadza się do oczekiwań ze strony innych osób, jej geneza tkwi w kulturze, stereotypy/;

TYPY RÓL –

role zadaniowe – zachowania przybliżające grupę do osiągnięcia danego celu, ważne z punktu widzenia sprawnej realizacji zadań

- inicjator

- kontynuator;

- poszukujący informacji

- dostarczający informacji

- koordynator

- oceniający

- podsumowujący

ROLE „SPOŁECZNE” – ważne dla współżycia i rozwoju grupy:

- zachęcający / dawca wsparcia/

- harmonizator

- rozładowujący napięcie /wesołek grupowy/

- strażnik zasad / marszałek

- szef klakierów

ROLE UTRUDNIAJĄCE WSPÓŁZYCIE I ROZWÓJ GRUPY

- blokujący / negatywista

- poszukujący uznania / ekshibicjonista

- dominujący

- unikający

- agresor

PROBLEMY Z FUNKCJONOWANIEM W ROLACH

- przeciążenie rolą

- konflikt roli:

1. konflikt wewnętrzny w obrębie jednej roli;

2. konflikt zewnętrzny pomiędzy różnymi rolami;

3. konflikt ról o charakterze interpersonalnym – przebiega pomiędzy osobami, a nie rolami,

gdy trudno się dogadać członkom kto i jakie role powinien pełnić ?

- konflikt etyczny

status – prestiż przypisany pewnej pozycji

władza – nadana

Cele – racja bytu każdej grupy

- cele formalne – zwykle długoterminowe, ukierunkowane na osiągnięcie jakiegoś efektu,

ukończenie jakiegoś procesu, wokół nich skupia się działanie grupy.

Cele pośrednie , krótkoterminowe

- cele nieformalne / często indywidualne/

Jaki jest wpływ celu na produktywność grupy ?

Kto ustala cele?

Zmiany okresowe – przeobrażenia jakim podlega grupa w czasie /proces grupowy, fazy rozwoju grupy/.

PROCES GRUPOWY –

- obejmuje zachowania członków grupy wobec siebie nawzajem, grupy i jej lidera w czasie

Zjawisko to zachodzi w każdej grupie niezależnie od jej celów, ale z różnym nasileniem w różnych grupach.

Analizować to zjawisko można z dwóch perspektyw :

- z perspektywy grupy jako całości

- z perspektywy jednostki przystępującej do grupy /socjalizacja/.

FAZY PROCESU GRUPOWEGO

FAZA ORIENTACJI, ZALEŻNOŚCI

• początkowa faza grupy;

• celem z punktu widzenia uczestnika jest zorientowanie się, „zadomowienie w grupie”;

• typowe są silne tendencje odśrodkowe (ucieczka z grupy);

• tendencje te mogą przejawiać się w postaci b. różnych zachowań: milczenia, spóźnień, niechęci do podejmowania zadań.

• występują też b. silne potrzeby zależności od autorytetu oraz silne potrzeby zaprezentowania siebie;

• celem fazy z punktu widzenia grupy jest znalezienie poczucia wspólnoty, stworzenie podstawowego poczucia bezpieczeństwa.

FAZA RÓŻNICOWANIA

• jeśli powiedzie się znalezienie minimalnego poczucia bezpieczeństwa, grupa przechodzi do kolejnej fazy;

• jest to okres konfrontacji, dyskusji, kłótni i nieporozumień pomiędzy członkami grupy,

• nadal b. ważna jest potrzeba silnego lidera.

FAZA KRYZYSU GRUPOWEGO

• jeśli grupa czuje, że wymiana agresji jest możliwa, energia grupy, kierowana do tej pory na jej członków zostaje skierowana na lidera,

• grupa zaczyna kwestionować jego kompetencje, wiedzę, prawa;

• atak może mieć formę jawną i aktywną bądź bierną. Kryzys grupowy przypomina w swoim charakterze bunt dorastającej młodzieży.

FAZA WSPÓŁPRACY – dawanie sobie oparcia , zrozumienia.

- po fazie kryzysu możliwa staje się optymalna współpraca grupy;

- lider traktowany jest jako rzeczywisty, realny autorytet;

- role grupowe przyjmowane i zmieniane są elastycznie;

- członkowi czują się współodpowiedzialni za grupę i wzajemnie współzależni.

Normy – wskazują jak pewne rzeczy zwykło się robić.

- norma – prawo niepisane

- zasada – prawo

TYPOWE ZESTAWY NORM ODNOSZĄ SIĘ DO :

- działań / jak pracować , poziom wykonania, komunikacja/

- wyglądu

- nieformalnych układów społecznych

- alokacja dóbr

OCENA

- z punktu widzenia jednostki – czy oferta grupy ma większość + czy –

- z punktu widzenia grupy – jednostka także staje się obiektem oceny

na ocenę wpływają kompetencje i właściwości osoby oraz jej dopasowanie do grupy (wiek, wykształcenie, styl życia) – im bardziej się różni tym mniej się angażuje;

MINUSY:

czasem działa to na niekorzyść – brak świeżej krwi sprzyja to uprzedzeniom i dyskryminacji.

DLACZEGO LUDZIE TWORZĄ GRUPY?

Żeby zaspokoić swoje indywidualne potrzeby -najważniejsze z nich to potrzeby służące przetrwaniu.

Potrzeby te można podzielić na dwie grupy:

.1. związane z Biologicznym aspektem funkcjonowania człowiek

• .zaopatrzenie w żywność

• .obrona

• .opieka

• .pielęgnacja

• .rozmnażanie

.2. związane z Psychologicznym aspektem funkcjonowania człowieka.

• .potrzeba przywiązania

• .potrzeba afiliacji

• .władzy

• .potrzeby społeczne / potrzeba informacji, wsparcia emocjonalnego, pomocy/

Dwa poziomy komunikacji: werbalny i niewerbalny

Model komunikacji werbalnej:

źródło –wiadomość/przekaz/ –kodowanie –kanały –odbiorca –odkodowanie

ŹRÓDŁO:

• .jednostka, która chce przekazać swoją myśl

• .w umyśle jednostki pojawia się idea

• .idea zależna jest od emocji, wartości, stereotypów, uprzedzeń, doświadczeń, poziomu wiedzy

• .jeśli wiemy co chcemy powiedzieć, musimy sformułować PRZEKAZ /idea, myśl, poczucie lub emocja, która komunikujemy/.

Kodowanie- przełożenie myśli na rodzaj kodu, którym operuje zarówna nadawca jak i odbiorcacoca cola, nixon

Kod –zestaw lub zestawy znaków używany w danym języku.

Przykładem kodu jest żargon. Używany wewnątrz grupy ułatwia

komunikacje przenoszony na zewnątrz może ja zakłócać.

• Słowo to tylko symbol. Żadne znaczenie nie jest przypisywane słowom na stale.

• .precyzja komunikatu

KANAŁ /osobiście, telefonicznie, w wersji pisemnej/

• Im bardziej formalny kanał tym większą wagę przywiązuje się do treści.

• W trakcie bezpośredniego kontaktu łączy się komunikacja werbalna z niewerbalną.

ODBIORCA –cel przekazu, dokonuje odkodowania.

Co może zrobić nadawca, by się przekonać, czy został prawidłowo zrozumiany?

ODKODOWANIE zależne jest od emocji, wartości, stereotypów, uprzedzeń, doświadczeń, poziomu wiedzy.

Poziomy komunikacji służące przekazaniu informacji:

• Pogawędka towarzyska –zaznaczamy, ze zauważamy czyjąś obecność i staramy się być uprzejmi np. rutynowe pytania nt samopoczucia, pogody itd.

• .Relacjonowanie faktów –przekazywanie informacji, które mogą być przez drugą stronę zweryfikowane np. lektor telewizyjny

• Wypowiadanie opinii –przekazujemy osobiste ocenę sytuacji, ujawniamy treści charakterze subiektywnym, eksponujemy własne wartości i przekonania, wierzą, że nie zostaną wykorzystane przeciwko nam.

• Dzielenie uczuć –najbardziej głęboki i intymny poziom komunikacji.

KOMUNIKACJA NIEWERBALNA

Podwójny komunikat

PROKSEMIKA–zachowania związane z lokalizacją przestrzenną. Wzajemne umiejscowienie uczestników komunikacji i jego wpływ na przebieg kontaktów. Ważnym terminem –terytorium.

• Dystans intymny

• .Dystans osobowy –przyjaciele, bliżsi znajomi

• .Dystans społeczny –kontakty służbowe, przelotne znajomości

• .Dystans publiczny

Ekologia przestrzenna –sposób organizacji przestrzeni wokół jednostki np. ustawienie mebli w celu

regulowania częstotliwości i charakteru kontaktów między ludźmi.

Co zrobić, żeby relacje były bliskie i żeby ludzie mogli nawiązywać kontakt wzrokowy?

• .Organizacja społecznie dośrodkowa –koło

• .Organizacja społecznie odśrodkowa –rzędy

NARZĘDZIA AKTYWNEGO SŁUCHANIA

Parafraza –to powtórzenie tego co mówiący do tej pory powiedział.

Słuchający może, a czasem musi dokonać pewnych skrótów.

Parafrazując nie podsumowujemy, nie interpretujemy ani nie wyciągamy wniosków.

Najczęściej zaczyna się od słów:

• Mówiłeś przed chwilą...

• .Powiedziałeś mi, że...

• .Jeśli dobrze cię zrozumiałem, to...

Słuchający mówi rozmówcy w jaki sposób zrozumiał to, co zostało powiedziane, koncentrując się na tym co według niego w wypowiedzi rozmówcy było najważniejsze.

Dzięki parafrazie:

• mówiący dowiaduje się, że jest naprawdę słuchany;

• .słuchający sprawdza, czy dobrze usłyszał i zrozumiał;

• .mówiący, słysząc parafrazę może wnieść poprawki lub cos dopowiedzieć.

WPŁYW SPOŁECZNY

Wpływ społeczny-zmiana zachowania, spowodowana prawdziwym lub wyobrażonym naciskiem ze strony innych

Wyróżnia się trzy główne kategorie wpływu:

• .konformizm

• .uległość

• .posłuszeństwo

Konformizm -dostosowywanie przez ludzi swoich postaw, przekonań i zachowań do

norm społecznych przyjętych w grupie. Proces ten zazwyczaj jest spontaniczny i mimowolny

Eksperyment Solomona Ascha

Powody dostosowywania zachowania do zachowania innych:

• zachowanie trafnego obrazu świata, zasięgnięcie informacji i na podstawie wiedzy pochodzącej od innych podejmowanie decyzji,

• .chęć bycia lubianymi i akceptowanymi przez innych.

Dwa rodzaje wpływu społecznego powodującego konformizm

Informacyjny wpływ społeczny prowadzi do zachowań konformistycznych ponieważ postrzegamy innych jako źródło informacji , zawierające wskazówki dla naszego zachowania.

Dostosowujemy zachowanie do wzoru obserwowanego u innych zgodnie z założeniem , iż cudza interpretacja sytuacji nie jasnej jest poprawna. Przyjęcie w nieznanym kraju , wyjście na imprezę

Publiczny konformizm

Ludzie podporządkowują się informacyjnemu wpływowi społecznemu, gdy:

1. Sytuacja jest niejasna—gdy nie jesteśmy pewni, jak należy się zachować, wykorzystujemy

innych jako źródło informacji.

2. Sytuacja jest kryzysowa —gdy nie ma czasu, aby przemyśleć swoje zachowanie, a musimy

działać natychmiast.

3. Inne osoby są ekspertami i ich zachowanie oceniamy jako trafne i bardziej wartościowe w

niejasnej sytuacji.

Jak się przeciwstawić?

• Warto każdą sytuację rozważyć, kierując się własną wiedzą i rozsądkiem,

.Znając mechanizmy społecznego wpływu ocenić, czy w danej sytuacji postawa konformistyczna będzie działała na naszą korzyść

MANIPULACJA

„wszelkie sposoby oddziaływania na jednostkę lub grupę, które prowadzą do mylnego przekonania u osoby manipulowanej, że jest ona sprawcą (decydentem) jakiegoś zachowania, podczas gdy jest ona tylko narzędziem w rękach rzeczywistego sprawcy”

Osoba, która manipuluje:

• .wykorzystuje wiedzę o mechanizmach społecznego zachowania się ludzi;

• .wywiera wpływ, kierując się własną korzyścią, a nie interesem osoby, na którą oddziałuje.

Sześć zasad wywierania wpływu

Reguła wzajemności

Ludzie są bardziej skłonni ulegać prośbom, jeśli osoba prosząca wcześniej sama wyświadczyła im jakąś przysługę. Nawet nie proszone przysługi wywołują potrzebę rewanżu. Bezpłatne próbki

Reguła ta może inicjować niesprawiedliwą wymianę dóbr—w dążeniu do szybkiego pozbycia się nieprzyjemnego poczucia zobowiązania wzrasta gotowość dodania większej przysługi niż ta , którą ktoś wyświadczył.

Jak nie ulec?

Uważnie rozróżniajmy rzeczywiste przysługi od prób manipulacji.

Reguła zaangażowania i konsekwencji

Wzbudzenie zaangażowania zwiększa skłonność do ulegania dalszym prośbom zgodnym z kierunkiem zaangażowania.Ludziedążądozgodnościmiędzysłowami,postawamiiczynami.

Trzy źródła dążenia do bycia konsekwentnym:

1)bycie konsekwentnym jest cenione społecznie,

2)konsekwentne postępowanie jest zwykle postrzeganej jako korzystne

3)konsekwencja w postępowaniu pozwala lepiej radzić sobie z komplikacjami , zwalnia z konieczności wprowadzania zmian pod wpływem nowych informacji.

Jak nie ulec?

Zastanowić się co wzbudza zaangażowanie i czy konsekwencja nie wynika z wygody i schematycznego działania. Wsłuchać się w ciało.

Reguła społecznego dowodu słuszności

Zachowanie innych ludzi dostarcza nam dowodu słuszności danego postępowania.

Dowody ,że inni już ulegli lub właśnie to robią skłania ludzi do uległości.

Zasada działa najsilniej ,gdy:

1)ludziesąniepewni,jaksięzachowaćiposzukująwskazówekwpostępowaniuinnych,

2)dowody społeczne pochodzą od ludzi nam podobnych.

Jak nie ulec?

Uwrażliwienie na sfałszowane dowody postępowania innych oraz uświadomienie sobie, że ich

postępowanie nie powinno jako jedyne decydować o naszym postępowaniu.

Reguła lubienia i sympatii

Częściej ulegamy prośbom tych , których znamy i lubimy . O sympati i do jakiejś osoby decyduje m.in. .:fizyczna atrakcyjność. Efekt aureoli-fizyczne piękno człowieka zdaje się roztaczać aureolę na jego cechy psychiczne np. .: inteligencja czy uprzejmość. Bardziej lubimy ludzi podobnych do nas samych i chętniej im ulegamy.Sympatię do innego człowieka nasilają jego komplementy pod naszym adresem oraz częste kontakty z nim.

Jak nie ulec?

Nauczyć się wykrywać przypływ sympatii do danej osoby. Zawiesić kontakt z lubianą osobą i rozdzielić w umyśle uczucia żywione wobec niej, od uczuć, jakie wzbudza w nas jej propozycja. Kierować się wyłącznie tymi drugimi emocjami.

Reguła autorytetu

Odnosi się do posłuszeństwa Skłonność do ulegania autorytetom m swe źródło w procesie wychowania –uległość jako pożądany sposób postępowania. Posłuszeństwo wobec autorytetu ma charakter przystosowawczy.

Jak nie ulec?

Czy mam do czynienia z rzeczywistym autorytetem?

Reguła niedostępności

Większą wartość mają te możliwości , które są niedostępne.

Rzeczy trudno osiągalne są zwykle cenniejsze-ich nie dostępność stanowi wskaźnik wartości.

Nieosiągalność rzeczy odbiera wolność wyboru i wywołuje opór , który prowadzi do pragnienia posiadania tego , co nie dostępne. Reguła nie dostępności najsilniej zaznacza się , gdy nie dostępność pojawiła się niedawno , atak że gdy konkurujemy z innymi o dobra trudno dostępne.

Jak nie ulec?

Wykorzystać falę emocji, jakimi reagujemy na niedostępność –jest to sygnał, że należy zastanowić się, dlaczego tak pragniemy określonej rzeczy.

TECHNIKI MANIPULACJI

I .Grupa sekwencyjnych technik wpływu społecznego

Zwiększenie szansy spełnienia prośby, czy skorzystania z propozycji następuje po wcześniejszym wysunięciu wobec niej innej prośby.

Taktyka „stopa w drzwiach”

Technika polega na zwiększeniu uległości wobec większej prośby przez wcześniejsze uzyskanie zgody na mniejszą,związaną z nią prośbę.Człowiek po spełnieniu pierwszej prośby zaczyna postrzegać siebie jako osobę altruistyczną,bezinteresowną, a kolejna prośba jest spójna z nowym wizerunkiem.

Eksperyment FreedmanaiFrasera

Taktyka „drzwi zatrzaśnięte przez nosem” („drzwiami w twarz”)

Aby skłonić do spełnienia dość trudnej prośby, korzystne jest wcześniejsze sformułowanie prośby bardzo trudnej. Prośba ta zostanie odrzucona, ale rosną szanse, że osoba spełni prośbę właściwą, łatwiejszą od poprzedniej.

Zdarzenie Cialdiniego

Za skuteczność techniki odpowiedzialne mogą być dwa mechanizmy:

• .efekt kontrastu, tzn. prośba kolejna może wydawać się łatwa w porównaniu z trudną pierwszą prośbą;

• .reguła wzajemności/norma wzajemnych ustępstw/.

Technika „niskiej piłki”

Zapoczątkowanie zobowiązania wobec jakiejś umowy, a następnie podniesienie kosztów jej realizacji. Człowiek,podejmując,pozornie swobodnie, zachowanie sądzi, że bez nacisków angażuje się w osiągnięcie celu i zaczyna odczuwać zobowiązanie do kontynuacji zachowania. Jeśli warunki nie korzystnie zmieniają się, człowiek nadal czuje się zobowiązany do kontynuacji czynów i realizacji celu/zgodnie z regułą……..?/

Wariant II : „technika przynęty” w handlu

Na wystawie widnieje informacja o 40-procentowej obniżce. W sklepie nie ma fasonu w tym rozmiarze. Nagle „znajduje się” rozmiar z innej partii,Nie objętej wyprzedażą.

II.Grupa taktyk opartych na przebiegu interakcji między proszącym,a proszonym.

W interakcji dzieje się cos niezwykłego, a niezwykłość ta jest zamierzona.

Taktyka „to nie wszystko”

Wzbogacenie propozycji w dodatkową atrakcję (jeśli widoczne jest wahanie) , co czyni ją bardziej kuszącą.

Powody efektywności tej techniki:

1)propozycja wieloskładnikowa wydaje się bardziej atrakcyjna niż oferta przedstawiona całościowo,

2)dodatek działa zgodnie z zasadą wzajemności, co motywuje do „odwdzięczenia się”i zakupu towaru,

3)fraza„to nie wszystko”.

Już wstęp na oferta jest dość atrakcyjna.

Moc dotyku

Ludzie są bardziej skłonni spełnić prośbę nieznajomego, gdy towarzyszy jej lekkie dotknięcie ręki czy ramienia.

Mechanizmy psychologiczne:

1.wywołanie bliskości interpersonalnej, z którą wiąże się dotyk

2.osobę, stosująca lekki dotyk, może być postrzegana jako sympatyczna –rośnie chęć do udzielenia jej pomocy

3.motyw uprawnień społecznych -przytrzymywanie osoby za rękę oznacza prawo do formułowania

wobec niej różnego rodzaju oczekiwań i wymagań.

III.Taktyki wywierania wpływu, w których kluczową rolę odgrywa słowo

Taktyka „liczy się każdy grosz”

Łatwo odmówić trudnym prośbom, w przypadku próśb łatwych trudno podać racjonalne argumenty przemawiające za odmową. Człowiek odmawiający w drobnej sprawie może uchodzić za niemiłego i nieuczynnego.„Nie precyzować, o jaką pomoc chodzi i dać człowiekowi do zrozumienia, że każde, nawet najmniejsze wsparcie będzie bardzo cenne.”

Taktyka „reguła 17 centów —nietypowa prośba”

Tam,gdzie można spodziewać się nawykowej odmowy, lepiej sformułować prośbę w sposób nietypowy, by osoby proszone reagowały na nią mniej automatycznie.

Po usłyszeniu nietypowej prośby częściej zastanawiają się nad nią i nie jednokrotnie uznają swe wsparcie za słuszne,więc go udzielają.

Dialog

Badania wskazują, że kontakty oparte na dialogu częściej prowadzą do uległości niż kontakty oparte na monologu.

Możliwe mechanizmy zjawiska:

• Zobowiązanie i konsekwencja („Jeśli ja się czuję dobrze, to powinienem sprawić, aby inni też tak siępoczuli”).

• .Wzbudzenie relacji bliskości.

• .Uaktywnienie przez dialog schematu postępowania ze znajomym.

Dialog na tematy nieważne nasila automatyczne uleganie prośbie.

W przypadku zagadnień ważnych informacje przetwarzane są na poziomie refleksyjnym, nie automatycznym-konieczna jest dodatkowo zbieżność poglądów rozmówców ,aby wywołać uległość.

Pytanie o samopoczucie

Dialog rozpoczęty pytaniem o samopoczucie i wyrażeniem radości z tego, że jest ono DOBRE u rozmówcy = zwiększenie szans na spełnienie prośby o pomoc dla tych, których sytuacja jest GORSZA (np. podczas zbiórki pieniędzy dla potrzebujących).

IV.Taktyki wywierania wpływu, w których kluczową rolę odgrywa forma wypowiedzi

Efekt rozcieńczenia

Efekt ten polega na tym, że informacja użyteczna zostaje ››rozcieńczona‹‹ w informacyjnym bełkocie.Kontrowersyjna decyzja może mięć swoich zwolenników i przeciwników. Aby złagodzić wpływ kluczowej wiadomości na opinię odbiorców łączy się ją z innymi pozornie istotnymi informacjami.

IV.Taktyki, w których kluczową rolę odgrywa wytworzenie u partnera pozytywnej postawy wobec siebie w celu wywarcia wpływu

Ingracjacja -wkradanie się w cudze łaski, przymilanie się. Osoba stosująca ingracjację stara się świadomie uzyskać w interakcji korzyści większe niż jej się należą.

Podstawowe techniki ingracjacji:

1.Konformizm-polega na okazywaniu zgodności poglądów z poglądami partnera w celu uzyskania jego przychylności. Pozycje partnerów interakcji powinny być zbliżone.

2.Podnoszenie wartości partnera—poprzez posługiwanie się ocenami na których szczególnie zależy partnerowi, a co do posiadania których ma wątpliwości, podawanie ich jako pochodzących od szerszego ogółu. Komplementy należy rozłożyć w czasie.

3.Prezentacja samego siebie:

• .autoprezentacja pozytywna ma się cechy,dla których warto przyjąć pozytywną postawę ,można bowiem coś uzyskać

• .autodeprecjacja odwołanie się do postaw opiekuńczych, wzbudzając litość i chęć pomocy

Cechy osobowości makiawelistycznej

Umiejętność manipulacji innymi i czerpanie z tego korzyści.

Przekonanie, że inni ludzie są słabi, interesownii podatni na manipulację.

Obojętne traktowanie norm moralnych.

Osoba czuje się dobrze w sytuacjach, w których:

Zachodzi bezpośredni kontakt twarzą w twarz.

Zasady obowiązują w minimalnym stopniu, dzięki czemu mają możliwość stwarzania

wieloznaczności i improwizowania.

Pobudzenie emocjonalne jest wysokie, a więc przeszkadza w wykonaniu zadań ludziom o

niskim poziomie makiawelizmu.

Obrona przed wpływem innych

Wobec nacisków jawnych:

Asertywność

• .umiejętność egzekwowania własnych praw, której towarzyszy swoboda w wyrażaniu opinii i uczuć.

• .umiejętność odmawiania w sytuacji, gdy nie chcemy spełnić próśb i żądań partnera rozmowy.

Wobec nacisków mniej jawnych:

Przerywanie automatycznych reakcji.

• .Przerwanie automatyzmu zasady wzajemności.

• Zastosowanie racjonalnego myślenia celem wykrycia procesu manipulacji.

• Gdy coś jest dla nas ważne, częściej przerywamy automatyzmy wpływu społecznego i rzadziej stajemy się ofiarami manipulacji niż w sytuacjach pozbawionych znaczenia.

ZACHOWANIA PROSPOŁECZNE

• to postępowanie mające na celu dobro drugiej osoby.

• Podtypy zachowań prospołecznych:

• Ofiarność-„działanie mające na celu dobro drugiej osoby, a nie zdobycie zewnętrznych nagród”,

• Altruizm: „działanie podjęte wyłącznie dla dobra drugiej osoby, a nie dla zdobycia zewnętrznych czy wewnętrznych nagród”.

• „Czysty altruizm” -pomaganie bez oczekiwania jakichkolwiek korzyści zewnętrznych (uznania, nagród), i wewnętrznych (w postaci np. podbudowania i lepszego samopoczucia).

• Wybrane teorie pomocności

• decyzyjny model interwencji kryzysowej

• teorie pobudzenia

• teorie norm

• Decyzyjny model interwencji kryzysowej:

• Udzieleniepomocywsytuacjikryzysowejwymagaspełnieniaażpięciuwarunków,adojejnieudzieleniawystarczaniespełnieniechodbyjednegoznich.

• Warunek 1: zdarzenie trzeba zauważyć.

• Warunek 2: sytuację trzeba zinterpretować jako kryzysową.

• „niewiedza wielu”

• Warunek 3: przyjęcie osobistej odpowiedzialności za pomoc ofierze.

• zjawisko obojętnego przechodnia obecność wielu osób powoduje rozproszenie odpowiedzialności za podjęcie działania

• Warunek 4: rozstrzygnięcie przez świadka, że ma on właściwe kompetencje do udzielenia pomocy.

• Warunek 5: decyzja o podjęciu działania.

• Obawa ośmieszenia, narażenia innym i samej ofierze -lęk słabnie, gdy świadkowie mogą z sobą przedyskutować zdarzenie i działania zaradcze oraz wiedzą, że będą mogli ze sobą porozmawiać po zakończeniu interwencji.

Teorie pobudzenia

Model pobudzenia -bilansu (Piliavin i in.) zakłada, że:

1. Zaobserwowanie cudzych kłopotów = u obserwatora pobudzenie emocjonalne.

2. Pobudzenie jest nieprzyjemne = konieczność redukcji.

3. Obserwator wybiera sposób redukcji pobudzenia (np. udzielenie pomocy) najszybszy i wywołujący jego największy spadek przy najkorzystniejszym bilansie zysków i strat.

Teorie norm

Pomaganie jako skutek ulegania normom społecznym -normie odpowiedzialności społecznej i normie wzajemności.

Norma odpowiedzialności społecznej to „oczekiwanie i nakaz pomagania tym osobom, których losy zależą od naszych działań”

Norma wzajemności to „oczekiwanie i nakaz pomagania osobom, które nam pomogły w przeszłości”

Norma osobista-obligacja moralna do postępowania w określony sposób w określonej sytuacji -częściej obserwowana u osób o słabej tendencji do zaprzeczania odpowiedzialności własnej za spełnianie norm.

Powody dla których pomagamy innym :

—dla własnego dobra —korzyść osobista —materialna i inne

—podwyższenie pozycji społecznej i zdobycie aprobaty

—zarządzanie wizerunkiem własnej osoby (potwierdzanie go lub poprawianie)

—radzenie sobie z własnymi nastrojami i emocjami —dzięki pomaganiu ludzie mogą redukować swe zdenerwowanie lub smutek .

Dwa rodzaje motywacji leżących u podstaw prospołeczności:

Motywacja endocentryczna

Motywacja egzocentryczna

Motywacja endocentryczna (skierowana do wewnątrz)-pomaganie innym w celu polepszenia własnego samopoczucia (unikanie wewnętrznych kar, poczucia winy, wstydu); uzyskanie wewnętrznych nagród (np. podtrzymanie dobrego mniemania o sobie). Celem motywacji endocentrycznej jest spełnienie oczekiwań wobec samego siebie

Motywacja egzocentryczna (skierowana na zewnątrz)-tendencja do pomagania innym w celu polepszenia ich samopoczucia. Podejmowane działania ukierunkowane są na zmianę sytuacji w otoczeniu, a nie w sobie.

Aby być zdolnym do oddania siebie ludziom należy:

dokładnie poznać siebie i innych; rozwój wiedzy = rozwój zdolność empatii i wyższych formy społecznego zaangażowania.

świadomość barier hamujących udzielenie pomocy zwiększa ich pokonanie.

Atrakcyjność interpersonalna Efekt częstości kontaktów- „im częściej widzimy i kontaktujemy się z drugą osobą, tym większe prawdopodobieństwo, że zostanie ona naszym przyjacielem”

Efekt częstej ekspozycji- „im częściej jesteśmy wystawieni na ekspozycję bodźca, tym bardziej jesteśmy skłonni ten bodziec polubić” Zażyłość (częsta ekspozycja) sprawia, że druga osoba wydaje nam się atrakcyjniejsza i prowadzi do przyjaźni. Piękno tworzy silny stereotyp oparty na przekonaniu, że pozytywne cechy idą w parze z urodą.

Z badań wynika, że osoby ładne:

postrzegane są jako serdeczne, przyjazne, wrażliwe, szczęśliwe,

w szkole – lepsze stopnie, przez nauczycieli uważane za mądrzejsze i grzeczniejsze,

lepiej traktowane, a ich kontakty społeczne są bardziej satysfakcjonujące,

mniejsza odpowiedzialność za naganne uczynki, częściej uzyskują pomoc od innych,

mężczyźni – zaczynają pracę od wyższej pensji więcej osiągają zawodowo

kobiety – częściej i szybciej wychodzą za mąż za lepiej zarabiających i wykształconych mężczyzn.

Podobieństwo wpływa sympatię ponieważ:

1) podobny = pozytywny. Stwierdzenie u kogoś własnych (cenionych) poglądów skutkuje postrzeganiem go jako rozsądnego;

2) podobieństwo jest nagradzające -napotkanie człowieka myślącego podobnie jest dowodem na słuszność naszych racji;

3) oczekujemy, że ludzie podobni do nas także będą nas lubili -oczekiwanie to na zasadzie wzajemności rodzi sympatię do konkretnej osoby.

„się przyciągają??”

Dane eksperymentalne wskazują na przewagę znaczenia podobieństwa osobowości w tworzeniu związku

Osoby stosujące pochwały oraz wyświadczające przysługi

uwaga: możliwość ingracjacji

Efektzysku –straty: „tym bardziej lubimy daną osobę, im więcej wysiłku musieliśmy włożyć w zmianę jej pierwotnych opinii o nas (...), natomiast tym mniej lubimy daną osobę, im więcej jej pierwotnej sympatii straciliśmy

Teoria wymiany społecznej - to, co ludzie sądzą o swoim związku z inną osobą, zależy od tego:

jak spostrzegają nagrody, które daje im ten związek,

jak spostrzegają koszty, na jakie się narażają,

na jaki —ich zdaniem —związek zasługują,

jakie jest —ich zdaniem —prawdopodobieństwo nawiązania lepszych stosunków z kimś innym”

Teoria równości- „ludzie czują się szczęśliwi w związkach, w których zarówno koszty, jak i zyski będące udziałem jednej ze stron są w przybliżeniu takie same jak koszty i zyski przypadające drugiej stronie”. Osoby czerpiące nadmierne korzyści, jak i te ponoszące nadmierne koszty, powinny być niezadowolone i dążyć do powrotu równowagi.

Czasem ważniejszy okazuje się jednak motyw AFILIACJI

Motyw afiliacji-

„potrzeba przebywania w pobliżu innych ludzi i wchodzenia z nimi w przyjemne uczuciowe interakcje”. Cele zachowań afiliacyjnych:

uzyskanie wsparcia społecznego,

zdobywanie informacji,

zdobywanie pozycji społecznej,

wymiana dóbr.

Cechy przyjaźni:

1. Dobrowolność

2. Równość —przyjaźń opiera się na odczuciu, że partnerzy są równi pod względem pozycji społecznej. Im bliższa przyjaźń, tym więcej równości dostrzegać będą w niej uczestnicy.

3. Pomoc —zainteresowanie potrzebami przyjaciela jest większe niż zainteresowanie potrzebami obcej osoby.

4. Wspólna aktywność

5. Zwierzanie się i wsparcie emocjonalne

Cele związków opartych na miłości:

uzyskiwanie satysfakcji seksualnej

stworzenie więzi rodzinnej

zdobycie dóbr materialnych i pozycji społecznej.

NAMIĘTNOŚĆ to przeżywanie silnych emocji zarówno pozytywnych jak i negatywnych.

Typowe emocje to pożądanie, radość, podniecenie, tęsknotę, zazdrość, niepokój.

Silna motywacja do połączenia się z obiektem miłości, fizycznej bliskości, kontaktów seksualnych.

Często miłość utożsamiana jest z namiętnością.

W początkowym etapie – bardzo silna i nie podatna na świadome kierowanie.

Spadek namiętności jest równie szybki jak jej wzrost.

Spadek namiętności nie jest równoznaczny z końcem miłości.

Intymność, czyli bliskość, to wszelkie pozytywne uczucia i działania wzmagające przywiązanie partnerów, m.in.:

przeżywanie szczęścia w obecności partnera i z jego powodu,

szacunek dla partnera,

przekonanie, że można na nią liczyć w potrzebie,

wzajemne zrozumienie,

wzajemne dzielenie się przeżyciami i dobrami duchowymi i materialnymi,

dawanie i otrzymywanie uczuciowego wsparcia,

wymiana intymnych informacji,

W początkach miłości intymność jest niska, rośnie ona stopniowo wraz z czasem trwania związku i jeszcze wolniej opada po osiągnięciu swego maksimum.

ZAANGAŻOWANIE

Wszelkie działania mające na celu przekształcenie miłości w trwały związek.

Silne zaangażowanie może być czynnikiem skutecznie podtrzymującym dany związek.

W parach zadowolonych z małżeństwa, zaangażowanie jest zazwyczaj najsilniejszym składnikiem podtrzymującym uczucie miłości w danym związku.

Wraz z początkiem miłości, gdy dwoje ludzi decyduje się na bycie razem, zaangażowanie stopniowo rośnie. Gdy osiągnie ono swój maksymalny poziom, to zazwyczaj utrzymuje się na nim do końca trwania związku.

lubienie: intymność, ale bez zobowiązań czy namiętności.

zadurzenie: namiętność bez zobowiązań czy intymności.

pusta miłość: zobowiązanie bez namiętności czy intymności.

romantyczna miłość: intymność i namiętność, ale bez zobowiązań.

niedorzeczna miłość: zobowiązanie i namiętność, ale bez intymności.

partnerska miłośś: zobowiązanie i intymność, ale bez namiętności.

miłość doskonała: zobowiązanie, intymność i namiętność.

FAZA ZAKOCHANIA

Zaczynają rozwijać się trzy składniki, przy czym najsilniej przybiera na sile namiętność.

Pojawią się symptomy charakterystyczne dla miłości.

FAZA ROMANTYCZNYCH POCZĄTKÓW

Jest zazwyczaj krótkotrwała.

Rozbudzeni namiętnością partnerzy zaczynają częściej się spotykać, rozmawiać o sobie, lepiej się poznawać, efektem tego jest wzrost intymności.

Pojawia się także decyzja co do utrzymania związku.

FAZA ZWIĄZKU KOMPLETNEGO

Występują wszystkie trzy składniki miłości.

Decyzja o ślubie, zamieszkaniu razem.

Faza najbardziej zadowalająca dla partnerów, a także najbardziej nasycona emocjami. Osiągają oni najwyższy stopień intymności.

Koniec tej fazy jest jednoznaczny z nieuchronnym końcem namiętności /niekoniecznie całkowitym/. Nagłe osłabnięcie namiętności wyznacza wejście w fazę czwartą.

FAZA ZWIĄZKU PRZYJACIELSKIEGO

Pozbawiona składnika namiętności, który jeśli był utożsamiany z samą miłością, może oznaczać, że w danym związku miłość wypaliła się.

Dla wielu ludzi wejście w fazę związku przyjacielskiego oznacza najbardziej satysfakcjonujący okres dla ich związku.

Przedłużanie tej fazy jest zależne od woli obojga partnerów.

Problemem może być podtrzymanie intymności na wysokim poziomie, a więc wzajemne zaufanie, lubienie się, chęć pomagania i otrzymywania pomocy.

FAZA ZWIĄZKU PUSTEGO

Zaangażowanie jako jedyny składnik podtrzymujący związek.

Możliwość pragnienia zmiany i rezygnacji ze związku pozbawionym namiętności i intymności.

Faza ta nie musi pojawić się w związku, o ile partnerom uda się podtrzymać intymność.

Pomimo spadku intymności, zaangażowanie może nadal skutecznie podtrzymywać dany związek.

ROZPAD ZWIĄZKU

pułapka dobroczynności-stałe i wzajemne ofiarowywanie dobra, unikanie wyrządzania krzywd paradoksalnie zmniejsza zdolność do sprawiania partnerowi przyjemności, wzrasta zaś zdolność do sprawiania mu bólu

pułapka bezkonfliktowości -stałe unikanie konfliktów w imię utrzymania wspólnoty w zakresie uczuć i działań prowadzi do zaniku tej wspólnoty

pułapka obowiązku-systematyczne podpieranie własnych uczuć do partnera poczuciem obowiązku może prowadzić do ich zaniku

pułapka sprawiedliwości-domaganie się sprawiedliwości we wzajemnej wymianie „świadczeń” przez partnerów sprowadza się do odwzajemniania zachowań negatywnych.

1.Uważać stres za normalną część życia rodzinnego

2.Dzielić się uczuciami i rozmawiać ze sobą

3.Rozwijać umiejętności rozwiązywania konfliktów i radzenia sobie z trudnościami

4.Korzystać ze wsparcia innych osób i otoczenia społecznego

5.Poszerzać zdolność adaptacji

AGRESJA

Ogół działań zmierzających do wyrządzenia drugiej osobie psychicznej lub fizycznej krzywdy, które motywowane są najczęściej stanem frustracji.

Agresja wroga to „akt agresji poprzedzonej uczuciem gniewu, którego celem jest zadanie bólu lub zranienie”.

Agresja instrumentalna to „akt agresji służący osiągnięciu innego celu poza zadaniem bólu czy zranieniem”

Wyróżnia się:

Agresję bierną – realizowana przez różnego rodzaju zaniechania

Agresję czynną – aktywne działania skierowane przeciwko 2–giej osobie

Agresja może różnić się wyborem:

Formy działania:

Agresja słowna (poprzez modulację głosu, użycie wyzwisk, przekleństw)

Agresja fizyczna (naruszenie nietykalności fizycznej)

Agresja może różnić się wyborem:

Czasu reakcji:

Agresja doraźna (natychmiastowa)

Agresja odroczona (po upływie jakiegoś czasu od frustrującego wydarzenia)

Agresja może różnić się wyborem:

Obiektu:

Agresja bezpośrednia (godzi w źródło frustracji)

Agresja przemieszczona (godzi w obiekty zastępcze – przedmioty zwierzęta, we własną osobę)

Najniebezpieczniejszą formą agresji jest agresja czynna, fizyczna i bezpośrednia zarówno w doraźnej jak i odroczonej postaci.

Instynkt agresji

jest wrodzony, a zachowania agresywne trudno poddają się wpływom zewnętrznym –m.in. wychowaniu.

Freud – zakładał istnienie instynktu życia „Eros” i instynktu śmierci „Tanatos”. Instynkt śmierci dąży do samozniszczenia, musi być stale rozładowywany przez kierowanie agresji na inne osoby lub obiekty.

Lorenz,Tinbergen– agresja jest niezbędna, jej celem jest zachowanie gatunku.

Jest to wrodzony wzorzec zachowania.

Może mieć charakter spontaniczny i pojawia się bez powodów zewnętrznych.

Może być wyzwalana pod wpływem bodźców.

Hydrauliczna teoria agresji – agresywna energia jest nieustannie produkowana w organizmie i kumulowana (wrasta jej „ciśnienie” w zbiorniku do którego jest pompowana).

Konieczne jest jej okresowe rozładowywanie przez agresywne zachowanie.

Długotrwała kumulacja może spowodować, iż rozładowanie następuje na skutek niewielkiego bodźca – wyzwalacza lub samoczynnie bez działania jakichkolwiek czynników

aby nie dopuścić do spontanicznej eksplozji agresji.

Rozładowywanie przez częste, mało szkodliwe akty agresji akceptowane społecznie np. sportowa rywalizacja.

Wątpliwości:

Czy u wszystkich zwierząt zachowania agresywne jest wrodzone i mało podatne na zmiany pod wpływem indywidualnych doświadczeń?

Brak dowodów na poparcie tezy o produkcji i kumulacji w organizmie agresywnej energii.

Teoria powstała na podstawie obserwacji zwierząt a nie ludzi.

Cele agresji

Agresja jako rozładowywanie napięcia

Agresja jako obrona siebie i grupy przed zagrożeniem.

Agresja jako sposób określenia dopuszczalnych granic działania.

Agresja jako ukryte pragnienie miłości – pozyskanie zainteresowania, miłości, wsparcia ze strony otoczenia.

Agresja jako osiąganie korzyści materialnych i społecznych – zdobycie i utrzymanie wysokiego statusu.