Układ rozrodczy

3 maja 2015

14:29

Męskie narządy płciowe:

Należą do nich : jądra, najądrza, nasieniowody, gruczoły płciowe dodatkowe, cewka moczowa i prącie. Można je podzielić na :

1. Narządy wytwarzające nasienie: jądra.

2. Części wyprowadzające nasienie: najądrza, nasieniowody, cewka moczowa.

Najądrza pełnią także funkcje magazynu nasienia.

Prącie jest męskim narządem kopulacyjnym.

 

• Jądra położone są jako parzysty narząd w mosznie, która otacza je i chroni. Worek mosznowy zbudowany jest z wielu warstw i położenie w nim jąder powoduje że ich temperatura jest niższa niż ta panująca wewnątrz ciała, dodatkowo krew tętnicza oddaje ciepło krwi żylnej spływającej z obszaru jąder. Jądra w trakcie rozwoju osobniczego wywędrowują z obszaru swojego pierwotnego położenia w okolicy nerek do dolnej części jamy brzusznej a następnie do worka mosznowego ten proces nazywa się zstępowaniem jąder. W zależności od gatunku następuje on w różnym czasie: u przeżuwaczy przed urodzeniem np. u konia, świni i człowieka w okresie około porodowym, natomiast u mięsożernych w pierwszym tygodniu życia.

Jądra są zbudowane z kanalików nasiennych i one uchodzą w końcową wspólną sieć jądra. W budowie jąder występują również kanaliki Sertolego które tworzą okrywę podobną do nabłonka jednowarstwowego, między tymi komórkami układają się pierwotne komórki rozrodcze, które przechodzą przez fazę embrionalnych podziałów i po osiągnięciu dojrzałości płciowej przez osobnika przekształcają się w spermatogonię. Przez odpowiednie stopnia podziału powstają z nich kolejno: spermatocyty 1 rzędu -> spermatocyty 2 rzędu -> spermatocyty -> plemniki.

 

Do komórki jajowej wchodzi sama główka ( wstawka i witka zostają na zewnątrz) tylko jeden plemnik wchodzi do komórki jajowej. W jądrach produkowany jest męski hormon płciowy czyli testosteron, który odpowiada za końcowe wykształcenie pierwotnych i wtórnych cech płciowych do któych zaliczamy np. kształt ciała.

• Najądrza ich główną funkcją jest odprowadzanie z jądra plemników oraz ich magazynowanie. Łączą się one z nasieniowodem w którym zachodzi proces dojrzewania plemników. Funkcją nasieniowodu jest również dostarczanie plemników do cewki moczowej, jego końcowy odcinek przed ujściem do cewki moczowej rozszerza się tworząc bańkę nasieniowodu.

• Gruczoły dodatkowe płciowe:

  • Gruczoł pęcherzykowaty nie występuje u mięsożernych, a tylko u konia tworzy rzeczywisty pęcherz.

  • Gruczoł krokowy ( prostata) otacza cewkę moczową i jest szczególnie duży u mięsożernych i jego wydzielina zawiera głównie proteiny, lipidy i cukry.

  • Gruczoł opuszkowo-cewkowy- brak go u psa, u konia ma wielkość orzecha włoskiego, u zwierząt poddanych wczesnej kastracji rozwija się bardzo słabo.

Wydzieliny tych gruczołów są nośnikiem plemników i wzmacniają ich ruchliwość.

Przyczyny niepłodności u samców:

• Zbyt mała liczba plemników ( ich wady rozwojowe)

• Zapalenie lub zatkanie światła przewodu najądrza.

 

 

Żeńskie narządy płciowe

Narządami produkującymi gamety są: jajniki.

Narządami wyprowadzającymi: jajowód, macica.

Do żeńskich narządów kopulacyjnych należą: pochwa, przedsionek pochwy oraz srom.

• Jajniki położone są w okolicy jamy brzusznej po obu stronach kręgosłupa, mają najczęściej kształt owalny a ich powierzchnia na skutek występowania pęcherzyków jajnikowych jest nierówna. U krowy jajnik ma wielkość orzecha włoskiego, u klaczy ma rozmiar małego kasztana, u ptaków rozwija się jedynie lewy jajnik, prawy ulega zamykaniu. Funkcją jajnika jest dostarczanie dojrzałych komórek jajowych i liczba komórek jajowych określana jest już w momencie narodzin np. u krowy jest ich ok. 100000 tys, a u świni 120000.

• Proces powstawania komórki jajowej jest nazywany oogenezą!

• Jajowód jest cienkim skręconym przewodem który wyprowadza komórkę jajową z jajnika i w nim dochodzi do zapłodnienia.

• Macica składa się z trzech elementów:

  • Rogi

  • Trzon

  • Szyjka macicy

Ścianki macicy wyścielone są błoną śluzową w której zagnieżdża się zarodek. Występuje tu również błona mięśniowa zbudowana z mięśni gładkich i w czasie ciąży długość włókien mięśniowych wzrasta wielokrotnie. U zwierząt gospodarskich macica jest dwurożna, u świni która jest zwierzęciem wielorodnym rogi macicy wyglądem przypominają pętle jelit, natomiast u zwierząt jednorodnych np. u krowy rogi macicy są dużo krótsze i przypominają rogi barana.

• Pochwa jest elastycznym przewodem zbudowanym z pofałdowanej bez gruczołowej błony śluzowej. Błonę umięśnioną tworzą pęcherzyki włókien mięśni gładkich i przedłużeniem pochwy jest jej przedsionek który rozpoczyna się ujściem do cewki moczowej.

  • Rodzaje łożysk_

  • Nabłonkowo komórkowe- u świni i klaczy bariera łożyskowa składa się z 6 warstw. W błonie śluzowej macicy są to :

    • Śródbłonek naczyń włosowatych

    • Tkanka łączna i nabłonek

    • W kosmówce : mezenchyma i śródbłonek

  • Złączno-kosmówkowe charakterystyczne dla przeżuwaczy, kosmówka niszczy nabłonek błony śluzowej macicy.

  • Śródbłonkowo-kosmówkowe- u mięsożernych zniszczeniu przez kosmówkę ulega nabłonek i tkanka łączna błony śluzowej macicy.

  • Krwi-kosmówkowe- występuje tu największa inwazyjność, gdzie śród błonek naczyń włosowatych kosmówki komunikuje się bezpośrednio z krwią matki.

Przebieg ciąży rozwój płodu; łożysko dzielimy na :

1. Element łożyska powstaje przez połączenie kosmówki z błoną śluzową macicy w celu wymiany różnych substancji pomiędzy matka a płodem w zależności od ilości składników odżywczych oraz tlenu.

   1. Funkcje łożyska:

      • Odżywcza

      • Oddechowa

      • Wydalnicza

      • Transport substancji przez łożysko odbywa się na zasadzie dyfuzji oraz transportu aktywnego ( nakład energii, dyfuzja- wymiana gazowa)

1. Element kosmówka jest to bardziej zewnętrzna błona, nawiązuje bezpośrednio kontakt z macicą od strony płodu: zrasta się na dużej powierzchni z omocznią i na zewnątrz kosmówki wyrastają kosmyki które zagłębiają się w błonie śluzowej macicy.

2. Element omocznia wykształca się najpóźniej w jej ścianach występują naczynia krwionośne które zagłębiają się w błonie śluzowej macicy.

3. Element pęcherzyk żółtkowy jest błoną płodową o krótkotrwałej funkcji, nawiązuje łączność z błoną śluzową macicy i w ścianach pęcherzyka wytwarzają się naczynia krwionośne oraz krwinki.

Hormonem utrzymującym ciąże jest PROGESTERON jego działanie polega na zgłoszeniu wrażliwości mięśni gładkich macicy na działanie oksytocyny. U większości gatunków zwierząt gruczołem dokrewnym wytwarzającym progesteron wielkości dostępnej do utrzymania ciąży jest białko żółte jego usunięcie lub zanik powoduje poronienie. Dużo progesteronu produkują np. klacze, owce.

 

Długość ciąży: Skład mleka zwierząt gospodarskich:

Gatunek	Miesiące	Dni		Gatunek	Woda	Białko	Cukier	Tłuszcz	Sole mineralne
Klacz	Ok.11	302-380		Klacz	90	2,3	6,1	1,1	0,5
Krowa	Ok8	277-290		Krowa	87,8	3,4	4,5	3,5	0,7
Owca	Ok.5	144-152		Owca	82,5	6	4,5	6,1	0,9
Świnia	Ok.4	104-120		Świnia	80	7,3	3,3	8,4	1

Po porodzie gruczoły mleczne zwierząt gospodarskich zaczynają produkować mleko, które w dużej mierze jest dla noworodków podstawowym źródłem składników spożywczych niezbędnym do wzrostu i rozwoju. Samice niektórych gatunków np. krowy, owcy, kozy w skutek prowadzonej przez wiele lat selekcji oraz odpowiedniego żywienia wytwarzają mleko w dużo większej ilości niż wynika to z potrzeb ich potomstwa.

Proces wytwarzania mleka rozpoczyna się zaraz po porodzie i najważniejszym hormonem który zapoczątkowuje laktację jest prolaktyna.

Głównym cukrem mleka jest laktoza i do mleka przenika również wiele hormonów a także pochodzące od matki jak również niekorzystne substancje np. pestycydy, leki, związki zapachowe, metale ciężkie.