zagadnienia specjalizacja

1.Skutki procesu globalizacji i integracji europejskiej dla państwa narodowego.

Badacze stosunków międzynarodowych wskazują, ze procesy globalizacji i integracji wywołują zmiany w funkcjonowaniu państw narodowych. Zgodnie stwierdzają, że o ile na początku XX wieku istniały silne państwa narodowe, to początek XXI wieku cechuje osłabienie roli i rozproszenie władzy państwa narodowego w następstwie rozwoju pozapaństwowych (niepaństwowych) i pozarządowych form – cywilnych i religijnych. Państwo narodowe w świecie międzynarodowych korporacji, w których nie istnieją żadne bariery dla przepływu kapitału i niemal żadne ograniczenia wolnej konkurencji, nie jest jedynym podmiotem działań politycznych i wystarczającym instrumentem rozwiązywania problemów globalnych. Pojawia się wiele instytucji i organizacji, w porozumieniu z którymi państwa podejmują czy wręcz negocjują decyzje. Pojawia się wobec tego termin „globalizacja państwa”. Polityka państw jako sfera działania i opisywania zjawisk już nie wystarcza, by zmieniać świat.

Podstawowe, acz nie jedyne, czynniki zmian badacze upatrują w sferze technologicznej, ekonomicznej i w sferze świadomości. Pierwsza sfera to rewolucja technologiczna, nieustający rozwój nauki i techniki, czynnik postępu społecznego, który niesie nowy sposób wytwarzania i dystrybucji dóbr we wszystkich dziedzinach życia. W konsekwencji tworzy się nowa jakość międzynarodowego ładu ekonomicznego, a społeczność międzynarodowa wykazuje duże skłonności do tworzenia nowych struktur. Druga sfera to wysoki poziom współpracy i współzależności ekonomicznej państw. Rozwój środków łączności, wzmożony przepływ ludzi i idei sprawia, że państwa coraz bardziej współdziałają niemal we wszystkich obszarach swojej działalności. Współdziałanie to często przybiera trwałe formy organizacyjne. By skutecznie reprezentować interes państwa, trzeba w poszczególnych decyzjach zaprezentować korzystne rozwiązania dla całej określonej wspólnoty i tworzyć procedury codziennych negocjacji. Czynniki zmian w trzeciej sferze wyrażają się w idei społeczności międzynarodowej, będącej konsekwencją świadomego diagnozowania problemów jako możliwych do rozwiązania tylko dzięki zbiorowemu wysiłkowi wszystkich podmiotów stosunków międzynarodowych. Zmagania z wieloma problemami i zagrożeniami, które osiągnęły międzynarodową skalę, jak np. niekontrolowane rozprzestrzenianie się broni masowej zagłady i handel materiałami rozszczepialnymi, załamanie się równowagi ekologicznej, niebezpieczeństwo zmian klimatycznych, klęska głodu, sprawy związane z nierównomiernym w skali globu przyrostem naturalnym, trudna sytuacja gospodarcza i społeczna ubogich regionów świata, trwały deficyt niektórych podstawowych surowców, terroryzm wewnętrzny i międzynarodowy – to wyznanie, któremu nie może sprostać jedno państwo. Konieczna jest wspólna reakcja i stała gotowość do współpracy na różnych szczeblach funkcjonowania.

Coraz częściej słyszymy także głosy kwestionujące centralną rolę państwa narodowego jako gwaranta praw i wolności obywatelskich. Bowiem państwo jako system występujący w interesie obywateli traci znaczenie. Państwo powinno dbać o dobre instytucje, dobre prawo i dobre przepisy. Unikać należy natomiast s t r u k t u r a l n e j p r z e m o c y czyli „włożenia do gospodarki na niskim poziomie rozwoju instytucji z wyższej fazy rozwoju gospodarczego” i stosowanie reguł charakterystycznych dla okrzepłego i dojrzałego kapitalizmu. Problem w tym, że sprawujący władzę w wielu państwach niewłaściwie pojmują jego rolę i rozbudowują instytucje kontroli nad całymi dziedzinami gospodarki. Hasło liberalizacji odczytywane jest niejednokrotnie jako ograniczanie wszelkich działań państwa. Państw takich jest wiele pod każdą szerokością geograficzną, nie tylko w obszarze tzw. Nowych demokracji. Państwa rozwinięte, żyjące w warunkach ustabilizowanej demokracji nie powinny swoich działań ograniczać do budowania i udoskonalania własnych instytucji zdolnych do czuwania nad wewnętrznymi mechanizmami rozwoju w warunkach globalizacji, ale także podjąć się zadania e k s p o r t u s t a b i l n o ś c i, by pomóc innym państwom w zbudowaniu instytucji zapewniających sprawne funkcjonowanie. W dyskusjach nad funkcjonowaniem i kształtem terytorialnym państwa niezmiennie pojawia się również kwestia regionalna, rozumiana jako upolitycznienie regionalizmu, a więc ruchu społecznego występującego przeciw kulturalnym, politycznym i ekonomicznym procesom centralizacji.

Od zarania idei integracji europejskiej w sprawie tworzenia unii politycznej ścierały się dwa poglądy na temat przyszłych losów państwa narodowego. Według pierwszego, unia polityczna powinna mieć charakter ponadnarodowy, łączyć państwa na zasadach federacji. Państwa członkowskie przekazałyby część swoich uprawnień suwerennych na rzecz tworzonych przez siebie wspólnych organów. Drugi pogląd był związany z przewidywaniem, że państwa członkowskie przyszłej unii mogą być tylko powiązane stosunkowo luźnymi formami współpracy o charakterze konfederacji, tworząc „Europę państw” albo „Europę ojczyzn”. Zwolennikami pierwszej koncepcji były Niemcy, Włochy i kraje Beneluksu. Za drugą opowiadali się politycy brytyjscy i francuscy. Zwłaszcza stanowisko prezydenta de Gaulle’a i późniejszych zwolenników jego koncepcji powodowało, że przez wiele lat współpraca ekonomiczna dominowała nad współpracą polityczną. Koncepcja integrującej się Europy jako federacji pojawiła się z nową siłą w związku z traktatem z Maastricht i zyskuje zwolenników, którzy twierdzą nawet, że „tylko stając się nią UE może przetrwać i zapewnić Europie dobrobyt i wysoką pozycję w świecie, zapobiec jej degradacji”. W ostatniej dekadzie XX wieku za sprawą konwergencji rewolucji technologicznej i wolnego rynku na międzynarodowej scenie pojawiają się – na niespotykaną dotąd skalę – nowi uczestnicy, a zwłaszcza rządowe i pozarządowe organizacje, korporacje ponadnarodowe, a także zorganizowane ruchy społeczne. Dążą do zapewnienia sobie – odpowiedniej dla własnych interesów – roli i pozycji w kształtowaniu regionalnej, kontynentalnej, a nawet światowej polityki w określonej sferze. Swobodny przepływ technologii i informacji wzmacnia ich pozycję. Okoliczności te – równolegle z odejściem od polityki zimnej wojny w stosunkach Wschód – Zachód – nadają ton wielkiej transformacji globalnego systemu stosunków międzynarodowych, a także różnicują i wzbogacają powiązania państw z innymi uczestnikami życia międzynarodowego. W konsekwencji na naszych oczach następują zmiany tradycyjnej roli państwa narodowego.

Obserwator życia politycznego i stosunków międzynarodowych zauważa – obok ekonomicznych – także polityczne skutki globalizacji, kiedy to nowe i bardzo aktywne struktury o ponadnarodowych kompetencjach znacząco wpływają na funkcjonowanie państwa. Poddają je systematycznym i zsynchronizowanym naciskom, by usunąć wszelkie bariery przepływu kapitału. Za główny efekt odczuwalny na poziomie społeczeństwa uznaje się zdominowanie polityki przez ekonomię. Państwa tracąc kontrolę nad gospodarką na rzecz wolnego rynku i jego elementów składowych, podejmują próby realizacji zadań poprzez rozmaite powiązania. Zabiegają o wzajemne powiązania i wspólne działania z innymi organizacjami politycznymi, finansowymi, a także religijnymi. Działania te regulują i kształtują system międzynarodowy trudny do przewidzenia jeszcze kilka dziesięcioleci wstecz. Nawet polityka wielkich mocarstw ma charakter zespołowy na niespotykaną wcześniej skalę. Ściśle współpracująca w sprawach gospodarczych i politycznych grupa siedmiu najbogatszych państw świata, tzw. G-7, zaprasza – w części politycznej – do wspólnego stołu obrad Rosję. Stopniowo przekształca politykę międzynarodową w organiczny proces globalny, w którego ramach zaciera się granica między polityką wewnętrzną a zagraniczną państwa. Niewątpliwie wchodzimy w okres głębokiego zrozumienia konieczności współpracy instytucjonalnej na szczeblu ponadnarodowym, w powiązaniach o charakterze funkcjonalnym. Tego typu myślenie jest cenne również i dlatego, że eliminuje wojnę jako środek rozstrzygania sporów między państwami i tym samym powoduje wzrost poziomu bezpieczeństwa w świecie. Nie należy łudzić się nadzieją na rychłe wyeliminowanie zagrożeń, ale można upatrywać szansę w tworzeniu trwałych koalicji państw dla przeciwdziałania np. coraz bardziej zaawansowanym technologicznie atakom terrorystycznym, fali imigracji, organizacjom przestępczym czy konfliktom cywilnym mającym swoje źródło wewnątrz państw. Powoduje to także wzrost rangi takich czynników, jak stan gospodarki, stan demokracji, które determinują przecież zachowanie i znaczenie państwa.

W literaturze przedmiotu podnoszona jest kwestia suwerenności państwa narodowego w kontekście tzw. niepaństwowych uczestników stosunków międzynarodowych. Formułowane są poglądy, że „globalizacja czyni koncepcję suwerenności zjawiskiem przestarzałym”. W warunkach procesów globalizacji przestały istnieć warunki efektywnej suwerenności. Jest zjawiskiem terytorialnym z precyzyjnie wyznaczonymi granicami zapewniającymi kontrolę. Ta jest jednak nieosiągalna w warunkach procesów globalizacji, gdy zjawiska zyskują „nieterytorialną” jakość, a granice stają się bardziej przepuszczalne. Takie ścisłe wiązanie suwerenności z formalnoprawnymi atrybutami państwa nasuwa przypuszczenie, że suwerenność staje się kategorią odchodzącą do lamusa historii, nieprzystającą do współczesnych wyzwań. Dostrzegalne jest zmniejszanie się roli granicy ekonomiczno-politycznej państwa. By maksymalizować działania wolnego rynku, znoszą bariery świadomie albo nie i są w stanie zapanować nad jego transgraniczną siłą. W społeczeństwie opartym na wiedzy ziemia i terytorium nie są już fetyszem gospodarki. Chociaż sama zasada suwerenności nie jest kwestionowana, to jednak zakres ograniczeń władzy państwowej przez kompetencje organizacji międzynarodowych oraz inne podmioty międzynarodowe układu, zwłaszcza ponadnarodowe i transnarodowe korporacji, budzi pewien niepokój co do poszanowania suwerenności państw członkowskich. Wówczas stawiane jest pytanie o formy jej przejawiania się w stosunkach międzynarodowych. Tu rzeczywiście pojawia się – obok często podnoszonej kwestii wzajemnego stosunku prawa wewnętrznego i prawa międzynarodowego– potrzeba wzajemnego poszanowania interesów narodowych i podniesienia ich do rangi zasady. Temat suwerenności jest stale obecny w badaniach i dyskusjach naukowych także z zakresu teorii polityki i teorii prawa, szczególnie w kontekście integracji europejskiej. Przedstawiana na gruncie doktryny współczesnego państwa koncentruje się na dwóch zagadnieniach, a mianowicie samej idei i relacji polityka – prawo.

Obserwowana zmiana rozkładania akcentów na wielostronną współpracę państw zapowiada wyłanianie się nowego globalnego systemu zacierającego rozdział między polityką wewnętrzną i zagraniczną państwa, systemu współzależności, który preferuje działania zbiorowe świadomej swoich zadań społeczności międzynarodowej. W konsekwencji siła państwa już nie kojarzy się wyłącznie z potencjałem militarnym, ale z ekonomią, umiejętności ą i tempem akceptacji zmian oraz właściwym wykorzystaniem możliwości. Współcześnie działalność państwa w wymiarze wewnętrznym, a także międzynarodowym, prowadzona jest także różnymi kanałami pozarządowymi poprzez organizacje rządowe i pozarządowe, niezależne instytucje, stowarzyszenia i organizacje obywatelskie. Nowoczesne środki komunikacji oraz zanik barier ideologicznych pozwalają na lokalną, kontynentalna i globalna integrację działań na rzecz rozwiązania określonego problemu. W znacznym stopniu za sprawą organizacji pozarządowych na całym świecie szybko rozwija się ruch na rzecz obrony praw człowieka, ich podstawowych zasad, które mimo różnic kulturowych, muszą być zawsze i wszędzie postrzegane i respektowane nie tylko przez władzę polityczną, ale także przez przedsiębiorstwa – wielkie, ponadnarodowe korporacje. W tym ostatnim przypadku organizacje wspierają działania państw narodowych, zwłaszcza tych słabych, którym trudno zmusić wielkie korporacje ponadnarodowe do respektowania zasad prawa pracy. Politolodzy dostrzegają świadome włączenie organizacji pozarządowych w obszar polityki zagranicznej państwa. Organizacje i działania pozarządowe mogły sprzyjać i ułatwić lub też komplikować i utrudniać prowadzenie bądź osiąganie celów przez politykę zagraniczną. Interesy organizacji pozarządowych mogą być zbieżne lub sprzeczne z interesami i polityką zagraniczną państwa. Bywa, iż rządy, gdy same nie mogą – z różnych przyczyn – podjąć pewnych działań na zewnątrz, posługują się organizacjami pozarządowymi, np. w sferze praw człowieka czy ochrony środowiska. Odnotować należy także dynamiczne działania tego typu organizacji w kwestiach humanitarnych, często wbrew stanowisku określonego państwa. Możliwości organizacji pozarządowych wyrażają się nie tylko w globalnym zakresie działania, ale także w oddziaływaniu na rządy w każdym regionie świata. Najsilniejsze usiłują nawet narzucić swoje wartości czy normy oraz rozwiązania dotyczące konkretnych problemów wzrostu gospodarczego, rozmieszczenia geograficznego przemysłu, stymulowania konsumpcji. Założenie, że globalizacja będzie siłą postępową, sprawdza się tylko w sensie wypracowywania zysków przy minimalizacji kosztów, a nie w sensie globalnej poprawy warunków egzystencji na poziomie jednostki. Pogłębiły się nierówności społeczne. Od ponad 20 lat globalizacja i integracja światowych rynków towarowych i kapitałowych podnosi poziom życia w daleko nierównym stopniu w skali globu, ale również poszczególnych regionów i państw nie tylko odciętych od tego procesu przez system rządów (np. dyktatury) czy wojny domowe. Ujawnił się podział na beneficjentów przemian i przegranych. Prowadzi to do wykształcenia społeczeństwa według formuły 20:8039. Dość powszechnie znane są określenia „człowiek z Seattle” – przywiązany do swojej lokalności, zwykły zjadacz chleba oraz „człowiek z Davos” – osoba mobilna, wykształcona, mająca swoje miejsce w światowej gospodarce. Niemal równolegle do zachodzących przemian, pojawiła się dość istotna wątpliwość, czy wolny handel ma zbawienne działanie, czy nie wymaga pomocy państwa. Państwa narodowe przystosowują się do nowej sytuacji poprzez wycofywanie się z dziedzin niewymagających ich bezpośredniej ingerencji. Część tradycyjnych kompetencji państwa – co niewątpliwie znamionuje umacnianie się tendencji demokratycznych – przejmuj ą władze lokalne. W Europie Zachodniej – w następstwie owych tendencji – w ostatnich trzydziestu latach stało się popularne określenie „małe ojczyzny” i „społeczeństwo obywatelskie”, ponieważ to struktury samorządowe i niezależne lokalne stowarzyszenia oraz organizacje obywatelskie brały na siebie odpowiedzialność za funkcjonowanie małych społeczności lokalnych. Podobnie w krajach Europy postkomunistycznej – acz nierównomiernie i niejednocześnie – rozwój samorządności, edukacja przez praktykę i naśladownictwo sprawdzonych demokratycznych wzorców, wykształciły mentalność i struktury „małych ojczyzn”. Na poziomie międzynarodowym państwa nawiązują współpracę w różnych formach i rozmaitych dziedzinach. Poprzez daleko idące działania integracyjne tworzą nową tożsamość gospodarczą, a nawet polityczną. Istnieje przekonanie, że państwo „w pojedynkę” nie dotrzyma kroku procesom globalizacyjnym. Może „coś uzyskać”, stanowiąc część ugrupowania większej liczby państw.

Reasumując, można stwierdzić, że następstwa globalizacji, zwłaszcza dla pozycji państwa narodowego jako głównego uczestnika i kreatora stosunków wewnętrznych i międzynarodowych, są ogromne. Mimo że kolejna wielka rewolucja przemysłowa unieważnia tradycyjne pojęcie państwa narodowego, państwo pozostanie głównym elementem porządku międzynarodowego, przy czym postępować będzie obserwowana już dzisiaj – jak zaznaczono wcześniej – transformacja suwerenności we wszystkich podstawowych sferach funkcjonowania państwa od politycznej po prawa człowieka. Ujmowanie suwerenności w aspekcie formalnoprawnym traci sens. Pojawia się określenie „deterytorializacja suwerenności, nieznane czasom zimnej wojny. Po II wojnie światowej podstawową troską polityki międzynarodowej była nienaruszalność granic. Karta Narodów Zjednoczonych suwerenność państwową traktowała jako zasadniczy składnik definicji państwa – monopol na posiadanie i stosowanie przemocy także wobec własnych obywateli. Na tak rozumianej suwerenności został zbudowany cały ład międzynarodowy w ostatnim półwieczu. Po zakończeniu zimnej wojny nastąpiło przewartościowanie w pojmowaniu suwerenności państwowej. Nie znaczy to, że państwo narodowe traci zupełnie atrybuty suwerenności. Zmieniają się natomiast warunki jego funkcjonowania – są coraz trudniejsze i bardziej skomplikowane. Dotyczy to międzynarodowych zachowań polityczno-wojskowych tak bardzo znaczących dla opinii publicznej w związku z reakcją mocarstw i sojuszy militarnych, zwłaszcza w rejonach konfliktów wewnętrznych wywołanych dążeniami grup etnicznych domagających się prawa do samookreślenia i zbudowania własnej państwowości. Ich rozwiązanie – mimo wysiłków – bez naruszenia zasady nieingerowania w sprawy wewnętrzne państwa okazało się niejednokrotnie niemożliwe. Wraz z zakończeniem zimnej wojny obserwujemy wkroczenie moralności do polityki. Wielkie debaty na temat praw człowieka, interwencje humanitarne w postaci operacji w Bośni, Timorze Wschodnim, Somali, na Haiti i Sierra Leone prowadzone pod mandatem Rady Bezpieczeństwa ONZ, interwencja NATO w Kosowie zmuszały do zmiany przyjmowanej dotychczas definicji suwerenności narodowej. Eksponowały konieczność poszanowania praw człowieka oraz znaczenia norm etycznych w stosunkach między państwami. Ludobójstwo w Ruandzie, przy obojętności społeczności międzynarodowej, stało się kolejnym silnym bodźcem do refleksji i działań na rzecz humanitarnego interwencjonizmu w obronie praw człowieka, praw ludzi do życia, bezpieczeństwa, wolności i godności, a więc wartości, które coraz powszechniej, chociaż wciąż nie wszędzie są dostrzegane, a nawet – jak w tym przypadku – zostały postawione wyżej niż suwerenność państwa. Mimo że od interwencji NATO w Kosowie minęło sześć lat, nie słabnie dyskusja, czy i kiedy społeczność międzynarodowa ma prawo ingerować w sprawy suwerennego kraju. Zapewne te i inne doświadczenia przeszłości zrodziły przekonanie, że zasada suwerenności nie może być, jak jeszcze w XIX wieku i wcześniej, zasadą świętą, wszystko usprawiedliwiającą i wyjaśniającą. Nie znaczy to, że nie rodzą się obawy o rychłe pojawienie się naśladowców Ruandy czy Timoru, którzy dość dowolnie i dla własnej korzyści w wątpliwych moralnie i polityczne okolicznościach powołają się na ów precedens. Dostrzegano w tym działaniu powrót do znanej w historii polityki imperialnej. Z licznych publikacji, dyskusji prowadzonych na różnych poziomach oraz raportów licznych stowarzyszeń, organizacji rządowych i pozarządowych można wnioskować, że w stosunkowo niedługim czasie społeczność międzynarodowa stanie wobec problemu powołania czy zorganizowania jakiegoś światowego rządu, który będzie zmuszony rozwiązywać problemy globalne niezależnie od polityki poszczególnych państw narodowych czy regionalnych struktur integracyjnych. Dzisiaj wydaje się to mało realne. Ważne, że państwa dostrzegają potrzebę trwałego rozszerzania zakresu zbieżnych interesów oraz poszukiwania odpowiednich rozwiązań, u podstaw których znajduje się przekonanie o potrzebie stałej współpracy przy pokojowym – ograniczającym tak destrukcyjny czynnik militarny –rozwiązywaniu problemów. Głównym problemem staje się – dzięki skali przeobrażeń – istota i ostateczny kształt porządku światowego. Pytanie o podstawowe jednostki porządku międzynarodowego, ich wzajemne oddziaływanie, formułowane cele, metody oraz konfiguracje ich realizowania i osiągania nie traci na aktualności.

Źródło: journals.bg.agh.edu.pl

2.Proces globalizacji i proces integracji – różnica i specyfika.

Globalizacja, charakterystyczne i dominujące w końcu XX i na początku XXI w. tendencje w światowej ekonomii, polityce, demografii, życiu społecznym i kulturze, polegające na rozprzestrzenianiu się analogicznych zjawisk, niezależnie od kontekstu geograficznego i stopnia gospodarczego zaawansowania danego regionu

Integracja polityczna wspólnoty to jednolity akt europejski stworzył również podstawę prawną dla funkcjonowania Rady Europejskiej i Europejskiej Współpracy Politycznej. W traktacie JAE znalazły się istotne postanowienia dotyczące rozszerzenia polityki EWG. Ustanowiono reguły kooperacji w dziedzinie polityki gospodarczej i walutowej. EWG miała też odtąd współpracować też w zakresie polityki społecznej, badań naukowych, rozwoju technologicznego i przy kwestiach ochrony środowiska naturalnego.

Najważniejszą cechą globalizacji jest jej niezamierzony charakter, który wyraża się we współzależności między regionami, krajami, kontynentami, a nawet różnymi cywilizacjami, we wszystkich dziedzinach życia społecznego. Współzależność jako taka nie może być jednak utożsamiana z globalizacją, ponieważ współzależność rynków w skali światowej może być również zamierzonym wynikiem działania grup państw koordynujących określone polityki gospodarcze, lub nawet wielkich ponadnarodowych korporacji czy grup kapitałowo - finansowych. Sprowadzenie globalizacji do globalnej współzależności jest zatem nieuprawnione, gdyż niedostatecznie wyjaśnia dystynkcję między globalizacją a integracją. Globalizację będziemy zatem rozumieć jako ten szczególny rodzaj współzależności między krajami (bądź ich grupami), który jest efektem niezamierzonym następujących dwóch procesów:

1.Kompresja czasu i przestrzeni

2.Spadek kosztów transferu i komunikacji .

Innymi słowy, globalizacja oznacza rosnącą współzależność między krajami wywołaną współczesnym postępem technicznym, jako czynnikiem który leży u podstaw owych dwóch procesów. Różnice między procesem globalizacji a procesem integracji dotyczą głównie zakresu i przedmiotu koordynacji, co wynika stąd, że integracja jest (może być) zjawiskiem stopniowalnym. Ponieważ koordynacja oznacza dla nas działanie intencjonalne, czy też wolicjonalne, z definicji musimy odrzucić tzw. liberalną definicję integracji, zgodnie z którą integracja (regionalna integracja gospodarcza) realizuje się głównie dzięki mechanizmowi rynkowemu, a proces integracji jest utożsamiany z liberalizacją handlu. Takiemu ujęciu integracji, zwanej niekiedy "integracją negatywną", czyli polegającą na znoszeniu kolejnych barier handlowych, przeciwstawiamy zatem ujęcie pozytywne", czy też "interwencjonistyczne" . W jeszcze innym spojrzeniu może być ona określona mianem procesu instytucjonalnego, gdyż w jego ramach podstawowym czynnikiem, sprawczym są narodowe i/lub międzynarodowe, a nawet ponadnarodowe organy polityczne . Istnieje oczywiście określona cecha wspólna obu procesów: globalizacji i integracji. Jest to generowanie współzależności między krajami i rynkami. Podstawowa różnica między nimi polega na tym, że integracja dzięki koordynacji, czyli świadomej współpracy między niezależnymi politycznie państwami narodowymi, wzmacnia te współzależności (o zarówno ekonomicznym, jak i politycznym charakterze) dla realizacji określonych celów całego ugrupowania. Te cele i warunki ich osiągania są przy tym określone w porozumieniach będących umowami prawa międzynarodowego publicznego, przekształcającego się niekiedy nawet w prawo transnarodowe. Natomiast w globalizacji, powtarzamy to raz jeszcze, współzależności są niezamierzonym efektem, a zatem mogą być zarówno korzystne dla wszystkich, jak i odwrotnie - mogą wszystkich narazić na straty. Skoro tak, to można wyciągnąć ważny wniosek, że globalizacja niejako stwarza potrzebę, czy przesłankę integracji, tak w skali regionalnej, jak i globalnej, aby poprzez zamierzone działania suwerennych politycznie państw działać na rzecz maksymalizacji pozytywnych ekonomicznie, politycznie i kulturalnych skutków procesu globalizacji, a minimalizacji jej następstw negatywnych. Z rozumowania tego wynika w szczególności, że integracja w tym o charakterze regionalnym, nie może być traktowana jako przesłanka czy przyczyna przyspieszenia procesu globalizacji. Zachodzi raczej zjawisko dwustronne.

Źródło: wiedzainfo.pl

www.pwn.pl

3.Zależności między prawem UE a prawem krajowym.

Zgodnie z zasadą pierwszeństwa prawo wspólnotowe ma wartość nadrzędną nad prawem krajowym państw członkowskich. Zasada pierwszeństwa dotyczy wszystkich aktów wspólnotowych, które mają moc wiążącą. Państwa członkowskie nie mogą więc stosować przepisu krajowego, który jest niezgodny z prawem wspólnotowym.

Zasada pierwszeństwa gwarantuje nadrzędność prawa wspólnotowego nad krajowym. Jest to podstawowa zasada prawa wspólnotowego. Podobnie jak zasada bezpośredniego skutku, nie jest zapisana w traktatach, ale została zatwierdzona przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. TSUE ustanowił zasadę pierwszeństwa w sprawie Costa przeciwko Enel z 15 lipca 1964 r. W wyroku tym Trybunał orzekł, że prawa wydane przez instytucje europejskie włączają się do systemu prawnego państw członkowskich, które zobowiązane są do ich przestrzegania. Prawo wspólnotowe jest więc nadrzędne w stosunku do prawa krajowego. W ten sposób jeśli norma krajowa jest sprzeczna z przepisem wspólnotowym, władze państw członkowskich muszą stosować przepis wspólnotowy. Prawo krajowe nie jest zniesione czy uchylone, jedynie jego moc wiążąca jest zawieszona. Trybunał dodał następnie, że nadrzędność prawa wspólnotowego stosuje się do wszystkich aktów krajowych, niezależnie od tego, czy były przyjęte przed czy po danym akcie wspólnotowym. Prawo wspólnotowe jest nadrzędne w stosunku do prawa krajowego, a zasada pierwszeństwa gwarantuje jednolitą ochronę prawną obywateli na całym terytorium UE. Pierwszeństwo prawa wspólnotowego nad prawem krajowym jest absolutne. Dlatego zasada ta stosuje się do wszystkich wiążących aktów wspólnotowych niezależnie od tego, czy zaliczają się do prawa pierwotnego czy do prawa wtórnego. Podobnie wszystkie akty krajowe podlegają tej zasadzie, niezależnie od ich rodzaju: ustawa, rozporządzenie, uchwała, dekret, okólnik itp. Nie ma znaczenia, czy teksty zostały wydane przez władzę wykonawczą czy ustawodawczą państwa członkowskiego. Władza sądownicza także zobowiązana jest do stosowania zasady pierwszeństwa. Prawo tworzone przez nią, orzecznictwo, także musi przestrzegać przepisów UE. Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że również konstytucje krajowe podlegają zasadzie pierwszeństwa. Sędziowie krajowi zobowiązani są do niestosowania przepisów konstytucji sprzecznych z prawem wspólnotowym. Podobnie jak w przypadku zasady bezpośredniego skutku, Trybunał Sprawiedliwości sprawuje kontrolę nad należytym stosowaniem zasady pierwszeństwa. Może ukarać państwa członkowskie, które jej nie stosują, poprzez decyzje wydane na podstawie różnych środków przewidzianych przez traktaty założycielskie, a w szczególności skargi w sprawie naruszenia traktatu. Także sędziowie krajowi muszą czuwać nad przestrzeganiem zasady pierwszeństwa. W związku z tym mogą stosować odesłanie prejudycjalne, jeśli mają wątpliwości co do stosowania zasady. W wyroku z 19 czerwca 1990 r. (Factortame) Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że sąd krajowy w ramach pytania prejudycjalnego dotyczącego ważności normy krajowej musi niezwłocznie zawiesić stosowanie tej normy w oczekiwaniu na rozwiązanie preferowane przez Trybunał Sprawiedliwości oraz orzeczenia, jakie sąd wyda co do treści.

Źródło: europa.eu

4.Realizacja procesu budowania spójności i współdziałania UE z NATO.

Współczesne wyzwania dla bezpieczeństwa obejmują niezmierzoną masę złożonych i ewoluujących zagrożeń, takich jak międzynarodowy terroryzm, proliferacja broni masowego rażenia (BMR), upadłe państwa, konflikty tkwiące w martwym punkcie, ale nieustające, zorganizowana przestępczość, zagrożenia cybernetyczne, degradacja środowiska naturalnego i związane z tym zagrożenia bezpieczeństwa, katastrofy naturalne i spowodowane przez człowieka, pandemie i wiele innych. Skuteczne zmierzenie się z tymi zagrożeniami będzie wymagać szeroko zakrojonego partnerstwa i silnej synergii pomiędzy NATO i Unią Europejską. Te dwie organizacje powinny przyjąć holistyczne podejście do kwestii bezpieczeństwa i współpracować ze sobą w tej dziedzinie. Chociaż ani geograficzny, ani funkcjonalny podział pracy nie jest rozsądną opcją, w wielu kręgach obecnie akceptowany jest pogląd, że pewne formy operacji prowadzonych w oddalonych regionach, na przykład działania pokojowe w Afryce i na Bałkanach, powinny być firmowane przez Unię Europejską, podczas gdy inne, jak obecnie prowadzone operacje w Afganistanie przeciwko talibom, powinny podlegać NATO.

Jednym z przykładów udanej współpracy pomiędzy NATO i Unią Europejską w dziedzinie bezpieczeństwa było Porozumienie Ramowe z Ochrydy, mające zapobiec wybuchowi wojny w byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii*. W lutym 2001 roku, w szczytowym momencie między etnicznych sporów pomiędzy siłami bezpieczeństwa w tym kraju, a uzbrojonymi rebeliantami albańskimi, NATO i Unia Europejska skoordynowały negocjacje, które doprowadziły do podpisania porozumienia z Ochrydy w sierpniu tego roku. W tym samym miesiącu NATO uruchomiło swoją operację Essential Harvest zmierzającą do rozbrojenia ugrupowań etnicznych Albańczyków oraz do zniszczenia odebranej im bron. Jej następstwem była trzymiesięczna operacja Amber Fox, której celem było zapewnienie ochrony międzynarodowym obserwatorom nadzorującym wdrażanie rozwiązań pokojowych w byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii*. Następnie, aby ograniczyć niebezpieczeństwo ponownej eskalacji konfliktu, NATO zgodziło się zapewnić temu państwu wsparcie poprzez przeprowadzenie operacji Allied Harmony od grudnia 2002 do marca 2003 roku, kiedy przekazano ją Unii Europejskiej. Pod koniec marca 2003 roku Unia Europejska rozpoczęła swoją pierwszą w historii misję pokojową - operację "Concordia", która była również pierwszym przypadkiem wdrażania porozumienia Berlin Plus. Mały ośrodek dowodzenia NATO został utrzymany w Skopje, aby wspomóc władze tego państwa w rozwijaniu reform sektora bezpieczeństwa i przyjmowaniu standardów NATO. Unia Europejska prowadziła operację Concordia do grudnia 2003 roku oraz zapewniła jej kontynuację w postaci cywilnej misji policyjnej – operacji Proxima, która trwała do końca 2005 roku. Podczas operacji Proxima siły policji Unii Europejskiej współpracowały ze swoimi odpowiednikami w byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii*. Uczestnicy misji wspomagali również reformę Ministerstwa Spraw Wewnętrznych tego kraju, a także zaoferowali pomoc zmierzającą do zintegrowania kontroli granic. Kolejnym pozytywnym przykładem jest Bośnia i Hercegowina. W grudniu 2004 roku NATO zakończyło dziewięcioletnią misję Sił Implementacyjnych (IFOR)/Stabilizacyjnych (SFOR) i przekazało ją Unii Europejskiej, która niezwłocznie rozpoczęła operację Althea w sile 6 tysięcy żołnierzy.

Uznając coraz bardziej globalny wymiar bezpieczeństwa narodowego po atakach terrorystycznych z 11 września, NATO nieodwracalnie zaangażowało się w operacje prowadzone poza jego pierwotnym, euroatlantyckim punktem ciężkości. Obejmując dowodzenie Wielonarodowymi Siłami Wspierającymi Bezpieczeństwo (ISAF) w Afganistanie, Sojusz otworzył drzwi do dialogu politycznego, konsultacji i partnerstwa z głównymi państwami położonymi daleko poza obszarem euroatlantyckim, takimi jak Australia, Nowa Zelandia i Pakistan. Unia Europejska również w coraz większym stopniu staje się podmiotem międzynarodowym, zaangażowanym w misje obejmujące cywilne i wojskowe zarządzanie kryzysowe, reformę sektorów bezpieczeństwa, egzekwowanie rządów prawa oraz wspieranie ochrony granic, zarówno w jej bezpośrednim sąsiedztwie, jak i w dalej położonych regionach. Mapa działań obejmuje Bałkany, Kaukaz, Europę Wschodnią, region Morza Śródziemnego i Bliski Wschód, ale także bardziej odległe obszary, takie jak Demokratyczna Republika Kongo (DRK) oraz Indonezja. Rozmieszczenie sił UE w połowie 2006 roku w DRK uświadomiło fakt, że Afryka Subsaharyjska będzie nowym centralnym punktem działań UE na rzecz bezpieczeństwa i stosunków zewnętrznych. Jest szansa, że partnerstwa na poziomie globalnym zaszczepią kulturę współpracy na rzecz bezpieczeństwa pomiędzy Sojuszem a innymi podmiotami, ograniczą nieporozumienia i mylne wyobrażenia oraz zwiększą wiedzę i świadomość w zakresie regionalnych uwarunkowań kluczowych do zorganizowania skutecznych reakcji na bieżące i pojawiające się zagrożenia. W tych warunkach rozszerzającego się współdziałania operacyjnego z geograficznie oddalonymi globalnymi partnerami, współpraca NATO-UE powinna stać się osią rozwoju silnej społeczności euroatlantyckiej. Jednak ostatnio mieliśmy czasem do czynienia z czymś w rodzaju „konkursu piękności" pomiędzy tymi dwiema organizacjami – na przykład przy okazji współpracy NATO-UE w Darfurze, do której doszło bez odwołania się do postanowień Berlin Plus. Sekretarz generalny NATO Jaap de Hoop Scheffer słusznie podkreślił, że taka rywalizacja musi się skończyć i należy położyć kres wszelkiej duplikacji wysiłków. Zamiast tego, musi być utrzymywany dialog na temat harmonizacji transformacji wojskowej oraz zapewnienia gładkiej współpracy w dziedzinie zaawansowanego planowania i zdolności, czemu towarzyszyć muszą elastyczne struktury łączności. W wielu obszarach NATO i Unia Europejska mają do czynienia z podobnymi wyzwaniami. Jednym z takich przykładów jest Kosowo, gdzie zdecydowanie jest miejsce na komplementarne działania polityczne, a także na tworzenie nowych kooperacyjnych powiązań. Zgodnie z planem specjalnego wysłannika ONZ Martiiego Ahtisaariego, misja Unii Europejskiej zastąpi obecność ONZ na tym terenie, natowski KFOR, obecnie zajęty pielęgnowaniem pokoju i stabilności, mógłby być przekazany Unii Europejskiej, a Międzynarodowy Cywilny Przedstawiciel UE (ICR) będzie nadzorować wdrażanie porozumienia o ostatecznym statusie prowincji. W ramach nowej cywilnej misji realizowanej pod egidą ESDP Unia Europejska będzie także działać na rzecz umacniania rządów prawa. Zarządzanie Kosowem – de facto państwem – będzie poważnym wyzwaniem dla potencjału Unii Europejskiej w dziedzinie cywilnego zarządzania kryzysowego. Rezultat w dużej mierze będzie zależeć od zakresu mandatu wynikającego z jakiejkolwiek rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ, a także od zaangażowania państw członkowskich UE.

Obecnie ugrupowania terrorystyczne i siatki przestępcze działają ponad granicami państw, korzystając z łączności w czasie rzeczywistym, współużytkowania informacji oraz stosunkowej swobody podróżowania. Kluczowy, zatem jest poziom współpracy pomiędzy państwami i organizacjami takimi jak NATO i Unia Europejska w zakresie wymiany informacji, współdziałania w wyłapywaniu takich grup oraz angażowania się w zwalczanie terroryzmu i zorganizowanej przestępczości. W obliczu groźby ataków bioterrorystycznych i wybuchu pandemii, zarówno NATO, jak i Unia Europejska są obecnie aktywnie zaangażowane w podnoszenie w swoich państwach członkowskich świadomości potrzeby współdziałania oraz korzyści, jakie mogą stad wynikać. Unia Europejska poszukuje nowych sposobów skłonienia swoich państw członkowskich do współdziałania w sytuacji ograniczonych dostępnych zasobów szczepionek oraz odrzucenia przez Komisję Europejską pomysłu ich centralnego magazynowania. Tymczasem NATO pracuje nad rozwijaniem wiedzy i umiejętności niezbędnych w takich sytuacjach oraz próbuje integrować różne wyspecjalizowane centra medyczne w ramach ćwiczeń z zarządzania kryzysowego. W tych warunkach w obu organizacjach panuje powszechne przekonanie, że zdecydowanie przydałoby się więcej dialogu, współpracy i koordynacji. Aby z sukcesem mierzyć się z groźbą ataków bioterrorystyczych i wybuchu pandemii Unia Europejska i NATO muszą w większym stopniu wykorzystywać wspólnie udostępniane informacje i wiedzę ekspercką, kłaść większy nacisk na zarządzanie ryzykiem, lepiej uświadomić sobie reakcje, jakich można się spodziewać ze strony innych kultur, dzielić się na szczeblu międzynarodowym najlepszymi praktykami wypracowanymi w poszczególnych państwach oraz zwiększać poziomy gotowości. Z instytucjonalnego punktu widzenia Europejskie Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) i natowskie Centrum Przeciwdziałania Broni Masowego Rażenia (WMD Centre) mogłyby dawać przykład w wypracowywaniu takiej niezbędnej koordynacji. Kolejnym obiecującym obszarem przyszłej współpracy EU-NATO jest bezpieczeństwo energetyczne. Dla wielu państw Unii Europejskiej znaczące uzależnienie od zagranicznych źródeł energii jest od długiego czasu faktem, dla innych - nową, choć szybko zbliżającą się perspektywą. W miarę jak zmienia się geografia dostaw energii, rośnie na nią globalny popyt. Wyłanianie się Chin i Indii jako głównych potęg gospodarczych zwiększy globalny popyt o prawie 60% w ciągu najbliższych 20 lat oraz zaostrzy konkurencję wśród państw importujących energię. Konieczne jest wypracowanie skoordynowanych metod działania wobec tych wyzwań, które wykorzystywać muszą potencjał fizyczny i intelektualny sił zbrojnych oraz przemysłów obrony – a w tej dziedzinie Sojusz ma zdecydowanie większe szanse zaproponowania nowych rozwiązań. Obecnie Sojusz bada sposoby, jakie mógłby wykorzystać w celu lepszego zabezpieczania sieci infrastruktury energetycznej. Ostatnie rozmowy z Katarem ilustrują zainteresowanie NATO zapewnianiem bezpieczeństwa instalacjom gazowym na całym świecie. Podsumowując, NATO i Unia Europejska stoją wobec wielu tych samych kluczowych wyzwań dla bezpieczeństwa. Większa współpraca w tych dziedzinach byłaby logiczna i z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że przyniosłaby ona lepsze rezultaty im obu. Istnieją szanse wykorzystania doświadczeń z poprzednich wspólnych inicjatyw i konieczne jest określenie nowych obszarów współpracy. W celu budowy bardziej solidnego i wszechstronnego partnerstwa NATO i Unia Europejska muszą pracować nad zwiększeniem praktycznej współpracy oraz w większym stopniu harmonizować program działań na poziomie transatlantyckim.

Źródło: http://www.nato.int

5.Instrumenty i mechanizmy WPZiB.

Podstawę prawną wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) ustanowiono w tytule V art. 11–28 Traktatu o Unii Europejskiej.

WPZiB została następnie konsolidowana następującymi przepisami:

— w Traktacie o Unii Europejskiej:

– w traktacie WE: art. 296, 297, 300 oraz 301.

CELE

W art. 11 Traktatu o Unii Europejskiej określono pięć przedstawionych poniżej celów WPZiB:

– ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności Unii, zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych;

– umacnianie bezpieczeństwa Unii we wszelkich formach;

– utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych oraz Aktu końcowego z Helsinek i celami Karty paryskiej, w tym dotyczącymi granic zewnętrznych;

– wspieranie współpracy międzynarodowej;

– rozwijanie oraz umacnianie demokracji i państwa prawa, a także poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności;

– W art. 2 lit. b) tytułu I Traktatu o Unii Europejskiej (Postanowienia wspólne) określono ogólne cele Unii, które mają zastosowanie także do ram WPZiB.

– Ponadto państwa członkowskie są zobowiązane do przestrzegania klauzuli lojalności wobec UE. Artykuł 11 ust. 2 stanowi, że:

– popierają one aktywnie i bez zastrzeżeń WPZiB;

– powstrzymują się od wszelkich działań, które byłyby sprzeczne z interesami Unii lub mogłyby zaszkodzić jej skuteczności w stosunkach międzynarodowych;

– współpracują na rzecz umacniania i rozwijania wzajemnej solidarności politycznej.

OSIĄGNIĘCIA

Na szczycie haskim w dniu 2 grudnia 1969 r. – po niepowodzeniu planu Plevena w 1954 r., który przewidywał stworzenie jednolitej armii europejskiej pod wspólnym dowództwem – wola polityczna po raz pierwszy nabrała realnych kształtów. Sześciu ministrów spraw zagranicznych przedstawiło dokument, zwany sprawozdaniem Davignona, stanowiący pierwszy krok w kierunku europejskiej współpracy politycznej, opartej na procedurze współpracy między państwami członkowskimi poza strukturą Wspólnoty. W ramach europejskiej współpracy politycznej państwa członkowskie w większym stopniu skoordynowały politykę zagraniczną, a także przyjmowały szereg wspólnych stanowisk, dotyczących zwłaszcza Bliskiego Wschodu. Europejska współpraca polityczna została następnie umocniona poprzez ustanowienie Rady Europejskiej w 1974 r., która wytycza ogólny kierunek działań w ramach europejskiej współpracy politycznej, oraz poprzez Jednolity akt europejski z 1987 r., który stanowi podstawę prawną tej współpracy.

Traktat o Unii Europejskiej (TUE) wprowadził system oparty na trzech filarach, rozróżniający poszczególne obszary interwencji Unii. Drugi filar, obejmujący wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, podobnie jak trzeci filar, obejmujący współpracę w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, opierał się na procedurach międzyrządowych, w przeciwieństwie do pierwszego, największego filaru, obejmującego wyłącznie obszary polityki wspólnotowej. TUE stanowił przełom w kształtowaniu WPZiB.

WPZiB tym różni się od europejskiej współpracy politycznej, że dysponuje konkretnymi środkami strategicznymi, wychodzącymi poza zwykłe oświadczenia słowne. W art. 12 oraz 13 w wersji z Maastricht ustanowiono przyjmowanie wspólnych stanowisk i podejmowanie wspólnych działań. Decyzje w obu sprawach były podejmowane jednogłośnie przez Radę i obowiązywały wszystkie państwa członkowskie.

Jednym z najbardziej nowatorskich aspektów TUE jest wprowadzenie jednolitych ram instytucjonalnych. W ten sposób WPZiB, mimo że opiera się na konsultacjach międzyrządowych, zakłada udział wielu uczestników: Rady Europejskiej, Rady (w postaci Rady ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych – GAERC), Komisji, Parlamentu Europejskiego oraz Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa.

Początkowo oczekiwane wprowadzenie szeroko zakrojonej reformy instytucjonalnej, mającej zwiększyć spójność WPZiB, ostatecznie zakończyło się pozostawieniem w traktacie amsterdamskim istniejących struktur w znacznej mierze niezmienionych. Wprowadzono natomiast szeroki wachlarz nowych instrumentów oraz stworzono dużo bardziej skuteczny proces podejmowania decyzji.

Wskutek rozszerzenia art. 12 traktat z Amsterdamu przewidywał następujące instrumenty WPZiB:

– zasady i ogólne wytyczne (art. 13), o których decyduje Rada, łącznie ze sprawami mającymi wpływ na kwestie obronne;

– wspólne strategie, o których decyduje Rada Europejska na zalecenie Rady w dziedzinach, w których państwa członkowskie mają ważne wspólne interesy; wspólne strategie określają ich cele, czas trwania i środki, które mają być przekazane do dyspozycji przez Unię i państwa członkowskie; są one również wprowadzane przez Radę;

– wspólne działania (art. 14);

– wspólne stanowiska (art. 15);

– systematyczna współpraca między państwami członkowskimi, które muszą informować się wzajemnie i uzgadniać w ramach Rady kwestie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, stanowiące przedmiot ogólnego zainteresowania.

Została ona utworzona na mocy deklaracji dołączonej do traktatu z Amsterdamu. Jej głównymi zadaniami w ramach WPZiB są:

– nadzorowanie i analiza postępów oraz dokonywanie we właściwym czasie ocen i wczesne ostrzeganie;

– ocenianie interesów Unii oraz ustalanie dziedzin, na których można byłoby skupić się w przyszłości w ramach WPZiB;

– opracowanie dokumentów prezentujących opcje polityczne jako wkład do określenia polityki w ramach Rady;

– dostarczanie bezpośredniego wsparcia politycznego wysokiemu przedstawicielowi.

W art. 23 przewidziano, że decyzje są podejmowane jednomyślnie przez Radę. W celu pokonania przeszkód, które stwarza zasada jednomyślności, wprowadzono w traktacie instrument konstruktywnego wstrzymania się od głosu (art. 23 ust. 1) jako środek umożliwiający większą elastyczność. Jeżeli jakieś państwo członkowskie wstrzymuje się od głosu, nie jest zobowiązane do wykonania danej decyzji, ale akceptuje, że decyzja ta jest wiążąca dla Unii;

Ponadto w traktacie próbowano rozszerzyć obszar głosowania większością kwalifikowaną. Rada stanowi większością kwalifikowaną w sytuacji, gdy na podstawie wspólnych strategii przyjmuje wspólne działania i wspólne stanowiska lub podejmuje inne decyzje, bądź też podejmuje decyzję dotyczącą wspólnego działania lub wspólnego stanowiska, jednakże nie dotyczy to decyzji dotyczących spraw mających wpływ na kwestie wojskowe lub obronne. Jeżeli żadne państwo członkowskie nie wniesie sprzeciwu lub nie wezwie do jednomyślnej decyzji w Radzie Europejskiej (tzw. hamulec bezpieczeństwa), decyzja jest podejmowana przez Radę większością kwalifikowaną (obecnie wymagającą 62 głosów z przynajmniej 10 państw członkowskich).

Odpowiedzialność za wykonanie spoczywa na prezydencji, wspieranej przez sekretarza generalnego Rady, działającego jako wysoki przedstawiciel ds. WPZiB, która to funkcja została ustanowiona przez Radę Europejską w grudniu 1999 r.

Zgodnie z art. 28 zarówno wydatki operacyjne, jak i administracyjne są pokrywane z budżetu Wspólnot Europejskich.

W odpowiedzi na nową sytuację w stosunkach międzynarodowych w kwestii wyzwań w zakresie polityki bezpieczeństwa państwa członkowskie rozpatrzyły ponownie ramy instytucjonalne WPZiB. W traktacie nicejskim, który wszedł w życie z dniem 1 lutego 2003 r., wprowadzono następujące zmiany:

Na zasadzie odstępstwa od postanowień art. 23 ust. 1 Rada stanowi większością kwalifikowaną w sytuacji, gdy mianuje specjalnego przedstawiciela.

Artykuł 24 TUE stanowi, że jeżeli umowa ma na celu wprowadzenie w życie wspólnego działania lub wspólnego stanowiska, Rada stanowi większością kwalifikowaną.

Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa, ustanowiony decyzją Rady w styczniu 2001 r., jest uprawniony przez Radę Europejską do sprawowania kontroli politycznej i kierownictwa strategicznego nad operacjami zarządzania kryzysami (art. 25 TUE).

W art. 27a–27e procedura ściślejszej współpracy została rozszerzona na wprowadzanie w życie wspólnych działań lub wspólnych stanowisk w kwestiach wchodzących w zakres WPZiB, lecz nieodnoszących się do spraw mających wpływ na kwestie wojskowe lub obronne. Należy zauważyć, że podobnie jak w wypadku innych obszarów polityki, ściślejsza współpraca może być podejmowana jedynie w ostateczności, po uprzednim ustaleniu, że zamierzony cel nie może zostać osiągnięty w rozsądnym czasie przy zastosowaniu odpowiednich postanowień traktatu.

Po niepowodzeniu projektu konstytucji europejskiej w 2005 r. istotne postanowienia instytucjonalne umieszczono w kolejnym traktacie reformującym, który został podpisany w dniu 19 października 2007 r. w Lizbonie. Jeżeli, mimo odrzucenia traktatu lizbońskiego w irlandzkim referendum z dnia 12 czerwca 2008 r., zostanie on ostatecznie ratyfikowany, w zakresie polityki zewnętrznej pojawią się daleko idące zmiany:

Urząd wysokiego przedstawiciela Unii Europejskiej ds. polityki zewnętrznej i bezpieczeństwa sprawowany obecnie na zasadzie unii personalnej przez sekretarza generalnego Rady nabrałby zdecydowanie większego znaczenia, ponieważ nowy wysoki przedstawiciel (w konstytucji nazwany pierwotnie ministrem spraw zagranicznych UE) zostałby jednocześnie wiceprzewodniczącym Komisji Europejskiej, co zwiększyłoby wpływ, spójność i rozpoznawalność polityki zagranicznej UE.

W celu wsparcia wysokiego przedstawiciela we wdrażaniu WPZiB we współpracy ze służbami dyplomatycznymi państw członkowskich miałaby powstać nowa Europejska Służba Działań Zewnętrznych złożona z urzędników Komisji, Rady i państw członkowskich.

Otrzymując osobowość prawną w przedstawicielstwie zagranicznym Unia Europejska stałaby się bardziej dostępna jako partner dla państw trzecich i organizacji międzynarodowych. Dzięki temu jej udział w forach wielostronnych oraz w negocjacjach dwustronnych przynosiłby lepsze rezultaty.

W europejskiej polityce bezpieczeństwa i obrony obowiązywałyby wprawdzie nadal szczególne zasady podejmowania decyzji, lecz jednocześnie zostałaby otwarta droga do ściślejszej współpracy

Instytucje unii gospodarczej i walutowej

Instytucje europejskiej unii gospodarczej i walutowej ponoszą główną odpowiedzialność za określanie europejskiej polityki pieniężnej, decyzje o emisji euro i stabilność cen w UE. Instytucje te to: EBC, ESBC, Komitet Ekonomiczno-Finansowy, Eurogrupa oraz Rada ds. Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN).

Głównymi celami instytucji unii gospodarczej i walutowej są:

– ukończenie procesu tworzenia rynku wewnętrznego poprzez usunięcie wahań kursów walutowych i kosztów nieodłącznie wiążących się z transakcjami walutowymi, jak również kosztów zabezpieczenia przed ryzykiem wahań kursowych;

– zapewnienie porównywalności kosztów i cen na terytorium Unii, co pomoże konsumentom, pobudzi handel wewnątrzwspólnotowy i ułatwi prowadzenie działalności gospodarczej;

– wzmocnienie stabilności walutowej i siły finansowej Europy poprzez:

OSIĄGNIĘCIA

W trakcie pierwszego etapu unii gospodarczej i walutowej (UGW) (od 1 lipca 1990 r. do 31 grudnia 1993 r.) nie ustanowiono żadnych instytucji pieniężnych.

1. Europejski Instytut Walutowy (EIW)

a) Funkcja

Europejski Instytut Walutowy, ustanowiony na początku drugiego etapu UGW zgodnie z art. 117 traktatu WE, przejął obowiązki Komitetu Prezesów i Europejskiego Funduszu Współpracy Walutowej (EFWW). Instytut nie miał wpływu na realizację polityki pieniężnej, która pozostawała w gestii władz krajowych. Jego główne zadania w trakcie wdrażania drugiego etapu UGW obejmowały:

– umacnianie współpracy między krajowymi bankami centralnymi;

– umacnianie koordynacji polityk pieniężnych państw członkowskich w celu zapewnienia stabilności cen;

– nadzorowanie funkcjonowania europejskiego systemu walutowego;

– ułatwienie korzystania z europejskiej jednostki walutowej (ECU) i nadzorowanie jej rozwoju;

– zapewnienie spełnienia przez państwa członkowskie kryteriów konwergencji, będących warunkiem przystąpienia do UGW i składanie na ten temat sprawozdań Radzie.

Zadania EIW w ramach przygotowań do trzeciego etapu UGW obejmowały:

– przygotowanie dokumentów i procedur niezbędnych do prowadzenia jednolitej polityki pieniężnej;

– wspieranie skuteczności płatności transgranicznych;

– wspieranie harmonizacji reguł i praktyk dotyczących danych statystycznych;

– sprecyzowanie ram regulacyjnych, organizacyjnych i logistycznych, które są potrzebne Europejskiemu Systemowi Banków Centralnych (ESBC) do wykonywania jego zadań.

b) Status instytucjonalny

Europejski Instytut Walutowy posiadał osobowość prawną i był kierowany i zarządzany przez Radę, która:

składała się z prezesa EIW i prezesów krajowych banków centralnych;

– była niezależna i nie mogła przyjmować instrukcji od żadnej z instytucji Wspólnoty lub jej organów czy rządów państw członkowskich (art. 8 statutu).

– Prezes był mianowany za wspólnym porozumieniem przez rządy państw członkowskich na szczeblu szefów państw lub rządów na zalecenie Rady EIW oraz po konsultacji z Parlamentem Europejskim i Radą (art. 117 TWE).

Zgodnie z art. 123 ust. 2 traktatu WE Europejski Instytut Walutowy został rozwiązany w momencie ustanowienia EBC, dla którego przygotował podstawy (1 czerwca 1998 r.).

2. Komitet Walutowy

Instytucja ta składała się z członków mianowanych, w takiej samej liczbie, przez Komisję i państwa członkowskie.

Komitet, który został utworzony w celu wspierania koordynacji polityk państw członkowskich w pełnym zakresie niezbędnym do funkcjonowania rynku wewnętrznego (art. 114 TWE), pełnił rolę doradczą.

Miał za zadanie:

– śledzenie sytuacji pieniężnej i finansowej państw członkowskich i Wspólnoty, jak również ogólnego systemu płatności państw członkowskich oraz regularne składanie Radzie i Komisji sprawozdań na ten temat;

– wydawanie opinii Radzie lub Komisji, przyczynianie się do przygotowania prac Rady i badanie, przynajmniej raz w roku, sytuacji w dziedzinie przepływów kapitału i swobody płatności oraz regularne składanie sprawozdań na ten temat Komisji i Radzie.

Na początku trzeciego etapu Komitet został rozwiązany i zastąpiony przez Komitet Ekonomiczno-Finansowy.

1. Europejski Bank Centralny (EBC)

a) Organizacja

Utworzony 1 czerwca 1998 r. EBC nie jest instytucją europejską, posiada natomiast osobowość prawną (art. 107 ust. 2 TWE i art. 9 statutu EBC). Jego siedziba znajduje się we Frankfurcie nad Menem. Kierowany jest przez dwa organy, które pozostają niezależne od instytucji wspólnotowych i władz krajowych: Radę Prezesów i Zarząd, a także – w wypadku niektórych zadań – przez Radę Ogólną, która sama nie jest organem decyzyjnym ESBC.

(i) Rada Prezesów

Składa się z członków Zarządu i prezesów krajowych banków centralnych państw, które przyjęły euro (art. 112 ust. 1 TWE i art. 10.1 statutu).

Jako najwyższy organ decyzyjny uchwala wytyczne i podejmuje decyzje niezbędne do zapewnienia wykonania zadań powierzonych ESBC, ustala politykę pieniężną Wspólnoty, włącznie z odpowiednimi decyzjami w sprawach pośrednich celów pieniężnych, podstawowych stóp procentowych i wielkości rezerw ESBC oraz określa wytyczne konieczne do ich realizacji (art. 12 statutu).

(ii) Zarząd

Zarząd składa się z prezesa, wiceprezesa i czterech innych członków, mianowanych za wspólnym porozumieniem przez szefów państw lub rządy państw członkowskich należących do strefy euro, na nieodnawialną ośmioletnią kadencję (art. 112 ust. 2 TWE).

Zarządowi została powierzona realizacja polityki pieniężnej i udzielanie w tym zakresie niezbędnych instrukcji krajowym bankom centralnym. Jest również odpowiedzialny za przygotowanie posiedzeń Rady Prezesów i za prowadzenie bieżących spraw EBC (art. 11 i 12 statutu).

(iii) Rada Ogólna

Rada Ogólna (art. 45.1 statutu) składa się z prezesa i wiceprezesa EBC oraz prezesów krajowych banków centralnych wszystkich państw członkowskich niezależnie od tego, czy przyjęły euro, czy nie.

Rada wspiera gromadzenie informacji statystycznych, koordynuje polityki pieniężne państw członkowskich, które nie przyjęły euro oraz nadzoruje działanie europejskiego mechanizmu kursów walut

b) Funkcja

Europejski Bank Centralny ma wyłączne prawo do upoważniania do emisji banknotów w strefie euro. Banknoty takie mogą być emitowane przez EBC lub krajowe banki centralne. Państwa członkowskie mogą emitować monety, z zastrzeżeniem zgody EBC co do wielkości emisji (art. 106 TWE).

Bank podejmuje decyzje niezbędne do wykonania zadań powierzonych ESBC na podstawie statutu ESBC i traktatu (art. 110 TWE).

Europejski Bank Centralny, wspomagany przez krajowe banki centralne, gromadzi niezbędne informacje statystyczne od właściwych władz krajowych bądź bezpośrednio od podmiotów gospodarczych (art. 5 statutu).

EBC jest konsultowany w sprawie każdego projektu aktu wspólnotowego w dziedzinach podlegających jego kompetencji oraz na żądanie władz krajowych w sprawie każdego projektu regulacji (art. 105 TWE).

Bank może wykonywać specyficzne zadania, związane z polityką nadzoru ostrożnościowego instytucji kredytowych i innych instytucji finansowych (art. 25.2 statutu). Władze państw członkowskich nadal nadzorują jednak system bankowy, tak jak przed wprowadzeniem euro.

Europejski Bank Centralny jest również odpowiedzialny za sprawne działanie transeuropejskego zautomatyzowanego błyskawicznego systemu rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym, systemu płatniczego w euro, który łączy krajowe systemy płatnicze i mechanizm płatniczy EBC.

Europejski Bank Centralny dokłada starań, aby włączyć banki centralne państw członkowskich przystępujących do strefy do ESBC.

2. Europejski System Banków Centralnych (ESBC) i Eurosystem

a) Organizacja

Europejski System Banków Centralnych złożony jest z EBC i krajowych banków centralnych wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej (art. 107 ust. 1 TWE i art. 1.2 statutu). ESBC jest kierowany przez te same organy decyzyjne co EBC (art. 107 ust. 2 TWE).

Eurosystem obejmuje tylko EBC i krajowe banki centralne państw członkowskich należących do strefy euro.

b) Funkcja

Głównym zadaniem ESBC jest zapewnianie stabilności cen (art. 105 TWE). Bez uszczerbku dla tego celu ESBC wspiera ogólną politykę gospodarczą, przyczyniając się do osiągnięcia celów Wspólnoty. ESBC spełnia to zadanie poprzez (art. 105 ust. 2 TWE i art. 3 statutu):

– definiowanie i realizacja polityki pieniężnej Wspólnoty;

– przeprowadzanie operacji walutowych zgodnie z art. 111 TWE;

– utrzymywanie i zarządzanie oficjalnymi rezerwami walutowymi państw członkowskich;

– popieranie należytego funkcjonowania systemów płatniczych;

– przyczynianie się do należytego wykonywania polityk prowadzonych przez właściwe władze w odniesieniu do nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i do stabilności systemu finansowego.

3. Komitet Ekonomiczno-Finansowy

Komitet Ekonomiczno-Finansowy składa się z nie więcej niż sześciu członków, w tym dwóch mianowanych przez państwa członkowskie, dwóch – przez Komisję i dwóch przez EBC. Jego obowiązki są takie same jak Komitetu Walutowego, którego zastąpił dnia 1 stycznia 1999 r., z jedną ważną różnicą – informowanie Komisji i Rady o rozwoju sytuacji pieniężnej jest teraz obowiązkiem EBC.

4. Eurogrupa

Posiedzenie ministrów gospodarki i finansów państw należących do strefy euro, noszące pierwotnie nazwę Euro-11, zmieniło swoją nazwę na „Eurogrupa” w 1997 r. Ten nieformalny organ doradczy odbywa regularne posiedzenia, aby omawiać kwestie związane ze sprawnym działaniem strefy euro i UGW. Komisja i, w razie potrzeby, EBC są zapraszani do uczestniczenia w tych posiedzeniach. Na nieformalnym posiedzeniu ECOFIN w Scheveningen w dniu 10 września 2004 r. na przewodniczącego Eurogrupy wybrano Jean-Claude'a Junckera, premiera i ministra finansów Luksemburga. W ten sposób został on pierwszym wybranym i stałym przewodniczącym z mandatem, który rozpoczął się dnia 1 stycznia 2005 r. i wygasł dnia 31 grudnia 2006 r. We wrześniu 2006 r. jego mandat został odnowiony na kolejne dwa lata.

5. Rada ds. Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN)

ECOFIN, organ decyzyjny na szczeblu europejskim, składa się z ministrów finansów wszystkich państw członkowskich UE. Po konsultacjach z ECB podejmuje decyzje dotyczące polityki kursowej euro w odniesieniu do walut państw niebędących członkami UE, jednocześnie starając się zachować stabilność cen.

ROLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

A. Funkcja prawodawcza

1. Parlament Europejski jest konsultowany w następujących kwestiach:

– uzgodnienia dotyczące wprowadzenia monet euro przez państwa członkowskie (wprowadzanie banknotów euro leży w gestii EBC);

– porozumienia w sprawie kursów euro w stosunku do walut spoza UE;

– wybór państw kwalifikujących się do przyjęcia wspólnej waluty w 1999 r. i w okresie późniejszym;

– mianowanie prezesa, wiceprezesa i innych członków Zarządu EBC;

– wszelkie zmiany procedury głosowania w Radzie Prezesów EBC (art. 10.2 statutu ESBC i EBC) zgodnie z deklaracją w sprawie art. 10.6 statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego, załączonego do traktatu z Nicei;

– przepisy wykonawcze do procedury dotyczącej nadmiernego deficytu przewidzianej w pakcie stabilności i wzrostu.

2. Zgoda PE jest koniczna w wypadku:

— wszelkich zmian kompetencji Banku związanych z nadzorem instytucji finansowych;

— większości zmian w statucie.

B. Funkcje kontrolne

1. Funkcje kontrolne wynikające z traktatu

Europejski Bank Centralny kieruje sprawozdanie roczne z działalności ESBC i w sprawie polityki pieniężnej za rok ubiegły i rok bieżący do Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji oraz do Rady Europejskiej (art. 113 ust. 3 TWE).

Prezes EBC musi następnie przedstawić to sprawozdanie Radzie i Parlamentowi Europejskiemu, który może odbyć na tej podstawie ogólną debatę.

Prezes EBC i inni członkowie Zarządu mogą, na żądanie Parlamentu lub z inicjatywy własnej, być wysłuchani przez właściwe komisje Parlamentu Europejskiego. Zgodnie z art. 113 ust. 3 TWE posłowie Parlamentu Europejskiego zadają pytania prezesowi EBC podczas dialogu pieniężnego odbywającego się cztery razy do roku. Omawiane są decyzje pieniężne EBC i sytuacja ekonomiczna, a tym samym zapewniania demokratyczna odpowiedzialność EBC.

2. Inicjatywa Parlamentu

Parlament wezwał do zrównoważenia rozległych kompetencji EBC wynikających z traktatu – to znaczy możliwości określania realizowanej polityki pieniężnej – przez odpowiedzialność demokratyczną (rezolucja z dnia 18 czerwca 1996 r.). Aby osiągnąć ten cel, „dialog pieniężny” odbywa się regularnie. Prezes EBC lub inni członkowie Rady Prezesów, przynajmniej raz na trzy miesiące, odpowiadają na pytania parlamentarnej Komisji Gospodarczej i Monetarnej dotyczące perspektyw ekonomicznych i przedstawiają uzasadnienie prowadzonej polityki pieniężnej w strefie euro. Ponadto Parlament regularnie ustosunkowuje się do sprawozdań rocznych EBC, przyjmując sprawozdania z własnej inicjatywy.

ZMIANY WPROWADZONE TRAKTATEM Z LIZBONY

A. Europejski Bank Centralny

Traktat z Lizbony nadaje EBC status instytucji Unii Europejskiej (art. 282–284 TFUE), natomiast zgodnie z postanowieniami traktatu WE nie ma on takiego statusu, posiada natomiast osobowość prawną. EBC uważa, że zaklasyfikowanie go jako instytucji jest sprzeczne z jego niezależnością. Traktat z Lizbony stanowi poza tym, że członkowie Rady Prezesów EBC są mianowani przez Radę większością kwalifikowaną (art. 283 TFUE), a nie, jak przewidziano w traktacie WE, wybierani i mianowani za wspólnym porozumieniem.

Parlament Europejski natomiast przyjmuje z zadowoleniem status EBC jako instytucji UE i uważa, że uznanie EBC za instytucję wzmocni odpowiedzialność Parlamentu jako organu, przed którym EBC jest odpowiedzialny za decyzje dotyczące polityki pieniężnej. Ponadto PE jest zdania, że wobec nadania EBC statusu instytucji należy rozszerzyć rolę PE w odniesieniu do mianowania członków Rady Prezesów EBC.

B. Eurogrupa

W traktacie z Lizbony wzmocniono rolę Eurogrupy, aby zwiększyć koordynację w strefie euro. Ponadto termin „Eurogrupa“ po raz pierwszy pojawia się w traktacie. Nowości formalne obejmują wybór przewodniczącego Eurogrupy na okres dwóch i pół roku większością głosów państw członkowskich reprezentowanych w Eurogrupie (art. 2 protokołu nr 14 do TFUE).

Parlament Europejski uznaje rosnący wkład Eurogrupy w tworzenie znacznej części programu gospodarczego Unii Europejskiej i z zadowoleniem przyjmuje zmiany formalne w odniesieniu do Eurogrupy wprowadzone traktatem z Lizbony.

Źródło: http://circa.europa.eu/

6.Proces integracji europejskiej i jego znaczenie dla pozycji starego kontynentu w polityce światowej.

Zamieszkiwana przez prawie 500 mln osób, UE zajmuje 3 miejsce na świecie pod względem liczby ludności. Ze względu na rozmiar, jak i oddziaływanie w sferze handlu, gospodarki i finansów UE jest liczącą się na świecie siłą. Ma największy udział w światowym handlu i wytwarza ¼ globalnego dochodu.

Jednocząc kontynent europejski, Unia dąży do bliskich stosunków ze swoimi sąsiadami, tak aby w miejsce dawnych podziałów nie tworzyć nowych, sztucznych. Przyniósłszy własnym obywatelom stabilizację i dobrobyt, UE pragnie współpracować z innymi krajami w świecie powiązanym wewnętrznymi zależnościami na rzecz upowszechniania dobrodziejstw otwartego rynku, wzrostu gospodarczego i systemu politycznego opartego na odpowiedzialności społecznej i demokracji. Unia działa nie tylko w dobrze pojętym własnym interesie, ale także w imię globalnej solidarności. W świecie oplecionym coraz gęstszą siecią wzajemnych powiązań wspieranie rozwoju gospodarczego i stabilizacji politycznej w innych częściach globu to także inwestowanie we własną przyszłość. Pomagając innym, UE dąży do zapewnienia bezpieczeństwa własnym obywatelom na swoim terytorium. Świat staje się dwubiegunowy, zatem państwa członkowskie UE, jeśli chcą mieć w nim coś do powiedzenia, muszą mówić jednym głosem.

Celem UE w momencie jej powstania w latach 50-tych ubiegłego wieku było zbliżenie krajów i narodów Europy w sytuacji, w jakiej znalazły się do II wojnie światowej. Unia powiększyła się o nowych członków i przyjęła na siebie nowe zadania, co sprawiło, że musiała na nowo określić swoje relacje z resztą świata i z organizacjami międzynarodowymi. Wspólna zewnętrzna polityka handlowa jest głównym wymiarem stosunków UE z innymi krajami świata. Polityka ta funkcjonuje na 2 poziomach: W ramach Światowej Organizacji Handlu (WTO) – UE angażuje się aktywnie w stanowienie zasad wielostronnego systemu handlu międzynarodowego z partnerami na całym świecie; UE negocjuje własne dwustronne umowy handlowe z krajami i regionami. W ramach swoich stosunków UE kładzie nacisk na zapewnienie produktom z krajów rozwijających się łatwego dostępu do rynku europejskiego oraz na wspieranie rozwoju. Od czasu traktatu z Maastricht, UE rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa (WPZiB), która ma umożliwić podejmowanie wspólnych działań, gdy ważą się interesy Unii jako całości. Obrona jest coraz ważniejszy aspektem WPZiB, UE działa bowiem w kierunku propagowania i utrzymywania stabilności na całym świecie. Walcząc z terroryzmem, międzynarodową przestępczością i handlem narkotykami, nielegalną imigracją i problemami o zasięgu globalnym, takimi jak ochrona środowiska, Unia ściśle współpracuje z innymi krajami i organizacjami międzynarodowymi.

UE zajmuje czołową pozycję na świecie w dziedzinie handlu – przypada na nią blisko 20% światowego importu i eksportu. Najważniejszymi partnerami handlowymi UE są Stany Zjednoczone, Chiny i Rosja. Wartość wymiany handlowej między Europą a Ameryką zbliża się do 400 mld euro rocznie.

Otwarcie handlu między członkami UE doprowadziło do powstanie jednolitego europejskiego rynku, na którym panuje swoboda przepływu osób, towarów, usług i kapitału. Obecnie UE przewodzi wysiłkom na rzecz dalszej liberalizacji handlu na świecie, z której w równy sposób skorzystają kraje bogate i biedne. Narzędziem europejskiej polityki zagranicznej są także sankcje handlowe.Najbardziej widocznym sposobem uwolnienia handlu jest ograniczenie lub zniesienie ceł i kontyngentów przywozowych, które stosuje się do pewnych towarów.

Korzeni dzisiejszej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa należy poszukać w procesie zwanym europejską współpracą polityczną, zapoczątkowanym w 1970 r. w celu koordynowania stanowisk państw UE w najważniejszych bieżących sprawach polityki zagranicznej. Decyzje podejmowano w drodze konsensusu, a osiągnięcie niezbędnej jednomyślności niejednokrotnie okazywało się bardzo trudne we wrażliwych sprawach, w których poszczególne kraje miały rozbieżne interesy. Poza misjami szybkiego reagowania, które mogą interweniować we wczesnym etapie rozwoju sytuacji kryzysowych, Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Ochrony ma na celu także zbieranie i analizowanie informacji oraz monitorowanie stosowania umów międzynarodowych, by można było przewidzieć potencjalne konflikty.W ramach EPBiO europejskie siły wojskowe lub policyjne mogą zostać wysłane w strefy konfliktu w celu zarządzania kryzysami, przeprowadzenia operacji humanitarnych i ratunkowych, w misji utrzymania, czy nawet przywrócenia pokoju. Siły te wspierają także i szkolą miejscową policję. Ponadto UE stworzyła siły wojskowe zdolne do szybkiego reagowania, oddzielne od sił NATO, ale mające dostęp do jego zasobów. Opierają się one na koncepcji tzw. grup bojowych. Obecnie UE ma w każdym czasie do dyspozycji dwie grupy bojowe w ciągłym stanie gotowości, dzięki czemu możliwa jest szybka reakcja wojskowa na pojawiające się kryzysy. Grupy bojowe są wielonarodowe, składają się z około 1500 żołnierzy i są do dyspozycji przez okres sześciu miesięcy w systemie rotacyjnym.

Udział w zglobalizowanej gospodarce w powiązanym wzajemnymi zależnościami świecie wymaga od UE działań wykraczających poza tradycyjne instrumenty dyplomatyczne i handlowe. Pojawiły się nowe przepisy międzynarodowe w takich dziedzinach jak rynki finansowe, zatrudnienie, normy zdrowotne i ochrona środowiska. Pomimo podejmowanych przez UE prób ograniczenia zużycia energii i promowania odnawialnych źródeł energii, wzrasta uzależnienie Unii od zewnętrznych dostawców paliw kopalnych. Główną przyczyną jest zmniejszanie się jej własnych rezerw ropy naftowej i gazu. UE jest największym na świecie importerem energii, a pod względem zużycia zajmuje drugą pozycję. Obecnie już prawie połowa dostarczanego do UE gazu, paliwa kopalnego najmniej zanieczyszczającego środowisko, pochodzi tylko z trzech krajów: Rosji, Norwegii i Algierii. W interesie Unii jest ograniczanie zależności od niewielkiej liczby dostawców oraz pogłębienie relacji z tymi, od których zależy to w największym stopniu, dla ich obopólnych korzyści jako partnerów handlowych. Strategia UE obejmuje współpracę w dziedzinie inwestycji, transfer technologii, wzajemny dostęp do rynków i przewidywalność stosunków handlowych z takimi krajami, jak Rosja, a także producentami ropy naftowej i gazu z Afryki Północnej, Zatoki Perskiej i Azji Środkowej.

W ciągu 50 lat UE zjednoczyła kontynent od Atlantyku do Morza Czarnego. Liczba członków Unii wzrosła z 6 do 27. Rozszerzanie jest procesem ciągłym, gdyż Unia jest otwarta na przyjęcie każdego demokratycznego kraju Europy posiadającego gospodarkę rynkową i będącego w stanie wykonywać prawa i obowiązki wynikające z członkostwa. Kandydatów i aspirujących do członkostwa nie brakuje. Poza krajami kandydującymi Unia utrzymuje bardzo bliskie stosunki z czterema innymi sąsiadami: Islandią, Liechtensteinem, Norwegią i Szwajcarią. Wszystkie te kraje są członkami Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu i, jak do tej pory, nie zdecydowały się przystąpić do UE. Państwa te w dużym stopniu dostosowały się do przepisów UE dotyczących jednolitego rynku i podążają za polityką UE w innych obszarach. Wszystkie z wyjątkiem Szwajcarii, wraz z Unią należą do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. UE zmierza do konsolidacji stosunków ze swoimi wschodnimi i południowymi sąsiadami. Nie będąc kandydatami do członkostwa w UE , Rosja, Ukraina, Mołdawia, republiki kaukaskie i środkowoazjatyckie budują indywidualne relacje z Unią, oparte na umowach o partnerstwie i współpracy, obejmujących handel i inne sektory gospodarki, a także współdziałanie w wielu obszarach wspólnego zainteresowania. Najdalej idzie umowa z Rosją, koncentrując się na kwestiach gospodarczych, współpracy w dziedzinie badań i kształcenia, a także na bezpieczeństwie zewnętrznym i wewnętrznym. Poza relacjami dwustronnymi UE intensyfikuje także stosunki z organizacjami międzynarodowymi (w tym ONZ, NATO i Radą Europy) oraz grupami regionalnymi na całym świecie. W ten sposób UE wspiera wymianę handlową i przepływ inwestycji z objętymi współpracą regionami, szczególnie w Ameryce Łacińskiej i Azji. Stosunki UE z partnerami w Azji ewoluowały od polityki opartej na handlu i pomocy w kierunku bardziej zrównoważonych relacji, odzwierciedlających rosnącą produkcję i potencjał handlowy tych krajów. Ze swoimi południowymi sąsiadami UE chciałaby stworzyć szeroką sferę wolnego handlu, obejmującą UE, państwa arabskie położone nad Morzem Śródziemnym oraz Izrael. W ramach tych stosunków podpisywane są indywidualne układy o stowarzyszeniu, obecnie rozszerzone na inne obszary, takie jak usługi i inwestycje. Nie chcąc doprowadzić do tego, by rozszerzenie Unii na Wschód stworzyło nowe podziały między Unią i jej najbliższymi sąsiadami, w 2004 r. UE powołała do życia europejską politykę sąsiedztwa (EPS). Obejmuje ona wszystkie kraje śródziemnomorskie i wschodnioeuropejskie, a także Kaukaz, nie dotyczy jednak Rosji. Celem EPS jest ustanowienie uprzywilejowanych stosunków gospodarczych i politycznych między Unią i poszczególnymi krajami sąsiedzkimi. W latach 2007 – 2013 pomoc dla kraju pomoc dla krajów partnerskich wyniesie łącznie 12 mld euro, co będzie oznaczać wzrost o 32% w stosunku do poprzedniego poziomu. W stosunkach zewnętrznych UE kluczową rolę odgrywają relacje ze Stanami Zjednoczonymi. Obie strony łączy nie tylko ogromna wymiana handlowa i przepływy inwestycji, ale także wspólne wartości i niekiedy wspólne interesy. Stany Zjednoczone od samego początku wspierały integrację europejską.

Stosunki z USA od zawsze były oparte na kontaktach i dialogu – między środowiskami biznesowymi, związkami zawodowymi, organizacjami ekologicznymi, członkami Parlamentu Europejskiego i Kongresu USA itd. Sposób w jaki UE i USA rozstrzygają problemy dwustronne, służy jako wzór stosunków Unii z innymi krajami, w tym Japonią i Kanadą.

Źródło: http://circa.europa.e

7.Pozycja Polski we współczesnej Europie

Polska wspiera procesy demokratyzacyjne w krajach partnerskich.

Fundacja Freedom House corocznie przygotowuje raport o stanie demokracji i wolności we wszystkich państwach świata. Raport jest wynikiem obserwacji zmian w zakresie poszanowania i ochrony przez władze państwowe praw politycznych i wolności obywatelskich. Ważną rolę w szerzeniu demokracji odgrywają organizacje międzynarodowe i regionalne, takie jak Unia Europejska, Rada Europy, OBWE, ONZ i jej agendy.

Polska jako członek tych organizacji aktywnie włącza się w działania na rzecz przestrzegania zasad demokratycznych oraz szacunku dla podstawowych praw i wolności. Zgłasza też na forum międzynarodowym własne inicjatywy:

 

• Wspólnota Demokracji (Community of Democracies) – koalicja ponad stu państw, której głównym celem jest promowanie demokratycznych zasad oraz wzmacnianie demokratycznych norm i instytucji na świecie. Zawiązała się podczas międzynarodowej konferencji w Warszawie w 2000 r. Jej pomysłodawcami i inicjatorami byli polski minister spraw zagranicznych prof. Bronisław Geremek oraz sekretarz stanu USA Madeleine Albright. Na konferencji inaugurującej obchody dziesięciolecia Wspólnoty Demokracji 2–3 lipca 2010 r. w Krakowie sekretarz stanu USA Hillary Clinton podkreślała wagę społeczeństwa obywatelskiego dla rozwoju demokracji i ogłosiła powstanie funduszu wspierającego organizacje pozarządowe, na który administracja Baracka Obamy przeznaczy 2 mln dolarów.

• Międzynarodowa konferencja donatorów „Solidarność z Białorusią” zwołana z inicjatywy Polski 2 lutego 2011 r. w Warszawie stała się ważnym elementem formowania polityki wobec Białorusi po grudniowych wydarzeniach w Mińsku, kiedy to białoruskie władze użyły siły do stłumienia protestów powyborczych i zatrzymały setki przedstawicieli opozycji demokratycznej, potwierdzając tym samym ignorowanie w tym kraju podstawowych wartości europejskich.

http://www.polskapomoc.gov.pl/Wspieranie,demokracji,47.html

8.Historyczne próby integracji europejskiej.

Historia Unii Europejskiej - ojcowie Europy

Konrad Adenauer - pierwszy kanclerz Niemiec po wojnie, współtwórca idei zjednoczonej Europy.

Jacques Lucien Delors - przewodniczący Komisji Europejskiej w latach 1985-1995. Wzmocnił jej rolę i był jednym z twórców ścisłej integracji Europy.

Helmut Kohl - kanclerz Niemiec w latach 1982-98, jest uważany za ojca zjednoczenia Niemiec w 1991 r.

Robert Schuman - współtwórca idei powołania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Minister spraw zagranicznych Francji w latach 1948-1952.

Winston Churchill - premier Wielkiej Brytanii w czasie II wojny światowej. Sugerował powołanie Stanów Zjednoczonych Europy.

Alcide de Gasperi - premier Włoch w latach 1945-53, współautor i realizator koncepcji integracji europejskiej, współinicjator utworzenia w 1949 r. Rady Europy i Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

Francois Mitterrand - prezydent Francji w latach 1981 -1995, zwolennik ścisłej integracji europejskiej.

Paul Henri Spaak - premier Belgii, przewodniczący Zgromadzenia EWWiS, Sekretarz Generalny NATO, współtwórca Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

Etiene Davignon - belgijski polityk i finansista, członek zarządów wielu międzynarodowych koncernów, odegrał ważną rolę w umocnieniu pozycji Komisji Europejskiej.

Charles de Gaulle - prezydent Francji w latach 1959-69, francuski bohater narodowy, zwolennik Europy ojczyzn i ograniczania roli Stanów Zjednoczonych na kontynencie.

Jean Monnet - jeden z "Ojców Założycieli" zjednoczonej Europy, współautor koncepcji powołania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, pierwszy przewodniczący jej organu wykonawczego - Wysokiej Władzy.

Dziesięć etapów w historii UE

1951: Sześć krajów założycielskich ustanawia Europejską Wspólnotę Węgla i Stali

1957: Na mocy Traktatu Rzymskiego powstaje wspólny rynek

1973: Grono Wspólnoty zostaje powiększone do dziewięciu państw członkowskich. Wspólnota zaczyna opracowywać zasady wspólnej polityki

1979: Odbywają się pierwsze bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego

1981: Dołącza pierwszy kraj śródziemnomorski

1993: Zakończono pracę nad rynkiem wewnętrznym

1993: Traktatem z Maastricht ustanawia się Unię Europejską

1995: Unia liczy już 15 członków

2002: Do obiegu wchodzą banknoty i monety euro

2004: Do Unii dołącza dziesięć kolejnych krajów

1. Dziewiątego maja 1950 r. w ramach Planu Schumana  przedstawiono propozycję utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS). EWWiS stała się rzeczywistością dzięki Traktatowi Paryskiemu, który podpisano 18 kwietnia 1951 r. Na mocy tego traktatu sześć krajów założycielskich (Belgia, Francja, Luksemburg, Holandia, Republika Federalna Niemiec oraz Włochy) utworzyło wspólny rynek węgla i stali. Celem przyświecającym tej inicjatywie było zapewnienie pokoju między krajami Europy i stworzenie możliwości współpracy instytucjonalnej, na zasadach równości, między zwyciężonymi i zwycięskimi krajami po II Wojnie Światowej.

2. Na mocy Traktatu Rzymskiego z 25 marca 1957 r. sześć krajów założycielskich postanowiło utworzyć Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG), której podstawą byłby szerszy wspólny rynek dla wszystkich towarów i usług. Pierwszego lipca 1968 r. całkowicie zniesiono opłaty celne pomiędzy sześcioma państwami EWG. Również w latach sześćdziesiątych XX wieku wprowadzono zasady wspólnej polityki, zwłaszcza w zakresie rolnictwa i handlu.

3. Sukces „Wielkiej Szóstki” zachęcił Danię, Irlandię oraz Zjednoczone Królestwo do przyłączenia się do Wspólnoty. Pierwsze rozszerzenie, z sześciu do dziewięciu członków, miało miejsce w 1973 r. W tym samym czasie wdrożono nowe zasady polityki społecznej i polityki dotyczącej ochrony środowiska. Natomiast w 1975 r. utworzono Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego .

4. W czerwcu 1979 r. miało miejsce zdarzenie stanowiące wyraźny krok w kierunku Wspólnoty Europejskiej – pierwsze wybory do Parlamentu Europejskiego w drodze bezpośredniego powszechnego głosowania. Wybory do Parlamentu odbywają się co pięć lat.

5. W 1981 r. do Wspólnoty przystąpiła Grecja, a w 1986 r. – Hiszpania i Portugalia. Z jednej strony Wspólnota umocniła swą pozycję w Europie Południowej, z drugiej jednak strony rozszerzenie pokazało, jak paląca jest potrzeba rozwoju regionalnych programów pomocowych.

6. Recesja gospodarcza panująca na całym świecie we wczesnych latach osiemdziesiątych XX w. przyczyniła się do powstania fali „europesymizmu”. Jednak w roku 1985, kiedy Komisja Europejska pod przewodnictwem Jacques'a Delorsa opublikowała tzw. „Białą księgę”, znowu pojawiła się nadzieja. W Białej księdze przedstawiono harmonogram całkowitego wdrożenia rynku wewnętrznego do 1 stycznia 1993 r. Ten ambitny cel został zawarty w Jednolitym Akcie Europejskim , podpisanym w lutym 1986 r., a obowiązującym od 1 lipca 1987 r.

7. Polityczny kształt Europy uległ radykalnej zmianie po upadku muru berlińskiego w 1989 r. Wydarzenie to pociągnęło za sobą inne – zjednoczenie Niemiec w październiku 1990 r. i demokratyzację państw Europy Środkowej i Wschodniej, które wyzwoliły się spod kontroli Sowietów. Sam Związek Radziecki przestał istnieć w grudniu 1991 r.

W tym samym czasie państwa członkowskie zaczęły negocjować zapisy nowego Traktatu o Unii Europejskiej, który został przyjęty przez Radę Europejską, czyli szefów państw lub rządów, w grudniu 1991 r. w Maastricht. Traktat o Unii Europejskiej wszedł w życie 1 listopada 1993 r. Do istniejących struktur wspólnotowych dodano system współpracy międzyrządowej, w wyniku czego powstała Unia Europejska (UE).

8. Nowy dynamizm europejski i zmieniające się warunki geopolityczne na kontynencie przyczyniły się do przyłączenia się 1 stycznia 1995 r. trzech kolejnych państw do UE – Austrii, Finlandii i Szwecji.

9. W okresie tym UE była na drodze do realizacji najbardziej spektakularnego ze swych osiągnięć - stworzenia wspólnej waluty. Euro zostało wprowadzone do (bezgotówkowych) transakcji finansowych w 1999 r., natomiast banknoty i monety zostały wyemitowane trzy lata później w 12 krajach tworzących tzw. obszar euro (zwany również strefą euro). Obecnie euro jest jedną z głównych walut światowych stosowanych przy dokonywaniu płatności i tworzeniu rezerw. Jego status jest zbliżony do statusu dolara amerykańskiego.

Europejczycy wspólnie stawiają czoła wyzwaniom jakie niesie ze sobą globalizacja. Nowe technologie i rozwój Internetu zmieniają całkowicie światową gospodarkę, przynosząc równocześnie inne wyzwania natury społecznej i kulturowej.

W marcu 2000 r. UE przyjęła tzw. strategię lizbońską w celu unowocześnienia gospodarki UE i dostosowania jej do nowych warunków panujących na rynku światowym tak, aby mogła stanowić konkurencję dla innych ważnych uczestników tego rynku, jak Stany Zjednoczone i nowo uprzemysłowione kraje. Strategia lizbońska zakłada promowanie innowacji i inwestycji biznesowych oraz dostosowanie systemów edukacyjnych do potrzeb społeczeństwa informacyjnego.

Reformy są tym bardziej potrzebne, że rosnące bezrobocie oraz koszty rent i emerytur stanowią coraz większy ciężar dla gospodarek poszczególnych państw. Obywatele coraz częściej domagają się, aby ich rządy znalazły praktyczne rozwiązania tych problemów.

10. Ledwie Unia Europejska zwiększyła się do 15 państw członkowskich, a już rozpoczęto przygotowania do nowego rozszerzenia na niespotykaną skalę. W połowie lat dziewięćdziesiątych XX w. swoją kandydaturę zgłosiły kraje byłego bloku sowieckiego (Bułgaria, Polska, Czechy, Rumunia, Słowacja i Węgry), trzy kraje bałtyckie, które kiedyś były częścią Związku Radzieckiego (Estonia, Litwa i Łotwa), jedna z republik byłej Jugosławii (Słowenia) oraz dwa kraje śródziemnomorskie (Cypr i Malta).

Unia z zainteresowaniem przyjęła te kandydatury jako możliwość stabilizacji na kontynencie europejskim i rozszerzenia korzyści płynących ze zjednoczenia Europy na młode europejskie demokracje. Negocjacje na temat przyszłego członkostwa tych krajów rozpoczęto w grudniu 1997 r. Unia została rozszerzona do 25 krajów 1 maja 2004 r., kiedy do grona jej członków dołączyło 10 z 12 kandydujących krajów. Bułgaria i Rumunia stały się członkami UE 1 stycznia 2007 r.

Źródło: http://europa.eu/

9.Partie polityczne w Parlamencie Europejskim.

Unia Europejska - Parlament Europejski -
podział miejsc w Parlamencie Europejskim

Liczbę deputowanych z poszczególnych krajów członkowskich Unii Europejskiej regulują traktaty. W Traktacie Nicejskim ustalono, że liczba posłów do Parlamentu Europejskiego, po rozszerzeniu ma nie przekrazać 732 deputowanych. 10-13 czerwca 2004 r. odbyły się wybory parlamentarne do PE 6 kadencji (2004-2009).

PARTIE W PARLAMENCIE EUROPEJSKIM

Deputowani w PE nie zasiadają w zespołach narodowych, ale w oparciu o przynależność do określonej frakcji politycznej. Frakcje polityczne to ugrupowania zrzeszające członków PE. Ukształtowane zostały w praktyce parlamentarnej, będącej wyrazem ponadnatrodowych tendencji.

Art. 138 ust. a TM mówi, że:
Partie polityczne na poziomie europejskim są ważne jako czynnik integracji w ramach Unii. Wnoszą one wkład do kształtowania świadomości europejskiej i do wyrażania politycznej woli obywateli państw Unii.

Frakcje polityczne zostały uznane formalnie po raz pierwszy w 1953 r. przez Wspólne Zgromadzenie EWWiS. Ustalono wówczas, że do utworzenia partii politycznej potrzebnych jest 9 deputowanych. Obecnie deputowani mogą łączyć się w grupy wg kryterium podobieństwa pogladów (art. 29 Regulaminu Parlamentu Europejskiego). Frakcję polityczna może utworzyć:

29 deputowanych - jeśli pochodzą z jednego państwa członkowskiego
23 deputowanych - jeśli pochodzą z dwóch państw
18 deputowanych - jeśli pochodzą z trzech państw
14 deputowanych - jeśli pochodzą z czterech państw

Główna działalność polityczna w PE skupia się przede wszystkim właśnie na frakcjach politycznych. Decyzje, które podejmowane są podczas posiedzeń plenarnych na forum Parlamentu, zapadają tak naprawdę wcześniej - w trakcie spotkań frakcji, które odbywają się w tygodniu poprzedzającym posiedzenia plenarne. Podczas tyc rozmów kluby polityczne starają się opracować wspólne stanowisko w określonej sprawie i przygotować strategię wywierania wpływu na bieg wydarzeń.

Liczba frakcji jest zróżnicowana w zależności od kadencji Parlamentu Europejskiego. W bieżącej kadencji (2004-2009) jest 8 frakcji:

Grupa Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańscy Demokraci) i Europejskich Demokratów (PPE-DE) - 268 posłów

Grupa Socjalistyczna w Parlamencie Europejskim (PSE) - 198 posłów

Grupa Przymierza Liberałów i Demokratów na rzecz Europy (ALDE) - 88 posłów

Grupa Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie (Verts/ALE) - 42 posłów

Konfederacyjna Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej / Nordycka Zielona Lewica (GUE/NGL) - 41 posłów

Grupa Niepodległość i Demokracja IND/DEM - 37 posłów

Grupa Unii na rzecz Europy Narodów UEN - 27 posłów

Niezrzeszeni NI - 29 posłów

Od 1979 posłowie są wybieranie w powszechnych wyborach bezpośrednich na okres 5 lat. Deputowani  tworzą w Parlamencie Europejskim grupy w zależności od poglądów politycznych i bez względu na kraj pochodzenia. Podczas obrad zasiadają podzieleni według przynależności grupowej, a nie obywatelstwa.

Każde państwo posiada stałą liczbę miejsc od 6 do 99. Im więcej obywateli ma dany kraj, tym więcej parlamentarzystów będzie go reprezentować w Parlamencie Europejskim.

Frakcje w Parlamencie Europejskim to:

Grupa Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańscy Demokraci) - 271 członków, w tym 29 z Polski. Grupa ta jest najliczniejszą frakcją polityczną w Parlamencie. Zrzesza posłów wyznających centrowe i centroprawicowe poglądy. Grupa EPL ma najsilniejszy wpływ na kształtowanie porządku obrad sesji plenarnych Parlamentu Europejskiego.

Deputowani z tej frakcji zajmują wiele kluczowych stanowisk w instytucjach unijnych – m.in. przewodniczą 10 z 22 komisji lub podkomisji. Grupa została założona w 1953 roku pod nazwą Grupa Chrześcijańskich Demokratów. Po pierwszych bezpośrednich wyborach do parlamentu nazwa partii została zmieniona na „Grupę Europejskiej Partii Ludowej”. 20 lat później znów zmieniono  brzmienie nazwy na „Grupę Europejskiej Partii Ludowej i Europejskich Demokratów”, ale po wyborach w 2009 powrócono do poprzedniej.

Najważniejszymi celami partii są: wzrost konkurencyjności Europy poprzez wsparcie badań naukowych i kształcenia, działania na rzecz wzmocnienia tożsamości europejskiej, likwidacja bezrobocia, poprawa jakości życia obywateli.

Grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów – 190 członków, w tym 7 z Polski. Druga pod względem liczebności siła w Parlamencie Europejskim. Aktualna nazwa grupy zastąpiła nazwę „Grupa Europejskich Socjalistów”, co stało się po przyjęciu w szeregi frakcji posłów włoskiej Partii Demokratycznej. Program partii na najbliższe lata zawiera takie postulaty, jak: walka o sprawiedliwość społeczną, przewodzenie naprawie gospodarczej, reforma rynków finansowych oraz walka ze zmianami klimatu.

Grupa Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy – 85 członków, brak posłów z Polski. Powstała w 2004 w wyniku połączenia dwóch frakcji: Europejskiej Liberalno-Demokratycznej Partii Reform i Europejskiej Partii Demokratycznej. Grupa główny nacisk w swoich działaniach kładzie na zrównoważony wzrost gospodarczy, prawa człowieka, zwalczanie dyskryminacji  oraz reformę instytucji unijnych.

Grupa Zielonych/Wolne Przymierze Europejskie – 58 członków, brak posłów z Polski. Grupa założona została w 1999 roku i od tamtej pory skupia partie o charakterze ekologicznym oraz ruchy proekologiczne. Frakcja określana jest jako centrolewicowa, a w swoich działaniach koncentruje się na walce o przestrzeganie podstawowych praw obywateli i „sprawiedliwość ekologiczną”, a także o większą wolność jednostki i demokrację. Przy wyborze przewodniczących i wiceprzewodniczących grupy Zieloni przestrzegają zasady równości płci.

Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy – 52 członków, w tym 11 z Polski. Jest to nowa frakcja polityczna, utworzona po ostatnich wyborach, w 2009 roku przez przedstawicieli ośmiu partii narodowych. Priorytetami grupy są poszanowanie praw jednostki, suwerenność państw członkowskich oraz zasada wolnego rynku.

Europa Wolności i Demokracji – 34 członków, w tym 4 z Polski. Jest to najpóźniej utworzona frakcja w Parlamencie Europejskim (lipiec 2009), a powstała w wyniku rozpadu dwóch grup: „Unii na rzecz Europy Narodów” oraz „Niepodległości i Demokracji”. Partia składa się z polityków prawicowych, konserwatywnych i eurosceptycznych. Przedstawiciele partii mówią o sobie jako o jedynej prawdziwej opozycji w Parlamencie Europejskim. Francja opowiada się m.in. przeciwko Traktatowi Lizbońskiemu oraz przystąpieniu Turcji do UE,  chce także walczyć z nielegalną imigracją.

Konfederacyjna Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej/Nordycka Zielona Lewica – 34 członków, brak posłów z Polski. Grupa powstała w 1994 i od początku skupiała partie lewicowe. Od 1995 roku w jej skład wchodzą dwie podgrupy: „Zjednoczona Lewica Europejska” oraz „Nordycka Zielona Lewica”. Frakcja koncentruje się na działaniach związanych z solidarnością i integracją europejską, oraz zagwarantowaniem demokratycznie działających instytucji. Priorytetami partii są walka z bezrobociem, ochrona środowiska naturalnego, polityka socjalna oraz ochrona przyrody.

oraz niezrzeszeni – 30 posłów, w tym brak Polaków

Do założenia nowej frakcji w kadencji 2009-2014 potrzeba było 25 deputowanych reprezentujących co najmniej jedną czwartą państw członkowskich. Limit ten ulega zmianie przy kolejnych rozszerzeniach UE i warunkowany jest przez wewnętrzny regulamin.

http://www.uniaeuropejska.org/7-frakcji-w-parlamencie-europejskim

10.Znaczenie małych państw w UE.

Wśród wciąż niepewnej sytuacji w otoczeniu, a przede wszystkim w strefie euro, państwa EU11 zanotują w latach 2012-2013 wolniejszy wzrost gospodarczy – średnio na poziomie 1 proc., wynika z raportu Banku Światowego.

Sytuacja państw EU11, czyli 10 krajów członkowskich Unii Europejskiej (Bułgaria, Republika Czeska, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Polska, Rumunia, Republika Słowacka i Słowenia) oraz mającej wstąpić do wspólnoty Chorwacji, została przeanalizowana w cyklicznym raporcie EU11 Regular Economic Report. Bank Światowy szacuje w nim wzrost PKB na 2012 i 2013 rok, a także rekomenduje kierunki polityki gospodarczej, które mogą pomóc w poprawieniu sytuacji na rynkach.

“Recesja w strefie Euro nadal osłabia wyniki gospodarcze krajów EU11,” mówi Gallina Vincelette, Starszy Ekonomista Banku Światowego, główna autorka raportu. “Obecnie oczekuje się, że wzrost gospodarczy w roku 2012 będzie słabszy od przewidywanego w prognozach sprzed sześciu miesięcy i wyniesie średnio około 1 proc.. W roku 2013 oczekujemy, że nastąpi lekkie ożywienie, do poziomu 1,3 proc. W sytuacji zwiększonej niepewności nawet tak skromny wzrost gospodarczy zakłada, że polityka przyjęta dla strefy euro zostanie pomyślnie wdrożona – tak, by uniknąć znaczącego pogorszenia sytuacji na międzynarodowych rynkach finansowych.”

Rekomendowane kierunki

Raport rekomenduje dwie ścieżki działania w polityce gospodarczej, które mają pomóc w ochronie wzrostu i przyspieszeniu jego tempa. Pierwsza z nich to zachowanie ostrożnego stanowiska w polityce makroekonomicznej, które ma skutkować zwiększaniem się zaufania rynków finansowych. Druga zakłada, że „średnioterminowy potencjał wzrostu gospodarczego krajów EU11 może być zrealizowany tylko pod warunkiem usunięcia strukturalnych barier działalności gospodarczej” – czytamy w komunikacie Banku.

“Kluczowe znaczenie mają reformy zarówno rynku produktów jak i rynku pracy. Pozwolą one na poprawę produktywności i konkurencyjności krajów EU11,” mówi Yvonne Tsikata, Dyrektor Banku Światowego ds. zwalczania ubóstwa i zarządzania gospodarką w regionie Europy i Azji Środkowej. “Uproszczenie regulacji biznesu, usprawnienie realizacji usług publicznych a także ochrona akcjonariuszy mniejszościowych przed nadużyciami w postaci wykorzystywania majątku firmy do osiągania osobistych korzyści – to obszary, w których niektóre kraje EU11 mogłyby wprowadzić reformy aby stymulować rozwój sektora prywatnego, ułatwiać przyciąganie inwestycji i prowadzenie działalności gospodarczej.”

Report rekomenduje również zwiększenie bodźców w zakresie mobilności siły roboczej, równoważenia finansów publicznych, adaptowania systemów zabezpieczenia społecznego do zmieniających się warunków demograficznych, a także do harmonizacji regulacji transgranicznej. Podjęcie takich środków pomoże w łagodzeniu zagrożeń demograficznych i przyniesie znaczącą poprawę w obszarze konwergencji dochodów z pozostałymi krajami UE.

Niezłe wyniki w 2012

Umiarkowany wzrost, odnotowany w krajach EU11 w roku 2012, opierał się na kilku czynnikach. Po pierwsze, zdolności krajów EU11 do dywersyfikacji rynków i zwiększania udziału rynków pozaeuropejskich w eksporcie pomogły w uzyskaniu korzystniejszego bilansu handlowego. Po drugie, napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI) utrzymywał się na stabilnym poziomie, przez co kraje EU11 utrzymały pozycję atrakcyjnych dla inwestycji obszarów. Po trzecie, zaufanie sektora finansowego w krajach EU11 zaczęło przynosić zyski, wspierane dodatkowo przez ciągłe wysiłki instytucji regulacyjnych EU11 na rzecz zapewnienia stabilności systemu finansowego. Po czwarte, w drugiej połowie 2012 r. kraje EU11 korzystały z rynków finansowych po rekordowo niskich cenach, ze względu na poprawę warunków wewnętrznych oraz częściowe uspokojenie rynków finansowych.

Co więcej, w obliczu spowolnienia wzrostu w całym regionie, rządy krajów EU11 kontynuowały w roku 2012 politykę konsolidacji fiskalnej. Deficyty budżetowe krajów EU11 malały w całym regionie i w 2012 r. osiągnęły przewidywaną wartość 3,2 proc. PKB. Działania na rzecz konsolidacji fiskalnej podjęte w krajach EU11 pomogły w ograniczeniu wzrostu wskaźnika długu do PKB i, pomimo ograniczonych środków budżetowych, większość krajów EU11 zrealizowała swoje ambitne programy inwestycyjne.

Niemniej jednak, w warunkach słabnącego wzrostu gospodarczego, sytuacja na rynkach pracy pozostaje trudna. Stopa bezrobocia kształtowała się na poziomie podobnym do odnotowanego w szczytowym punkcie globalnego kryzysu finansowego, przy słabym wzroście zatrudnienia i równoczesnym wzroście bezrobocia o charakterze długoterminowym. W Chorwacji i Bułgarii stopy bezrobocia są obecnie wyższe od tych obserwowanych przed globalnym kryzysem finansowym, natomiast Estonia, Łotwa i Litwa odnotowały spory spadek bezrobocia połączony ze znacznym ożywieniem rozwoju gospodarczego. Niemniej jednak krótkoterminowe prognozy rynku pracy nadal są niekorzystne – spowolnienia tempa wzrostu bezrobocia można oczekiwać dopiero w średnim terminie.

Według raportu, rozwój akcji kredytowej pozostaje ograniczony. Zaszłości w postaci niespłaconych kredytów (nonperforming loans, NPL) przyczyniają się do słabego tempa wzrostu kredytów w krajach EU11.

Zdaniem autorów raportu, kraje EU11 powinny nadal być obszarem atrakcyjnym dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych, zwłaszcza jeśli nadal będą czynić postępy w zakresie poprawy środowiska gospodarczego. Największy wzrost FDI w porównaniu z rokiem 2011 odnotowano w 2012 w Polsce, Słowacji i Bułgarii.

Starzenie się społeczeństw w centrum uwagi

„Temat specjalny” tego wydania raportu EU11 dotyczy wpływu starzenia się społeczeństw europejskich na wzrost gospodarczy. Według raportu, obecny i prognozowany niski poziom dzietności w Europie będzie skutkować bezprecedensowym procesem starzenia się społeczeństwa, co z kolei przyniesie drastyczną zmianę struktury społeczeństw europejskich. W istocie, oczekuje się, że w ciągu najbliższych dwudziestu lat wskaźnik zależności pokoleniowej w krajach EU11 będzie rósł szybciej niż w krajach EU17. Co więcej, uczestnictwo w rynku pracy w EU11 już pozostaje w tyle za pozostałą częścią Europy, w szczególności jeśli chodzi o kobiety bez wyższego wykształcenia. Wskazuje to, że z perspektywy podaży siły roboczej kraje EU11 stoją przed znacznie większymi wyzwaniami demograficznymi wynikającymi ze starzenia się społeczeństw niż kraje pozostałej części UE. Jeśli bieżące trendy utrzymają się, do roku 2050 w krajach EU11 można się spodziewać spadku liczby osób aktywnych zawodowo o ponad 35 proc.

Dane empiryczne zamieszczone w raporcie sugerują, że jeśli bieżące trendy demograficzne nie zmienią się, kraje EU11 prawdopodobnie będą miały do czynienia ze znacznym spowolnieniem tempa wzrostu dochodów per capita, a tym sposobem spowolnienia procesu konwergencji z innymi krajami UE. Z drugiej strony, rosnąca produktywność siły roboczej i wskaźniki aktywności zawodowej, jak też rosnący poziom umiejętności pracowników w EU11 wydają się być istotnymi czynnikami napędzającymi wzrost gospodarczy i konwergencję z UE w starzejących się społeczeństwach.

Raport EU11 Regular Economic Report(EU11 RER) to publikacja Departamentu zwalczania ubóstwa i zarządzania gospodarczego w regionie Europy i Azji Środkowej Banku Światowego, ukazująca się dwa razy do roku. Raport monitoruje sytuację makroekonomiczną i reformy wprowadzane w krajach EU11, przedstawia też szczegółowe analizy kluczowych zagadnień strategicznych.

Źródło: http://forsal.pl/artykuly/

11.Propozycje traktatu konstytucyjnego dla państw członkowskich UE.

Traktat zawiera sformułowania i zasady mające na celu zapewnienie, że Konstytucja nie przeobrazi Unii z organizacji międzynarodowej w „superpaństwo”, a tożsamości narodowej nie zastąpi „tożsamością europejską”. Europa ma pozostać „zjednoczona w różnorodności”, na Unii zaś będzie ciążył obowiązek poszanowania tożsamości narodowej państw członkowskich oraz poszanowania zasadniczych funkcji państwa, w szczególności dotyczących zapewnienia integralności terytorialnej państwa, utrzymania porządku publicznego oraz ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego.

Traktat stara się także uporządkować kwestie podziału kompetencji między Unię a państwa członkowskie, zgodnie z zasadą pomocniczości, aby w przyszłości nie pojawiały się wątpliwości co do zakresu uprawnień i obowiązków tych podmiotów.

Wreszcie Traktat reguluje prawo każdego państwa członkowskiego do dobrowolnego wystąpienia z Unii (art. I-60).

PODZIAŁ KOMPETENCJI MIĘDZY  UNIĘ A PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE

W ramach regulacji stosunków między Unią a państwami członkowskimi Traktat:

- wyznacza granice kompetencji Unii oraz
- dokonuje podziału kompetencji między Unię a państwa członkowskie.

Granice kompetencji Unii określa zasada przyznania (art. I-11). Wykonywanie kompetencji natomiast podlega zasadzie pomocniczości oraz zasadzie proporcjonalności (art. I-11, Protokół nr 2).

Zgodnie z zasadą przyznania, władza Unii ma charakter ograniczony. Unia posiada tylko takie kompetencje, jakie zostaną jej powierzone w sposób wyraźny w Traktacie przez państwa członkowskie. Pozostałe kompetencje należą do państw członkowskich.

Zasada pomocniczości (zwana także zasadą subsydiarności) dotyczy sposobu wykonywania przez Unię zadań, które mają charakter dzielony z państwami członkowskimi. Głosi ona, że w zakresie, który nie podlega jej wyłącznej kompetencji, Unia podejmuje działania, tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele proponowanych działań nie mogą być skutecznie osiągnięte przez państwa członkowskie, a zatem z uwagi na skalę lub skutki proponowanych działań zostaną lepiej zrealizowane przez Unię.


Zasada proporcjonalności stanowi pewne ograniczenie dla władz ze względu na wymaganą równowagę między uruchomionymi środkami a zamierzonym celem. Oznacza, że żadne działanie Unii nie może wykraczać poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów określonych w Konstytucji.

Treść przedstawionych powyżej dwu zasad nie ulega zatem żadnej istotnej zmianie w porównaniu do obecnego stanu prawnego. Traktat stara się jednak wzmocnić mechanizm kontroli przestrzegania przez Unię zasad pomocniczości i proporcjonalności przy wykonywaniu jej kompetencji poprzez włączenie do niego parlamentów narodowych i ustanowienie procedury „wczesnego ostrzegania”. Zgodnie z Protokołem w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności, parlamenty narodowe zyskują prawo wydawania opinii na temat zgodności projektu aktu ustawodawczego z zasadą pomocniczości. Mechanizm „wczesnego ostrzegania” wymaga, aby Komisja ponownie rozpatrzyła projekt aktu prawnego, co do którego przynajmniej jedna trzecia głosów przyznanych parlamentom narodowym wyraża uzasadnioną opinię o jego niezgodności z zasadą pomocniczości. W przypadku współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych próg ten wynosi jedną czwartą głosów. Powyższy Protokół upoważnia także Trybunał Sprawiedliwości do rozpatrywania skarg:

- wniesionych przez państwa członkowskie w związku z naruszeniem przez europejski akt ustawodawczy zasady pomocniczości;
- przekazanych przez państwa członkowskie, zgodnie z ich porządkiem prawnym w imieniu ich parlamentu narodowego lub jego izby.

Nie bez znaczenia dla realizacji tego zadania jest nowy dla instytucji UE obowiązek bezpośredniego przesyłania parlamentom wszystkich propozycji aktów prawnych i pozostawienie im 6 tygodni na zajęcie stanowiska.
Po raz pierwszy parlamenty narodowe zyskają wpływ na proces decyzyjny Unii.

W Traktacie pojawiają się także nowe warunki stosowania klauzuli elastyczności. Jest ona zawarta w art. I-18 i stanowi odzwierciedlenie postanowień art. 308 TWE. Zgodnie z nią, Rada Ministrów przyjmuje środki w celu umożliwienia Unii podjęcia działania w przypadku, gdy Traktat nie przewiduje uprawnień do takiego działania. Rada może przyjąć takie środki po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego i ma obowiązek poinformowania o tym parlamentów narodowych.

Zmiany te mają stanowić pewne utrudnienie w „przywłaszczaniu” przez Unię kompetencji zastrzeżonych dla państw członkowskich. Umożliwiają także państwom członkowskim ściślejszą kontrolę prawa stanowionego przez unijne instytucje.

Traktat dzieli kompetencje Unii (art. I-12) na wyłączne, dzielone z państwami członkowskimi oraz wymienia działania Unii o charakterze wspierającym, koordynującym i uzupełniającym działania państw członkowskich.

Kompetencja wyłączna Unii w danej dziedzinie oznacza, że tylko Unia może stanowić prawo oraz przyjmować wiążące akty prawne. Państwa członkowskie są w takiej sytuacji uprawnione do działania wyłącznie z upoważnienia Unii lub w celu wykonania aktów Unii. Natomiast kompetencja Unii dzielona z państwami członkowskimi oznacza, że zarówno Unia, jak i państwa członkowskie mogą stanowić prawo oraz przyjmować wiążące akty prawne. Państwa członkowskie wykonują swoje kompetencje w zakresie, w jakim Unia nie wykonała lub postanowiła zaprzestać wykonywania swojej kompetencji.

Katalog kompetencji wyłącznych zawartych w Traktacie ma charakter zamknięty, zaś katalog kompetencji dzielonych nie jest wyczerpujący i wymienia tylko „główne” dziedziny, w których kompetencje te mają zastosowanie.

Do kompetencji wyłącznych (art. I-13) Unii zalicza się: unię celną, ustanawianie zasad konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego, politykę pieniężną w odniesieniu do państw członkowskich, które przyjęły euro, ochronę biologicznych zasobów morza w ramach wspólnej polityki rybołówstwa, wspólną politykę handlową oraz kompetencję w zakresie zawierania umów międzynarodowych (jeżeli ich zawarcie zostało przewidziane w akcie ustawodawczym Unii i jest niezbędne do umożliwienia wykonywania przez Unię jej kompetencji wewnętrznych lub w zakresie, w jakim ich zawarcie może wpływać na wspólne zasady lub zmieniać ich zakres).

Kompetencje dzielone (art. I-14) stosuje się przede wszystkim do rynku wewnętrznego, przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, rolnictwa i rybołówstwa z wyjątkiem ochrony biologicznych zasobów morza, transportu i sieci transeuropejskich, energetyki, polityki społecznej w odniesieniu do aspektów określonych w Części III, spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, środowiska naturalnego, ochrony konsumentów, wspólnych problemów bezpieczeństwa w zakresie zdrowia publicznego.

Działania o charakterze wspierającym, koordynującym i uzupełniającym (art. I-17) obejmują: przemysł, ochronę i poprawę stanu zdrowia ludzi, edukację, doskonalenie zawodowe, młodzież i sport, kulturę, turystykę, obronę cywilną oraz współpracę administracyjną.

Odrębnie określono kompetencje UE w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (art. I-16).

ZASADA PRYMATU PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ

Traktat jako pierwszy wymienia także zasadę prymatu prawa Unii Europejskiej (ani traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich, ani żaden inny akt wspólnotowego prawa pierwotnego lub wtórnego nie regulują stosunków między prawem wspólnotowym a prawem wewnętrznym państw członkowskich, choć zasada prymatu jest od dawna utrwalona w porządku prawnym Wspólnoty). Zgodnie z Traktatem, Konstytucja Unii i prawo stanowione przez jej instytucje mają pierwszeństwo przed prawem państw członkowskich (art. I-6).

Źródło:http://oide.sejm.gov.pl

12.Koncepcje zjednoczeniowe dla Unii Europejskiej.

Koncepcje integracji europejskiej pojawiające się na przestrzeni dziejów, których genezą była myśl polityczna starożytnego Rzymu a realizacja Pax Romana legła u podstaw jedności kontynentu. Rzym w wyniku podbojów zjednoczył Europę i dał jej wspólne podstawy cywilizacyjne, kulturalne, prawne oraz społeczno-ekonomiczne. Z tej wspólnoty czerpały przez następne wieki rozmaite koncepcje integracji kontynentu:
1) restauracyjne – pomysły odnowienia Imperium Rzymskiego realizowane przez Karola Wielkiego, który w licznych wojnach podbił i zmusił do przyjęcia chrześcijaństwa szereg krajów Zachodniej Europy - odnawiając cesarstwo rzymskie, reaktywował również ideę zjednoczonej Europy, koncepcje Ottona III, cesarza niemieckiego, który w swej polityce dążył do stworzenia uniwersalnego imperium, (w jego kręgu znalazła się tez Polska po zjeździe w Gnieźnie).
2) religijne – realizowana w średniowieczu przez papiestwo koncepcja zwierzchności biskupa Rzymu, jako najwyższego autorytetu religijnego, nad świeckimi władcami Europy (Grzegorz VII, Inocenty III) oraz koncepcje współpracy państw europejskich w obliczu ekspansji Islamu (cywilizację arabską, Imperium Osmańskie) a następnie w wyniku reformacji – m.in.: koncepcja "respublicae christianae" P. Dubois (1306), propozycja Ligi Antytureckiej króla Czech Jerzego z Podiebradu (1462-1464), Sully Maximilien de Béthune francuski mąż stanu w pamiętnikach formułował ideę republiki arcychrześcijańskiej (1638). 3) antywojenne – cechą wspólna było zakończenie wojen wyniszczających Europę – Anglik William Penn nawoływał do powołania parlamentu europejskiego, w celu zapobieżenia wojnom wyniszczającym wojnom religijnym (1639), francuski ksiądz Saint-Pierre Pastel w książce Projet de paix perpetuelle (fran. projekt trwałego pokoju) stworzył dokładny projekt unii państw europejskich, której celem miał być koniec wojen w Europie (1713).
4) ideologiczne – niosące w sobie wizję Europy zjednoczonej na wspólnych zasadach społeczno-gospodarczych: rewolucja francuska oraz wojny napoleońskie – realizacja haseł Wolność, Równość, Braterstwo; niemiecka wizja Mitteleuropy (wspólnego organizmu społeczno-gospodarczego w Europie Środkowo-Wschodniej), rewolucja październikowa (koncepcja ogólnoeuropejskiej, światowej rewolucji proletariackiej), zbrodnicza ideologia nazistowska (Europa jako zniewolony twór podległy rasie aryjskiej). Wszystkie te koncepcje ścierały się ze sobą. Ostateczny impuls integracyjny dały jednak dwie wojny światowe, które spowodował olbrzymie straty demograficzne i gospodarcze na kontynencie europejskim.

Bezpośrednich źródeł integracji europejskiej, której zwieńczeniem jest Unia Europejska, można dopatrywać się w okresie międzywojennym:
– 1921, zawarto unię gospodarczą i monetarną pomiędzy Belgią i Luksemburgiem, powstaje tzw. Beluks porozumienie międzynarodowe będące prekursorem Beneluksu. – 1923, Richard Coudenhove-Kalergi publikuje książkę Pan-Europa, w której zaproponował utworzenie etapami Unii Paneuropejskiej na wzór Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. – 3-6 października 1926, I Kongres Paneuropejski we Wiedniu (reprezentanci 24 państw w tym Polski), podczas którego została powołana Unia Paneuropejska. – 5 września 1929, na forum dorocznego Zgromadzenia Ligi Narodów, A. Briand, jako premier i minister spraw zagranicznych Republiki Francuskiej, zaproponował utworzenie "związku federalnego" i "związku solidarności" między narodami Europy. Rok później przedstawił spójny i szczegółowy projekt utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy, których filarami miały być Francja, Niemcy i Wielka Brytania.
– jesień 1939, już po wybuchu II wojny światowej w Wielkiej Brytanii przystąpiono do prac nad koncepcją unii anglo-francuskiej.
– wiosna 1941 w Londynie utworzono międzynarodowy Komitet Unii Federalnej, złożony z przedstawicieli 16 państw, w tym Polski, w ramach jego prac pojawił się m.in. projekt unii federalnej Polski i Czechosłowacji.

Koncepcje zjednoczeniowe UE po 1945 roku.
1. Federacyjna – nawiązuje do przemówienia Winstona Churchilla (Zurich 1946r.) o potrzebie stworzenia państw na wzór Stanów Zjednoczonych w Europie. Cel: stworzenie zintegrowanego politycznie, ponadnarodowego państwa związkowego, w którym pojedyncze państwa wyrzekną się swojej suwerenności na rzecz ponadnarodowych instytucji europejskich. Powinien powstać silny rząd politycznie odpowiedzialny przed parlamentem europejskim, składający się z delegatów parlamentów narodowych. Federacja miała się opierać na współdziałaniu i uzupełnianiu władz lokalnych, regionalnych i krajowych. Z tej koncepcji wyłonili się późniejsi konstytucjonaliści i funkcjonaliści. Zwolennicy: Konrad Adenauer, Paul-Henri Spaak, Walter Hallstein
2. Unionistyczna – współpraca państw na poziomie rządów suwerennych państw poprzez powołanie organów luźno koordynujących współpracę międzynarodową. Utworzenie rady ministrów państw (ciała doradczego) z ograniczonymi kompetencjami, której uczestnicy byliby związani instrukcjami swoich rządów. Współpraca gospodarcza miała pozostać w kompetencji Organizacji Współpracy Gospodarczej w Europie, a obrona w gestii NATO. Zwolennicy: Enest Brvin, Clement Attlee
3. Konfederacyjna – zakładała utworzenie luźnej integracji suwerennych państw opierająca się na współpracy międzypaństwowej i międzynarodowej, ale nie ponadnarodowościowej. Państwa powinny zachować maksymalną niezależność. Inaczej zwana koncepcją Europy Ojczyzn. Zwolennicy: Charles de Gaulle, papież Pius XII (w odniesieniu do państw katolickich)
4. Konstytucjonalna – wyłoniła się z federacyjnej koncepcji. Integracja miała być wynikiem rozstrzygnięć o charakterze konstytucyjnym, które sprzyjałyby powstawaniu instytucji ponadnarodowych. Zwolennicy tej koncepcji dążyli do powołania organizacji regionalnej, otwartej dla wszystkich państw europejskich z ponadnarodowymi strukturami, na których rzecz państwa być może musiałaby się zrzec części swojej suwerenności. Przewidywali oni skokowy rozwój integracji europejskiej w miarę zmian na poziomie konstytucyjnym. Zwolennicy: Winston Churchill, Paul van Zeeland
5. Funkcjonalistyczna – korzystna dla państw współpraca gospodarcza z czasem doprowadzi do ich ściślejszego związku politycznego. Proces integracji europejskiej będzie przebiegać stopniowo – od współpracy gospodarczej go politycznej. Koncepcja otwarta na różne sposoby współpracy międzynarodowej, ale przyznawali prymat czynnikom ekonomicznym i nie określali czasu trwania tego procesu. Zwolennicy: Alcide de Gasperi, Jean Monnet, Robert Schuman, Ludwig Erhardt.

Źródło: www.wos.org.pl

http://www.fogra.com.pl/

13.Proces tworzenia Unii Gospodarczo-Walutowej oraz jej funkcjonowanie.

Unia gospodarcza i walutowa

Trzy etapy budowy unii gospodarczej i walutowej

Pierwszy etap rozpoczęto 1 lipca 1990 r. i zakładał on:

Drugi etap rozpoczął się 1 stycznia 1994 r. Zakładał on:

Etap trzeci to narodziny euro. Pierwszego stycznia 1999 r. jedenaście krajów przyjęło walutę euro, która tym samym stała się wspólną walutą Austrii, Belgii, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Irlandii, Luksemburga, Holandii, Niemiec, Portugalii i Włoch. (Grecja dołączyła do ich grona 1 stycznia 2001 r.). Od tego momentu Europejski Bank Centralny przejął obowiązki Europejskiego Instytutu Monetarnego i to on jest odpowiedzialny za politykę pieniężną, która jest określana i realizowana właśnie w euro.

Banknoty i monety euro zostały wyemitowane 1 stycznia 2002 r. w strefie euro obejmującej 12 wymienionych powyżej krajów. Waluty krajowe zostały wycofane z obiegu dwa miesiące później. Od tej chwili euro stało się prawnym środkiem płatniczym we wszystkich transakcjach gotówkowych i bankowych w krajach należących do strefy euro, które łącznie reprezentują ponad dwie trzecie ludności UE.

Kryteria konwergencji

Aby przejść do trzeciego etapu budowy unii gospodarczo-walutowej, każde państwo UE musi spełnić pięć kryteriów konwergencji. Kryteria te to:

Pakt stabilności i wzrostu

W czerwcu 1997 r. Rada Europejska przyjęła pakt na rzecz stabilności i wzrostu. Pakt ten stanowił trwałe zobowiązanie do zachowania stabilności budżetowej. Umożliwiał również nałożenie kar na kraj, którego deficyt budżetowy przekroczyłby poziom 3%. Ostatecznie uznano jednak, że postanowienia paktu są zbyt restrykcyjne i został on zmieniony w marcu 2005 r.

Grupa Euro

Grupa Euro to nieformalny organ skupiający ministrów finansów krajów strefy euro. Celem ich wspólnych spotkań jest wypracowanie rozwiązań zapewniających lepszą koordynację zasad gospodarczych, monitorowanie zasad polityki budżetowej i finansowej obowiązujących w poszczególnych państwach strefy euro oraz reprezentowanie euro na międzynarodowych forach monetarnych.

Nowe państwa członkowskie a Europejska Unia Monetarna

Wszyscy nowi członkowie UE przyjmą euro, pod warunkiem, że spełnią wymagane kryteria. Słowenii udało się tego dokonać i 1 stycznia 2007 r. przystąpiła do strefy euro jako pierwszy z dziesięciu krajów, które dołączyły do Unii Europejskiej w 2004 r.

Źródło:

14.Droga Polski do Unii Europejskiej.

Polska w Unii Europejskiej ma swoje miejsce od 1 maja 2004 roku. Jednak wstąpienie do Wspólnoty poprzedziło wiele lat przygotowań i starań. Musieliśmy spełnić wiele koniecznych warunków, aby ostatecznie wstąpić w szereg państw członkowskich. Trzeba było określić swoje mocne i słabe strony, przeprowadzić szczegółowe kontrole na wszystkich szczeblach państwa. Cały sztab ludzi zaangażowany był w prowadzenie analiz sytuacji w Polsce.

Najważniejsze procesy prowadzone przez Polskę to pięcioetapowe negocjacje akcesyjne, które rozpoczęły się na dobre już w 1998 roku. Mieliśmy zatem 6 lat aktywnych działań prowadzących nas do celu. Za prowadzenie rozmów odpowiedzialni byli premier, minister spraw zagranicznych, sekretarz KIE i Główny Negocjator.

ETAP I

Negocjacje ruszyły 3 kwietnia 1998 roku. Początek polegał na tak zwanym screeningu, czyli analizy porównawczej prawa polskiego z prawem unijnym. Podjęto decyzje dotyczące aktów, które zostaną wdrożone i tych, które wymagają uzgodnień negocjacyjnych. Żmudny proces badania dokumentów i przeglądu ustawodawczego trwał ponad rok i zakończył się w październiku 1999 roku. To otworzyło drogę do kolejnego etapu.

ETAP II

Po przejściu wstępnych procedur państwo polskie było upoważnione do opracowania swoich warunków negocjacyjnych, które ostatecznie zatwierdziła Rada Ministrów. Polskie stanowisko było konfrontowane podczas Spotkań Międzyrządowej Konferencji Akcesyjnej w Brukseli lub Luksemburgu z ustaleniami negocjacyjnymi wypracowanymi przez Radę Unii Europejskiej i państwa członkowskie. W Polsce za najwyższy priorytet uznano wszystkie procesy dostosowawcze.

ETAP III

Etap III objął już konkretne negocjacje prowadzące do wspólnego porozumienia. Długotrwała wymiana informacji, mnóstwo pisemnych wyjaśnień i konsultacji eksperckich doprowadziły w końcu do wypracowania wspólnego celu. Polska przystąpiła do Akademii i rozpoczęła kształcenie kadr w zakresie prawa europejskiego. Unia Europejska za nieodwołane uznała poszerzenie granic zjednoczonej Europy.

ETAP IV

Przystąpiono do prac mających na celu stworzenie szkicu Traktatu Akcesyjnego. Głównymi uczestnikami spotkań byli członkowie Rady UE i Grupy Roboczej wraz z polską Radą Ministrów. W umowie znalazły się wszystkie postanowienia uznane na przestrzeni ostatnich lat. Komisja Europejska stwierdziła, że dziesięć państw kandydujących, w tym Polska, będzie gotowych do akcesji w planowanym terminie.

ETAP V

Wszystkie podejmowane przez lata starania doprowadziły w końcu do pomyślnego zakończenia procesu negocjacji akcesyjnych. Ukoronowaniem polskich oczekiwań był szczyt w Kopenhadze, który odbył się 12-13 grudnia 2002 roku. Ustalono, że Polska przystąpi do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku. Traktat Akcesyjny podpisano 16 kwietnia 2003 roku w Atenach. W Polsce o podjęciu decyzji zadecydowało także społeczeństwo wyrażając swoją opinię w referendum przeprowadzonym 7-8 czerwca 2003 roku. 77 procent Polaków opowiedziało się za zjednoczeniem kraju z UE.

Źródło: http://www.pwe.org.pl

15.Finanse UE.

Wydatki określa Rada po ratyfikacji przez parlamenty krajowe państw członkowskich. Wydatki budżetowe są zatwierdzane wspólnie przez Radę i Parlament.

PODSTAWA PRAWNA

– Traktaty:

– Decyzja Rady 2000/597/WE, Euratom z dnia 29 września 2000 r. (Dz.U. L 253 z 7.10.2000, s. 42).

– Rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 2028/2004 z dnia 16 listopada 2004 r. zmieniające rozporządzenie (WE, Euratom) nr 1150/2000 dotyczące wykonania decyzji 94/728/WE, Euratom w sprawie systemu zasobów własnych Wspólnoty (Dz.U. L 352 z 27.11.2004).

– Rozporządzenie finansowe (rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego odnoszącego się do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (Dz.U. L 248 z 16.9.2002), zmienione rozporządzeniem (WE, Euratom) nr 1995/2006 z dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz.U. L 390 z 30.12.2006)), w szczególności art. 40–47 tego rozporządzenia.

CELE

Zagwarantowanie Unii Europejskiej autonomii finansowej w ramach dyscypliny budżetowej.

OSIĄGNIĘCIA

Parlament Europejski i Rada zatwierdzają wydatki, natomiast dochody są ustalane decyzją Rady po ratyfikowaniu przez parlamenty państw członkowskich.

DOCHODY

Zasoby własne zostały utworzone decyzją z 1970 r. i są pobierane od tego czasu. W 2008 r. stanowiły one 16% budżetu. Zasoby własne obejmują:

– opłaty rolne i cukrowe;

– opłaty celne.

Choć przewidziana decyzją z 1970 r., składka ta nie była pobierana do momentu harmonizacji systemów VAT w państwach członkowskich (1979 r.). Składka ta polega na przekazaniu na rzecz Wspólnoty części procentowej podatku VAT pobieranego przez państwa członkowskie. Wpływy z tytułu składki VAT w 2008 r. stanowiły ok. 16% budżetu.

Pozostałe dochody obejmują podatki odprowadzane od wynagrodzeń personelu UE, składki krajów spoza UE na rzecz niektórych programów unijnych i kary nakładane na przedsiębiorstwa, które naruszają prawo konkurencji i inne przepisy. Te rozmaite dochody stanowią około 1% budżetu.

Czwarte źródło zasobów własnych utworzono decyzją z 1988 r.; składał się na nie udział procentowy w PNB państw członkowskich ustalany w budżecie na każdy rok. Zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. d) decyzji Rady 2000/597/WE z dnia 29 września 2000 r. w 2008 r. wynosi on 0,5896% dochodu narodowego brutto (DNB) państw członkowskich. Pierwotnie składka ta miała być pobierana wyłącznie w wypadku, gdy pozostałe zasoby własne nie pokrywają w pełni wydatków, ale obecnie stanowi ona znaczną część budżetu UE: w 2008 r. zasoby oparte na DNB stanowiły 67% budżetu ogólnego UE.

Korygowanie nierównowagi budżetowej wywołanej różną wysokością składek płaconych przez państwa członkowskie stanowi również część systemu zasobów własnych. Tak zwany rabat brytyjski (wprowadzony w 1984 r. polegający na redukcji składek VAT i podatku od PNB Zjednoczonego Królestwa) finansowany jest przez pozostałe państwa członkowskie, choć Niemcy, Niderlandy, Austria i Szwecja korzystają z redukcji składki w wysokości jednej czwartej. W grudniu 2005 r. na szczycie Rady Europejskiej potwierdzono te ustalenia, choć przewidziano stopniową eliminację rabatu przysługującego Zjednoczonemu Królestwu oraz redukcję składki od PNB dla Niderlandów (605 mln euro rocznie) i Szwecji (150 mln euro rocznie) – jednak tylko w okresie 2007–2013. Następnie po złożeniu przez Komisję wniosku w dniu 8 marca 2006 r. (COM(2006) 99) Rada przyjęła w dniu 7 czerwca 2007 r. decyzję w sprawie uwzględnienia tych zmian w systemie zasobów własnych (obecnie trwa proces ratyfikacji tej decyzji; będzie ona miała skutek wsteczny od dnia 1 stycznia 2007 r.).

Traktat Euratom wyraźnie nadaje Wspólnocie prawo do zaciągania kredytów. Choć traktat WE tego nie przewiduje, stosuje się w tym celu art. 308 tego Traktatu; począwszy od 1978 r., kwota kredytów znacznie wzrosła.

Nowe porozumienie międzyinstytucjonalne dotyczące dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania finansami z maja 2006 r. gwarantuje większe możliwości korzystania z takich „nowych instrumentów finansowych”. Komisja Europejska i Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) zostały poproszone o złożenie propozycji w zakresie swych kompetencji:

– zgodnie z wnioskami Rady Europejskiej z grudnia 2005 r. rozszerzenie zdolności udzielania przez EBI kredytów na cele badawczo-rozwojowe oraz gwarancji do 10 mld euro w okresie 2007–2013, przy udziale EBI w wysokości 1 mld euro z rezerw na system finansowania oparty na podziale ryzyka;

– wzmocnienie instrumentów na rzecz sieci transeuropejskich (TEN) oraz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) do maksymalnej kwoty pożyczek i gwarancji w wysokości, odpowiednio, 20 i 30 mld euro, przy udziale ze strony EBI w wysokości, odpowiednio, do 0,5 mld euro z rezerw (sieci transeuropejskie) i do 1 mld euro (konkurencyjność i innowacje).

WYDATKI

Zgodnie z art. 3–30 rozporządzenia finansowego budżet wspólnotowy podlega dziewięciu zasadom ogólnym: jednolitości, rzetelności budżetowej, jednoroczności, równowagi, jednostki rozliczeniowej (euro), uniwersalności, specyfikacji (wszystkie środki przydzielane są na konkretne typy wydatków), należytego zarządzania finansami oraz przejrzystości.

Niemniej jednak konieczne jest pogodzenie reguły jednoroczności z koniecznością prowadzenia działań wieloletnich, których znaczenie w budżecie wzrosło. Dlatego też w budżecie znajdują się środki zróżnicowane, w których skład wchodzą:

– środki na pokrycie zobowiązań obejmujące całkowite koszty zobowiązań prawnych w danym roku budżetowym zaciąganych na poczet działań prowadzonych przez kilka lat;

– środki na pokrycie płatności obejmujące wydatki związane z realizacją zobowiązań przyjętych w danym roku budżetowym lub w latach poprzednich.

Zasada jednolitości nie jest również w pełni przestrzegana ze względu na fakt, że środki Europejskiego Funduszu Rozwoju nie są uwzględnione w budżecie. W swoich rezolucjach Parlament Europejski wielokrotnie zwracał się o włączenie EFR do budżetu ogólnego.

Artykuł 272 traktatu WE przewiduje dwa typy wydatków: wydatki „obowiązkowe” na pokrycie zobowiązań wynikających z traktatu lub aktów uchwalonych na jego mocy oraz wydatki „nieobowiązkowe” (wszelkie pozostałe). Artykuł ten przewiduje również dwie różne procedury.

Na wydatki obowiązkowe składają się głównie:

– wydatki na dopłaty do cen artykułów rolnych (sekcja gwarancji EFOGR);

– umowy międzynarodowe, łącznie z umowami połowowymi;

– rezerwy na gwarancje kredytowe i rezerwy na pomoc w nagłych przypadkach;

– świadczenia emerytalne urzędników.

Budżet ogólny podzielony jest na osiem sekcji – po jednej dla każdej instytucji. Podczas gdy sekcje pozostałych instytucji obejmują głównie wydatki administracyjne, sekcja Komisji (sekcja 3) zawiera również wydatki operacyjne przeznaczone na finansowanie działań i programów oraz pokrywanie kosztów administracyjnych ich realizacji (pomoc techniczna, agencje, zasoby ludzkie).

W ramach reformy administracyjnej Komisja wprowadziła nową nomenklaturę budżetową poprzez stworzenie budżetu na działania indywidualne grupujących wydatki związane z danym środkiem; uprościła przez to ocenę kosztów i skuteczności różnych dziedzin polityki wspólnotowej: „Budżetowanie kosztów działań”.

Począwszy od 1988 r., wydatki Wspólnoty ujęte są w wieloletnich ramach nazywanych też „perspektywą finansową”, która dzieli budżet na działy z określonymi pułapami wydatków. Wieloletnie ramy finansowe (WRF) wskazują zakres i skład przewidywanych wydatków Wspólnoty oraz odzwierciedlają główne priorytety budżetowe w okresie, którego dotyczą (zasadniczo siedem lat; traktat lizboński przewiduje „co najmniej pięć lat”, co pozwoliłoby na synchronizację w ramach kadencji Komisji oraz kadencji legislacyjnej). Ważne jest, by przepisy regulujące różne programy UE były ustanawiane zgodnie z WRF. Wraz z rozporządzeniem finansowym przepisy te są zasadnicze dla realizacji budżetu. WRF nie zastępuje budżetów rocznych.

Źródło: http://circa.europa.eu

16.Polityka regionalna Unii Europejskiej.

Choć UE należy do najbogatszych regionów na świecie, to w samej Unii istnieją zasadnicze różnice w poziomie dobrobytu, zarówno między państwami członkowskimi, jaki i między regionami wewnątrz poszczególnych krajów. Najzamożniejsze państwo − Luksemburg − jest ponad siedmiokrotnie bogatsze niż Rumunia czy Bułgaria, najbiedniejsi i najmłodsi członkowie UE.

Jednak dynamiczne efekty członkostwa w UE połączone z energiczną i właściwie ukierunkowaną polityką inwestycji mogą przekładać się na konkretne wyniki.

Solidarność i spójność

Unijna polityka rozwoju regionalnego ma:

Przyczyny nierówności

Różnice między regionami mogą wynikać między innymi z:

Skutki takich trudności często przejawiają się:

Zwiększanie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia

Polityka regionalna ma uzupełniać strategię UE na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia poprzez:

Dostępne fundusze

W okresie 2007−2013 wydatki na politykę regionalną wyniosą ponad jedną trzecią budżetu UE, czyli około 347 mld euro.

W zależności od rodzaju inwestycji, kraju i regionu środki pochodzą z różnych źródeł. Są to:

Jak wydawane są środki

Inwestycje dokonywane są we wszystkich regionach UE zgodnie ze strategią Europa 2020.

Najintensywniej wspierane są kraje Europy Środkowo-Wschodniej oraz regiony o szczególnych potrzebach w pozostałych krajach UE. Polityka regionalna służy też zwalczaniu skutków kryzysu i ma umożliwiać szybsze udostępnianie funduszy.

Obecnie duży nacisk kładzie się na wspieranie innowacji i badań naukowych oraz zrównoważonego rozwoju, a także tworzenie przyjaznego otoczenia dla małych firm – trzonu europejskiej gospodarki. Część funduszy przeznaczana jest również na projekty współpracy transgranicznej i międzyregionalnej.

Źródło: http://europa.eu/pol

17.Filary polityki Unii Europejskiej.

Trójfilarowa struktura UE:

1) I filar – Wspólnoty Europejskie - Funkcjonuje według prawa wspólnotowego

2) II filar – Wspólna Polityka zagraniczna i Bezpieczeństwa - Współpraca nie wykracza poza współpracę międzynarodową regulowaną przez prawo międzynarodowe

3) III filar – Współpraca Policyjna i Sądowa w Sprawach Karnych - Tradycyjna współpraca międzynarodowa (Trybunał Sprawiedliwości)

Ad. 1

Ad.2

Polityka zagraniczna:

Polityka bezpieczeństwa:

Ad. 3

Kompetencje Wspólnot

Unia ma ponadto kompetencje w dziedzinie koordynowania:

Instrumenty prawne w I filarze Unii Europejskiej

W ramach pierwszego filaru UE stosowane są następujące rodzaje instrumentów prawnych:

Akty prawne - I filar

Traktat o Ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej Artykuł 249

Instrumenty prawne w II filarze Unii Europejskiej (art. 12 TUE)

Akty prawne - I filar

Traktat o Unii Europejskiej Artykuł 12

Instrumenty prawne w III filarze UE (art. 34 TUE)

Akty prawne – III filar

Traktat o Unii Europejskiej Artykuł 34

1. W dziedzinach objętych niniejszym tytułem Państwa Członkowskie wzajemnie się informują i konsultują ze sobą w ramach Rady, mając na względzie koordynację swych działań. W tym celu ustanawiają współpracę między swymi właściwymi jednostkami administracyjnymi.

2. Rada w stosownej formie i według właściwych procedur przewidzianych w niniejszym tytule, przyjmuje środki i sprzyja współpracy, przyczyniając się do osiągnięcia przez Unię przez jej celów.

Źródło: UEkalita.m.w.interia.pl

18.Fundusze Strukturalne w Polsce.

Co to są Fundusze strukturalne i Fundusz Spójności?

Fundusze strukturalne są instrumentami Polityki Strukturalnej Unii Europejskiej. Ich zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów UE. W ten sposób wpływa się na zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej Unii. Fundusze kierowane są do tych sektorów gospodarki i regionów, które bez pomocy finansowej nie są w stanie dorównać do średniego poziomu ekonomicznego w UE. W skład Unii wchodzą regiony dobrze rozwinięte, takie jak południowa Anglia, okolice Paryża, czy Holandia oraz te, których poziom rozwoju znacznie odbiega od "średniej europejskiej". Są nimi Grecja, Irlandia, Portugalia, Północna Skandynawia i Południowe Włochy oraz nowe kraje członkowskie UE. Polityka Strukturalna i Fundusze mają pomóc władzom centralnym i regionalnym słabiej rozwiniętych regionów w rozwiązaniu ich najważniejszych problemów gospodarczych. W latach 2000-2006 istniały cztery Fundusze strukturalne, realizujące cele polityki spójności UE: 

Programu Kapitał Ludzki, który jest jednym z programów służących realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013 i obejmuje całość interwencji Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) w Polsce. Przyjęcie Programu stanowi potwierdzenie głównych kierunków rozwoju i prowadzenia polityki prozatrudnieniowej rządu oraz umożliwia wykorzystanie środków EFS w Polsce w latach 2007-2013.

Celem głównym Programu jest: wzrost zatrudnienia i spójności społecznej a do osiągnięcia tego celu przyczynia się realizacja sześciu celów strategicznych do których należą:

W ramach Sekcji Orientacji EAGGF realizuje się następujące zadania:

Działalność Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego określa art. 160 Traktatu ustanawiający Wspólnotę Europejską: „Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego ma na celu przyczynianie się do korygowania podstawowych dysproporcji regionalnych we Wspólnocie poprzez udział w rozwoju i dostosowaniu strukturalnym regionów opóźnionych w rozwoju oraz w przekształcaniu upadających regionów przemysłowych”.

Działalność Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego koncentruje się na następujących dziedzinach:

Racjonalna gospodarka żywymi zasobami wód i poprawa efektywności sektora rybackiego oraz podniesienie konkurencyjności polskiego rybactwa i przetwórstwa rybnego. Produkty rybołówstwa oraz chowu i hodowli ryb, produkty przetwórstwa powinny odpowiadać zapotrzebowaniu rynku krajowego pod względem ceny i jakości oraz powinny być konkurencyjne na rynkach zagranicznych.

Ponadto istnieje Fundusz Spójności będący instrumentem finansowym UE, nienależącym do Funduszy strukturalnych i wdrażany na poziomie wybranych państw a nie regionów. Jego celem jest ułatwienie integracji słabiej rozwiniętych krajów poprzez budowę sieci transportowych oraz obiektów ochrony środowiska o znaczeniu ponadregionalnym.  

W latach 2007-2013, w wyniku reformy polityki spójności, liczba Funduszy strukturalnych została ograniczona do dwóch: Europejski Fundusz Społeczny oraz Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Do głównego nurtu programowania został włączony również Fundusz Spójności, który w latach 2007-2013 będzie podlegał podobnym zasadom, jak Fundusze strukturalne. Z kolei Fundusze wspierające inwestycje w zakresie rolnictwa i rybołówstwa zostały włączone odpowiednio do Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej.


Fundusze w Polsce w latach 2004-2006
Dokumentem określającym kierunki i wysokość wsparcia finansowego ze strony Funduszy strukturalnych na realizację zamierzeń rozwojowych w Polsce w latach 2004-2006 są Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW). Jest to dokument przedstawiający strategię i priorytety działań funduszy i państwa członkowskiego UE, ich cele szczegółowe, wielkość wkładu funduszy i innych środków finansowych.

PWW w Polsce są wdrażane za pomocą pięciu jednofunduszowych sektorowych programów operacyjnych (SPO), w ramach których beneficjenci mogą ubiegać się o dofinansowanie.  Dotyczą one:

O dofinansowanie ze środków unijnych można ubiegać się również w ramach dwufunduszowego Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR), który zarządzany jest na poziomie krajowym, ale wdrażany w systemie zdecentralizowanym na poziomie poszczególnych województw. Z kolei wsparciu procesu wdrażania Funduszy strukturalnych służy stworzony do tego celu Program Operacyjny Pomocy Technicznej.

Co to są Inicjatywy Wspólnotowe?
Inicjatywy Wspólnotowe to programy pomocy bezzwrotnej organizowane przez Unię Europejską dla określonych środowisk i grup społecznych. Podobnie jak Fundusze strukturalne Inicjatywy Wspólnotowe funkcjonują tylko w krajach członkowskich. Na lata 2004-2006 w Polsce przewidziano realizację czterech następujących inicjatyw:


Wykaz najważniejszych skrótów

EAGGF (ang.) - Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej
EFS - Europejski Fundusz Społeczny (ang. ESF)
EFRR - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ang. ERDF)
FIFG (ang.) - Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa
FS - Fundusz Spójności
NPR - Narodowy Plan Rozwoju
PO - Program Operacyjny
PO PT - Program Operacyjny Pomoc Techniczna
PWW - Podstawy Wsparcia Wspólnoty
RPO - Regionalny Program Operacyjny
SPO - Sektorowy Program Operacyjny
SPO ROL - Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich 2004 –2006
SPO RZL - Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich
SPO Ryby - Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb
SPO T - Sektorowy Program Operacyjny Transport
SPO WKP - Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw
SWW - Strategiczne Wytyczne Wspólnoty
ZPORR - Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego

Źródło: http://www.funduszestrukturalne.gov.pl

19.Polityka migracyjna Unii Europejskiej.

Podstawowym celem Unii Europejskiej jest prowadzenie nowoczesnej i kompleksowej europejskiej polityki migracyjnej, opartej na solidarności. Polityka migracyjna ma na celu zapewnienie wyważonego podejścia do legalnej migracji i nielegalnej imigracji. Traktaty z Amsterdamu, z Nicei i z Lizbony wprowadzały kolejno zmiany do tej polityki, która jest regulowana także przez program sztokholmski na lata 2010–2014.PODSTAWA PRAWNA Art. 79–80 TFUE

Legalna migracja: UE jest uprawniona do precyzowania warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu uzyskania zatrudnienia, rozpoczęcia nauki lub łączenia rodzin. Państwa członkowskie wciąż zachowują prawo do określania liczby osób, jaka może zostać wpuszczona na ich terytorium z państw trzecich w celu znalezienia pracy.

Zwalczanie nielegalnej migracji: zadaniem UE jest zapobieganie i ograniczanie nielegalnej imigracji, w szczególności poprzez prowadzenie skutecznej polityki powrotów, przy całkowitym poszanowaniu praw podstawowych i poprzez zawieranie umów o readmisji z państwami pochodzenia i tranzytu migrantów.

Nielegalny migrant to osoba, która przybywa do UE bez odpowiedniej wizy lub zezwolenia bądź która pozostaje w UE po wygaśnięciu ważności wizy. Osoba ta może domagać się azylu, ale może również po prostu chcieć znaleźć pracę bądź zostać z rodziną.

Umowa o readmisji: UE ma prawo do zawierania z państwami trzecimi umowy o readmisji obywateli państw trzecich, którzy nie spełniają warunków wjazdu lub pobytu na terytorium co najmniej jednego z państw członkowskich lub przestali je spełniać, do państw pochodzenia lub państw tranzytu.

CELE

Zdefiniowanie wyważonego podejścia do imigracji: celem UE jest wypracowanie wyważonego podejścia do legalnej migracji i zwalczania nielegalnej imigracji. Prawidłowe zarządzanie przepływami migracyjnymi wiąże się również z zapewnieniem sprawiedliwego traktowania obywateli państw trzecich legalnie przebywających w państwach członkowskich, a także z usprawnieniem środków zwalczania nielegalnej imigracji oraz zacieśnieniem współpracy z państwami trzecimi we wszystkich dziedzinach.

Zasada solidarności: zgodnie z Traktatem z Lizbony polityka imigracyjna podlega zasadzie solidarności i sprawiedliwego podziału odpowiedzialności między państwami członkowskimi, w tym również na płaszczyźnie finansowej (art. 80 TFUE).

Zmiany instytucjonalne wprowadzone Traktatem z Lizbony

Traktat z Lizbony zaczął obowiązywać w dniu 1 grudnia 2009 r., czyli dziesięć lat po wejściu w życie traktatu z Amsterdamu, na mocy którego utworzono „przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości”, a instytucjom Unii nadano nowe uprawnienia do tworzenia prawodawstwa w zakresie imigracji. W Traktacie z Lizbony potwierdzono cel, jakim jest stworzenie wspólnej polityki w obszarze imigracji, oraz wprowadzono procedury współdecyzji głosowania większością kwalifikowaną w odniesieniu do legalnej migracji, a także nową podstawę prawną wspierania środków integracji. Obecnie zwykła procedura ustawodawcza ma zastosowanie do polityki dotyczącej zarówno nielegalnej, jak i legalnej imigracji. Z drugiej strony po raz pierwszy w traktacie stwierdzono, że kompetencje w tej dziedzinie UE współdzieli z państwami członkowskimi, w szczególności w odniesieniu do liczby migrantów przybywających do poszczególnych państw członkowskich. Na wypadek nagłego napływu obywateli państw trzecich do jednego z państw członkowskich w Traktacie z Lizbony zawarto postanowienie umożliwiające przyjęcie środków służących wsparciu danego państwa członkowskiego. Zniesiono ograniczenia w zakresie roli, jaką Trybunał Sprawiedliwości może odgrywać w dziedzinie imigracji i azylu, które określono we wcześniejszych traktatach. Odtąd Trybunał będzie wydawał orzeczenia w tej dziedzinie na takie samej zasadzie, jak czyni to w przypadku prawa powszechnego.

Nowe rozwiązania w polityce

Europejski pakt o imigracji i azylu został przyjęty przez Radę Europejską w dniu 15 października 2008 r. Pakt ten odzwierciedla kompleksowe zaangażowanie w stworzenie wspólnej polityki imigracyjnej i azylowej w oparciu o pięć filarów, z czego trzy dotyczą imigracji: organizowanie legalnej imigracji w sposób uwzględniający priorytety, potrzeby i zdolności przyjmowania określone przez każde państwo członkowskie, i sprzyjanie integracji; kontrolowanie nielegalnej imigracji, zwłaszcza poprzez zapewnienie skutecznych powrotów cudzoziemców przebywających nielegalnie do państw pochodzenia lub tranzytu; stworzenie kompleksowego partnerstwa z państwami pochodzenia i tranzytu w celu sprzyjania osiąganiu synergii między migracją a rozwojem. Stopień realizacji założeń tego paktu będzie przedmiotem corocznej debaty w oparciu o sprawozdanie Komisji w sprawie postępów uzyskanych w realizacji założeń tego paktu zarówno na szczeblu UE, jak i krajowym

Program sztokholmski

W grudniu 2009 r. Rada Europejska przyjęła dokument pt. „Program sztokholmski – otwarta i bezpieczna Europa dla dobra i ochrony obywateli”. W programie tym określono priorytety Unii Europejskiej w dziedzinie migracji, obejmujące w szczególności: opracowanie globalnego podejścia UE do migracji w oparciu o rzeczywiste partnerstwo z państwami pochodzenia i tranzytu spoza Unii; prowadzenie wspólnej polityki przez państwa członkowskie w odniesieniu do utrzymywania krajowych wymogów dotyczących rynków pracy; bardziej stanowczą politykę integracyjną, mającą na celu nadanie obywatelom państw trzecich, którzy legalnie przebywają w UE, praw i obowiązków porównywalnych z prawami obowiązkami obywateli UE; skuteczne strategie polityczne ukierunkowane na zwalczanie nielegalnej imigracji, skuteczną i zrównoważoną politykę powrotów i zawieranie umów o readmisji; objęcie osób nieletnich pozbawionych opieki specjalną ochroną.

Nielegalna migracja

UE przyjęła dwa główne akty prawodawcze dotyczące walki z nielegalną migracją:

Jednocześnie UE rozwija partnerstwo z państwami pochodzenia i tranzytu nielegalnych migrantów w celu zawarcia umów o readmisji, które pozwolą na odesłanie tych migrantów i na współpracę w zakresie zwalczania handlu ludźmi.

Umowy o readmisji stanowią część szeroko zakrojonej strategii Unii Europejskiej ukierunkowanej na zwalczanie nielegalnej imigracji, która została uzgodniona podczas posiedzeń Rady Europejskiej w Tampere, Laeken i Sewilli. Umowy te obejmują wzajemne zobowiązania do współpracy między Unią Europejską a partnerami z państw trzecich w zakresie powrotu osób nielegalnie przebywających na terytorium UE do państwa pochodzenia lub tranzytu.

Globalne podejście do migracji

W czerwcu 2008 r. Rada Europejska przyjęła globalne podejście do migracji, mające na celu połączenie wszystkich strategii politycznych odnoszących się do migracji w bardziej spójny sposób. Obejmuje ono politykę rozwojową, środki zachęcające do legalnej migracji do zwalczania nielegalnej imigracji, zarządzanie zapotrzebowaniem na wykwalifikowaną siłę roboczą poprzez dialog, współpracę i partnerstwo z państwami pochodzenia i tranzytu.

Źródło: http://www.europarl.europa.eu/

20.Obywatelstwo europejskie.

Obywatelstwo europejskie, ustanowione w art. 17 traktatu WE, to główny element tworzenia tożsamości europejskiej. Tym, co zasadniczo odróżnia je od obywatelstwa państw członkowskich – którego stanowi uzupełnienie – jest fakt, że prawa, jakie nadaje obywatelom, nie wiążą się z obowiązkami.

PODSTAWA PRAWNA

Artykuły 17–22 traktatu WE

CELE

W duchu zasady swobodnego przemieszczania się osób, którą zapisano w traktatach, w latach 60. XX w. pojawiła się idea ustanowienia obywatelstwa europejskiego, z którym wiązałyby się ściśle określone prawa i obowiązki. W następstwie prac przygotowawczych prowadzonych od połowy lat 70. Traktat o Unii Europejskiej, przyjęty w Maastricht w 1992 r., ustanowił celem Unii „umacnianie ochrony praw i interesów obywateli jej państw członkowskich poprzez ustanowienie obywatelstwa Unii”. Tej koncepcji obywatelstwa poświęcona jest nowa część traktatu WE (art. 17–22).

Obywatelstwo Unii ma pełnić podobną rolę jak obywatelstwo krajowe, określając relacje między obywatelem a Unią Europejską, definiowane przez prawa, obowiązki oraz udział w życiu politycznym. Związek ten ma umożliwić wypełnienie luki spowodowanej faktem, że wpływ działań wspólnotowych na obywateli Wspólnoty jest coraz większy, podczas gdy korzystanie z praw, wykonywanie obowiązków i uczestnictwo w procesach demokratycznych pozostają niemal wyłącznie sprawą krajową. Ustanowienie obywatelstwa europejskiego ma na celu zwiększenie poczucia utożsamiania się obywateli z Unią Europejską, tworzenie europejskiej opinii publicznej oraz rozbudzenie europejskiej świadomości politycznej i tożsamości.

Ważne jest również umacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej (art. 2 tiret trzecie TUE).

OSIĄGNIĘCIA

1. Definicja obywatelstwa Unii

Zgodnie z art. 17 traktatu WE (w traktacie lizbońskim przewiduje się również wprowadzenie tej definicji do art. 8 Traktatu o Unii Europejskiej) każda osoba mająca przynależność państwa członkowskiego jest obywatelem Unii. Przynależność określana jest prawem krajowym danego państwa. Obywatelstwo Unii uzupełnia obywatelstwo krajowe, nie zastępując go jednak, oraz obejmuje szereg dodatkowych praw i obowiązków, oprócz tych wynikających z obywatelstwa państwa członkowskiego.

2. Istota obywatelstwa

Dla wszystkich obywateli Unii obywatelstwo unijne oznacza:

– prawo do swobodnego przemieszczania się i osiedlania na terytorium państw członkowskich,

– prawo do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach lokalnych w państwie członkowskim, w którym mają miejsce zamieszkania, na takich samych zasadach jak obywatele tego państwa,

– prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej ze strony władz innego państwa członkowskiego na terytorium państwa trzeciego (państwa nienależącego do UE), jeżeli ich własny kraj nie posiada tam swojego przedstawicielstwa, na takich samych warunkach jak obywatele tego państwa członkowskiego;

– prawo składania petycji do Parlamentu Europejskiego oraz prawo wnoszenia skarg do powołanego przez Parlament Europejski Rzecznika Praw Obywatelskich, dotyczących przypadków niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji lub organów wspólnotowych; procedury te podlegają przepisom art. 194 i 195 traktatu WE,

– prawo do pisemnego zwrócenia się do każdej instytucji lub organu Wspólnoty w jednym z języków państw członkowskich oraz do otrzymania odpowiedzi w tym samym języku (art. 21 akapit trzeci TWE);

– prawo dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, z zastrzeżeniem określonych warunków (art. 255 TWE).

Traktat lizboński bardziej uwypukla podstawowe prawa obywateli Unii, wymieniając je w art. 17 ust. 2 traktatu WE.

3. Zakres

Z wyjątkiem praw wyborczych, obecnie prawa wynikające z obywatelstwa Unii zasadniczo nie wykraczają poza systematyzację obowiązujących praw (szczególnie w odniesieniu do swobody przemieszczania się, osiedlania się i prawa do składania petycji), które zostały włączone do prawa pierwotnego na bazie projektu politycznego.

W przeciwieństwie do świadomości konstytucyjnej państw europejskich, wyrażonej po raz pierwszy w przyjętej we Francji w 1789 r. Deklaracji praw człowieka i obywatela, z obywatelstwem Unii nie wiążą się żadne konkretne gwarancje w zakresie praw podstawowych. Artykuł 6 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej stanowi, że „Unia szanuje” prawa podstawowe wynikające z Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz „z tradycji konstytucyjnych wspólnych dla państw członkowskich”, jako zasady ogólne prawa wspólnotowego, jednak sam Traktat nie precyzuje statusu prawnego obywatelstwa Unii (prawa podstawowe w Unii Europejskiej.

Obywatelstwo Unii nie wiąże się jak dotąd z żadnymi obowiązkami dla obywateli Unii – choć jest o nich mowa w art. 17 ust. 2 traktatu WE – co stanowi główną różnicę między obywatelstwem Unii a obywatelstwem państw członkowskich.

Artykuł 22 akapit drugi traktatu WE oraz art. 48 Traktatu o Unii Europejskiej przewidują możliwości stopniowego rozwoju obywatelstwa Unii, zapewniając tym samym obywatelom Unii wyższy status prawny na szczeblu europejskim. W art. 8b TUE traktat lizboński przewiduje zresztą nowe prawo dla obywateli Unii: „Obywatele Unii w liczbie nie mniejszej niż milion, mający obywatelstwo znacznej liczby państw członkowskich, mogą podjąć inicjatywę zwrócenia się do Komisji Europejskiej o przedłożenie, w ramach jej uprawnień, odpowiedniego wniosku w sprawach, w odniesieniu do których, zdaniem obywateli, stosowanie traktatów wymaga aktu prawnego Unii”.

RoLa PARLaMENTu EUROPEjskiego

– Wybierając Parlament Europejski w wyborach bezpośrednich, obywatele Unii korzystają z jednego ze swych podstawowych praw w Unii Europejskiej – prawa do demokratycznego uczestnictwa w europejskim politycznym procesie decyzyjnym.

– Parlament Europejski zawsze pragnął powiązać obywatelstwo Unii z obszernymi prawami. Opowiadał się za określeniem obywatelstwa Unii na zasadzie autonomii wspólnotowej, tak aby obywatele UE posiadali specjalny status. Ponadto Parlament od początku opowiadał się szczególnie za włączeniem praw człowieka i praw podstawowych do prawa pierwotnego i wzywał do przyznania obywatelom UE możliwości wszczęcia postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości w wypadku naruszenia tych praw przez instytucje UE lub państwo członkowskie (rezolucja z dnia 21 listopada 1991 r.).

– W trakcie negocjacji nad traktatem amsterdamskim Parlament Europejski ponownie wezwał do rozszerzenia zakresu praw powiązanych z obywatelstwem UE, a także skrytykował fakt, że traktat ten nie stanowi żadnego znacznego postępu w zakresie obywatelstwa UE ani w odniesieniu do praw indywidualnych, ani zbiorowych. Jednym z żądań Parlamentu, które nadal pozostaje niezrealizowane, jest przyjmowanie środków prawnych większością kwalifikowaną w celu wdrożenia zasady równego traktowania i zniesienia dyskryminacji (rezolucja z dnia 11 czerwca 1997 r.). Należy jednak zauważyć, że od czasu przyjęcia traktatu amsterdamskiego procedura współdecyzji, która ma zastosowanie do tych środków, ułatwiła wykonywanie praw związanych z obywatelstwem UE (art. 18 ust. 2).

– Zgodnie z wnioskami Parlamentu Europejskiego projekt Traktatu ustanawiającego konstytucję dla Europy z dnia 18 lipca 2003 r., przygotowany przez Konwent w sprawie przyszłości Europy, przewidywał, że każda osoba fizyczna lub prawna może zaskarżyć akt, który jest do niej skierowany lub dotyczy jej bezpośrednio, oraz akt prawny, który dotyczy jej bezpośrednio i nie zawiera przepisów wykonawczych. Przepis ten został przyjęty w traktacie lizbońskim.

Źródło: http://circa.europa.eu


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
9. REOGANIZACJA ŚRODOWISK LOKALNYCH, STUDIA, PSWzR, ZAGADNIENIA, SPECJALIZACYJNE
6. PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA, STUDIA, PSWzR, ZAGADNIENIA, SPECJALIZACYJNE
Zagadnienia z Specjalnej
Zagadnienia specjalizacyjne, politologia UMCS, Obrona licencjat
tow-zagadnienia-specjalnosciowe, Studia, I o, rok IV, egz inż
Zagadnienia na Obronę Licencjatu – Zagadnienia z Specjalności pedagogika opiekuńczo wychowawcza z
4. NIEPRZYSTOSOWANIE SPOŁECZNE, STUDIA, PSWzR, ZAGADNIENIA, SPECJALIZACYJNE
102 Zagadnienia specjalistyczne z Log Międz studia I stopniaid 11665
9. REOGANIZACJA ŚRODOWISK LOKALNYCH, STUDIA, PSWzR, ZAGADNIENIA, SPECJALIZACYJNE
Zagadnienia specjalnościowe (1)
Zagadnienia specjalnościowe
Ped. Specjalna - zagadnienia, Pedagogika
Wniosek koncesje do marszałka, AGH, MGR GiGG, Specjalizujące Zagadnienia Prawne, koncesja - prezenta
opracowane zagadnienia na ped.specj, pedagogika specjalna
Zagadnienia na egzamin z pedagogiki specjalnej
Zagadnienia na zaliczenie z pedagogiki specjalnej
ZAGADNIENIA ZE SPECJALIZACJI, Studia, Film, media i audiowizualna
Zagadnienia do egzaminu z psychologi społecznej, Akademia Pedagogiki Specjalnej, rok I, semestr I

więcej podobnych podstron