Specyfika produkcji budowlanej polega na:

Powiązaniu produktu budowlanego z terenem

Złożoności produktu,

Skali produkcji budowlanej,

Rozmiaru obiektu budowlanego

Odmienności od innych organizacji produkcji

Sezonowości produkcji

Pojęcia 1.budowy i 2.budowania:

1. czynność wznoszenia obiektu budowlanego

2. jednostka organizacyjna przedsiębiorstwa budowlanego przeznaczona do realizacji określonego zadania tym zajmuje się ekonomika

rozliczanie budowy:

Określonych zadań rzeczowych,

- Rozliczeń otrzymanych środków w stosunku do wykonanych robót,

- Rozliczenie zaplanowanych zadań rzeczowych i finansowych,

- Możliwości korzystania z usług innych jednostek firmy czy podwykonawców w odniesieniu do realizacji inwestycji

3 rodzaje cen:

Urzędowe - nie dotyczyły budownictwa

Regulowane - instrument oddziaływania państwa, są cenami maksymalnymi obowiązującymi w gospodarce scentralizowanej

Umowne - Cena ustalana jest przez inwestora i wykonawcę. Powinna uwzględniać koszty uzasadnione. Ustalenie ceny odbywa się wg ustalonej metody kalkulacji ceny. Obecnie stosowane są metody kalkulacji pełna i uproszczona.

Regulatory ekonomicznej działalności firmy:

Ceny i koszty, Podatki, Kredyty, Oszczędności w gospodarowaniu materiałami i racjonalne wykorzystanie sprzętu, Rentowność działania firmy

Elementy niezbędne do poprawnej kalkulacji ceny kosztorysowej robót:

- Poprawny i kompletnie wykonany projekt budowlany

- Protokół ustalenia danych wyjściowych do kosztorysowania uzgodniony przez wykonawcę i inwestora

- Projekt organizacji robót i zagospodarowania placu budowy

- Normatywna baza nakładów zużycia podstawowych czynników produkcji (KNR)

- Ceny i składniki poszczególnych składników ceny

Ceny i składniki cen

Ryczałtowe – korzystne dla zamawiającego, ryzykowne dla wykonawcy

Umowne wg ustalonego kosztorysu

Dodatki, dopłaty i opusty do ceny

Dodatki – za pełnienie generalnego wykonawstwa ( koordynowanie podwykonawców, zapewnieniu im warunków wykonania robót, ochronę mienia i zabezpieczenia ppoż., utrzymania ogólnego porządku), prowadzenie robót zimą ( gdy roboty prowadzone są pomiędzy 15.11-15.03 i mogą powstać dodatkowe koszty powodujące wzrost czynników produkcji budowlanej

Opusty – mają znaczenie przy ustalaniu i negocjacji ceny

Wynagrodzenia

Taryfikacja – skala oceny kwalifikacji i warunków wykonania robót, służą do ustalenia prawidłowych proporcji przy opłacaniu robót w róznym stopniu złożoności i wymagających od wykonawców odpowiednich kwalifikacji

Stawki wynagrodzenia zasadniczego określają poziom płac za wykonanie robót o ustalonej złożoności, odpowiedzialności i uciążliwości w jednostce czasu. ( 11 kategorii)

Niektóre firmy wprowadziły własne systemy wynagradzania: akord, dniówka zadaniowa i wynagrodzenie czasowe. Wynagrodzenie robotników, Taryfikator kwalifikacyjny, Katalogi norm pracy

Podstawowe zasady ustalania stawek wynagrodzenia robotników: Stawka wynagrodzenia zasadniczego w najniższej kategorii zaszeregowania nie niżej niż najniższe wynagrodzenie, Stworzenie zachęty do podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez odpowiednio wysokie ustawienie rozpiętości stawki wynagrodzenia zasadniczego wyrażonej relacją stawki w najniższej kategorii do stawki w najwyższej kategorii,

Ustalenie wynagrodzenia zasadniczego wynikającego ze stawek zaszeregowania robotników na poziomie około 2/3 płacy ogółem

Wynagrodzenie robotników

Akord , Akord zryczałtowany, Dniówka zadaniowa, Płaca czasowa (efektywność systemu wynagradzania: sumienność zawodowa, motywacja do pracy, fachowy nadzór.) Oprócz wynagrodzenia zasadniczego w systemach zakładowych występują: nagrody z funduszu mistrza, dodatki dla brygadzisty wynagrodzenie za pracę w warunkach szkodliwych, uciążliwych, wynagrodzenie dla młodocianych.

Dodatki do płac:

Za dni wolne, godziny nadliczbowe, pora nocna, stażowe

Produkcja – zadania produkcyjne w ujęciu wartościowym( wskaźniki ekonomiczne) ii rzeczowym zakończone i w toku realizacji z uwzględnieniem robót wykonywanych przez wykonawców

Siła robocza –wskaźniki ekonomiczne określające gospodarkę zatrudnieniem, pracą i płacami,

Środki trwałe – maszyny i urządzenia w ujęciu rzeczowym i wartościowym

Środki obrotowe – środki materiałowe i finansowe w ujęciu rzeczowym i wartościowym

Koszty własne –wskaźniki poniesionych nakładów w wyrażeniu pieniężnym w kosztach bezpośrednich i pośrednich , w kosztach w układzie kalkulacyjnym, kosztach materialnych sprzedaży.

Wyniki finansowe – wskaźniki oceny działalności gospodarczej określające wpływy ze sprzedaży i zysk jednostki organizacyjnej

Kto może sporządzać kosztorys ?

osoba o odpowiednim wykształceniu

w budownictwie kosztorysantem jest najczęściej Rzeczoznawca Stowarzyszenia Kosztorysantów Budowlanych, inżynier budownictwa(zarówno specjalności budownictwo jak i instalacji sanitarnych oraz elektrycznych), czasem także architekt,

w szacowaniu nieruchomości - rzeczoznawca majątkowy,

inne osoby, gdyż zawód ten obecnie nie wymaga specjalnych uprawnień.

Kosztorys budowlany jest dokumentem finansowym wyraża w pieniądzu wartość realizacji inwestycji budowlanej, Kosztorysy budowlane w różnej formie, zakresie i stopniu szczegółowości sporządza się niemal na każdym etapie realizacji inwestycji budowlanej.

Kosztorysowanie jest to kalkulacja kosztów w fazie poprzedzającej wykonanie przez przedsiębiorstwo (wykonawcę) świadczenia umownego.

Zastosowanie kosztorysu w wycenie nieruchomości

W podejściu kosztowym przy zastosowaniu metod odtworzenia i zastąpienia można stosować techniki: szczegółową, scalonych elementów i wskaźnikową, a w metodzie kosztów likwidacji technikę szczegółową. Jednym z elementów operatu opartego na tych technikach oraz czasem przy podejściu mieszanym, jest kosztorys jako sposób określenia ceny kosztorysowej. W wycenie nieruchomości korzysta się najczęściej z gotowych cenników o różnym stopniu scalenia elementów i zakresie. W pewnych sytuacjach oczywiście wykonuje się kalkulacje oparte o katalogi KNNR, KSNR, KNR i inne.

Funkcje kosztorysu:
Szacowanie kosztów inwestycji

Dla inwestora oszacowany koszt inwestycji pozwala ocenić realność i opłacalność zamierzenia oraz stanowi bazę do opracowanie planu finansowego. Może stanowić narzędzie do ustalenia wartości nieruchomości budowlanych tzw. metodą odtworzeniową

Cenotwórczą - Poprawnie sporządzony kosztorys bazujący na dobrze wykonanym przedmiarze jest dla firm wykonawczych podstawą do ustalenia ceny na wykonanie robót budowlanych, za jakie jest w stanie ww. firma wykonać zamówienie

Ustalenie nakładów - Przed obliczeniem ceny danego zamówienia na realizacje robót budowlanych oprócz znajomości ilości danego typu robót ( co określamy przedmiarem sporządzonym na podstawie dokumentacji projektowej) konieczna jest znajomość nakładów rzeczowych (R, M i S) niezbędna do wykonania danej roboty wg określonej technologii. Tzn. ile czasu zajmie wykonanie danego typu robót robotnikom, maszynom i jaką ilość materiału potrzebujemy na wykonanie jdn. danego rodzaju robót.

Rozliczenie kosztów- Po zakończeniu znając ilość robót, nakłady i ceny możemy rozliczyć ilościowo wykonane zadanie

Podział kosztorysów ze względu na:

Stopień dokładności

- K. wstępne (szacunkowe, orientacyjne)

- K. zbiorcze( w Polsce określane ZZK –zbiorcze zestawienie kosztów, sporządzane m. wskaźnikową w fazie projektu podstawowego)

- K. szczegółowe – w fazie p. wykonawczego czy w trakcie realizacji robót

- Inwestorskie –sporządza zamawiający aby oszacować koszty wykonania robót

- Ofertowy –służy do uzgodnienia ceny obiektu lub robót budowlanych, sporządza wykonawca gdy staje do przetargu lub otrzymuje od inwestora propozycję złożenia oferty. W k. ofertowym są przedstawiane przewidywane koszty wykonania robót na określonych warunkach realizacyjnych, k. ofertowy sprawdzony i zatwierdzony przez zamawiającego stanowi integralną cz. umowy.

Przeznaczenie

Zamienny – opracowuje wykonawca gdy w trakcie realizacji nastąpiła zamiana technologii czy materiałów i stanowi podstawę do zmiany ceny na wykonanie robót jeśli jest następstwem zmian wprowadzonych przez inwestora.

Powykonawczy- sporządza wykonawca po wykonaniu robót w przypadku uwzględnienia w umowie takiej formy rozliczeń

Sporządzenie kosztorysu

Co? –określenie zadań rzeczowych

Dokumentacja projektowa,

Dane wyjściowe do kosztorysowania

Jakość wykonania

Jak? – technologia wykonania

Kolejność wykonania, Sposób wykonania, Rodzaj i typ sprzętu, Zasoby wykonawcy

Ile? – przedmiar robót, Projekt, Normatywy R, M i S oraz T

Ile za jednostkę robót ?-nakłady i cen, Dane o cenach, Dane o poziomie K_p i Z

Koszt całkowity?

cena jednostkowa — to suma kosztów bezpośredniej robocizny, materiałów i pracy sprzętu oraz kosztów pośrednich i zysku, wyliczoną na jednostkę przedmiarową robót podstawowych

jednostkowe nakłady rzeczowe — to nakłady rzeczowe robocizny, materiałów i sprzętu niezbędne do wykonania jednostki przedmiarowej roboty podstawowej;

katalogi nakładów rzeczowych — należy przez to rozumieć publikacje zawierające jednostkowe nakłady rzeczowe;

przedmiarze robót — należy przez to rozumieć opracowanie zawierające zestawienie przewidywanych do wykonania robót w kolejności technologicznej ich wykonania, wraz z ich szczegółowym opisem, miejscem wykonania lub wskazaniem podstaw ustalających szczegółowy opis, z wyliczeniem i zestawieniem ilości jednostek miar robót podstawowych oraz wskazaniem podstaw do ustalania cen jednostkowych robót lub jednostkowych nakładów rzeczowych;

Kosztorys inwestorski opracowuje się metodą kalkulacji uproszczonej polegającą na obliczeniu wartości kosztorysowej robót objętych przedmiarem robót jako sumy iloczynów ilości jednostek przedmiarowych robót podstawowych i ich cen jednostkowych bez podatku od towarów i usług, według wzoru:

W_k = ΣL x Cj

gdzie:

W_k — wartość kosztorysowa robót;

L — liczba jednostek przedmiarowanych robót;

Cj — cena jednostkowa roboty podstawowej.

Metodą uproszczoną można sporządzać kosztorysy:

Inwestorskie - w zamówieniach publicznych (tak stanowią przepisy)

Ofertowe - w przetargowych trybach zlecania robót, przy nieograniczonej konkurencji,

Zamienne - obejmujące roboty, dla których kosztorysy ofertowe opracowano metodą uproszczoną.

Nie należy sporządzać m. uproszczoną:

Ofertowych - przy ograniczonej konkurencji lub jej braku,

Powykonawczych, stanowiących podstawę ustalenia wynagrodzenia

Zamiennych obejmujących roboty, dla których kosztorysy ofertowe opracowano metodą szczegółową.

Kalkulacja szczegółowa ceny jednostkowej polega na określeniu wartości poszczególnych jednostkowych nakładów rzeczowych (kosztów bezpośrednich) oraz doliczeniu narzutów kosztów pośrednich i zysku, według wzoru:

C_j = Σn x c + K_pj + Z_j

gdzie:

C_j — cena jednostkowa określonej pozycji przedmiarowej;

n — jednostkowe nakłady rzeczowe: robocizny — n_r, materiałów — n_m, pracy sprzętu — n_s;

c — cena czynników produkcji: robocizny — C_r, ceny materiałów — C_m, ceny pracy sprzętu — C_s;

n x c — koszty bezpośrednie jednostki przedmiarowej robót, według wzoru:

n x c = (Σn_r x C_r + Σn_m x C_m + Σn_s x C_s)

K_pj — koszty pośrednie na jednostkę przedmiarową robót;

Z_j — zysk kalkulacyjny na jednostkę przedmiarową robót.

Koszty pośrednie ustala się za pomocą wskaźnika kosztów pośrednich, według wzoru:

W_kp x (R_j + S_j)

K_pj = ———————

100 %

gdzie:

K_pj — koszty pośrednie na jednostkę przedmiarową robót;

W_kp — wskaźnik narzutu kosztów pośrednich w %;

R_j — koszt robocizny na jednostkę przedmiarową robót;

S_j — koszt pracy sprzętu na jednostkę przedmiarową robót.

Zysk kalkulacyjny oblicza się jako iloczyn wskaźnika narzutu zysku i podstawy jego naliczania.

Planowane koszty robót budowlanych oblicza się metodą wskaźnikową, jako sum´ iloczynów wskaźnika cenowego i ilości jednostek odniesienia, według wzoru:

W_RB = Σ W_Ci x n_i

gdzie:

W_RB — wartość planowanych kosztów robót budowlanych;

W_Ci — wskaźnik cenowy i- tego składnika kosztów;

n_i — ilość jednostek odniesienia dla i- tego składnika kosztów.

Planowane koszty prac projektowych oblicza się jako iloczyn wskaźnika procentowego i planowanych kosztów robót budowlanych, według wzoru:

W_PP = W % x W_RB

gdzie:

W_PP — planowane koszty prac projektowych;

W_RB — planowane koszty robót budowlanych;

W % — wskaźnik procentowy.

Wartość współczynnika z tytułu transportu rusztowań na wysokość docelową oblicza się według wzoru:

W = 1 + k * n

gdzie oznaczają:

k - współczynnik za każdy 1m wysokości wnoszenia i znoszenia elementów i materiałów rusztowań, który przyjmuje się z tablicy 9918, po odjęciu jedności,

n - ilość metrów transportu pionowego.

Czas pracy rusztowań za okres wykonywania robót oblicza się wg wzoru:

C = N / (S * W)

gdzie:

C - czas pracy rusztowań za okres wykonywania robót w maszynogodzinach,

N - nakłady rzeczowe robocizny dla danego rodzaju roboty (robót), które przyjmuje się z kosztorysu,

s - skład zespołu roboczego dla danego rodzaju roboty (robót), który przyjmuje się z tablicy 9923,

w - współczynnik przestoju rusztowań wynikający z warunków atmosferycznych, organizacyjnych i technologicznych, który przyjmuje się z tablicy 9924.

Forma kosztorysu oraz zapis jego treści:

Karta tytułowa

Ogólna charakterystyka obiektu lub robót ujętych w kosztorysie

Przedmiar lub obmiar robót

Kalkulacje m. pełną lub uproszczoną

Tabela wartości elementów scalonych

Załączniki

Nakłady rzeczowe – def. – rodzaj i ilość środków produkcji niezbędnych do wytworzenia wg określonej technologii określonego produktu lub wykonania określonej roboty.

Rodzaje kosztów

Koszty własne – wyrażone w pieniądzu celowe zużycie środków produkcji( zużycie środków trawałych – amortyzacja , materiałów, usług itp.) oraz wynagrodzenie pracowników. Do kosztów zalicza się ponadto wydatki o charakterze niematerialnym ( odsetki bankowe, niektóre podatki obciążające koszty – podatek od płac, nieruchomości,czy składki na ubezpieczenia społeczne.

Ponadto do kosztów wchodzą koszty pośrednie: k. ogólne i k. zarządu.

Koszt bezpośredni robocizny - pracy wykonanej na placu budowy związanej bezpośrednio z realizacją robót,

Koszt nabycia materiałów – obejmuje koszty zakupu i transportu zewnętrznego materiałów oraz pozostałe koszty związane z ich zakupem i dostarczeniem na plac budowy lub do magazynu przedsiębiorstwa

Koszt pracy sprzętu oraz środków transportu technologicznego -

Koszty pośrednie

( związane z budową lub z firmą):

Koszty ogólne budowy: (obejmują wydatki bezpośrednio związane z organizacją, kierowaniem i ogólną obsługą procesów na placu budowy ( m.in.. koszt urządzenia placu budowy, eksploatacji i likwidacji budowy, płace personelu budowy, opłaty ubezpieczeniowe, koszty dozoru)

Koszty zarządu( płace personelu kierowniczego i biurowego przedsiębiorstwa, koszty administracyjne, biurowe, delegacje i inne wydatki wynikające z działalności firmy jako całości)

Koszty stałe: maja tą samą cechę w określonym okresie czasu i nie zależą od wielkości produkcji, np.. Koparka będąca własnością firmy – k. stałe to: amortyzacja, ubezpieczenie, k. przeglądów, konserwacji i stałej obsługi maszyny k. stale ponoszone przez firmę. W przeliczeniu na liczbę wykonanych jednostek produktu zależą od liczby ww. Im więcej wykonanych jednostek tym koszty jednostkowe spadają.

Koszty zmienne: maja tą samą cechę że zależą od wielkości produkcji np. koszt montażu 20 różnych okien jest 2 krotnie mniejszy od montażu 40 różnych okien o analogicznych proporcjach ilościowych. Całkowity koszt zmienny jest iloczynem liczby jednostek produkcji i kosztów jednostkowych ( koszty zmienne są takie same nie zależą od skali produkcji)

K. zależne od czasu – czas pracy maszyn a koszty stałe, ubezpieczenie, amortyzacja, dzierżawa, płace personelu

K. niezależne od czasu – np. koszty jednorazowe montażu i demontażu żurawia wieżowego, wykonanie dróg tymczasowych, przygotowanie zaplecza budowy

Zysk kalkulacyjny - Oblicza się jako iloczyn wskaźnika narzutu zysku i podstawy jego naliczania ( ustalona jest w założeniach wyjściowych do kosztorysowania)

ANALOGIA- można wykorzystać przy określaniu wartości dla pozycji kosztorysowych które mają zbliżone parametry do pozycji katalogowych. Dotyczy to np. robót dociepleniowych w których z roku na rok wzrasta liczba systemów docieplenia natomiast technologia wykonania jest podobna, zmieniają się tylko materiały.

Stosując analogię można przyjąć nakłady niezmienione lub częściowo skorygowane. Korekta zależy od różnicy w wykonaniu poszczególnych elementów systemu.

INTERPOLACJA - Polega na znalezieniu przybliżonej wartości funkcji wewnątrz przedziału gdy znamy wartości na końcach przedziału.

EKSTRAPOLACJA - Polega na znalezieniu podobnej wartości funkcji na zewnątrz przedziału gdy znamy wartości na końcach przedziału

Norma pracy wyrażona w postaci nakładów czasu pracy n_r ( nakładów robocizny) nazywana jest normą czasu, czyli łączny wydatek czasu pracy na wykonanie jednostki produktu, przy założeniach dot, wykonania_. N_c=n_c/i

Jeżeli w normie określa się nie nakład czasu pracy potrzebny do wykonania jednostki produktu N_c=n_c/i , lecz liczbę jednostek produkcji jaka powinna być wykonana w jednostce czasu to mówimy o normie wydajności lub normie wyrobu N_W=1/N_c

Pracochłonność oznacza wyrażone w rg( lub innych jednostkach) nakłady czasu pracy niezbędne do wykonania określonego zadania. W normach czasu określona jest pracochłonność wykonania jednostki produkcji, natomiast czas wykonania pracy (T_w) zależy od pracochłonności i liczby wykonawców. T_w= G/k

gdzie : G- pracochłonność,k- liczba wykonawców

Kalkulacja ceny robocizny kosztorysowej (R): Ustalenie wartości kosztorysowej robocizny jest możliwe po ustaleniu wcześniejszym Stawki ( ceny) za r-g pracy.

W skład ceny za r-g wchodzą:

Płaca zasadnicza wg grupy zaszeregowania

Premie regulaminowe,

Płace dodatkowe ( np. za kierowanie brygadą, dodatki funkcyjne, stażowe)

Płace uzupełniające ( np. wynagrodzenie za urlop, za nieobecności w pracy, zasiłki chorobowe, nierefundowane przez ZUS, odprawy emerytalne, nagrody jubileuszowe)

Obligatoryjne obciązenia płac ( ZUS, Fundusz pracy I inne)

Odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych

Suma tych kosztów w przeliczeniu na godzinę stanowi stawkę godzinową przyjmowaną w kosztorysie.

Godzinową stawkę robocizny można ustalić:

Kalkulacji własnej wykonawcy

Publikowanych informacji o danych rynkowych

Negocjacji stawki miedzy stronami