Zjazdy: Niedziela 13-13:30 ; Czwartek 16 – 16:45 p. 1759 lub s. 203
Zdolność do czynności prawnej – możliwość własnym działaniem nabywania praw i zaciągania zobowiązań. Wpływa na zdolność do czynności prawnej mają dwie rzeczy: wiek i kwestia ubezwłasnowolnienia; pełną zdolność do czynności prawnej ma osoba pełnoletnia : art. 10.1. KC ; termin ukończenia pełnoletności : art. 112; wyjątkiem jest kobieta, która ukończyła 16 rok życia i wyszła za mąż, uprzednio uzyskując zgodę sądu rodzinnego, nawet jeśli dojdzie do unieważnienia małżeństwa, kobieta nie traci przywileju pełnoletniości.
Osoby małoletnie (poniżej lat 18) : do 13 lat nie posiada się zdolności do czynności prawnej; pomiędzy 13-18 osoby mają ograniczoną zdolność do czynności prawnej); pełna zdolność do czynności prawnej od 18 roku życia (kobiety od 16 l)
Ubezwłasnowolnienie służy trosce o majątek osoby chorej, która z przyczyn określonych w ustawie (art. 13 i 16 KC) nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem lub potrzebuje pomocy do prowadzenia spraw życia codziennego.
Rodzaje ubezwłasnowolnienia:
- całkowite : jest uregulowane w art. 13 KC dot. Osoby, która ukończyła 13 lat, a przyczyna tego ubezwłasnowolnienia jest choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy, lub inny rodzaj zaburzeń psychicznych : alkoholizm, narkomania, lekomania, choroby wieku starszego np. Parkinson . Podstawą do ubezwłasnowolnienia jest niemożność kierowania własnym postępowaniem. Takiej osobie ustala się opiekuna.
- częściowe: jest uregulowane w art. 16. Dotyczy osób pełnoletnich a przyczyna tego ubezwłasnowolnienia jest choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy, lub inny rodzaj zaburzeń psychicznych : alkoholizm, narkomania, lekomania, choroby wieku starszego np. Parkinson oraz osoba potrzebuje pomocy w sprawach wyższej wagi, aniżeli życia codziennego. Taka osoba ma ustanawianego kuratora.
Postępowanie o ubezwłasnowolnienie:
Decyduje o tym sąd okręgowy, właściwy dla miejsca zamieszkania, dokonuje się tego w postępowaniu nieprocesowym, zawsze przeprowadzany jest dowód z opinii psychiatry.
Wniosek o ubezwłasnowolnienie może złożyć: małżonek, krewni w linii prostej, przedstawiciel ustawowy, krewni z linii bocznej (rodzeństwo). Można go złożyć w każdym czasie, w trakcie postępowania o ubezwłasnowolnienie, sąd może przydzielić osobie, co do której toczy się postępowanie może przydzielić doradcę tymczasowej. Jeżeli sąd ustanowi takiego doradcę, osoba której został on przyznany traci część zdolności do czynności prawnych. Art. 548 KPC. Postanowienie o ubezwłasnowolnieniu ma charakter konstytutywny, jest skuteczne z momentem uprawomocnienia. Jest ono wydawane bezterminowo. Istnieje możliwość uchylenia tego ubezwłasnowolnienia.
Skutki ubezwłasnowolnienia:
- częściowego: ograniczona zdolność do czynności prawnych, ustanowienie kurateli, nie może zostać prokurentem (szczególnym pełnomocnikiem) (art. 109 2 2)
- całkowitego: pozbawienie zdolności do czynności prawnych, ustanowienie opieki ( chyba, że ubezwłasnowolniony pozostaje pod władzą rodziców), zakaz zawierania małżeństwa art. 11 Kodeksu Rodzinnego), zakaz bycia pełnomocnikiem (jakimkolwiek)
Możliwości ubezwłasnowolnionej:
- może dokonywać działalności kulturalnej i artystycznej, ale czynności związane z prawami autorskimi wykonuje przedstawiciel
Brak zdolności do czynności prawnej:
- małoletni do 13 roku życia
- osoby ubezwłasnowolnione całkowicie
Zawsze w ich imieniu działa przedstawiciel ustawowy (dla małoletnich rodzice lub opiekun prawny, lub opiekun dla osoby ubezwłasnowolnionej)
Czynności prawne dokonane przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnej są nieważne art. 14 KC Umowy, które są zawierane z konieczności życia codziennego, stają się ważne w momencie wykonania (np. przejazd autobusem po uprzednim skasowaniu biletu )
Ograniczona zdolność do czynności prawnej:
- pomiędzy 13-18 rokiem życia (przedstawiciel: rodzice lub opiekun prawny)
- ubezwłasnowolnieni częściowo (przedstawiciel: kurator)
- osoby, które mają ustanowionego doradcę tymczasowego (przedstawiciel: doradca tymczasowy)
Nie mogą dokonywać czynności w których wymagana jest pełna zdolność do czynności prawnej ( sporządzenie i odwołanie testamentu, przysposobienie dziecka).
Osoby te mogą zawrzeć czynności zobowiązujące i rozporządzające mogą zostać dokonane za zgodą przedstawiciela ustawowego.
Zgoda przedstawiciela ustawowego to jednostronne oświadczenie woli. Musi być w takiej formie jakie jest wymagane do czynności prawnych np. akt notarialny. Zgoda przedstawiciela musi być najpóźniej podczas zawierania umowy. W przypadku umowy, zgoda może być udzielona po zawarciu tej umowy (jest to forma potwierdzenia) art. 18 1 . W czasie pomiędzy zawarciem umowy, a potwierdzeniem przez przedstawiciela jest bezskuteczność zawieszona. ( czynność prawna niezupełna lub kulejąca - negotium claudicans). Można wyznaczyć termin na wyrażenie tej zgody, jeżeli po upływie tego terminu zgoda nie zostanie wyrażona umowa staje się bezwzględnie nieważna.
Osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnej ma zdolność procesową w sprawach w których może działać sama.
Pełna zdolność do czynności prawnej:
- osoby dorosłe, nieubezwłasnowolnione
Mogą dokonywać wszelkich czynności prawnych w świetle prawa cywilnego, karnego, mogą być również przedstawicielami.
1.U Mateusza 25 l stwierdzono schizofrenię pierwszego typu, objawy są słabe. Ojciec Mateusza jest schizofrenikiem i jest całkowicie ubezwłasnowolniony, bo marnotrawił majątek. Natomiast Mateusz po stwierdzeniu choroby, Mateusz leczył się przez 2 miesiące w prywatnej klinice, i opuścił ją na żądanie i regularnie zażywa leki i odwiedza lekarzy. Do tej pory był prezesem spółki i zarabiał dużo pieniędzy, zrezygnował z pracy i postanowił, że będzie żył z oszczędności i poświęci się pracy w fundacji. Wniosek wniosła Matka i motywuje to niekontrolowaniem jego działań i zasugerowała możliwość roztrwonienia majątku. Wniosek popiera narzeczona i wnosi o całkowite ubezwłasnowolnienie.
Odp. Wniosek narzeczonej zostanie odrzucony. Powołuje się biegłego psychiatrę, który stwierdzi faktyczną schizofrenię. Można wniosek oddalić lub częściowo ubezwłasnowolnić .
2.Ubezwłasnowolnia częściowo Marlena przyrzekła nagrodę 10 tys. Zł za informację o jej synu 29l. W tym czasie kurator był za granicą.
Odp. Oddala się wniosek.
3. Jadzia jest w 4 m-cu ciąży poddano ją operacji usunięcia woreczka żółciowego. W trakcie zabiegu zarażono ja żółtaczką podobnie, jak dziecko. Jakich roszczeń może się domagać Jadzia, a jakich dziecko?
Odp. Jadzia może domagać się zadośćuczynienia i odszkodowania ( za szkodę ). Może wnieść wniosek o rentę. Dziecko może domagać się tego samego, pod warunkiem, że urodzi się żywe.
Przepisy od 33 -43 KC.