Podstawowe pojęcia ekonomiczne
Ekonomia - to nauka zajmująca się zachowaniem podmiotów gospodarczych w dziedzinie wykorzystania ograniczonych środków, które mogą być w rozmaity sposób zastosowane w sferze produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji.
Jednym z podstawowych pojęć ekonomii jest rzadkość. Już dzieci odkrywają pewnego dnia, że nie można mieć wszystkiego równocześnie. Wszyscy przez całe życie muszą dokonywać różnych wyborów. Każda firma musi także selekcjonować wydatki, ponieważ, nie może posiadać wszystkiego. Konieczność wyboru dotyczy również rządu; nie może on bowiem osiągnąć jednocześnie wszystkich celów gospodarczych. Żaden człowiek (ani też żadne społeczeństwo) nie może posiadać wszystkich rzeczy, które chciałby mieć, po prostu dlatego że nie wystarczyłoby wszystkiego dla wszystkich. Wynika to z ograniczoności (rzadkości) zasobów, to znaczy rzeczy potrzebnych do wytwarzania dóbr i usług niezbędnych do zaspokojenia tych pragnień. Kiedy wszystkie zasoby są w pełni wykorzystane, to nic więcej nie da się wyprodukować. Innymi słowy, jeśli zasoby danego kraju (siła robocza, fabryki, gospodarstwa rolne itd.) zostaną w pełni wykorzystane, jedynym sposobem, aby kraj ten mógł zwiększyć produkcję jakiegoś wyrobu będzie zmniejszenie produkcji czegoś innego. Dotyczy to każdego kraju, nawet tych bardzo bogatych.
Niemal wszystko jest rzadkie: żadna ilość dóbr nie jest w stanie całkowicie usatysfakcjonować społeczeństwa, bez względu na stopień zamożności każdy chce mieć więcej. Ekonomia nazywa ten stan nieograniczonością potrzeb ludzkich. Przedmiot zainteresowania ekonomii częściowo pokrywa się z zagadnieniami badanymi w ramach innych nauk społecznych, ale ekonomia zajmuje się głównie relacjami zachodzącymi między kupującym, a sprzedającym oraz analizą rynku.
Ekonomia jest jedyną nauką, która bada związki i współzależności zachodzące w całej gospodarce narodowej w celu ustalenia warunków racjonalnej alokacji środków i maksymalizowania korzyści podmiotów gospodarczych.
Ponieważ wszystkiego nie starczyłoby dla wszystkich, wszyscy - każdy człowiek, przedsiębiorstwo lub rząd - muszą dokonywać wyborów spośród tego, co chcieliby posiadać. Tak więc powinniśmy starać się postępować gospodarnie, aby uzyskać jak najwięcej z tego, czym dysponujemy. Pole wyboru ograniczone jest przez nasz dochód, majątek oraz możliwość pożyczania pieniędzy. Dochody osobiste, oszczędności oraz możliwości pożyczania ograniczają zarówno pojedynczych ludzi, jak i rodziny. Przedsiębiorstwa ograniczone są wielkością swoich zysków, oszczędnościami oraz zdolnościami zaciągania kredytu, a rządy - możliwościami nakładania podatków i uzyskiwania pożyczek.
Tradycyjnie ekonomię dzieli się na mikroekonomię (microeconomics), która zajmuje się zachowaniem indywidualnego konsumenta, przedsiębiorcy, handlowca, rolnika oraz makroekonomię (macroeconomics), która skupia swoją uwagę na badaniu takich wielkości jak całkowity dochód gospodarki, odsetek osób zatrudnionych, przepływ kapitału.
Pod pojęciem ekonomii pozytywnej rozumie się stwierdzenia będące naukowym i obiektywnym wyjaśnieniem funkcjonowania gospodarki (na przykład do ekonomii pozytywnej należy stwierdzenie "Dwukrotne zwiększenie opodatkowania wyrobów tytoniowych spowoduje spadek ich konsumpcji"), natomiast sądy ekonomiczne oparte na subiektywnym systemie wartościowania określane są mianem ekonomii normatywnej (przykładowo "Rząd polski powinien prowadzić politykę mającą na celu obniżenie poziomu konsumpcji wyrobów tytoniowych").
Czym zajmuje się ekonomia?
Nowoczesna ekonomia jako odrębna nauka powstała w XVIII wieku. Wtedy właśnie ekonomiści opracowali metody badania oraz sposoby wyjaśniania, jak ludzie, firmy oraz narody wykorzystują dostępne im zasoby. Wielkie firmy zatrudniają ekonomistów analizujących prowadzoną przez nie działalność gospodarczą. Każdy rząd również zatrudnia ekonomistów do badania problemów związanych z całą gospodarką oraz jej poszczególnymi działami.
Dzisiaj ekonomiści, uwzględniając oddziaływanie handlu zagranicznego i wzajemne powiązania gospodarcze na świecie, wyróżniają również dodatkowo, jako działy ekonomii, międzynarodowe stosunki gospodarcze (international economics) - zajmujące się uwzględnieniem wpływu międzynarodowej wymiany handlowej na gospodarkę państwa oraz gospodarkę światową (global economics) - dział ekonomii zajmujący się gospodarką całego świata jako jednego organizmu.
Modelem ekonomicznym nazywamy każde uproszczone twierdzenie, diagram lub wzór, którym posługujemy się, aby zrozumieć zdarzenia ekonomiczne.
W wielu wypadkach przy rozwiązywaniu problemów ekonomicznych trzeba wyjść poza model, szczególnie, gdy dotyczą one kwestii społecznych. Rozwiązanie takich problemów wymaga bowiem uwzględnienia opinii różnych środowisk, pewnych opcji politycznych oraz wartości etycznych.
Proces gospodarowania
Proces gospodarowania przebiega w czterech etapach:
Wytwarzanie (produkcja) odbywa się w przedsiębiorstwie. Celem jest wyprodukowanie dobra ekonomicznego. Mówi się, że ten etap jest najważniejszy.
Wymiana (handel) odbywa się na rynku. Składniki wymiany:
towar
usługa
praca
kapitał
Podział - w przeciwieństwie dom wytwarzania, wymiany i spożycia, najtrudniejsze do zanalizowania. Trzy główne miejsca lub rodzaje podziału:
pierwotny - w przedsiębiorstwie, podział wytworzonego dobra ekonomicznego na:
płacę należną pracownikom
wartość dla pracodawcy
wtórny - drugie miejsce podziału poprzez budżet do wspólnej kasy (podatki)
ostateczny - dzieli wartość na spożycie w gospodarstwie domowym i na inwestycje w przedsiębiorstwie
Spożycie (konsumpcja) - odbywa się w gospodarstwie domowym. Jest to wykorzystanie wcześniej wytworzonego dobra ekonomicznego.
Podstawowym zjawiskiem, które bada ekonomia, jest problem ekonomiczny.
Problem ekonomiczny polega na tym, że rzadkim środkom (zasobom) towarzyszą nieograniczone pragnienia i potrzeby. Innymi słowy, nasze potrzeby zawsze przekraczają możliwości produkcyjne. Z powyższej definicji można wyodrębnić podstawowe pojęcia ekonomiczne.
Rzadkie środki - ekonomia twierdzi, że czynniki produkcji (praca, ziemia, kapitał) są rzadkie, to znaczy ich podaż jest ograniczona. z tego też powodu muszą być używane w różnych kombinacjach - mówimy tu o alternatywnych zastosowaniach.
Nieograniczone potrzeby - rzadkim środkom przeciwwstawiane są nieograniczone cele - nasze pragnienia i potrzeby, które nie mogą być w całości zaspokojone.
Ekonomia bada więc ludzkie zachowania. ponieważ są one nieprzewidywalne, a jedynie prawdopodobne, ekonomia jest skazana na budowanie uproszczonych modeli, zajmując się prawdopodobieństwem wystąpienia danego zjawiska czy średnimi wartościami.
Zasoby czyli czynniki produkcji to praca, ziemia i kapitał. W nowoczesnym modelu jako osobny zasób wymienia się także przedsiębiorczość.
Ziemia to inaczej zasoby naturalne. To nie tylko grunty, ale i woda, zasoby mineralne, roślinność.
Kapitał jest zasobem przetworzonym. Obejmuje wszelkiego typu maszyny i narzędzia oraz inne środki, których kombinacja z ziemią i pracą pozwala na wytworzenie określonych dóbr ekonomicznych.
Praca jest zasobem ludzkim, niezbędnym do wytworzenia dóbr. Im większa specjalizacja pracy i im wyższe wymagane umiejętności, tym wkład pracy w wytworzenie dobra jest większy.
Przedsiębiorczość jest również zasobem ludzkim. Jest to umiejętność organizacji czynników produkcji, zapewniającej optymalne wytworzenie danego dobra.
marketing to działalność mająca na celu wynajdowanie, pobudzanie i zaspokajanie potrzeb podmiotów gospodarczych. Określeniem "marketing" nazywa się też dziedzinę wiedzy analizującą wspomnianą działalność.
W ramach marketingu możemy wyróżnić wiele zagadnień, takich jak:
? odnajdowanie i ocenianie możliwości rynkowych, prowadzących do zaspokojenia potrzeb określonych odbiorców (nabywców) oraz dokładne ustalenie tych potrzeb
? opracowywanie w oparciu o tę wiedzę produktu oraz strategii jego dystrybucji
? przygotowanie odpowiedniej strategii ceny i promocji
? reklama i informacja o produkcie, jak np. marketing wirusowy, product placement
Inflacja ? zjawisko monetarne wywołane szybszym przyrostem ilości pieniądza niż produkcji (obniżanie się siły nabywczej pieniądza). Na rynku obserwowana jest jako długotrwały wzrost średniego poziomu cen określonego koszyka dóbr. W praktyce inflacja na rynku konsumpcyjnym jest inna niż inflacja na rynku zaopatrzeniowym i nieco inaczej wpływa na kondycję gospodarki. Przeciwieństwem inflacji jest deflacja.
Prawo popytu i podaży, podstawowe prawo ekonomiczne regulujące działanie mechanizmu rynkowego, określające wzajemne zależności pomiędzy wielkością popytu, wielkością podaży, a poziomem ceny towaru.
Popyt, ilość towaru, którą nabywcy są skłonni kupić w określonym czasie przy ustalonej cenie. Przy niezmienności innych warunków rynkowych wzrost ceny powoduje zmniejszenie wielkości popytu, a obniżka ceny wywołuje wzrost wielkości popytu.
Podaż, ilość towaru, którą dostawcy są skłonni dostarczyć na rynek w określonym czasie. Przy niezmienności innych warunków rynkowych wzrostowi ceny towaru towarzyszy wzrost podaży, a obniżaniu się ceny - spadek wielkości podaży.
Konkurencja (z łaciny concurrentia ? współzawodnictwo) proces, w którym uczestnicy rynku dążą do realizacji swoich interesów poprzez przedstawienie jak najkorzystniejszej oferty, w skład której wchodzi nie tylko cena, ale także np. jakość wyrobu, serwis gwarancyjny i pogwarancyjny. Kupujący konkurują, chcąc zdobyć ograniczoną ilość dóbr na rynku, natomiast sprzedający walczą o pieniądze kupujących.
Bezrobocie, zjawisko gospodarcze polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy i poszukujących jej nie znajduje zatrudnienia.
Jego miarą jest stopa bezrobocia, będąca relacją liczby zarejestrowanych bezrobotnych do zasobu siły roboczej lub do liczby ludności w wieku produkcyjnym (16-65 lat mężczyźni i 16-60 lat kobiety).
bezrobocie strukturalne, związane z ograniczeniem produkcji lub zanikaniem pewnych dziedzin działalności gospodarczej, w związku z czym powstaje nadmiar pracowników reprezentujących określone zawody,
bezrobocie koniunkturalne (koniunktura), powstaje w wyniku zmniejszenia się popytu globalnego w fazie załamania gospodarczego (cykl gospodarczy).
bezrobocie sezonowe to rodzaj bezrobocia, który jest uwarunkowane porą roku i związanymi nią zmianami pogodowymi, wegetacji roślin itp. Występuje w zakładach pracy sezonowej. np.: w budownictwie, rolnictwie i innych. Sezonowy charakter ma również bezrobocie absolwentów, których wejście na rynek pracy dokonuje się stopniowo i jest związane z terminem zakończenia nauki w szkołach.
bezrobocie utajone- ukryte; bezrobocie nie objęte statystyką; w gospodarce socjalistycznej występuje w postaci nadzatrudnienia; w krajach rozwiniętych jest wynikiem zachowań tych ludzi, którzy zrezygnowali z poszukiwania pracy z powodu beznadziejności swoich usiłowań;
:
bezrobocie naturalne- kiedy rynek pracy znajduje się w stanie trwałej równowagi długookresowej to gospodarka znajduje się w sytuacji pełnego zatrudnienia.
Stan pełnego zatrudnienia nie może oznaczać zatrudnienia 100% siły roboczej, zasobów zatrudnienia wszystkich aktywnych zawodowo.
Ludzie chorują, zmieniają pracę, poszukują korzystniejszych ofert pracy, przenoszą się do innych miejscowości ? i dlatego w stanie pełnego zatrudnienia występuje bezrobocie. Ten rodzaj bezrobocia określa się jako bezrobocie naturalne.
Jeśli weźmiemy pod uwagę rynek klasyczny, to właśnie na tym klasycznym stanie równowaga, występujące bezrobocie jest bezrobociem naturalnym.
Jeżeli weźmiemy współczesny rynek, taki, który kształtuje się w krajach kapitalistycznych: USA, FRANCJA, MEKSYK to ten rynek znajduje się w równowadze w długim okresie, czyli bezrobocie naturalne będzie dotyczyło długiego okresu.
W krótkim okresie tylko część ogólnego bezrobocia będzie bezrobociem naturalnym. Część należy zaliczyć do bezrobocia strukturalnego, część do klasycznego a część do cyklicznego.
Bezrobocie naturalne jest całkowicie bezrobociem dobrowolnym.
Budżet państwa, plan finansowy państwa, zestawienie prognozowanych na następny rok budżetowy dochodów i wydatków rządowych, sporządzone przez rząd (projekt budżetu) i zatwierdzone (po wprowadzeniu ewentualnych poprawek) przez parlament, najczęściej w formie ustawy budżetowej.
Budżet państwa może być zrównoważony (gdy kwoty dochodów i wydatków są sobie równe) lub niezrównoważony. W tym drugim przypadku może mieć miejsce deficyt budżetowy lub nadwyżka budżetowa. Budżet państwa musi zawierać także określenie sposobów pokrycia deficytu lub rozdysponowania nadwyżki. Charakter i wewnętrzna struktura budżetu państwa jest wyrazem kompromisu pomiędzy ścierającymi się interesami gospodarczymi i politycznymi.
Deficyt budżetowy, niedobór dochodów budżetu państwa w stosunku do jego wydatków (inaczej - nadwyżka wydatków nad dochodami). Źródłami finansowania deficytu budżetowego mogą być kredyty bankowe udzielane przez bank centralny, emisja papierów wartościowych (obligacji, weksli, bonów skarbowych), podwyższenie stopy podatkowej, a w ostateczności dodatkowa emisja pieniądza.
Nadwyżka budżetowa, dodatnia różnica pomiędzy wpływami budżetu państwa gromadzonymi głównie z podatków i innych opłat o podobnym charakterze (np. opłaty celne), uzupełnianymi okresowo pożyczkami wewnętrznymi (np. w drodze emisji obligacji) i zewnętrznymi, a jego wydatkami związanymi głównie z koniecznością finansowania tzw. sfery budżetowej oraz zabezpieczenia obsługi zadłużenia wewnętrznego i
Prywatyzacja ? akt przekazania prywatnemu właścicielowi państwowego mienia. Prywatyzacja może się odbywać przez uwłaszczenie lub sprzedaż.
Przeciwieństwem prywatyzacji jest nacjonalizacja.
Euro (znak: ?, : EUR) ? waluta wprowadzona w 13 krajach należących do Unii Europejskiej w miejsce walut narodowych.
Początkowo waluta ta była tylko międzybankową walutą rozliczeniową i nie znajdowała się w normalnym obiegu. 1 stycznia 2002 r. nastąpiło zastąpienie walut państw członkowskich Strefy euro monetami i banknotami euro, co było największą przeprowadzoną dotąd na świecie jednorazową operacją walutową. Cała akcja wymiany walut zakończyła się 1 lipca 2002 roku, kiedy to waluty narodowe państw Strefy euro zostały całkowicie wycofane. Kursy między walutami narodowymi, które miało zastąpić euro zostały zamrożone 1 stycznia 1999.
Unia Europejska (oficjalny skrót w Polsce: UE) ? gospodarczo-polityczny związek dwudziestu siedmiu demokratycznych krajów europejskich, będący efektem wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej, będąc zarazem największą, najprężniejszą i unikatową organizacją tego typu na świecie.
Od 2004 Polska zintegrowała się z Unią Europejską. 1 stycznia 2007r. powiększając się o Bułgarię i Rumunię Unia Europejska składa się z 27 państw członkowskich, jest zamieszkiwana przez 495 milionów osób.
Obecna Unia Europejska nie ma osobowości prawnej. Podstawę do jej funkcjonowania stanowi traktat z Maastricht, zwany też Traktatem o Unii Europejskiej.
Ekonomia-nauka o tym jak społeczeństwo wykorzystuje ograniczone zasoby do produkcji różnego rodzaju dóbr, usług, nauka o podziale pomiędzy różne grupy społeczne; podziale dóbr i osób;
Problemy Ekonomi: - ograniczone zasoby;
Mikroekonomia - zajmuje się badaniem wyników gospodarki, dąży ona do zrozumienia zasad działania konkretnych struktur rentowych np.: rynek samochodowy, rynek pracy
Makroekonomia - badanie gospodarki jako całości, gospodarka dużej skali, ogólny obraz całej gospodarki np.: bezrobocie w skali całego kraju
Problemy ekonomiczne(rozwiązywane przez gospodarkę): -co ma być wytwarzane w danej gospodarce(jakie to są dobra w jakiej ilości mają być dostarczane), -w jaki sposób należy wytwarzać te dobra (jakie surowce, techniki, materiały), -dla kogo mają być te dobra i usługi wytwarzane
Niezbędne nakłady - czynniki produkcji: -ziemia i zasoby-grunty rolne, budowlane, dobra mineralne; -praca-usługa produkcyjna świadczona przez ludzi, liczba roboczogodzin, które są niezbędne do wytworzenia dóbr i usług; -kapitał i technologie-dobra zainwestowane, które są wykorzystywane w procesie produkcyjnym i mogą być one liczone wartością lub ilością zaangażowanego kapitału, liczone na dany moment, technologie - społeczna wiedza na temat metod i sposobów produkcji;
Produkcja - proces wytwarzania różnego rodzaju dóbr i usług mających na celu zaspokojenie potrzeb społecznych
Dobra inwestycyjne(kapitałowe)- dobra, których okres użytkowania jest dłuższy niż 1 rok i nie zużywa się w ciągu jednego cyklu produkcyjnego, dobra służące dalszej produkcji np. maszyny
Dobra konsumpcyjne - wszystkie inne
Dobra finalne - przeznaczone do ostatecznego odbiorcy
Dobra pośrednie-nie zaspokajają potrzeb społecznych, znajdują się w trakcie 1 cyklu produkcyjnego np.: surowiec
Zasada racjonalności działania-polega na wyborze takiego najlepszego wariantu działania, możliwość konkurencji, zastępowanie czymś innym
Działalność gospodarcza-racjonalne rozwiązanie to w efekcie dążenie do minimalizacji ryzyka nie osiągnięcia założonego celu
Ekonomia pozytywna-zajmuje się opisaniem faktów, okoliczności i wzajemnych zależności występujących w gospodarce.
Ekonomia normatywna-mówi o tym jak np.: powinien być zbudowany system gospodarczy
Eksperymenty kontrolowane-występuje wtedy gdy wszystkie inne elementy poza badanym
Prawa ekonomiczne-stałe powtarzające się relacje pomiędzy określonymi zjawiskami ekonomicznymi poznawanie tych praw wymaga obserwacji zjawisk rzeczywistych i różnego rodzaju procesów w gospodarce.
Cele mające zagwarantować efektywność gospodarki:
-produkcja-podstawowym miernikiem sukcesu gospodarczego jest poziom określonej produkcji dóbr i usług;
-zatrudnienie-jak największe, stabilne, ograniczony poziom bezrobocia; -ceny - stabilne, swobodna gra rynkowa, wykorzystywanie elementów popytu i podaży w celu ustalenia cen rynkowych; -stopa inflacji - mianowana wskaźnikiem cen konsumpcyjnych tzw. CPI -wskaźnik mierzy koszt pewnego ustalonego koszyka dóbr zawierającego takie pozycje jak: wydatki na mieszkanie, żywność, odzież, opiekę lekarską
st. Inflacji=[(CPItegoroczne-CPIzeszłoroczne)/CPIzeszłoroczne]*100%; -osiągnięcie równowagi- między eksportem i importem stabilny kurs waluty.
Narzędzia efektywnej gospodarki: -polityka fiskalna - podatki; -polityka pieniężna - kontrola podaży pieniądza na rynku; -polityka dochodowa - polegająca na swobodzie kształtowania się płac i cen; - stosunki międzynarodowe
Gospodarka Rynkowa: 1. Gospodarka nakazowa-alokacja zasobów określona jest przez państwo, które nakazuje przedsiębiorstwom stosowanie się do przyjętych planów gospodarczych.
Mechanizm rynkowy jest formą organizacji gospodarczej w której indywidualni konsumenci i przedsiębiorstwa za pośrednictwem rynków współdziałają w procesie rozwiązywania 3 podstawowych problemów rynkowych.
Rynek - obszar ekonomiczny o ukształtowanej formie i strukturze
Popyt rynkowy - ekonomiczne uzasadnienie zapotrzebowania na różnego rodzaju dobra i usługi Rynkowy popyt konsumpcyjny -ilość dóbr i usług jaką konsumenci chcą i są w stanie w danych czasach nabyć
Krzywa popytu-stanowi graficzny obraz ilości dóbr lub usług jaką nabywcy chcą i są w stanie nabyć w danym okresie czasu przy różnym poziomie cen i stałości(wraz ze wzrostem ceny popyt maleje) C- punkt wielkość popytu jest równa wielkości podaży przy takiej ilości i cenie jaką chcą kupić nabywcy i ilość jaką chcą sprzedać producenci jest równa
Czynniki kształtujące popyt (determinanty popytu): cena danego dobra lub usługi; dochód ludności; ceny dóbr: komplementarnych-wzajemnie się uzupełniają np. benzyna i samochód substytucyjnych- zastępowane; gusty, preferencje i upodobania konsumentów, oczekiwanie co do wielkości stóp procentowych; co do poziomu dóbr komp. I substy. Co do przyszłych dochodów, określenie liczby gospodarstw domowych.
Podaż - to ekonomicznie uzasadniona oferta sprzedaży (określenie ilości dóbr i usług jaką sprzedawcy chcą i są w stanie wytworzyć w danym okresie)
Krzywa podaży - określa zależność pomiędzy ceną danego dobra a tą jego ilością jaką są w stanie dostarczyć jego sprzedawcy
Czynniki podaży: (determinanty) cena danego dobra lub usług, ceny dóbr pośrednich, subsydia i dotacje, warunki atmosferyczne
Rodzaje rynków ze względu na konkurencję
Konkurencja doskonała-wiele firm-łatwe wejści na rynek produkt homogeniczny
Konkurencja monopolistyczna-wiele firm-względnie łatwe wej.-zróżnic. Produkty
Oligopol-kilka firm trudne wejście na rynek-produkt standardowy albo zróżnicowa
Czysty monopol - jedna firma-zablokowane wejście na rynek-jeden produkt
Wady rynków konkurencyjnych: ułomność rynków - brak doskonałej konkurencji - efekty zewnętrzne; rynek efektywny ale rozkład dochodów nieefektywny; koszty produkcji nie są ponoszone przez producentów; rozwój produkcji nie pożądanej; poliferacja produktów(zbyt wiele); brak produkcji dóbr publicznych
Efekty zewnętrzne - działanie wywierające dobry lub zły wpływ na sytuację stron, strony nie płacą za efekty pozytywne i nie wynagradzane są im straty wynikające z działań negatywnych (prywatne koszty lub korzyści nie są równe kosztom lub korzyściom społecznym)
Dobra prywatne - charakteryzują się dużą podzielnością, nabywane są one przez indywidualnych odbiorców czy konsumentów (rywalizacja o te dobra)
Dobra publiczne - dobra nie podzielne , nie obserwujemy rywalizacji, dobra dostępne dla wszystkich
Gospodarstwa kreują popyt Domowe zgłaszają podaż na pracę ustala się cena Przedsiębiorstwa-kreują podaż ustala się cena, zgłaszają popyt na pracę
MODEL PRZEPŁYWÓW W GOSPODARCE:
®Rynek czynników Űgospodarstwo domowe Ű rynek dóbr Ű przedsiębiorstwa
wew.: praca ziemia kapitał Ű dobra i usługi Ű dobra i usługi Ű zasoby
zew.: dochód pieniężny Ű wydatki konsumpcyjne Ű dochód Ű koszty
krąg zewnętrzny odzwierciedla odpowiadające przepływom zasobów rzeczowych przepływy pieniężne krąg wewnętrzny obrazuje przepływy zasobów rzeczowych
Pomiary aktywności gospodarczej danego kraju: mierzenie strumienia 1. wydatków, 2. dochodów, 3. Produktów
Produkt krajowy brutto - wartość pieniężna wszystkich dóbr i usług jakie wytwarza się na terenie danego kraju przy użyciu swoich zasobów w określonym czasie dobra finalne
Całkowita wartość na wyjściu - całkowita wartość na wejściu = wartość dodane
Wartość dodana jest określona jako przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji
Wady PKB: nie uwzględnia dóbr i usług które nie trafiają na rynek, nie uwzględnia degradacji środowiska, nie uwzględnia czasu wolnego
Inwestycje - zakupy różnego rodzaju dóbr kapitałowych lub inwestycyjny dokonanych przez przedsiębiorstwo Oszczędność - część dochodu która nie zostaje wydana na zakup dóbr i usług Zapasy - dobra które utrzymywane przez przedsiębiorstwa na potrzeby przyszłej produkcji lub sprzedaży
Model równowagi w warunkach gospodarki zamkniętej bez udziału państwa
Y=C+I C-wydatki konsumpcyjne; I-wydatki na dobra inwestycyjne PKB=Y
S-oszczędności Y=C+S; S=Y-C; Y=C+S=C+I; S=I
Model gospodarki zamkniętej z udziałem państwa:
Dopływy do rządu: podatki bezpośrednie i pośrednie, wydatki rządowe: dobra i usługi, płatności transferowe
Eksport - dobra które zostały wytworzone w danym kraju a następnie są sprzedane poza jego granice
Import - stanowią go dobra które produkowane są za granicą i tam nabywane na potrzeby gospodarki krajowej
Produkt narodowy brutto PNB + PKB + dochód netto z tytułu własności za granicą
PNN - dochód narodowy = PNB w cenach czynników wytwórczych - amortyzacja
Amortyzacja - nazywana inaczej zużyciem kapitału trwałego .
Realny PNB PNB = PKB + dochód netto z tytułu własności za granicą
-w ujęciu nominalnym mierzy się w cenach bieżących to jest takich gdy osiągano składające się na PKB lub PNB dochody
-w ujęciu realnym koryguje nominalny PKB lub PNB o inflację (wyraża go w cenach istniejących w pewnym okresie