OGÓLNE I PODSTAWOWE

Rachunkowość – usługa, której zadaniem jest zapewnienie jakościowej informacji

o jednostkach gospodarczych.

Jest to przede wszystkim informacja finansowa, która ma być przydatna w podejmowaniu decyzji ekonomicznych.

Podstawowa funkcja rachunkowości – funkcja informacyjna, kontrolna, sprawozdawcza.

Ustawa o rachunkowości z 29.09.1994 z późniejszymi zmianami.

Celem rachunkowości jest opracowanie informacji związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.

- to prowadzenie ksiąg rachunkowych, dzienniki, księga główna, księgi pomocnicze

- to inwentaryzacja czyli okresowe ustalenie i sprawdzenie stanów aktywów i pasywów

- to wycena aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego

- to sporządzanie sprawozdań finansowych

Księgowość – ta część rachunkowości, która zajmuje się zapisywaniem danych. Oznacza to „zapisywać transakcje”.

Zasada rachunkowości – zasada kontynuacji działalności, memoriałowa, współmierności, podmiotowości, ciągłości, ostrożnej wyceny.

Rachunkowość finansowa –

- określa zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych

- informacje generowane przez rachunkowość finansową prezentowane są na zewnątrz

jednostki gospodarczej.

- informacje finansowe opracowuje się wg ściśle regulowanych praw i zasad.

- informacje te są dokładne, wiarygodne i sprawdzone

- informacje te dotyczą przeszłości

Obowiązkiem stosowania ustawy są objęte wszelkie podmioty posiadające osobowość prawną (z wyjątkiem NBP i skarbu państwa) oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, które za poprzedni rok obrotowy osiągnęły przychody netto wyższe niż

800 000 euro.

Dla wyliczenia przychodu netto bierze się pod uwagę przychody netto ze sprzedaży towarów (bez sprzedaży materiałów), produktów (wyrobów, robót, usług) oraz operacji finansowych.

Przychód netto oznacza, że nie uwzględnia się w nim :

- podatku VAT

- rabatów

- opustów

- skont itp.

Przychód netto nie obejmuje też pozostałych przychodów operacyjnych (np. przychodów ze sprzedaży rzeczowego majątku trwałego) oraz zysków nadzwyczajnych.

Jednakże nie ma przeszkód, aby i te osoby, które nie osiągnęły wspomnianych przychodów

stosowały się do zasad rachunkowości określonych w ustawie.

Od 01.05.2005 r. przedsiębiorstwa, których papiery wartościowe notowane są na giełdach państw unii, mogą stosować tzw. Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR).

Spółki te mają obowiązek stosować przepisy ustawy jeśli dany problem nie jest regulowany w standardach.

Jeśli brak w ustawie polskich uregulowań, można stosować standardy.

KSIĘGI RACHUNKOWE

Otwieramy na dzień rozpoczęcia działalności, na początku roku obrotowego, na dzień zmiany formy prawnej, w momencie połączenia lub podziału jednostek powodujące powstanie nowej jednostki oraz sytuacji rozpoczęcia likwidacji lub postępowania likwidacyjnego (w ciągu 15 dni od dnia tych

zdarzeń).

Zamykamy na koniec roku obrotowego, w chwili zakończenia działalności (sprzedania, zakończenia

likwidacji lub zakończenia postępowania upadłościowego), na dzień poprzedzający zmianę formy

prawnej, postawienia w stan likwidacji lub upadłości (nie później niż 3 m-ce od dnia).

Jeśli postępowanie likwidacyjne lub upadłościowe nie zostało zakończone na ostatni dzień roku obrotowego, to księgi rachunkowe zamyka się także w tym terminie.

Można nie zamykać i nie otwierać ksiąg w przypadku przekształcenia spółek kapitałowych, jak

również wtedy gdy w myśl ustawy, rozliczenie przejęcia jednostki następuje metodą łączenia

udziałów i nie powoduje powstania nowej jednostki.

Ewidencja księgowa – to księgowanie operacji na kontach wg zasady podwójnego zapisu.

Księgi rachunkowe obejmują zbiory zapisów księgowych obrotów (sum zapisów) i sald, które tworzą:

- dziennik

- księgę główną

- księgi pomocnicze

- zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont ksiąg pomocniczych

- wykaz składników aktywów i pasywów (inwentaryzacja)

Dziennik – zapisy w porządku chronologicznym

Księga Głowna – zapis operacji w porządku systematycznym (wg kont syntetycznych opracowanych w planie kont), czyli uwzględnia ich treść ekonomiczną a nie tylko chronologię

Księgi pomocnicze – to tzw. konta analityczne.

Mogą być prowadzone:

- w ramach księgi głównej (suma sald i obrotów kont pomocniczych stanowi wówczas saldo i obroty konta głównego)

- jako wyodrębniony zbiór kont (na których powtarza się jednocześnie zapisy uprzednio dokonane na koncie głównym)

Konta ksiąg pomocniczych prowadzi się w szczególności dla środków trwałych, WNIP oraz dokonywanych od nich odpisów umorzeniowych.

W księgach pomocniczych należy też prowadzić ewidencję rozrachunków z kontrahentami i rozrachunków z pracownikami.

W tym drugim przypadku sporządza się imienne karty wynagrodzeń wg istotnych do obliczenia płac, a także świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych oraz podatków.

KSIĘGA GŁÓWNA – zawiera zespół wszystkich kont księgowych służących do ewidencjonowania

zdarzeń gospodarczych mających odniesienie do każdego konta.

Wszystkie pozycje bilansu posiadają odpowiednie konto księgowe.

Otwarcie kont księgowych odbywa się na podstawie bilansu początkowego (otwarcia),

który jest jednocześnie odzwierciedleniem stanu końcowego roku poprzedniego.

Księga główna zawsze pozostaje w równowadze, ponieważ każda operacja gospodarcza księgowana jest na podstawie podwójnego zapisu.

Operacje księgowane są na dwóch różnych kontach po przeciwnych stronach ( na jednym koncie po stronie Wn a na innym drugim koncie po stronie Ma w tej samej kwocie i w tym samym czasie.

Na koncie księgowym AKTYWÓW po stronie Wn(Dt) – obciążenia ewidencjonuje się zwiększenia, a po stronie Ma(Ct) – uznanie – zmniejszenia.

[ na koncie księgowym PASYWÓW po stronie Wn(Dt) ewidencjonuje się zmniejszenia, a po

stronie Ma(Ct) – zwiększenia ]

konto KAPITAŁY (FUNDUSZE) WŁASNE – jest kontem pasywnym.

Zwiększenia ewidencjonuje się po stronie Ma (Ct), a zmniejszenia po stronie Wn (Dt).

Wszystkie koszty związane z działalnością jednostki zmniejszają zysk – pozycje w bilansie kapitałów

własnych, natomiast zysk ze sprzedaży powiększa pozycje bilansową – kapitały własne (zysk).

Zamykanie kont księgi głównej:

-- sumujemy obroty po stronie Wn i Ma,

-- obliczamy saldo końcowe

-- saldo końcowe zapisujemy: dla kont aktywów po stronie kredytowej, a dla kont

pasywów po stronie debetowej

Obrót debetowy konta aktywnego jest większy lub równy obrotowi kredytowemu, w związku z czym saldo końcowe konta jest zawsze debetowe (lub zerowe).

Obrót kredytowy konta pasywnego jest większy lub równy obrotowi debetowemu, saldo takiego konta jest zawsze kredytowe (lub zerowe).

Postawą do otwarcia kont księgowych są poszczególne pozycje bilansu.

Księgowanie operacji finansowych w księdze głównej regulują specjalne zasady.

--- operacje gospodarcze księgowane są dwukrotnie

-- konta aktywów funkcjonują w nast. sposób:

str. Debetowa – zwiększenia

str. Kredytowa – zmniejszenia

-- konta pasywów funkcjonują w nast. sposób:

str. Debetowa – zmniejszenia

str. Kredytowa – zwiększenia

-- konto wynik finansowy (zysk/strata netto) – pozwala ocenić stopień zyskowności działania

przedsiębiorstwa.

Pozwala na odczytanie rezultatów przedsiębiorstwa w żądanym okresie: są na nim

rejestrowane wszystkie operacje stanowiące koszty działalności oraz wszystkie operacje

przynoszące dochód z tej działalności.

KONTA SŁUŻĄCE DO USTALENIA ZYSKU/STRATY

Używa się tu kont wynikowych: kosztów wg rodzajów (i ich rozliczenie), kosztów wg typów

działalności (i ich rozliczenie) oraz kont przychodów i kosztów ich osiągnięcia, czyli dla rodzaju zapisów na koncie WYNIK FINANSOWY – ZYSK/STRATA NETTO używa się osobnych kont.

Z wyżej wymienionych kont należy sporządzić rachunek zysków i strat czyli zestawienie przychodów i zysków oraz przeciwstawnych im kosztów i strat. [w bilansie jako część składowa konta wynik finansowy – zysk / strata netto].

Rachunek zysków i strat w postaci porównawczej charakteryzuje się tym, że koszty działalności operacyjnej przedstawia się w nim wg poszczególnych rodzajów, a przychody ze sprzedaży z uwzględnieniem zmian stanu produktów.

Wariant ten stosują jednostki małe, prowadzące jeden rodzaj działalności.

Sporządzenie takiego rachunku jest możliwe wtedy gdy przedsiębiorstwo ewidencjonuje i rozlicza koszty działalności operacyjnej w układzie rodzajowym lub rodzajowym i funkcjonalnym jednocześnie.

KONTA KSIĘGI GŁÓWNEJ

Krótkoterminowe aktywa finansowe:

-- kasa -- rachunek bankowy

Wynik finansowy

Amortyzacja – koszty amortyzacji środków trwałych oraz WNiP, środki trwałe odpisane w 100% w koszty w momencie przekazania ich do użytku

Zużycie materiałów i energii – ewidencja kosztów gazu, energii elektrycznej, wody, art. biurowych

Usługi obce – usługi wykonywane przez obce jednostki np. transport, wywóz śmieci, remonty

Wynagrodzenia – wszystkie koszty z tyt. wynagrodzeń, świadczenia w naturze, ekwiwalenty, które nie są przepisami zaliczane do wynagrodzeń.

Ubezpieczenia społeczne – wszelkie ubezpieczenia społeczne, odpisy na ZFŚS, inne na rzecz pracowników np. bhp, szkolenia pracowników

Podatki i opłaty – np. podatki od nieruchomości, podatek VAT zapłacony od nabytych np. usług niepodlegający odliczeniu od VAT należnego, ani niepodlegający zwrotowi, podatek akcyzowy płacony od sprzedanych wyrobów, wpłaty na PFRON, opłaty skarbowe, opłaty od czynności administracyjnych, cywilnoprawnych

Pozostałe koszty rodzajowe – koszty usług bankowych, krajowych i zagranicznych podróży służbowych, koszty ubezpieczeń majątkowych, reprezentacji i reklamy

Koszty finansowe – ewidencja odsetek, prowizji od zaciągniętych kredytów i pożyczek

Wartość w cenie zakupu towarów sprzedanych w detalu – ewidencja wartości towarów sprzedanych w cenach zakupów

Przychody ze sprzedaży towarów w detalu – tu ewidencjonuje się wszystkie przychody ze

sprzedaży towarów.

Pozostałe koszty operacyjne – ujmowany jest wynik ujemna różnica między przychodami ze

sprzedaży środków trwałych, środków trwałych w budowie, a kosztami poniesionymi w związku z ich

zbytem.

Moment sprzedaży

– chwila przekazania (wydania) towaru, wyrobu gotowego czyli przedmiotu

sprzedaży odbiorcy, data odbioru usługi, wysyłki.

-- przy sprzedaży gotówkowej jest to moment zapłaty.

-- o dacie zarachowania transakcji sprzedaży i uznaniu przychodu decyduje moment sprzedaży

niezależnie od terminu zapłaty.

SPRAWOZDANIA FINANSOWE – stosowane do przekazywania informacji rachunkowej.

Są one rezultatem procesów rachunkowych.

Przekazują informację o rezultatach operacji gospodarczych i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

POPRAWIANIE BŁĘDU

Korekta – przekreślenie błędnej kwoty, podpis, data poprawy i nowa kwota.

Storno – aby go dokonać należy wystawić dokument PK, w którym określamy jaki zapis jest

błędny i podajemy sposób jego poprawki.

Zaksięgowane PK wpływa na zmianę obrotów i salda końcowego.

Storno czarne – zapis po przeciwnej stronie konta, na którym znajduje się mylny zapis, przy

zachowaniu zasady podwójnego zapisu.

Storno czerwone – polega na powtórzeniu błędnego zapisu kolorem czerwonym, który

oznacza liczbę ujemną ( w komputerze są to po prostu liczby ujemne)

KONTO – urządzenie ewidencyjne służące do zapisywania operacji gospodarczych.

ZAPISY NA KONTACH

Debet Dt – lewa strona konta.

Winien Wn – zapis po tej stronie to debetowanie konta lub obciążanie konta lub

księgowanie w ciężar konta.

Credit Ct – prawa strona konta.

Ma Ma – zapis po tej stronie konta to kredytowanie lub uznanie konta lub

księgowanie na dobro konta.

Ewidencja księgowa na kontach to przede wszystkim księgowanie operacji na kontach wg zasady podwójnego zapisu.

Oznacza to, że suma zapisów po stronie Wn ma się równać stronie Ma.

Każdą operacje należy zaksięgować co najmniej 2x (na dwóch kontach).

Zapis prosty lub pojedynczy – jeśli operacja gospodarcza łączy się zapisem na dwóch kontach.

Zapis złożony – jeśli włączone do zapisu zostają więcej niż dwa konta.

SALDO – różnica

Należy ustalić:

-- różnicę

-- ogólne wielkości obydwóch stron konta

-- następnie obliczyć różnice pomiędzy nimi

Saldo końcowe – różnica arytmetyczna między ogólnymi sumami dwóch przeciwstawnych stron konta.

Saldo Dt – suma strony debet > od strony Ct

Saldo Ct – suma strony credit > od strony Dt

Ewidencja na kontach to także:

-- założenie konta – wpisanie nazwy i symbolu konta oraz stanu początkowego (jeśli taki

występuje), podsumowanie obrotów oraz ustalenie sald końcowych.

Liczba zakładanych kont zależy od planu kont.

Każdy zapis na koncie musi być oznaczony liczbą porządkowa, należy podać treść operacji, podstawę operacji (rodzaj dok. księgowego i jego numer) oraz datę operacji.

Bliższa analiza kont księgowych pozwala na ich podział na dwa podstawowe rodzaje;

1/ konta majątkowe (aktywne)

2/ konta zadłużenia (pasywne)

KONTA BILANSOWE

Zapisujemy zmiany w składnikach majątku i pasywach jednostki.

Kota bilansowe dzielą się na trzy grupy: aktywne, pasywne, aktywno-pasywne.

AKTYWNE- księguje się elementy majątku jednostki.

Po stronie Wn (Dt) ujmuje się saldo początkowe i wszystkie zwiększenia.

Po stronie Ma (Ct) ujmuje się wszystkie zmniejszenia.

Saldo końcowe jest saldem debetowym i jest zapisywane po stronie kredytowej Ma dla zrównoważenia zapisów.

PASYWNE- księguje się elementy źródeł finansowania majątku.

Po stronie Ma (Ct) ujmuje się saldo początkowe i wszystkie zwiększenia.

Po stronie Wn (Dt) ujmuje się wszystkie zmniejszenia.

Saldo końcowe jest sadem kredytowym i jest zapisywane po stronie debetowej Wn dla zrównoważenia zapisów.

Odbiorcy – Wn – należności wg faktur

Ma – ich spłata przez odbiorcę

Dostawcy – Wn – spłata zobowiązań

Ma – zobowiązania wg faktur

AKTYWNO-PASYWNE- księguje się jedne i drugie elementy. Służą do ewidencji rozrachunków

Saldo początkowe może wystąpić po stronie debetowej Wn (Dt) jako wartość należności lub po stronie kredytowej Ma (Dt) jako wartość zobowiązania lub po obu stronach jednocześnie.

Zwiększenia po Wn (Dt) dotyczą wzrostu należności, a zwiększenia po stronie Ma (Ct) dotyczą

wzrostu zobowiązania.

Konto może wykazywać dwa salda końcowe:

-- Saldo debetowe oznacza wartość należności

-- Saldo kredytowe oznacza wartość zobowiązań

konta bilansowe: 010, 020, 030, 031, 032, 035, 080, zespół 2, 310, 330, 404, zespół 8

KONTA WYNIKOWE

to konta przychodów, kosztów, zysków, i strat.

Operacje tu zapisane mają wpływ na wynik finansowy np.: sprzedaż towarów, koszty finansowe, koszty sprzedanych produktów.

Nie mają salda początkowego.

Na kontach kosztów i strat nadzwyczajnych operacje zapisuje się zawsze po stronie Wn. (zesp. 4) bez konta 404.

Na kontach przychodów i zysków nadzwyczajnych operacje zapisuje się zawsze po stronie Ma. (zesp.7).

Okresowo obroty z tych kont przenosi się na konto wynik finansowy – jest to jednocześnie zamknięcie tych kont.

konta wynikowe: 401, 402, 403, 405, 408, 409, 490, zespół 5, zespół 7 (zesp. 4 bez konta 404)

Zespoły 0 – 3 odpowiadają formom majątkowym

Konta zespołu 1 są to konta finansowe.

Konta zespołu 2 są to konta związane z działalnością gospodarczą przedsiębiorstwa – rozrachunki z

dostawcami, odbiorcami , pracownikami.

Konta zespołu 3 tu przedsiębiorstwa handlowe księgują towary i zapasy, a przedsiębiorstwa

produkcyjne księgują surowce i zapasy.

Zespoły 4 – 6 odpowiadają transformacji posiadanego majątku

Konta zespołu 4 służą do księgowania pozycji kosztów wg rodzajów.

Konta zespołu 5 tu znajdujemy koszty w podziale na miejsce powstawania.

Konta zespołu 6 tu księguje się wyroby gotowe przedsiębiorstw produkcyjnych. Zmianę stanu produktów, rozliczeń produkcji w toku oraz rozliczeń międzyokresowych.

Zespół 7 odpowiada wymianie pieniężnej produktu działalności z otoczeniem

Konta zespołu 7 zawierają przychody z tyt. sprzedaży produktów lub towarów i innych operacji

finansowych, a także koszty osiągnięcia przychodów.

Zespół 8 odpowiada efektom kapitałowym działalności przedsiębiorstwa

Konta zespołu 8 przeznaczone do ewidencji kapitałów własnych oraz do ustalania wyniku

finansowego przedsiębiorstwa.

Konta wynikowe zachowują się w następujący sposób:

1/ konta kosztów i strat nadzwyczajnych zwiększenia mają po stronie Wn, natomiast po

stronie Ma są przeksięgowywane na koniec okresu sprawozdawczego na wynik

finansowy.

2/ konta przychodów i zysków nadzwyczajnych mają zwiększenia po stronie Ma, natomiast

po stronie Wn są przeksięgowywane na koniec okresu sprawozdawczego na wynik

finansowy.

W pewnym sensie można powiedzieć, że konta kosztów i strat nadzwyczajnych funkcjonują podobnie do kont aktywnych, natomiast konta przychodów i zysków nadzwyczajnych – podobnie do kont pasywnych.

Salda kont wynikowych tworzą rachunek zysków i strat

KONTA KORYGUJĄCE

Tu zapisuje się kwoty korygujące wartości bilansowe lub wynikowe o pewne wartości np. umorzenia lub odchylenia od cen ewidencyjnych.

konta korygujące: 015, 025, 070, 071, 340, 620

KONTA POZA BILANSOWE

Uzupełniają ewidencję na kontach bilansowych różnymi informacjami lub też informują o operacjach nieksięgowanych na kontach bilansowych np. środki trwałe dzierżawione, wydzierżawione, czy np. obce środki trwałe, zobowiązania warunkowe.

KONTA ROZLICZENIOWE

Służą do rozliczenia operacji gospodarczych lub ujęcia procesów w różnych układach klasyfikacyjnych. Np. rozliczenie zakupu, rozliczenie wyniku finansowego.

konta rozliczeniowe: 300, 601, 602, 640, 670

TABELA 1

KONTA AKTYWÓW
Wn (Dt)
Saldo początkowe z B.O.
Operacje zwiększające stan posiadania (obciążenie)

TABELA 2

KONTA PASYWÓW
Wn (Dt)
Operacje zmniejszające stan zadłużenia (obciążanie)
Saldo końcowe ( do bilansu zamknięcia)

Obrót debetowy konta aktywnego jest większy lub równy obrotowi kredytowemu, w związku z czym saldo końcowe konta jest zawsze debetowe (lub zerowe) i zapisywane po stronie Ma.

Obrót kredytowy konta pasywnego jest większy lub równy obrotowi debetowemu, saldo takiego konta jest zawsze kredytowe (lub zerowe) i zapisywane po stronie Wn.

konta bilansowe: 010, 020, 030, 031, 032, 035, 080, zespół 2, 310, 330, 404, zespół 8

konta wynikowe: 401, 402,403, 405, 408, 409,490, zespół 5, zespół 7

konta rozliczeniowe: 300, 601, 602, 640, 670

konta korygujące: 015, 025, 070, 071, 340, 620

POZIOMY PODZIAŁ KONT

Jest to podział konta syntetycznego na większą liczbę kont.

Podzieleniu ulega przedmiot ewidencji konta syntetycznego na jego poszczególne składniki.

Dla wyodrębnionych składników przeznacza się bardziej szczegółowe konta.

Podziału poziomego kont dokonuje się dwoma sposobami:

1/ konta powstające z podziału zawierają ten sam charakter co konto dzielone i stanowią

nowe konta syntetyczne (bardziej szczegółowe), podczas gdy konto główne ulega

likwidacji np. środki trwałe.

2/ powstające konta z podziału konta syntetycznego głównego, stanowią jego ewidencje

analityczna.

Konto główne dzielone funkcjonuje obok nowych kont analitycznych powstałych w

wyniku podziału. Np. rozrachunki z dostawcami i odbiorcami.

PIONOWY PODZIAŁ KONT

Polega on na wydzieleniu określonych operacji księgowych na koncie na osobne konto, gdyż wymagają one odrębnej prezentacji.

Wskutek pionowego podziału konta powstają tzw. konta korygujące.

Podziałowi może podlegać strona debetowa jak i kredytowa konta.

Saldo konta korygującego powiększa lub zmniejsza saldo konta głównego.

Jeżeli podzielone konta okażą się niepotrzebne zawsze można je połączyć.

Pozwala na wybranie części wartości przedmiotu ewidencji i przeniesienie jej na odrębne kąta.

Przedmiotem podziału jest wartość ewidencji konta.

Podział pionowy stosowany jest w celu:

-- uzyskanie większej przejrzystości zapisów na kontach.

-- gdy ewidencję danego składnika majątku prowadzi się wg wartości umownych różniących się od

wartości bilansowej prowadzi to do powstania tzw. Kont korygujących.

OPERACJE GOSPODARCZE

Jest to ukończona wymiana zasobów ekonomicznych np. towarów, usług, pieniędzy pomiędzy dwoma podmiotami lub większą ich liczbą.

Pod pojęciem operacji gospodarczych rozumie się udokumentowane i podlegające ewidencji

zdarzenia gospodarcze (np. zakup materiałów, zapłata podatków).

Operacje gospodarcze można podzielić na wynikowe i bilansowe.

Każda operacja gospodarcza występująca w podmiocie gospodarczym podlega procesowi zapisu księgowego na podstawie odpowiedni sporządzonego dowodu (w ściśle określonej formie).

Mogą mieć następujący wpływ na bilans:

1/ powodują zmiany tylko w aktywach bilansu. Np. pobranie gotówki z kasy lub banku

zakup materiałów za gotówkę

2/ zmiany tylko w pasywach bilansu. Np. spłata zobowiązań zaciągniętym kredytem

bankowym przeznaczenie zysku na powiększenie kapitału

3/ rosną aktywa i pasywa. Np. zakup materiałów za które nastąpi zapłata w terminie

późniejszym (rosną aktywa – materiały i pasywa – zobowiązania)

4/ maleją aktywa i pasywa. Np. spłata zobowiązań gotówką lub przelewem

Wszystkie operacje gospodarcze powodują zmiany w pozycjach bilansu, ale nie mają wpływ na zmiany wysokości kapitałów, ale nie wszystkie mają wpływ na zmiany w pozycjach, ale nie wszystkie mają wpływ na zmiany wysokości kapitałów (funduszy) własnych.

ZADANIE

A/ Prosimy ustalić zmiany, jakie powodują w bilansie jednostki gospodarczej następujące

operacje gospodarcze

1. Zakup i przekazanie do użytku komputera na podstawie faktury dostawcy płatnej po 14 dniach o wartości 5.000 zł.

2. Pobranie gotówki z rachunku bankowego i zasilenie tą kwotą kasy – 3.000 zł.

3. Zakup materiałów do produkcji za gotówkę z kasy 1.500 zł.

4. Przelew z rachunku bankowego na konto dostawcy – spłata zobowiązania 4.000 zł.

5. Wpłata przez właścicieli 10.000 zł na rozwój jednostki gospodarczej

(gotówką).

B/ Prosimy określić, jakiego rodzaju operacje wystąpiły w poprzednim zadaniu.

A/

Składnik majątku	Stan początkowy	Zmiana z tyt. op. 1	Zmiana z tyt. op. 2	Zmiana z tyt. op. 3	Zmiana z tyt. op. 4	Zmiana z tyt. op. 5	Stan końcowy
Aktywa trwałe	100 000	5 000	-	1 500		10 000	1165 500
Kasa	20 000		3 000	-1 500			21 500
Rachunek bieżący	55 000		-3 000		-4 000		48 000
Suma bilansowa	175 000	5 000	0	0	-4 000	10 000	186 000
Kapitał własny	130 000	-	-			10 000	140 000
Zobowiąz. wobec dostawców	45 000	5 000	-		-4 000		46 000
Suma bilansowa	175 000	5 000	0	0	-4000	10 000	186 000

B/

Numer operacji	rodzaj operacji (aktywna, pasywna, aktywno-pasywna zwiększająca sumę bilansową, aktywno-pasywna zmniejszająca sumę bilansową)
1	aktywno pasywna zwiększa sumę bilansową
2	aktywna
3	aktywna
4	aktywno pasywna zmniejsza sumę bilansową
5	aktywno pasywna zwiększa sumę bilansową

WPŁYW TRANSAKCJI NA RÓWNANIE RACHUNKOWOŚCI

Każda transakcja wpływa na co najmniej dwa elementy równania rachunkowości i wymaga „podwójnego zapisania” (zapisania w dwóch lub więcej miejscach), równanie pozostaje w

równowadze.

Przykład

1/ 1.12. Jerzy utworzył prywatną praktykę prawniczą inwestując 9 000,- , które złożył na

koncie bankowym otartym dla firmy.

Po zainwestowaniu tej sumy aktywa i kapitał wygląda następująco:

AKTYWA	PASYWA
Gotówka 9 000,-	Kapitał 9 000,-

2/ po założeniu firmy Jerzy wydał 2 500,- gotówki przedsiębiorstwa na zakup książek do

biblioteki prawniczej.

3/ następnie za 5 600,- kupił sprzęt biurowy.

4/ Jerzy potrzebował dodatkowego wyposażenia i więcej pozycji prawniczych

Nabył na kredyt: książki – za 380,-

Sprzęt biurowy za 1280,- od firmy „biuro”

W wyniku zakupu wzrosła wartość aktywów

Kapitał natomiast nie zmienił się, gdyż „biuro” nabyło roszczenia do aktywów o wartości

równej ich wzrostowi

Roszczenia lub suma należna firmie „biuro” to zobowiązania bieżące

[Podstawowym celem działalności przedsiębiorstwa jest wzrost wartości kapitału

właściciela poprzez generowanie zysków.

Kancelaria Jerzego spełni ten cel, zapewniając klientom usługi prawnicze w zamian za honorarium.

Kancelaria osiągnie zysk tylko wtedy gdy honoraria będą wyższe od kosztów poniesionych z ich uzyskaniem.

Honoraria i koszty również mają wpływ na elementy równania bilansowego.]

5/ 10.12. Jerzy ukończył pracę zleconą przez klienta i natychmiast otrzymał 2 200,- gotówką

6/ tego samego dnia zapłacił 1 000,- czynszu za wynajem biura w grudniu

7/ i tego samego dnia wypłacił 700,- pensji sekretarce

Zwróćmy uwagę na efekt otrzymania honorarium: 2 200,- to przychód, dopływ aktywów ze

sprzedaży usług

Przychód ten podnosi wartość aktywów (gotówki) i powoduje wzrost kapitału właściciela o

2 200,-

Kapitał Jerzego wzrósł ponieważ wzrosły aktywa przy niezmienionym poziomie zobowiązań

[Pamiętajmy, że przedsiębiorstwo osiąga zysk netto, kiedy przychody przewyższają koszty!

Wynikiem uzyskania zysku netto jest wzrost aktywów netto – kapitału właściciela.

(aktywa netto to nadwyżka aktywów nad zobowiązaniami)

Aktywa netto rosną, ponieważ więcej aktywów napływa do przedsiębiorstwa z tytułu przychodów niż jest zużywanych, bądź mniej ich ubywa z tytułu kosztów.

Kapitał własny rośnie, kiedy rosną aktywa netto.

Strata netto to efekt odwrotny.]

Zwróćmy uwagę na efekt zapłacenia 1 000,- czynszu i 700,- pensji

Można powiedzieć, że koszty to ubytek albo zużycie dóbr i usług w działalności przedsiębiorstwa

W naszym przykładzie używanie przestrzeni biurowej przez kancelarię i czas pracy sekretarki może być rozumiany jako zużywanie usług

Kiedy usługi zostały opłacone, w przedsiębiorstwie zmniejszyły się zarówno aktywa, jak i kapitał właściciela

Kapitał Jerzego zmniejszył się ponieważ zmniejszyła się ilość gotówki przy braku przyrostu innych pozycji aktywów albo przy braku zmniejszenia się zobowiązań

[Dla uproszczenia przykładu tymczasowo przychody są bezpośrednio dodawane, koszty bezpośrednio odejmowane od kapitału właściciela.

W praktyce rachunkowej najpierw przychody i koszty są grupowane, a następnie przeciwstawiane sobie.

Efekt tego działania to zysk netto lub spłata, jest dodawany lub odejmowany od kapitału własnego.]

W transakcji 5/ przychód miał formę gotówkową

Przypływ aktywów będący przychodem nie musi mieć formy gotówkowej oraz wymaga, aby przychód był rozpoznany (ujęty w księgach rachunkowych jako przychód) w momencie (ale nie wcześniej), kiedy został uzyskany

Większość przedsiębiorstw ujmuje przychód w momencie, gdy towary zostaną sprzedane bądź kiedy usługi zostały wykonane i można wystawić za nie rachunek

[Taki sposób postępowania znany jest jako rozpoznanie przychodu na podstawie sprzedaży.

W wielu wypadkach przedsiębiorstwo otrzymuje gotówkę od klienta w momencie transakcji.

Jeśli tak się nie dzieje, sprzedaż daje tytuł prawny do otrzymania przez sprzedającego

gotówki w przyszłości.

Teoretycznie przychód uzyskiwany jest przez cały proces wykonywania usługi albo

wytwarzania towarów na sprzedaż, przyjęcia zamówienia i ich dostarczenia.

Jednakże dopóki wszystkie etapy nie zostaną ukończone, a prawo do otrzymania

równowartości ceny sprzedaży nie istnieje, nie są spełnione wymogi zasady obiektywizmu

i przychód nie może zostać uznany za uzyskany.]

8/ przyjmijmy, że Jerzy ukończył pracę nad zleceniem klienta i wystawił mu rachunek za

usługi w wysokości 1 700,-

9/ przyjmijmy też, że 10 dni później klient zapłacił całą należną sumę

Należy zauważyć, że dodatkowe aktywa z transakcji 8/ były prawami do otrzymania

1 700,- od klienta tj. były sumą należną

Zauważmy też, że otrzymanie gotówki (po 10 dniach od wykonania usługi) jest niczym

innym jak tylko zmianą aktywów i gotówki za prawa do jej otrzymania od klienta

Ponadto otrzymanie nie miało wpływu na kapitał Jerzego ponieważ przychód został

rozpoznany jako kapitał, który wzrósł w momencie ukończenia wykonania usługi.

10/ 24.12. Jerzy zapłacił 900,- firmie „biuro”. Była to częściowa spłata 1 660,- za które

kancelaria była winna (transakcja 4/)

11/ też 24.12. pobranie z konta przedsiębiorstwa na prywatny użytek. Efektem tej wypłaty

przez właściciela jest zmniejszenie się w równym stopniu aktywów i kapitału własnego

AKTYWA		PASYWA
	Gotówka	Sumy należne
1	9 000
2	(2 500)
B 3	6 500 (5 600)
B 4	900
B 5	900 2 200
B 6	3 100 (1 000)
B 7	2 100 (700)
B 8	1 400	1 700
B 9	1 400 1 700	+ 1 700 + (1 700)
B 10	3 100 (900)	+ 0
B 11	2 200 (1 100)	+ 0
B	1 100	+ 0

Każda transakcja miała wpływ na przynajmniej dwie pozycje równania

Są to inwestycje właściciela, przychody, koszty i wypłaty sum przez właściciela

Kapitał rośnie w wyniku inwestycji dokonanych przez właściciela, a także w wyniku

uzyskiwania przychodów

Kapitał spada natomiast w przypadku wypłat dokonywanych przez właściciela oraz w

przypadku ponoszenia kosztów.

Dt konta aktywów (aktywne) Ct
Saldo początkowe Zwiększenia

Dt konta pasywów (pasywne) Ct
Zmniejszenia