Prawo mediów

Zajęcia 1.

Prawo mediów to przede wszystkim prawo prasowe.

Czy prasę elektroniczną należy rejestrować?

Art. 1, który mówi o celach i funkcjach prasy.

Rok 1984 – kontekst powstania tej ustawy. Jest to Ustawa bardzo charakterystyczna, która przyznawała bardzo charakterystyczne uprawnienia. Jest ona wygodna dla wielu podmiotów, dziennikarzom przyznaje bardzo dogodne uprawnienia do uzyskiwania informacji, redaktor naczelny ma wpływ na pracę dziennikarza – może zwolnić dziennikarza ze względu na niewykonywanie obowiązków, kiedy nie realizuje linii programowej,

Pytanie: komu przysługuje prawo majątkowe autorskie?

Odpowiedź: z reguły o przeniesienie autorskich praw majątkowych są umowy. W przypadku działa zbiorowego, na przykład gazety, prawo majątkowe autorskie przysługuje wydawcy.

Art. 54 Konstytucji i art. 14.

Pytanie: Pojęcie wolności prasy i pojęcie wolności wypowiedzi.

Odpowiedź: Artykuł 14 zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego przekazu. Istnieje wolność zewnętrzna i wewnętrzna, czyli wolność od cenzury, nacisków politycznych, manipulacji ze względu na cudze interesy (wolność prasy-państwo powinno stać na straży tych wolności), wolność wewnętrzna nie jest zagwarantowana konstytucyjnie – jest to ochrona przed naciskami indywidualnymi, wypowiedź wypowiedzi (art. 54) – każdy ma wolność wyrażania swoich poglądów.

Wolność wypowiedzi, czyli wolność mówienia wszystkiego i ochrona przed wyrażaniem swoich poglądów.

Wolność myśli, wolność słowa, wolność komunikacyjna, wolność informacyjna (dostęp do informacji i otrzymywania informacji), wolność do pozyskiwania i rozpowszechniania wypowiedzi – wolności są ze sobą bardzo powiązane.

Często wymienia się je jako odmienne, ale wiele z nich zawiera się po prostu w wolności prasy, która obejmuje cały proces pozyskiwania informacji, a więc nacisków także w momencie zbierania informacji. Wolność prasy obejmuje wolność każdemu z państwa, jest dla ogółu społeczeństwa – zbierania materiału i pozyskiwania informacji. Te prawa są uwzględnione w przepisach prawa międzynarodowego.

Musimy odwołać się do aktów prawa międzynarodowego. Powyżej nieprecyzyjna odpowiedź.

Pytanie: pojęcie cenzury i jej zakres na gruncie polskiego prawoznawstwa.

Cenzura ze strony państwa i cenzura prewencyjna (przed wydaniem). Art. 45 został uznany za sprzeczny z konstytucją, jest obowiązek rejestracji, ale jeśli ktoś tego nie zrobi – nie ponosi odpowiedzialności, on odnosi się tylko do prasy papierowej. Kwestią do rozstrzygnięcia pozostaje obowiązek rejestracji prasy elektronicznej. Cenzura prewencyjna środków jest zakazana, ale żeby zapewnić ład w stacjach telewizyjnych, w eterze, są przyznawane koncesje, podobny cel jest realizowany przez art. 20. Chodzi o to, żeby nie pojawiały się w wydaniach podobne tytuły. W polskim procesie cywilnym od lat istnieje zabezpieczenie przed prasą, które oznacza, że na wniosek osoby zainteresowanej, sąd może zakazać publikowania w prasie określonych informacji, zwłaszcza takich które mogą szkodzić wnioskodawcy w egzekwowaniu jego roszczeń. Na przykład jeśli toczy się proces o pomówienie. W toku toczącego się postępowania, jeśli sprawa jest nagłaśniana, dochodzi do tego, że ktoś kto wygrał sprawę, ale prasy już to nie interesuje. Kodeks postępowania cywilnego przewiduje zatem rozwiązanie, które polega na zablokowaniu publikacji. Czy jest to cenzura? Brak zabezpieczenie może uniemożliwić wykonania dorobku. Jeśli dotyczy to dóbr osobistych i przemawia za tym ważny interes społeczny, sąd może zezwolić na publikację. Musi on zatem przeanalizować, Rzecznik Praw Obywatelskich skierował ten artykuł do Trybunału, aby sprawdzić czy nie jest to cenzura i jest to zgodne z konstytucją. Wszelkie ograniczenia wolności muszą być konieczne, proporcjonalne do celu, który chce się osiągnąć, muszą mieć ustawowy charakter – 3 ważne wymogi. Jeśli nakłada się obowiązek cenzurowania mediów, musi to być proporcjonalne. Jeśli nakłada się obowiązek rejestracji, który jest obarczony sankcją karną, karze się grzywną, wpisuje się osobę do rejestru osób skazanych. Rejestracja prasy służy temu, aby sprawdzić czy dana nazwa, tytuł, nie pojawia się. Zablokowanie może trwać nawet kilka lat, do czasu zakończenia postępowania. Sąd może zakazać w ogóle wypowiadać się na temat osoby, bo można naruszyć prawa osobiste.

Pytanie: ograniczenie wolności wypowiedzi prasowej.

Swoboda wypowiedzi prasowej czy medialnej doznaje ograniczeń ze względu na inne dobra prawne chronione, czyli po kolei: dobra osobiste (imię, nazwisko, życie rodzinne, prywatność, dobre imię, zdrowie, cześć, tajemnicę korespondencji, nietykalność mieszkania, wizerunek) – art. 47 Konstytucji. Jest także Ustawa o ochronie danych osobowych, która chroni dobra osobiste. Dane osobowe to wszelkie informacje, które umożliwiają identyfikację danej osoby. Podanie imienia i nazwiska nie narusza danych osobowych.

Prawo autorskie przewiduje kolejne ograniczenia wolności wypowiedzi prasowej, zwłaszcza prawo autorskie osobiste, gdzie twórcy przysługuje prawo do ochrony imienia, nazwiska, pseudonimu. On sam decyduje, czy podpisać utwór. Kolejne ograniczenie dotyczy wizerunku i tajemnicy korespondencji. Ten cały katalog dóbr osobistych, które podlegają ochronie, jest bardzo szeroki. Często w telewizji jest zamazywany wizerunek i zmieniany głos. Jeśli ktoś wykorzystuje głos wbrew zgody danej osoby, może zostać oskarżony. Dobra osobiste przysługują też osobom prawnym, jest to związane jednak z właściwościami instytucji: dobre imię firmy. Dobra osobiste są chronione także w kodeksie karnym, cywilnym, art. 212 – zniesławienie, art. 216 – zniewaga KC. Są tu brane pod uwagę kontratypy. Mimo, że kogoś zniesławię, nie ponoszę odpowiedzialności. Są to ograniczenia, które wynikają także z dostępu do informacji, ochronie życia zdrowotnego, nie wolno naruszać godności człowieka, tajemnicy komunikowania się, nieujawnienia informacji osobie przez informatora.

Zajęcia 2.

Art. 45.

Rejestracja dziennika lub czasopisma jest karana grzywną, ale 14 czerwca 2012 roku, traci on moc.

Pytania:

Wolność prasy

Wolność słowa

Cenzura

Rada Prasowa, o której mowa w ustawie nie funkcjonuje już. Prawo prasowe znajduje zastosowanie do innych niż prasa środków rozpowszechniania.

Art. 1

Pytanie: Co to jest rzetelne informowanie w ujęciu ustawy Prawo Prasowe?

Podstawą należytego wypełniania przez prasę jej funkcji jest właśnie rzetelne informowanie. Nierzetelna informacja jest bardzo niebezpieczna, bo może prowadzić do zaburzenia ładu społecznego i naruszać określone dobra prawne, chronione przez prawo. Definicji rzetelnego informowania w ustawie nie ma. W art. 7 mamy definicję ustawową pojęć, co oznacza że ustawodawca nadaje niektórym terminom język prawny, który może odbiegać od rozumienia potocznego. Na przykład prasa oznacza publikacje periodyczne (rozumienie potoczne), cała reszta została nadana. Rzetelne informowanie to dokładny, właściwy, prawdziwy, zgodny z faktami, prawdą, pełną rzetelną informacją. Wolność słowa to także wolność informacyjna. To nie tylko prawo do pozyskiwania informacji, ale także prawo do otrzymywania informacji. Wolność prasy to także zagwarantowanie wolnego zbierania informacji bez jakichkolwiek nacisków. Rzetelne informowanie bez nacisków to wyróżnienie wolności prasy zewnętrznej (przed naciskami ze strony państwa) i wolności prasy wewnętrznej (wolność od nacisków wewnętrznych). Do wolności prasy wewnętrznej odnosi się artykuł 10., który mówi że ogólna linia programowa redakcji powinna być ogólnodostępna dla dziennikarzy – art. 52 kodeksu pracy odnosi się do naruszenia nałożonych obowiązków pracowniczych, co grozi rozwiązaniem stosunku. Dochodzi do tego, kiedy dziennikarz nie realizuje linii programowej redakcji. Linia programowa jest zakreślona w sposób ogólny, zatem dochodzi do tego także wolność prasy, która gwarantuje swobodę wypowiadania swoich poglądów. Wolność prasy nie odnosi się tylko do dziennikarzy, ale do każdego.

Wolność do informacji wynika z art. 61, ust. 2 konstytucji, art. 14 – jest to dostęp do dokumentów

Art. 6. Ust. 1

Kolejne uściślenie co to znaczy informować w sposób rzetelny. Prasa jest zobowiązana do prawdziwego przedstawiania omawianych zjawisk.

Pytanie: jawność życia publicznego.

Art. 3a.

Jawność życia publicznego gwarantuje art. 61 konstytucji, a także art. 3a i art. 4 prawa prasowego. Prasa ma obowiązek realizowania jawności życia publicznego. Art. 4 przyznaje wyjątkowe uprawnienia prasie. Kontrola i krytyka społeczna wymaga możliwości uzyskiwania dostępu do informacji.

Art. 2

Organy państwowe: uregulowane w artykule 10 konstytucji. Organy państwowe: organy władzy ustawodawczej, wykonawczej, sądowniczej. Są one do zobowiązania tworzenia prasie warunków. Organy samorządów terytorialnych nie są organami państwowymi, dlatego artykuł 2. nie ciąży na nich. Nie są zobowiązane do tworzenia prasie warunków, ale bardzo często prasa lokalna rozwija się dzięki wsparciu organów terytorialnych. Na straży prawidłowości działań prasy stoi na przykład Centrum Monitoringu Wolności Prasy.

Pytanie: stwarzanie warunków niezbędnych do wykonywania funkcji i zadań prasy.

Funkcja i zadania prasy polegają na działalności wydawniczej, nadawczej. Jest to rodzaj działalności gospodarczej, a nadawca jest przedsiębiorcą, uczestnikiem rynku. Odnosi się do tego art. 20 konstytucji. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji bezpośrednio wiąże się z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Działalność nadawców radiowych i telewizyjnych reguluje KRRiT. Odnosi się wyłącznie do nadawców radiowych i telewizyjnych, reguluje kwestie techniczne, ustala porządek w sferze emisji, buduje ład społeczny, aksjologiczny odzwierciedlający porządek naturalny danej społeczności, czyli nadaje koncesje. Jest to centralny organ administracji. To jest także umożliwiania działalności dziennikom i czasopismom. Jest to uregulowane także w rozporządzeniach odnoszących się do działalności rzeczników prasowych.

Art. 3.

Zakaz ograniczania rozpowszechniania prasy.

Pytanie: Pracownik poligrafii.

Jest to osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę bądź spółdzielczej umowy o pracę. Pracodawca jest innym podmiotem, ale także może być pracownikiem, kiedy mamy do czynienia ze spółką cywilną. Z artykułem 3 wiąże się artykuł 49, który mówi że zakaz ograniczania rozpowszechniania prasy jest zagrożony sankcją karną. Może dojść do ograniczenia ze względu na materialne przesłanki, wówczas nie pociąga się tej osoby do odpowiedzialności karnej, musi to zrobić kierownik. Pojawia się konieczność zwrócenia uwagi, czy osoba która odmawia publikacji może na tej zasadzie ponieść odpowiedzialność. Jeśli dany przedsiębiorca jest podmiotem dominującym na rynku (ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów), to nie ma możliwości odmowy realizacji danej usługi. Jego sytuacja w przypadku odmowy musi być uregulowana odrębnie, często musi on wskazać określone podstawy. Jeżeli to będzie poligrafia, kolportaż i przedsiębiorstwo RUCH, które ma dominującą pozycję na rynku, nie może odmówić na przykład rozpowszechniania określonych tytułów. Kto będzie ponosił odpowiedzialność karną, wymaga odwołania się do kodeksu pracy – art. 2 i 3 oraz innych ustaw o ochronie konkurencji i konsumentów. Ograniczenie rozpowszechniania, kolportażu, druku są gwarantowane przez państwo.

Pytanie: dostęp dziennikarzy do informacji publicznej (zakresy jako osobne pytania)

Zasada jawności życia publicznego, zasada wolności prasy, prawo obywatela do uzyskiwania dostępu do informacji, wolność wypowiedzi – gwarancje konstytucyjne. Prawo prasowe reguluje kto od kogo, w jakich sprawach, z jakimi ograniczeniami, w jaki sposób może żądać uzyskania informacji wskazanej jako publicznej. Ustawa wskazuje także tryb postępowania w przypadku odmowy udzielenia informacji publicznej. Prasa nie jest tutaj uprzywilejowana, każdy ma możliwość żądania udzielenia informacji. Zakres podmiotowy – art. 2 ust. 1 i 2, art. 3 i art. 4. Zakres przedmiotowy – art. 6 ust. 1, ograniczenia w dostępie do informacji – art. 5, tryb pozyskiwania informacji – art. 7,8,9. Postępowanie w sprawie odmowy – art. 16.

Zakres podmiotowy – każdemu przysługuje prawo dostępu do informacji publicznej, a od osoby żądającej, korzystającej z tego prawa, nie wolno żądać wykazania ważnego interesu prawnego. Adresatami przepisu są zatem osoby fizyczne, prawne polskie i osoby prawne zagraniczne, czyli takie które nie mają obywatelstwa. Aby uzyskać dostęp należy złożyć wniosek o udzielenie informacji publicznej, który nie musi być uzasadniony, nie trzeba podać ważnego interesu, należy być tylko osobą fizyczną. Jeśli z pytaniem zwraca się spółka, musi to zrobić przedstawiciel. Od tej reguły, że nie trzeba uzasadniać jest wyjątek zawarty w art. 3, dostęp do informacji jest szczególnie ważny dla interesu publicznego. Informacja przetworzona – jest to informacja będąca wynikiem pewnego wkładu intelektualnego, wymaga pewnej oceny, interpretacji, zestawienia danych w twórczy sposób. Powstaje w wyniku pewnej działalności twórczej. Dostęp do informacji przetworzonej jest możliwy tylko w wyniku uzasadnienia. Art. 4 – od kogo możemy pytać? Obejmuje to władze publiczne i inne podmioty wykonujące zadania publiczne, czyli samorząd terytorialny, organy władzy publicznej, reprezentujące Skarb Państwa, podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne i osoby prawne samorządu, podmioty dysponujące majątkiem publicznym, podmioty, w których Skarb Państwa ma pozycję dominującą. Pozycja dominująca – udział w rynku wynoszący 40%.

Zakres przedmiotowy – art. 6, ust. 1. Czyli o co można pytać samorząd terytorialny? Informacja opracowana, przetworzona jeśli zadaję rzecznikowi pytanie o koszta budowy mostu? Informacja jest przetworzona. Udostępnieniu podlega tylko informacja o podmioty wymienione w art. 4, o statusie prawnym, formie prowadzenia działalności gospodarczej, o majątek, w jaki sposób został wykorzystany. Można zwrócić się także do funkcjonariuszy publicznej – definicja pojęcia, art. 115 par. 13. Art. 3a – kto to jest funkcjonariusz publiczny? Poseł, senator, radny, prezydent, poseł do Parlamentu Europejskiego, prokurator, sędzia, radny, osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, chyba że pełni czynności usługowe, osoby, będące pracownikami organów kontrolnych, służba więzienna, osoba pełniąca czynną służbę wojskową. Możemy zadawać Im pytania o informacje publiczne, o ile mają do nich dostęp.

Zajęcia 3.

Artykuł 4

Pytanie: obowiązek udzielania informacji prasy w ujęciu ustawy prawo prasowe

Pytanie: postępowanie w przypadku odmowy udzielenia informacji

Podstawą wniesienia skargi jest odmowa udzielenia informacji bez uzasadnienia, bądź niezachowanie wymogów, bądź podanie nieprawdziwych powodów albo niezachowanie terminów.

Redaktor naczelny ma prawo żądać pisemnego uzasadnienia odmowy. Odmowa na piśmie powinna być doręczona do zainteresowanej redakcji, termin doręczenia to trzy dni od żądania jej od redaktora naczelnego. Obliczanie terminów wynika z kodeksu cywilnego. Tego dnia nie uwzględnia się przy wyliczeniu, trzy dni liczy się od dnia następnego. Odmowa też ma określoną formę: powinna zawierać oznaczenie jednostki, organu, osoby od którego pochodzi, datę jej udzielenia, określenie redakcji, do której się odnosi, oznaczenie informacji będącej przedmiotem odmowy i powodów, dla których się odmawia. Naczelny Sąd Administracyjny sprawdza, czy skarga spełnia formalne wymogi. Często organy nie podają prawdziwych informacji, piszą coś innego, dlatego w 1999 roku zapadł wyrok NSA, co należy zrobić jeśli redakcja poda nieprawdziwe informacje. Wówczas ustalono, że żaden przepis nie zobowiązuje organy samorządowe lub państwowe przygotowywać odpowiedzi, wystarczy podanie informacji ogólnych, nie trzeba informacji opracowywać. Udzielenie informacji, podanie podstawowych informacji jest objęte obowiązkiem, a opracowywanie danych nie jest obowiązkiem. Dlatego organy wymienione w art. 4, ust. 1 nie muszą tego czynić. Skarga jest prowadzona według kodeksu postępowania administracyjnego oraz prawem postępowania przed sądami administracyjnymi. Zgodnie z prawem każdy ma prawo zgłaszać skargi w interesie publicznym w imieniu własnym lub innym. Musi mieć jednak ważny interes prawny. Zatem z tych przepisów skargę może wnieść prokurator, rzecznik społeczny, organizacja społeczna. Zatem nie tylko to, co wynika z ustawy. Skargę do sądu administracyjnego może wnieść redaktor naczelny zgodnie z art. 4, ust. 3 i 4. Zatem regulacja ta stanowi wyjątek. Właściwy w chwili wniesienia skargi jest wojewódzki sąd administracyjny, instancją odwoławczą jest naczelny sąd administracyjny.

Pytanie: kto jest uprawniony do wniesienia skargi.

W przypadku ogólnych wniosków i petycji każdy, kto ma interes prawny. Jeśli chodzi o odmowę uzyskania informacji uprawnienie przysługuje wyłącznie redaktorowi naczelnemu. Poza tym prokurator, rzecznik, organizator.

Pytanie: Skarga na odmowę udzielenia informacji.

Należy rozróżnić dwie sytuacje, wynikająca z art. 3a i art. 4 prawa prasowego. W pierwszej sytuacji skargę może wnosić każdy podmiot uprawniony, a oprócz tego prokurator, rzecznik, organizacja społeczna. W stosunku do art. 4 podmiotem uprawnionym jest wyłącznie redaktor naczelny. Każdy obywatel może wnosić skargę, ale w przypadku art. 4 jest wskazane jaki podmiot jest do tego uprawniony.

Artykuł 5

Pytanie: obywatelskie prawo udzielania informacji prasie.

Wolność udzielania informacji wynika i z art. 14, 54 i art. 49 konstytucji. W praktyce prowadzenia przedsiębiorstw, niektórzy zakazują udzielania informacji swoim pracownikom. Prawo konstytucyjne oraz między innymi art. 11 ust. 3 zaznacza, że jakakolwiek odmowa udzielania informacji jest sprzeczna z konstytucją i prawem prasowym. Informacji może udzielić każdy obywatel, ale nie ma możliwości blokowania dostępu do informacji. Art. 5 mówi o ryzyku w związku z odmową udzielania informacji, są jednak informacje objęte tajemnicami, na przykład zawodowymi. Są to z reguły przestępstwa indywidualne, zatem podmiot jest świadomy tego, że jest dysponariuszem informacji.

Pytanie: Prawo do krytyki

Jest uregulowane w kilkunastu przepisach prawa prasowego. Artykuł 1 mówi o krytyce społecznej, dalej art. 5 – każdy obywatel ma prawo do krytyki, art. 6 – poświęcony krytyce prasowej. On nie tylko nakłada obowiązek odpowiedzi na krytykę, art. 41 – można go określić jako podstawa krytyki i poglądów, które są wyrażane na temat istnienia prasy jako czwartek władzy.

Artykuł 6.

Obowiązek udzielania. Rzetelność polega na zgodności, prawdziwości z faktami. Rzetelność w zbieraniu informacji jest najważniejsza, bo udowodnienie, że coś jest prawdziwe jest problematyczne. Prawdziwa informacja, czyli dziennikarz zbierał informacje rzetelnie. Musi być rzetelny, obiektywny, pełny. Kwestia obiektywizmu jest przedmiotem oceny. Ustęp 2 wskazuje, kto jest zobowiązany: organy państwowe, czyli sejm, senat, prezydent, rada ministrów, prezes rady ministrów, ministrowie, komitet ety, rady, urzędy patentowe, trybunały, NIK, Rzecznik Praw Obywatelskich, sądy powszechne. Muszą one odpowiedzieć na krytykę w ciągu miesiąca. Obowiązek ciąży też na przedsiębiorstwach państwowych. Mogą one funkcjonować także jako przedsiębiorstwa użyteczności publicznej i muszą zaspokajać potrzeby społeczne, np. uzdrowiska, lasy. Inne państwowe jednostki organizacyjne to są jednostki osobowości prawnej, które nie są przedsiębiorstwami, na przykład biblioteka. Do tych organów zalicza się także fundusze celowe, czyli wszystko co jest związane z realizacją zadań na rzecz społeczeństwa. Takie jednostki są zobowiązane odpowiedzieć na krytykę. Osobną grupę stanowią organizacje społeczne. Zgodnie z art. 3 obowiązkiem udzielania informacji są także objęte organy samorządowe, organizacje społeczne, zawodowe, ale nie organizacje terytorialne, czyli samorządy terytorialne. Chyba, że realizują zadania powierzone, co wynika z ogólnych zasad.

Pytanie: Zakaz utrudniania zbierania informacji krytycznych i tłumienia krytyki.

Artykuł 6. – nie wolno utrudniać prasie zbierania informacji krytycznych. Jeśli organ nie odpowie na krytykę, do czego jest zobowiązane, nie jest obarczony żadną karą bądź grzywną. W przypadku utrudniania, art. 44 mówi o obowiązku i związaną z tym sankcją karną. Pod pojęciem utrudnienia mieści się zakaz pracowników do udzielania informacji, przetrzymywanie korespondencji, utrudniania dostępu do dokumentów itd. Utrudniania krytyki jest obarczone sankcją karną, dlatego dziennikarz ma szeroką możliwość dostępu do informacji. Zawsze może się powołać na art. 44, dlatego jego znajomość jest istotna.

Artykuł 7

Pytanie: prasa i definicje

Publikacja periodyczna czyli prasa. Publikacja periodyczna to przede wszystkim cykliczność, niekoniecznie regularność. Przede wszystkim charakteryzuje się otwartym charakterem i zróżnicowaniem. Blogi mają charakter zamknięty, bo kiedyś pisanie tego bloga w sposób naturalny się zakończy. Do periodyczności odnosi się też wymóg, że prasą jest to, co pokazuje się nierzadkiej niż raz do roku. Jednorodna całość jako kolejna cecha, to monografie, książki, które tworzą jednorodną, zamkniętą całość i nie są prasą. Serwisy agencyjne podają systematycznie informacje. Prasą są także programy radiowe i telewizyjne, więc automatycznie serwisy agencyjne pod warunkiem, że ukazują się w sposób periodyczne, nie tworzą zamkniętej, jednorodnej całości, nie ukazują się rzadziej niż raz do roku. Kroniki filmowe, stałe przekazy teleteksowe – wcześniejszy newsletter, wysyłany do każdego pracownika, biuletyn. Prasą są także wszystkie środki masowego przekazywania. Teraz komunikacja społeczna. Przekazywanie informacji jest komunikowaniem, ale komunikacja to jest wzajemna wymiana informacji. Z punktu widzenia prawnego komunikacja to wzajemna wymiana informacji, czyli mail to środek masowej komunikacji, ale nie środek masowego przekazu. Przekaz to jednostronna czynność, dlatego listy mailowe nie mogą być zakwalifikowane jako prasa, gdyż dochodzi tutaj do komunikacji. Podczas odbierania telewizji, odbieram przekaz, czyli telewizja jest środkiem masowego przekazu. W przypadku Internetu, Onet jest prasą, bo jest to przekaz jednostronny, nie mamy na niego wpływu, możemy go tylko skomentować. Są jednak portale, w których redagowaniu można uczestniczyć, czy wówczas nie mamy do czynienia ze środkiem masowego przekazu? Strona internetowa jest środkiem masowego przekazu? To zależy od tego, jak jest ona skonstruowana, czy jest zamknięta, kto ma do niej dostęp. Na niektórych stronach międzynarodowych firm, w zależności od adres IP różne treści są wyświetlane, zatem można ją tak skastrować że nie będzie środkiem masowego komunikowania. Grupy dyskusyjne, które są zamknięte nie stanowią środków masowego komunikowania, jeśli każdy może przekazywać informacje nie jest też środkiem przekazu. Blog stanowi prasę w zalezności od tego, jaki to jest blog. Być może jest zamknięty, można na nim wymieniać informacje, wówczas nie będzie prasą. Nie cały Internet zatem może być uznany za prasę, należy zwrócić uwagę na jego charakter, aby był publikacją periodyczną. Osoby, które zajmują się działalnością wydawniczą są również postrzegani jako prasa.

Pytanie: definicja dziennika i czasopisma.

Dziennikiem jest ogólnoinformacyjny druk periodyczny lub przekaz za pomocą dźwięku oraz dźwięku i obrazu, ukazujący się częściej niż raz w tygodniu, nie posiada także tak stałych działów jak czasopismo. Czy strona internetowa jest dziennikiem? Czy Onet jest prasą i podlega obowiązkowi rejestracji? Onet nie jest zatem dziennikiem, chyba że będziemy go postrzegać jako ogólnoinformacyjny druk periodyczny, czyli cykliczny. Co oznacza druk w tej definicji? Druk papierowy oraz druk cyfrowy mieści się w tej definicji. Mowa jest zatem nie tylko o druku papierowym, ważne aby był to druk ogólnoinformacyjny i ukazujący się w sposób periodyczny. Wówczas niektóre strony podlegają obowiązkowi rejestracyjnemu. Strona internetowa naszego wydziału nie przypomina dziennika.

Czasopismem jest druk periodyczny, ukazujący się nie częściej niż raz w tygodniu, a nie rzadziej niż raz w roku. Różnice między dziennikiem a czasopismem w ujęciu prawnym. Jeżeli stwierdziliśmy, że druk periodyczny to także druk cyfrowy, zatem musi ukazywać się cyklicznie. Onet.pl i Rezczpospolita.pl muszą podlegać rejestracji. Co do pudelek.pl można mieć wątpliwości co do obowiązku jego rejestracji. Czy blog jest czasopismem? Wszystko zamyka się w tym, czy blog ma ogólnoinformacyjny charakter. Blog może być traktowany jako czasopismo. Może być jednak zamkniętą całością i tworzyć jednorodną całość. Zatem, możemy mieć pewne wątpliwości, jeśli chodzi o wolność. Blog na pewno jest prasą, ale niekoniecznie podlega obowiązkowi rejestracji na podstawie art. 45. Z punktu widzenia definicji, możemy mieć wątpliwości czy nie jest to przypadkiem czasopismo. Artykuł 32 wyraźnie stwierdza co to jest sprostowanie i odpowiedź. Artykuł 34 odnosi się do zamieszczania komunikatów i ogłoszeń. Artykuł 35 dotyczy redaktora naczelnego dziennika. Te przepisy mają wyraźny walor praktyczny, definicyjny. Definicja materiału prasowego także znajduje się w ustawie. Artykuł 25 prawa autorskiego, który dotyczy przedruku odnosi się do definicji materiału prasowego. W prasie, radiu i telewizji wolno wykorzystywać już rozpowszechnione informacje, chyba że zostało wyraźnie zastrzeżone, że dalsze rozpowszechniania jest zakazane. Materiał prasowy może także stanowić przedmiot ochrony prawno autorskiej, materiał prasowy to każda forma wypowiedzi prasowej, wyrażonej w druku, dźwięku, słowie: wykresy, filmy, teksty niezależnie od wykorzystania, autorstwa. To wszystko stanowi materiał prasowy.

Pytanie: definicja dziennikarza, redaktora naczelnego.

W ujęciu potocznym dziennikarz czyli osoba, która zajmuje się pisaniem artykułów i tworzeniem materiałów prasowych. Przy czym dziennikarzem jest osoba, która traktuje to jako zawód. W ujęciu prawnym dziennikarzem jest osoba zajmująca się redagowaniem, tworzeniem lub przygotowywaniem materiałów prasowych, pozostająca w stosunku pracy z redakcją lub zajmująca się taką działalnością na rzecz i z upoważnienia redakcji. Nie trzeba mieć wykształcenia ani traktować tej profesji jako zawód. Z art. 25 prawa autorskiego wiążą się uprawnienia, na przykład dochowanie tajemnicy. Nie ma jasno określonych zależności między dziennikarzem a redakcją, musi po prostu działać na rzecz redakcji. Sytuacja prawna nie jest określona w sposób ścisły i prawny. Uprawnienia dziennikarza, art. 4, uprawnienia z prawa autorskiego, prawo do zachowania tajemnicy.

Redaktor jest dziennikarzem decydującym lub współdecydującym o publikacji materiałów prasowych. Posiada uprawniania do decydowania o całokształcie działalności redakcji. Współdecydowanie odnosi się do art. 9 prawa autorskiego.

Pytanie: Czy redaktor naczelny musi być dziennikarzem? Nie musi być.

Materiał prasowy może być w wielu przypadkach jako przedmiot ochrony prawno autorskiej, jeżeli chodzi o wykorzystanie utworu – art. 25, ust.4. Nie każdy materiał prasowy stanowi jednocześnie utwór.

Redakcja jest jednostką organizującą proces przygotowywania (zbierania, opracowywania i ocenia niania) materiałów do publikacji w prasie. Redakcja nie skłania do wniosku, że redakcja równa się miejsce, a redakcja równa się grupa osób, którzy podejmują decyzje potrzebne do przygotowywania materiałów.

Wydawcą może być osoba prawna, fizyczna lub inna jednostka organizacyjna, organ państwowy, przedsiębiorstwo państwowe, organizacja polityczna, związek zawodowy, organizacja spółdzielcza, samorządowa i inna organizacja społeczna oraz kościół i inny związek wyznaniowy.

Prowadzenie działalności gospodarczej, polegającej na wydawaniu publikacji periodycznej – ustawa o swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej, gdzie jest to wskazane, że musi ona być nastawiona na osiągnięcie zysku. Zatem, czy stowarzyszenia mogą wydawać prasę? W tym zakresie nie ma ograniczeń odnośnie działalności nastawionej na zysk.

Nadawca to podmiot uprawniony do wydawania usług wydawniczych, jest to działalność usługowa.

Pytanie: definicja wydawcy.

Pytanie: wyłączenie z zakresu działania prawa prasowego. – art. 9

Dzienniki Urzędowe, Monitor i inne są wyłączeniami wynikającymi z ustawy.

Spod pojęcia prasy wyłączone są orzeczenia sądowe, które nie są właściwym określeniem, gdyż obejmuje i wyroki, chodzi szczególnie o orzeczenia NSA, Sądu Najwyższego, Trybunałów.

Mogą być również wydawnictwa periodyczne, które nie są prasą w rozumieniu ustawy, np. obcy przedstawiciel dyplomatyczny, dzienniki urzędowe UE, oficjalne publikacji Komisji Europejskiej.

Odpowiedź na definicję prasy musi być także uzupełnione o art. 9, który mówi co nie jest prasą w rozumieniu ustawy.

Art. 10.

Zadaniem dziennikarza jest służba społeczeństwu i państwu. Dziennikarz ma obowiązek działania zgodnie z etyką zawodową i zasadami współżycia społecznego, w granicach określonych przepisami prawa.

Dziennikarz musi być zatem dyspozycyjna w wykonywaniu zadań. Z ustawy wynika zatem, że dziennikarz służy społeczeństwu. Co to znaczy działać w ramach etyki zawodowej i zasad współżycia społecznego? Jest to wyraźne odesłanie do pozaustawowych norm. Skutki postępowania zgodnie z zasadami współżycia społecznego, kiedy naruszamy czyjeś dobra osobiste? – art. 12. Jest to powtórzenie zasad, wynikających z kodeksu etyki. Dziennikarz nie musi nigdzie przynależeć. Aby zawierać zobowiązania, trzeba mieć zdolność do czynności prawnych, ale dziennikarz nie musi mieć nawet określonego wieku. Zgodnie z art. 10. Dziennikarz ma obowiązek realizować ustaloną linię programową redakcji. Realizować znaczy wprowadzać w życie po to, aby osiągnąć zamierzone cele ideowe. Jeżeli jest brak linii programowej, to nie można powołać się na art. 10, ust. 3 – dotyczy skutków naruszenia obowiązku pracowniczego. Jeżeli jest linia, a dziennikarz jej nie realizuje, czy można mówić o naruszeniu obowiązków pracowniczych i działanie na szkodzie? Nie można tak naprawdę dziennikarza zwolnić za ciężkie naruszenie, ale na ogólnych zasadach, czyli wypowiedzieć mu umowę. Wynika to z zasad wolności sformułowanych w konstytucji.

Art. 11 – dziennikarskie prawo do informacji

Dziennikarz jest uprawniony do uzyskiwania informacji w zakresie, o którym mowa w art. 4. Wskazane są także organy upoważnione do udzielenia informacji. Ułożenie tych podmiotów ma takie uzasadnienie, że są to podmioty, które najlepiej się orientują. Każdy obywatel na podstawie konstytucji ma swobodę wypowiedzi, dotyczy to wszystkich jednostek organizacyjnych o różnym statucie. Chyba, że ktoś ustawowo zostanie zobowiązany do zachowania tajemnicy. Jest tu także mowa o rzecznikach. Rozporządzenie Rady Ministrów określa, kto jest rzecznikiem rządu i w jakim zakresie oraz na jakich zasadach jest zobowiązany do udzielania informacji. Art. 11, ust. 2 został ujęty w ramach art. 49 o tym, że nie udzielenie informacji jest zagrożone karą grzywny albo ograniczenia wolności.

Pytanie: staranność i rzetelność w działalności dziennikarskiej.

Najbardziej charakterystyczne dla działalności prasowej lub wydawniczej jest przestępstwo przeciwko czci i nietykalności cielesnej – art. 212 kk. Odnosi się zwłaszcza do pomówień. Nawet podanie informacji prawdziwej, jest zagrożone karą. Zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy. Dziennikarz zatem może być skazany za prawdę. Kontratyp: Jeśli ktoś publicznie podnosi prawdziwy zarzut dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub służący obronie społecznie uzasadnionego interesu, nie podlega karze. Jeżeli sprawca dokonuje się czynu za pomocą środków masowego komunikowania także podlega grzywnie, karze ograniczenia lub pozbawienia wolności. Co to znaczy pełnić funkcję publiczną? Kto ją pełni? Funkcjonariusz publiczny – prezydent, poseł, senator, poseł do Parlamentu Europejskiego, sędzia, ławnik, prokurator, osoba będąca pracownikiem administracji rządowej itd. Dziennikarzowi często się zdaje, że piszą prawdę, a tak nie jest. Jeśli ktoś podaje nieprawdziwe informacje, nie może skorzystać z kontratypu, bo nie rozgłasza prawdziwego zarzutu. Nie poniesie odpowiedzialności tylko i jedynie wówczas, gdy postępował zgodnie z art. 12, ust. 1., punkt 1. Szczególna staranność jest najważniejsza.

Pytanie: zasady ochrony dóbr osobistych i interesów informatorów.

Jakie mamy dobra osobiste? Imię nazwisko, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, pseudonim, czyli wszystko co jest związane z daną osobą. Jest to rozwiązanie, które odnosi się do kodeksu cywilnego. Dziennikarz, który podaje informacje nie może działać sprzeczne z normą prawną, porządkiem prawnym czy zasadami współżycia społecznego. W jaki sposób należy postępować, by nie narazić się na ten zarzut? Uwzględniać powagę zarzutów, sprawdzić charakter informacji, czy jest ona uzasadniona, sprawdzić wiarygodność źródeł informacji, statut informacji, czy ma na przykład oficjalny czy urzędowy charakter, sprawdzenie okoliczności, uwzględnić punkt widzenia osoby, która jest przedmiotem ataku, forma artykułu, w jaki sposób są opisywane zarzuty. Kiedy można przedstawić domniemania w prasie? Domniemania czyli podejrzenia.

Pytanie: W jakich warunkach dopuszczalne jest przedstawienie podejrzeń w prasie?

To pytanie wyraźnie nie wynika z prawa mediów, ma tak naprawdę charakter otwarty. Najpierw trzeba sprawdzić, czy istnieje wystarczająco dużo poszlak, czy ten zarzut jest obszarem, który stanowi przedmiot ludzkiego zainteresowania, czy jest dopuszczalne podanie imienia i nazwiska i czemu to służy (dotyczy to osób istotnych w życiu publicznym), staranne sprawdzenie wszystkich punktów widzenia, czy w tej publikacji wyraźnie podano, że chodzi o rzekome, prawdopodobne podejrzenie, a nie o wyrok.

Dbałość o poprawność języka – ustawa o języku polskim zmusza dziennikarza do unikania błędów, ale też w kodeksie wykroczeń za używanie słów nieprzyzwoitych grozi kara grzywny – art. 141. Do tego znajdzie zastosowanie także art. 12. – upowszechnienie wszelkiego rodzaju dbałości o poprawność języka, to także spoczywa na nadawcach radiowych i telewizyjnych, ale wynika to z ustawy o radiofonii i telewizji.

Pytanie: Ukryta działalność reklamowa.

Czyli tak zwana kryptoreklama. Co to w ogóle jest? Pod pozorami działań neutralnych i wiąże się z osiągnięciem korzyści majątkowej lub osobistej od osoby lub jednostki organizacyjnej zainteresowanej reklamą. Są przepisy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (art. 16). Jest to namawianie na przykład do zakupu towaru pod pozorem neutralnej informacji. Bardzo często trudno jest stwierdzić, czy mamy do czynienia z neutralną informacją?

Pytanie: ograniczenia wypowiedzi dziennikarskiej.

Te ograniczenia wolności wypowiedzi wynikają z ochrony dóbr osobistych, przepisów prawa karnego, art. 13. Jest kolejnym ograniczeniem – mówi o zakazie wyrażania opinii przed wyrokiem wydanym przed sądem pierwszej instancji. Dotyczy to także postępowań specjalnych, czyli na przykład przed sądami wojskowymi. Informacje takie w sposób wyraźny wpływają na opinię publiczna i mogą oddziaływać na osobę, która podejmuje w tych postępowaniach decyzje. Zakaz publikowania danych osobowych i wizerunku osób w związku z toczonym się postępowaniem sądowym i przygotowawczym, które może być prowadzone tylko i wyłącznie przez wskazane ustawowo organy.

Pytanie: co to są dane osobowe.

Są to informacje, które ułatwiają zidentyfikowanie danej osoby. Następna kwestia wizerunek. Wizerunek danej osoby można wykorzystywać – co to jest art. 23 k.c. zgodnie z art. 81 oraz przy otrzymaniu zezwolenia. Nie ma możliwości złożenia zażalenia. Prokurator ma prawo wejść na dobra osobiste ze względu na ważny interes społeczny. Kwestia wykonywania fotografii na wystąpieniach publicznych. Granice wykonywania nie wynikają tylko z zezwolenia, ale także kwestii prowadzenia postępowań sądowych. Ust. 4 mówi o tym, że w wyniku nowelizacji dodano art. 4, czyli zażalenie na postanowienie prokuratora rozpatrywane w sądzie rejonowym. Jeśli stwierdzi, że jest nieuzasadnione, to wówczas jest możliwość wykonywania fotografii.

Art. 13

Nie wolno wypowiadać opinii co do rozstrzygnięcia w postępowaniu sądowym przed wydrukiem orzeczenia w I instancji. Informacja o wszczęciu bądź przebiegu postępowania jest dopuszczalne. Podobnie z informacją, jaka kara grozi za dany czyn. Wszystkie inne postępowania i postępowanie przygotowawcze (pod nadzorem prokuratora) mogą być przedmiotem naszej informacji. Kodeks karny reguluje kwestie tego, że niektórych informacji związanych z postępowaniem podawać nie wolno.

Przy kolejnych wyrokach informacje mogą być podawane. Ustawa o ochronie danych osobowych reguluje, co uważa się za dane osobowe (art. 6) i są przewidziane sankcje karne np. za wykorzystanie danych w sposób sprzeczny z ustawą. Zakaz publikacji dotyczy osób wobec których toczy się postępowanie karne, także osób znanych. Art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych mówi, że fotografię można dokonywać przy wykonywaniu przez znane osoby funkcji publicznych. Art. 13 mówi o zakazie wykorzystania wizerunku. Zostało wprowadzone pewne ograniczenie i zmiana związana z wyrokiem z 2011 roku, która je znosi. Ograniczenie dotyczy możliwości złożenia zażalenia przez stronę. Gdyż sąd lub prokurator ze względu na ważny interes społeczny może umożliwić ujawnienie danych osobowych osób, wobec których toczy się postępowanie przygotowawcze. Ust. 4 mówi o rozwiązaniach dotyczących możliwości złożenia zażalenia przez stronę na decyzję sądu lub prokuratora. Art. 47 wprowadza pojęcie listu gończego. Pomimo, że toczy się jakieś postępowanie sądowe, jest możliwość, aby podmiot zostało zobowiązany (redaktor naczelny) do opublikowania listu gończego. Jeśli tego nie zrobi, grozi mu sankcja. Art. 34 i 35 wskazuje podmiot, na którym ciąży obowiązek. Dotyczy to przestępstwa indywidualnego, bo mogą go popełnić tylko podmioty wymienione w art. 34 i 35. Tylko określony podmiot może popełnić to przestępstwo. Obecnie przestępstwo może zostać popełnione przez pomocnika albo dziennikarza, który podżega do popełnienia przestępstwa. W art. 13 są wymienione kwestie, do których musimy dodać, że niekiedy na wydawnictwa są nałożone obowiązki rozpowszechniania czegoś.

Pytanie: Ograniczenia wypowiedzi dziennikarskiej (art. 13 – powyżej też) – dotyczy ochrony wizerunku i ochrony danych osobowych.

Art. 14

Pytanie: Autoryzacja i inne warunki publikacji wypowiedzi.

Pojęcie zgody – wymóg ustawowy – zgoda osoby dokonującej czynności prawnej może być pokazana za pomocą każdego zachowania (definicja w kodeksie cywilnym). Wyrażenie zgody nie musi być w formie pisemnej. Pojawia się pytanie, po której stronie pojawiają się kwestie dowodowe. Jeśli jestem dziennikarzem i zamierzam wkroczyć w czyjeś dobra osobiste, więc zgoda pomimo że może być w sposób dorozumiany, dobrze jest kiedy jest w formie pisemnej. Ustęp 1 dotyczy także kwestii nagrywania, koreluje z tym przepisem także art. 49, który wyraźnie odsyła do art. 14. Art. 49 dotyczy odpowiedzialności. Regulacje kodeksu karnego także dotyczą tych kwestii. Jest to rozdział „przestępstwa przeciwko ochronie informacji”. Art. 297 dotyczy przełamania zabezpieczeń, ujawniania informacji innej osoby, zatajanie dowodów, utrudnianie postępowania karnego – art. 239. Autoryzacja – dziennikarz nie może odmówić osobie udzielającej informacji autoryzacji dosłownie cytowanej wypowiedzi, o ile nie była uprzednio publikowana. Skoro materiał prasowy może być utworem, to osoba która tworzy utwór, może żądać autoryzacji. Ten wymóg dotyczy wypowiedzi nowej, niepublikowanej. Art. 25 ustawy o prawie autorskim mówi o prawie do przedruku – wówczas dziennikarz nie ma obowiązku respektowania art. 14, ust. 2. Ponieważ tam wymogiem jest to, żeby utwór był rozpowszechniony, czy taki, który za zgodą twórcy został udostępniony publicznie. Przepis art. 14 nie znajduje do niego zastosowania. Czy dziennikarz powinien poinformać rozmówcę o prawie do autoryzacji? Ustawowo taki obowiązek nie został nałożony, mowa jest jedynie o tym, że nie może odmówić. Trybunał Konstytucyjny będzie badał tę kwestię wobec wprowadzonej konstytucyjnie wolności słowa.

Zastrzeżenie terminu i miejsca publikacji – ust. 3. Z treści przepisu wynika, że podmiot musi wskazać ważne powody, które dziennikarz ocenia, czy są na tyle ważne. Opublikowanie takich informacji wbrew takim zastrzeżeniom grozi sankcją karną – art. 49. Prawo do wizerunku, własność korespondencji – te prawa mogą być ograniczone na podstawie innych przepisów wynikających z przepisów prawa autorskiego – art. 81, 82. Art. 82 dotyczy ograniczeń miejsca i terminu publikowania wypowiedzi. Wynika to także z ochrony dóbr osobistych osób trzecich. Jeśli zatem osoba, która wprowadziła informacje zmarła, zgodnie z art. 81, po 20 latach uprawnionymi do dyspozycji są spadkobiercy.

Art. 14, ust. 4 – zakaz udzielenia informacji zależnie od sposobu jej skomentowania na łamach prasy. Zastrzeżenie informacji ze względu na tajemnicę zawodową – ust. 5. Kwestia tajemnicy została uregulowania w ustawie o ochronie informacji niejawnych. Są tam podane możliwości dostępu do niejawnych informacji i w jakim zakresie. Informacja niejawna została tam odpowiednio zdefiniowana. W kolejnych przypisach są wskazane informacje opatrzone klauzulą tajności, dalej kto może otrzymać do nich dostęp i na jakich zasadach. Jest także wyraźne odesłanie do kodeksu karnego – art. 266, par. 1. Ograniczenia z art. 14 wynika z przepisów ustawy jak i z przyjętych różnego rodzaju zobowiązań. Ust. 6 dotyczy publikacji informacji z prywatnej sfery życia, co wynika nie tylko z tego przepisu, ale jest związane z art. 47 konstytucji i z art. 23 k.c. – ochrona dóbr osobistych, art. 81 prawa autorskiego – kwestia wizerunku. Czy można publikować informacje, jeśli przeciwko komuś ma miejsce w sądzie sprawa o rozwód? Sprawy o rozwód mają charakter jawny, podjęcie w tej sprawie decyzji zapadają na postępowaniu jawnym i informacje na temat sprawy powinny być dostępne dla każdego i sekretariaty powinny udzielać informacji na temat postanowień w danych postępowaniach. Jeśli sprawa o rozwód będzie zamknięta, to jest szczególna sytuacja. Kwestia ujawnienia wysokości wynagrodzenia. Jeśli ktoś piastuje urzędy i pełni funkcje publiczne, informacje są jawne. W przypadku przedsiębiorstw prywatnych, pracodawca może nawet zobowiązać pracowników do zachowania tajemnicy. Właściwe udzielenie informacji na zasadę wykorzystania cudzego wizerunku wiąże się z odwołaniem także do ustawy o ochronie nieuczciwej konkurencji.

Art. 15.

Pytanie: tajemnica dziennikarska.

Autorowi przysługuje prawo zachowania w tajemnicy swego nazwiska. Jest to odwołanie do prawa autorskiego, twórcy utworu także przysługuje takie prawo. Jest także ustawa o ochronie danych osobowych, która się do tego odnosi. Jeżeli autor materiału prasowego zamieści zniesławiające treści, robi się problem. Wówczas musimy poszukać adresu domowego redaktora naczelnego, którego pozywamy w tej sprawie, po to jest właśnie obowiązek rejestracji czasopism i dzienników. Jest to pozew o ochronie dóbr osobistych. Art. 84 prawa autorskiego mówi o instytucji tajemnicy autorskiej, która polega na tym, że twórca i wydawca mają obowiązek zachowania tajemnicy źródła i nieujawniania związanych z tym dokumentów na żądanie twórcy. Zatem, te dwie tajemnice są ze sobą wyraźnie powiązane. Zakres przedmiotowy tajemnicy: jest to bezpośrednio związane z pozyskiwaniem informacji. Art. 180 postępowania karnego – kwestia zwolnienia z tajemnicy dziennikarskiej. Nie może dotyczyć danych umożliwiającej identyfikację autora, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również identyfikację osób udzielających informacji opublikowanych lub przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnienie powyższych danych. Zakres przedmiotowy: wszystko z wyłączeniem tajemnicy zawodowej. Zakres podmiotowy: wszystkie osoby zatrudnione w redakcjach, wydawnictwach prasowych i innych prasowych jednostkach organizacyjnych. Muszą być oni zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, dzieło.

Pytanie: zwolnienie z tajemnicy dziennikarskiej.

Art. 254 – k.k. – dziennikarz jest zwolniony z informacji, o których mowa w tym artykule. Jednak nie ma to sensu, bo odwołuje się do art. 254 starego k.k. dziennikarz jest zwolniony zgodnie z art. 240 k.k. – czyny zabronione, czyli eksterminacja rasowa, wyznaniowa, polityczna, zamach stanu, zabójstwo, piractwo itd. Wówczas dziennikarz jest zwolniony z obowiązku tajemnicy i jest zobowiązany do przygotowania materiału prasowego. Dotyczy to jednak wiarygodnych informacji. Informacje są wyłączone na podstawie obawy o odpowiedzialności karnej i mając podstawę do przypuszczenia, że organ wie o winie. Zwolnienia może dokonać sąd i prokurator, w przypadku tajemnicy dziennikarskiej jest to tylko możliwe, kiedy jest to niezbędne dla wymiaru sprawiedliwości, bo okoliczność nie może w inny sposób zostać udowodniona (dziennikarstwo śledcze). Art. 180, par. 2 przewiduje to, kiedy nie jest to możliwe do ustalenia w inny sposób. Przesłuchanie dziennikarza będzie wówczas jedyną szansę poznania faktów. Może być on przesłuchany tylko co do informacji związanych z tymi przestępstwami, tylko co do treści informacji. Art. 15, ust. 1, 2, punkt 1 – dziennikarz jest zwolniony z podaniem informacji.

Wykład 23.03.2012 r.

Pytanie: Zwolnienie od tajemnicy dziennikarskiej. – art. 16.

Kwestia zgody na ujawnienie nazwiska autora lub materiału prasowego jest uregulowana na podstawie kodeksu cywilnego (zgoda), zgoda ta nie musi być wyrażona w formie pisemnej. Informator lub osoba, która przygotowała materiał prasowy decyduje o zwolnieniu dziennikarza z tajemnicy dziennikarskiej. Zgoda może być tak wyrażona przez informatora i według kodeksu cywilnego każda zgoda musi być wyrażona w sposób dostateczny, czyli może być na przykład w postaci elektrycznej. Czasami jest kwestia wprowadzenia w błąd dziennikarza. Czasami informator wprowadza dziennikarza w błąd – art. 38. W artykule tym jest bardzo ogólna mowa co do odpowiedzialności cywilnej za naruszenie prawa, kiedy informator w świadomy sposób podaje nieprawdziwe informacje, wprowadzając dziennikarza w błąd. Jeżeli działanie jest świadome, to po jego stronie też się pojawi kwestia odpowiedzialności cywilnej. Jeśli te informacje podał w dobrej wierze, nie można przypisać mu odpowiedzialności cywilnej. Dziennikarz musi zatem sprawdzić zawsze informacje podane przez informatora. Wina na gruncie prawa cywilnego jest ukształtowana zupełnie odmiennie niż w przypadku odpowiedzialności karnej. Jeśli dziennikarz nie zachowa wszystkich wymogów określonych na gruncie prawa prasowego, ponosi odpowiedzialność cywilną.

Art. 17. Obecnie Rada Prasowa nie działa. Dawniej miała 57 członków, z możliwością przedłużenia do 60. Powoływana przez Radę Ministrów na okres 3 lat. Ustawa zostawia zatem możliwość powołania Rady, która zajmuje się opiniowaniem roli prasy. Dawniej funkcjonowanie tej Rady miało zupełnie inne uzasadnienie, teraz nie działa.

Pytanie: Art. 20. Rejestracja dzienników i czasopism.

Ust. 1. Wydawanie dziennika lub czasopisma wymaga rejestracji w sądzie wojewódzkim. Jest to ograniczenie działalności wydawniczej, ale nie stanowi to naruszenia wolności wypowiedzi lub prasy. Cel tej regulacji to ochrona tytułu prasowego, nic więcej, są przewidziane sposoby odmowy rejestracji, jeśli na przykład nie ma podanych wszystkich informacji – są to tylko wymogi formalne. Chodzi o to, żeby nie funkcjonowały w obiegu społecznym takie same tytuły, bo może to być potraktowane jako wprowadzenie w błąd. Chodzi o to, żeby nie było działania na szkodę innych firm. Pewne wątpliwości pojawiają się odnośnie prasy elektronicznej. Musimy odnieść się do ustawowej definicji dziennika lub czasopisma. Czym innym jest informowanie społeczeństwa, a czym innym komunikowanie. Zatem, czy blogi i strony internetowe trzeba rejestrować. Prasa elektroniczna musi spełniać wymogi z art. 1 aby być prasą i być zarejestrowaną. Trzeba także odpowiedzieć na pytanie, czy jest to dziennik czy czasopismo. Musi być publikacją periodyczną, czyli ukazywać się cyklicznie – w pewnych odstępach czasu. Zatem, najważniejsze jest rozróżnienie tego, co stanowi prasę według ustawy. Które usługi uznać za prasę? Onet.pl, Rzeczpospolita (jeśli prasa jest zarejestrowana w formie papierowej, nie ma obowiązku rejestracji jej w formie elektronicznej). Muszą być periodyczne i nie tworzyć zamkniętej jednorodnej całości. Blog w zależności od swojej tematyki będzie zamkniętą całością determinowaną osobą twórcy (blog poradnikowy, blog o osobie) albo blog newsowy (rolą odbiorcy nie jest bierny odbiór ale udział w komunikowaniu). Prasą jest to, co odbiorca przyjmuje i nie wpływu na treść. Jeżeli chodzi o prasę – nie wszystkie usługi świadczone drogą elektroniczną nie mogą być jako prasa zakwalifikowane. Art. 45 – kto wydaje dziennik lub czasopismo bez rejestracji podlega karze grzywnie albo karze ograniczenia wolności. Każdy zakaz karny musi być przejrzysty i jasny. Można odstąpić od zasady jeśli wynika to z wykładni logiczno-językowej. Jeśli zatem zostanie stwierdzone, że jest to przekaz inny niż określa to ustawa, to zasady wykładni obowiązujące w prawie karnym nie podlegają rozszerzeniu. W Internecie jest przekaz tylko za pomocą dźwięku albo dźwięku i obrazu, jeśli pojawia się to w sposób cykliczny i ma charakter ogólnoinformacyjny będzie można to zakwalifikować jako dziennik lub czasopismo. Jeśli przekaz jest tylko za pomocą obrazu, nie ma możliwości zakwalifikowania. Nie można ograniczać pojęcia druk tylko do druku w formie papierowej lub druku cyfrowego. Zatem, strony internetowe należy na tej podstawie rejestrować. Przepis, który wprowadził odpowiedzialność karną, według Trybunału Konstytucyjnego jest nie proporcjonalny – art. 45. Każda norma prawna musi w sposób wyraźny określać odpowiedzialność karną, musi mieć formę ustawową i być konieczna, niezbędna w społeczeństwie demokratycznym. TK stwierdził, że może to być rozwiązane w postaci sankcji administracyjnej, jeśli ktoś nie zarejestruje czasopisma drukowanego. TK wyraźnie stwierdził, że nie chodzi o prasę internetową. Jest to efektem tego, że sprawa dotyczyła prasy papierowej a nie cyfrowej. Prasa internetowa nadal podlega obowiązkowi rejestracji.

Art. 20. Nie ma zastosowania do działalności antenowej Polskiej Agencji Prasowej i radia i telewizji. Są także wyłączone dzienniki i czasopisma wydawane przez Kościół Katolicki, który może używać własnych środków masowego przekazu na zasadach określonych w polskim prawie (Konkordat). Zostały także określone wymogi wniosku o rejestrację. Ochrona tytułów prasowych lub znaku towarowego na podstawie prawa własności przemysłowej. Regulacje zabraniają rejestracji znaku towarowego, który jest identyczny lub zbliżony do tego, który został już zarejestrowany na rzecz innej osoby i może odbiorcę wprowadzić w błąd. Pozostaje kwestia siedziby i redakcji – wracamy do art. 7 – czym jest redakcja. Jest ona grupą osób. Wskazanie redakcji wiąże się ze wskazaniem miejsca popełnienia przestępstwa. Miejsce redakcji nie musi być jednoznaczne z siedzibą redakcji. Dane osobowe redaktora naczelnego (imię, nazwisko, data urodzenia, imiona rodziców, miejsce zamieszkania): czy spełnia on wymogi określone w artykule 25? Określenie wydawcy, jego siedziby i dokładny adres, częstotliwość ukazywania się, planowaną częstotliwość, bo później mogą być zmiany. Jeśli potem nastąpią zmiany, nie mają one wpływu na samą rejestrację. Jest wniosek rozpatrywany w postępowaniu procesowym, opłata wynosi 40 zł. Sąd okręgowy wysyła po spełnieniu wymogów formalnych do Sądu Okręgowego w Warszawie z zapytaniem o zbieżność nazwy dziennika lub czasopisma z istniejącym już tytułem prasowym. Wpis do rejestracji ma miejsce dopiero po uprawomocnieniu się wyroku. W przypadku odmowy mamy środek odwoławczy. Kasacja jest niemożliwa, ale od decyzji można się odwołać. Wtedy jest zakładana specjalna księga danego tytułu. Wszystkie wymogi można określić także w stosunku do strony internetowej. Każda zmiana we wniosku o rejestrację, musi być przesłana do organu rejestrującego. Musi mieć zmiana formę pisemną, bo na jej podstawie jest wprowadzana do księgi tytułu.

Pytanie: odmowa rejestracji dziennika lub czasopisma.

Art. 21. Ten przepis nasuwa wniosek, że zasadniczo organ rejestracyjny nie może odmówić rejestracji. Może odmówić w ściśle określonych sytuacjach: braki formalne we wniosku, odmowa za względu na istniejący już inny tytuł prasowy, nie można domagać się rejestracji dziennika, którego tytuł narusza czyjeś dobra, zawiera treści faszystowskie i inne. Prawo do tytułu prasowego może być także przedmiotem prawa autorskiego, czyli tytuł prasowy może być potraktowany jako utwór i objęty ochroną prawno autorską. Jeśli tytuł będzie indywidualny i oryginalny i będzie odróżniał się od tych tytułów, które powstały wcześniej, nie może być identyczny. Dany tytuł prasowy nie zawsze musi odpowiadać tematyce, która jest wewnątrz przedstawiana, np. Viva, Gazeta Wyborcza, Przekrój. Nie ma obowiązku, aby tytuł prasowy był zgodny z opublikowaną w nim treścią, czyli jest pełna dowolność tytułu.

Pytanie: Zawieszenie wydawania dziennika lub czasopisma – art.22

Podstawy to popełnienie przestępstw. Pozostawiono tutaj sądowi możliwość zawieszenia na czas określony nie dłuższy niż rok w przypadku 3 razy popełnianie przestępstwa stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem skazującym. Zatem, jest to mało prawdopodobne, aby w ciągu roku udało się wydać trzy orzeczenia. Organ rejestracyjny ma w tej księdze rejestracyjnej rubrykę „uwagi” i może tam zamieszczać wzmianki.

Pytanie: Art. 23. Utrata ważności rejestracji dziennika lub czasopisma.

Są dwie przyczyny: nie wydanie dziennika lub czasopisma przez rok od dostania na to zgody na czas nieokreślony. Zapis na czas nieokreślony nie ma celu, jeśli organ rejestrujący takiego podziału nie wprowadza. Od dnia nabycia czasopisma, czyli odwołanie do art. 20, jest to upływ 30 dni od złożenia wniosku albo wcześniejsze uprawomocnienie postanowienia sądu. Druga przyczyna: przerwa w wydawaniu, jeżeli redakcja nie wystąpiła o zachowanie prawa rejestracji. Termin do ustania od ukazania się ostatniego numeru. Bieg tego terminu jest przerwany, jeśli redakcja złoży pismo o zachowanie prawa do rejestracji podpisane przez redakcję. Jest rozporządzenie z 1990 roku, które określa wyraźnie formę wzoru rejestracji dzienników i czasopism. Podaje dokładnie jak wygląda wzór, wpisuje się tam dane z art. 20, 21. Każdy sąd będzie prowadził w takiej samej formie rejestr. Są jednak pewne wyłączenia przedmiotowe rejestracji: polskie radio i telewizja obowiązku takiego nie ma, radio komitety, polska kronika filmowa, której już nie ma.

Pytanie: Art. 25. Wymogi prawne wobec osoby redaktora naczelnego.

Kodeks cywilny określa kto ma pełną zdolność do czynności prawnych: ukończyła 18 lat i nie jest częściowo bądź całkowicie ubezwłasnowolniona. Jest również stara, rzymska zasada: związek małżeński jako wyraz dojrzałości, nawet jeśli ustanie. Redaktor naczelny musi mieć obywatelstwo polskie, z obowiązku może go zwolnić organ rejestrujący w uzgodnieniu z ministrem spraw zagranicznych. Art. 7, ust. 2, punkt 7 – redaktor naczelny wpływa na kształt opinii publicznej. Są postawione także wysokie wymagania moralne czy spełnienie wymogów etycznych: nie może to być osoba pozbawiona praw publicznych (odwołanie do kodeksu karnego – art. 40; przestępstwo zasługujące na szczególne potępienie, osoba traci ordery, tytuły, oznaczenia oraz zdolność do ich uzyskania na okres 10 lat, przestępstwa te to takie, które są z niskich pobudek: czyny popełnione świadomie, aby komuś wyrządzić krzywdę, aby komuś zaszkodzić. Sąd musi prognozować, jakie będą konsekwencje popełnienia tego czynu także w przyszłości – art. 53 k.k., musi uwzględnić wiele rzeczy, aby wydać wyrok.)

Pytanie: Zakres odpowiedzialności redaktora naczelnego.

Kwestię tę reguluje ustęp 4, art. 25. Redaktor naczelny prowadzi redakcję, czyli odpowiada za jej funkcjonowanie od rygorystycznej odpowiedzialności do kwestii odpowiedzialności za przepisy prawne i ich respektowanie. Kwestia uzyskania immunitetu procesowego: taka sytuacja może mieć miejsce, redaktor naczelny na przykład zostanie wybrany na posła. Kwestia odpowiedzialności to art. 47, 48, 49. Obowiązki ukazane w art. 34 i 35 nakładają obowiązki na redaktora naczelnego. Modyfikacja odpowiedzialności karnej w przypadku publikacji materiału prasowego:. Zakres odpowiedzialności na bardzo ogólnych zasadach wynikających z kodeksu karnego redaktor odpowie za nieumyślną publikację. Jeżeli przepis prawny przewiduje odpowiedzialność za taką publikację, redaktor odpowie. Jeśli na łamach gazety dojdzie do publikacji, która nosi znamiona przestępstwa, redaktor poniesie odpowiedzialność. Jest wiele przestępstw związanych z treścią publikacji. Przepisy o odpowiedzialności karnej za rozpowszechnienie informacji sprzecznych z prawem przewidują wiele sankcji. Nieumyślnie to znaczy, że nawet w przypadku niedbalstwa, jak na przykład redaktor nie sprawdzi, zostawi kogoś nieodpowiedzialnego na stanowisku. Jak nie dopilnuje na zasadzie niedbalstwa, ponosi odpowiedzialność. Jeśli ma immunitet procesowy, musi wyznaczyć redaktora odpowiedzialnego. Chodzi o sytuację, kiedy za nieumyślną publikację, ktoś zawsze musi ponieść odpowiedzialność.

Ust. 5 – zasady powołania i odwołania redaktora: nie ma żadnych wskazówek co do kompetencji, które miałyby przysługiwać innym podmiotom. Nie jest to ustawowo rozwiązane na gruncie polskiego ustawodawstwa. Wskazanie osoby redaktora należy wyłącznie do dyspozycji wydawcy. Może wziąć pod uwagę prywatne opinie dziennikarzy, ale nie musi. Redaktor naczelny realizuje idee i poglądy wydawcy. Pewną przeszkodę formalną mogą stanowić przepisy prawa pracy: są to ogólne zasady. Zwolnienie redaktora naczelnego jak i innego pracownika w zależności od charakteru i umowy o pracę reguluje kodeks pracy.

Kolegium redakcyjne jest zwoływane przez redaktora naczelnego w sprawie omówienia ważnych kwestii. Może działać w redakcji, przy redakcji, może jako zgromadzenie. Przy redakcji może działać także Rada Programowa, która wyraża jakieś opinie. Nie mają one żadnego wpływu tak naprawdę na działanie redakcji i nie powoduje konsekwencji prawnych, pełnią funkcję doradcze. Opinia rady redakcyjnej dotycząca zakazu publikacji materiału, może spowodować zarzut nieumyślnego popełnienia przestępstwa, jak i umyślnego (rada zgłosiła swoje wątpliwości redaktorowi, on pomimo to, opublikował materiał w sposób świadomy.

Art. 27

Pytanie: co powinno się znaleźć w stopce redakcyjnej?

Kwestia publikowania informacji na stronach internetowych budzi wątpliwości. Znajduje się odwołanie do odpowiedzialności karnej. Zatem, na stronie internetowej jest obowiązek zamieszczenia stopki, pod warunkiem że stanowi to druk periodyczny. Stopka: Nazwa i miejsce wydania, nazwa zakładu wykonującego druk prasowy – wskazanie administratora serwisu w przypadku stron internetowych – adres redakcji, imię i nazwisko redaktora naczelnego, nazwa wydawcy, międzynarodowy znak informacyjny, bieżącą numerację – nadaje go Biblioteka Narodowa. Stopka redakcyjna odnosi się także do nagrań radiowych i telewizyjnych, do kronik filmowych również (ale jest to relikt PRL). Odpowiednio to znaczy w możliwym zakresie do zrealizowania. Nie obowiązuje zatem umieszczenie nazwy i miejsca wydania w przypadku nagrań radiowych i telewizyjnych, gdyż jest to niemożliwe. Nieumieszczenie tych informacji to odpowiedzialność.

Pytanie: sprostowanie a odpowiedź (problematyka terminologiczna). – ROZDZIAŁ 5

Pytanie: zasady bezpłatnej publikacji sprostowań i odpowiedzi.

Art. 31 traci moc z dn. 14 czerwca 2012 roku. Traci on moc, ponieważ pojawia się wiele wątpliwości związanych także z odpowiedzialnością karną. Kto nie realizuje obowiązków, określonych w ustawie, publikuje sprostowanie bądź odpowiedź wbrew warunkom ujętym w ustawie, podlega odpowiedzialności karnej. Trudno w sposób klarowny stwierdzić, kiedy ktoś łamie przepisy. Wyrok z dnia 1 grudnia 2010 roku: artykuł nie precyzuje okoliczności, trudno wskazać, kiedy termin ma być zastosowany, represyjny charakter przepisu, nakaz bezpłatnego publikowania nie określa zakresu, element przedmiotowy nie został skazany. Każdy przepis musi być jednoznaczny i jednoznacznie wskazywać za co ponosi się odpowiedzialność, tak szerokie reglamentowanie jest nieuzasadnione. Przepis z powodu braku jasności został uznany za niekonstytucyjny: brak przejrzystości norm.

Art. 31 ma charakter obligatoryjny: jeśli złamię przepisy grozi odpowiedzialność cywilna i karna. Jeśli pojawi się sytuacja, kiedy trudno będzie wskazać winę, może się okazać, że mimo to, że redaktor zrobił prawie wszystko co możliwe, dojdzie do naruszenia dóbr osobistych jakiejś osoby. Ochronę gwarantuje art. 31, ale nie tylko: wynika to także z konstytucji – art. 51: każdy ma prawo żądania sprostowania lub usunięcia informacji niesprawdzonych, niepełnych i zebranych w sposób niezgodny z ustawą. Zatem, regulacja jest mało skuteczna i art. 31 jest niechętnie respektowany przez prasę. Sprostowanie czyli rzeczowa, odnosząca się do faktów wypowiedź prostująca wypowiedź nieścisłą bądź nieprawdziwą, jest to podanie faktów a nie komentarzy i opinii. Odpowiedź jest to rzeczowa wypowiedź, ale jest konsekwencją odnoszącą się do wypowiedzi naruszającej dobra, może zawierać ocenę, opinie, podejmować polemikę. Informacja o faktach to zarówno przedmiot sprostowania i odpowiedzi. Odnosi się to także do tytułu. Na gruncie kodeksu cywilnego sens oświadczenia (list) ustala się, przyjmując za podstawę wykładnię dokonaną na podstawie tekstu. Sprostowanie, które jest naprawdę odpowiedzią, redakcja nie musi nazywać jako sprostowanie. Patrzy na tekst dokumentu, a nie na tytuł. Sprostowanie i odpowiedź muszą być rzeczowe, czyli odnoszące się do materiału prasowego, którego dotyczą. Kiedy nie będą rzeczowe? Nie są rzeczowe, kiedy przedstawiają tylko stanowisko zainteresowanego, nie są rzeczowe, kiedy zawierają treści karalne, naruszają dobra i interesy osób trzecich, a także na ogólnych zasadach są niezgodne z zasadami współżycia społecznego.

Pytanie: podmioty uprawnione do żądania odpowiedzi lub sprostowania.

Prawo do żądania przysługuje osobom fizycznym, prawnym, innym jednostkom organizacyjnym, którzy są zainteresowani daną publikacją. W nauce prawa prasowego wyróżnia się podmioty bezpośrednio i pośrednio zainteresowane. Bezpośrednio jest zainteresowany każdy, kogo informacja dotyczy. Natomiast zainteresowany pośrednio, może być wyłącznie osoba fizyczna lub prawna wskazana w art. 33, ust. 2, punkt 2. Może dojść do sytuacji, kiedy zainteresowana bezpośrednio osoba zmarła, wówczas jakaś inna osoba związana z nią stosunkiem będzie pośrednio zainteresowana. W art. 31 jest także mowa o innej jednostce organizacyjnej, czyli stowarzyszenia, spółka cywilna – one również mogą być zainteresowane jakimś sprostowaniem. Jednostki organizacyjne na podstawie kodeksu cywilnego mają takie same uprawnienia także do ochrony dób osobistych co osoby prawne, inny jest natomiast katalog dóbr osobistych jeśli chodzi o firmy: nazwa, prywatność i dane osobowe poszczególnych osób, tajemnica korespondencji.

Pytanie: podmioty zobowiązane do opublikowania sprostowania i odpowiedzi.

Podmiotem zobowiązanym jest redaktor naczelny właściwego dziennika czy gazety, w którym doszło do opublikowania materiału. W praktyce mogą pojawić się pewne wątpliwości, kto jest redaktorem naczelnym. Informacja o tym jest w rejestrze, który jest ogólnodostępny. Redaktor naczelny może także działać na zasadzie pełnomocnictwa. Na ogólnych zasadach może działać przez pełnomocnika. Obowiązki nie wynikają z przepisu.

Pytanie: zasady publikowania sprostowań lub odpowiedzi – ust. 6, ust. 7, ust. 8 art. 32. (termin i miejsce publikacji sprostowania i odpowiedzi. – art. 32, zakaz dokonywania skrótów, komentowania)

Są wyraźnie określone terminy: dziennik – ma się pojawiać przynajmniej raz w tygodniu, zatem wymóg 7 dni. Jaki mamy czas, aby wystąpić z roszczeniem o publikację sprostowania? Odpowiedź jest w art. 33, ust. 2, punkt 4 – od miesiąca do trzech miesięcy od publikacji materiału prasowego. Zainteresowany skorzysta ze swoich praw, wówczas redaktor naczelny jest zobowiązany do publikacji w terminach określonych w ustawie. W zależności od częstotliwości publikacji. Termin liczony jest od otrzymania redaktora naczelnego żądania sprostowania lub odpowiedzi: musi dotrzeć do redaktora po to, aby mógł się z listem zapoznać. Liczy się moment doręczenia, a nie przeczytania. Odmowa grozi pewnymi konsekwencjami. Kolejne warunki określone w art. 32 dotyczą różnego rodzaju form. Jeżeli nie można zamieścić odpowiedzi i przekracza to okres 6 miesięcy: czasopismo ukazuje się przynajmniej raz w roku: ustawa określa zasady i wyłączenia. Publikacja tekstu sprostowania została ujęta w ustępie 5.: w tym samym dziale, co zamieszczono materiał, do którego się odnosi, równorzędną czcionką co tekst, tytuł ma być widoczny, łatwy do zauważenia na tle innych tytułów. Nadanie tytułu sprostowanie lub odpowiedź należy do obowiązków redaktora naczelnego, nawet jeśli podmiot wysłał swoją odpowiedź bez nadania takiego tytułu. Bardzo często się dopisuje „sprostowanie artykułu takiego i takiego” jest to praktyka postulowana, wskazana, ale nie konieczna. Jeśli chodzi o radio i telewizję: w analogicznym programie w analogicznym czasie.

Decyzja TK:

Art. traci moc w zakresie w jakim nie definiując pojęcia sprostowania i odpowiedzi, zakazuje pod groźbą kary komentowania tekstu sprostowania w tym samym numerze lub audycji, jeśli pokrzywdzonym jest osoba fizyczna.

Jest zakaz, który dotyczy komentowania, pozostałe zasady znajdują zastosowanie. Jakie zmiany można dokonywać? Takie, które nie osłabiają znaczenia tekstu i nie osłabiają intencji autora. Można wprowadzać zmiany w tekście autora? Takie, które usuwają oczywiste omyłki, błędy, większych zmian nie można wprowadzać. Niekonstytucyjność dotyczy pozostałych wymogów publikacji sprostowania i odpowiedzi. Aktualnie jest zakaz uchylania się od takich publikacji. Art. 38, ust. 1 – redaktor naczelny powoduje odpowiedzialność na ogólnych zasadach.

Objętość sprostowania nie może być dłuższa od dwukrotnej objętości fragmentu materiału prasowego, którego dotyczy, redaktor nie może wymagać, aby były krótsze. nie ma określonej górnej granicy.

Pytanie: powody odmowy opublikowania sprostowania lub odpowiedzi. – art. 33.

6.06.2012 r. – egzamin

25.05.2012 r./1.06.2012 r. – powtórka

Stwierdzono niekonstytucyjność art. 46. Art. 31 - wyznacza zakres obowiązywania art. 46. Art. 33, ust. 2 – pozostaje w decyzji redaktora naczelnego. Art. 33, ust. 1 – obowiązek odmowy (nie nakłada obowiązku, dlatego Trybunał Konstytucyjny pozostawił te przepisy, które nie nakładają obowiązku).

Sprostowanie, odpowiedź – podpisanie pseudonimem. Pod niektórymi artykułami pojawiają się pseudonimy (prawo autorskie osobiste, art. 16, pkt. 3). Prawo autorskie osobiste pozostawało zawsze w gestii twórcy. W wykonywaniu praw autorskich wchodzi w imieniu podmiotu, który udostępnił anonimowo, producent albo wydawca. W prawie prasowym znajduje się uzasadnienie tego.

Pytanie: zasady publikacji komunikatu urzędowego, obwieszczenia, uchwał i zarządzeń – art. 34.

Kto jest zobowiązany? Obowiązek został skierowany do całej prasy, nie tylko drukowanych wersji, nie tylko do Internetu, ale także do radia i telewizji. Komunikaty i obwieszczenia nie są definiowane odmiennie w ustawie medialnej. Radio i telewizja też jest zobowiązana, w praktyce jest realizowany przez czasopisma i dzienniki, zwłaszcza przez tygodniki i miesięczniki, prasę lokalną. Prawo nie definiuje pojęć ani komunikat, ani obwieszczenie urzędowe. Rozróżnienie mogłoby być dokonywane na podstawie tytułu. Nie tylko tytuł jednak stanowi o tym, co to jest. Trzeba zwracać uwagę na treść. Dużo łatwiejsze jest stwierdzenie co oznacza urzędowość, bo podmioty zostały wskazane w konstytucji. Wszelkie ogłoszenia, które pochodzą od naczelnych i centralnych organów państwowych mogą być zakwalifikowane jako urzędowa publikacja (także KRRiT). Warunki publikacji urzędowych komunikatów: podmiot zobowiązany: redaktor naczelny. Czy jest odpłatne czy nie? Na to pytanie odpowiada art. 34 – nieodpłatne. Jest możliwość także określenia warunków. Jeśli nie uzgodniono terminu, to musi się ukazać w najbliższym wydaniu. Z art. 34 związana jest odpowiedzialność karna, określona w art. 47. Odpowiedzialność może ponieść tylko podmiot wskazany w art. 34, a więc redaktor naczelny.

Art. 35 – zakres obwieszczenia

Pytanie: zasady publikacji orzeczenia sądowego, ogłoszenia i listy gończego – art. 35.

Podobna uwaga jak do art. 34. Obowiązek spoczywa bowiem tylko na redaktorze naczelnym. Naczelni czasopism nie mają jednak takiego obowiązku, a także nadawcy radiowi i telewizyjni. Orzeczenia są wydawane przez sądy cywilne, karne i administracyjne. Muszą jednak spełniać dwa warunki: być prawomocne (nie przysługują już środki odwoławcze) i klauzula o opublikowaniu. Redakcja ma obowiązek opublikowania i obowiązek odesłania jednego egzemplarza ze wskazaniem, że wywiązała się z tego. Robi się to odpłatnie, bo jest to pewnego rodzaju dolegliwość. Cenniki określają poszczególni wydawcy, nie ma żadnych cen urzędowych. Wskazuje się z reguły termin: kolejny numer. Są możliwe także wspólne ustalenia. Ogłoszenia mogą być wydawane i przez sądy cywile i karne i administracyjne. Np. ustalenie kuratora co do zasady musi być ogłoszone. Publikacja listów gończych jest uregulowana w przepisach prawa karnego. Jeśli podejrzany ukrywa się, sąd lub prokurator może podjąć decyzję o poszukiwaniu listem gończym. Dane osobowe, informacje o treści zarzutu, wezwanie każdego, kto ma jakieś informacje, ostrzeżenie o odpowiedzialności karnej za ukrywanie podejrzanego lub dopomaganie mu w ukrywaniu się.

Pytanie: zasady publikacji materiałów reklamowych – art. 36.

Obecnie w telewizji zawiera się informacje „ogłoszenie własne” czy „lokowanie produktów”. To może się różnie nazywać: reklama, ogłoszenie płatne. Za reklamę nie są brane produkty własne. Sposób zamieszczania informacji i kwestie odpłatności nie są uregulowane. Jest to pozostawione w gestii. Czasami pojawia się informacja „tekst sponsorowany” – nadal jest to reklama. Dotyczy to prasy, radia, telewizji. Ograniczenie zakresu wypowiedzi reklamowej – ogłoszenie i reklamy nie mogą być sprzeczne z prawem i zasadami współżycia społecznego. Redaktor naczelny sprawdza tylko ogólne informacje, czy te zasady można sprawdzić. Zakazana jest na przykład reklama, która wprowadza w błąd, która odnosi się do uczuć odbiorców, wykorzystuje przesądy lub łatwowierność dzieci. Są to odwołania do innych ustaw: ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Kolejne ograniczenia związane są z reklamą porównawczą, z hazardem, tytoniem, alkoholem. Wszystko jest w odpowiedni sposób zakazane, także kwestia z lekami (odczyt: „przed użyciem…”). Ustawa medialna także dotyczy reklamy. Zakazane jest nadawanie reklam co do wyrobów tytoniowych, używania tytoniu, alkoholu, usług medycznych, produktów leczniczych. Zakazane jest nadawanie reklam nawołujących letniego na wywoływanie presji na rodzica. Wszelkie ukryte reklamy też są zakazane. Przedstawienia nieletnich w niebezpiecznych sytuacjach, wykorzystywanie zaufania nieletnich. Z ogólnych przepisów inne zakazy do reklamy wynikają: zakazana jest reklama naruszająca godność ludzką, która rani przekonania religijne bądź polityczne. Są również ograniczenia związane z wykonywanym zawodem: adwokaci nie mogą się reklamować, radcy prawni po spełnieniu pewnych warunków mogą się reklamować. Naruszanie przepisów prawa karnego w przypadku reklamy: zniesławienie, ukazywanie pornografii, ukazywanie tajemnic. Artykuł odwołuje zatem do wielu innych ustaw.

Ogłoszenia i reklamy nie są materiałem redakcyjnym, a więc redaktor naczelny nie ponosi za nie odpowiedzialności, dlatego muszą być odpowiednio wyodrębnione. W prasie nagłówki, oznaczenia. W radiu i telewizji jest to kwestia regulowana przez ustawę medialną.

Prawo do odmowy zamieszczenia reklam bądź ogłoszeń ze względu na linię programową bądź charakter publikacji: w dwóch takich sytuacjach jest możliwa odmowa zamieszczenia reklamy: np. niezgoda na publikację reklamy erotycznej. Jest to efekt bardzo szerokiej interpretacji, że skoro prowadzę działalność gospodarczą, to przysługuje mi wolność. A więc mogę decydować, czy zamieszczę reklamę czy nie. Nie trzeba uzasadniać odmowy.

Warunki prawne ujawniania nazw i adresów przedsiębiorstwa: reklamy nie stanowią materiału redakcyjnego, a więc redaktor nie ponosi za nie odpowiedzialności. Organami upoważnionymi do tego rodzaju żądań są określone na podstawie odrębnych przepisów, jest to: prokurator, policja i policja skarbowa,

Odpowiedzialność prawna.

Pytanie: zasady odpowiedzialności za naruszenie prawa prasowego – rozdział 7.

Pojawia się konieczność odwołania do innych aktów normatywnych, m.in. ustawa o ochronie danych osobowych. Wprowadza się pewien podział na przestępstwa prasowe: właściwe i niewłaściwe. Przestępstwa prasowe właściwe to są te określone w ustawie prawo prasowe (niezarejestrowanie dziennika, czasopisma itp.), oprócz tego są przestępstwa prasowe niewłaściwe, a więc te, które można popełnić tylko i wyłącznie w prasie, w treści materiału prasowego (np. rozpowszechnianie cudzego utworu wbrew warunkom, zniesławienie w prasie, ale nie będzie przestępstwem prasowym zniesławienie dokonane przez dziennikarza podczas zbierania materiału, musi to być opublikowane w prasie). Przestępstwa porządkowe – nie zamieszczenie sprostowania, odpowiedzi – obowiązek rejestracji dziennika – do respektowania tego ma zmusić przepis porządkowy (przestępstwa prasowe właściwe = przestępstwa porządkowe). Ta zasada stanowi, że przepisy prawa prasowego mają charakter lex specialis (mają charakter szczególny, być może są przepisy szczególne, które dopracowują odpowiedzialność, np. art. 37a ). Na gruncie prawa karnego nie mówi się o karze dodatkowej, a nasza ustawa prawa prasowego odwołuje się właśnie do kar dodatkowych.

W art. 37a pojawia się kwestia związana z karami dodatkowymi. Pojęcie kara dodatkowa funkcjonuje na gruncie kodeksu karnego, ale z 1966 r. (?) obecnie mówi się o środkach karnych. Pojawia się jeszcze zagadnienie związane z zastosowaniem środków karnych, np. kiedy sąd może orzec przepadek przedmiotu: kiedy pochodzi on z przestępstwa.

Pytanie: Przepadek materiału prasowego. Art. 37a PP, art. 44, 39 (wymienia środki karne) i 45 KK.

Przepadek przedmiotu pochodzącego bezpośrednio z popełnienia przestępstwa oraz przepadek korzyści osiągniętej z popełnienia przestępstwa (art. 45). Materiał prasowy nie jest przedmiotem ani korzyścią. Na gruncie prawa wprowadza się podział na dobro materialne i niematerialne. Wykonywanie przepadku materiału prasowego przez jego zniszczenia jest niedopuszczalne, jako właściwsze jest złożenie materiału we wskazanym archiwum lub bibliotece z zastrzeżeniem niedopuszczenia do druku. Jeśli nie przekracza kilkunastu egzemplarzy też jest możliwe stwierdzenie jego przepadku. Materiał prasowy to niekoniecznie przedmiot i korzyść.

Organ rejestracyjny czyli sąd okręgowy właściwy dla siedziby redakcji. Tam jest rubryka o wyrokach skazujących. Jest to związane z art. 22, na podstawie którego organ może zawiesić działalność danego dziennika lub czasopisma. Pojawia się tu praktyka trzykrotnego skazania, co jest w praktyce niemożliwe.

Pytanie: kwestia odpowiedzialności cywilnej.

Publikacja materiału prasowego może godzić w interesy osoby prawnej i fizycznej. Odpowiedzialność cywilna w przypadku naruszenia art. 23 Kodeksu cywilnego i art. 24 Kodeksu cywilnego jest stosowana niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Odnosi się to do dóbr osobistych. Przepisy o ochronie dóbr osobistych znajdują się też w rozmaitych ustawach, np. prawo autorskie. W tym zakresie są także podane uprawnienia. Regulacje z prawa autorskiego, z prawa własności przemysłowej są tutaj brane pod uwagę. Te regulacje i artykuły nie są ze sobą sprzeczne i nie zbiegają się. Osoba zainteresowana dokonuje albo wybór kumulatywny (na podstawie tego przepisu dąży do odpowiedzialności oraz następnego) albo alternatywny (wskazuje tylko jedną alternatywę). Kiedy dobra zostaje zagrożone cudzym działaniem, ale jeszcze nie doszło do jego naruszenia, wówczas każdemu przysługują uprawnienia na podstawie art. 24 KC. Ważne jest, aby takie działanie było bezprawne, czyli narusza dobra i nie zachodzi okoliczność usprawiedliwiająca takie działanie. Taka okoliczność to na przykład: wykorzystanie wizerunku osoby publicznej, czyli jest to naruszenie dóbr osobistych, ale nie bezprawne, inny przykład to wykonywanie prawa podmiotowego, zgoda pokrzywdzonego, działanie w obronie uzasadnionego interesu, działanie w wykonywaniu uprawnień. Jeśli dobro zostało naruszone, można żądać aby osoba która dopuściła się naruszenia, usunęła skutki swojego działania. Dziennikarz może na przykład napisać sprostowanie lub odpowiedź. Prawo nie określa jaką formę powinno mieć usunięcie skutków, jest uzależnione od rodzaju dobra, okoliczności i formy naruszenia. Jeśli doszło do naruszenia na łamach prasy, tam też należy dokonać sprostowania. Nie ma mieć to charakteru upokorzenia sprawcy naruszenia. Kwestia zadośćuczynienia na wskazany cel społeczny: pieniężne nie jest karą prywatną, jest to dostarczenie poszkodowanemu realnej korzyści ekonomicznej, która jest równoznaczna z poniesioną przez niego krzywdą, celem tej kary jest zrównoważenie, zadośćuczynienie. Jeśli została wyrządzona szkoda majątkowa, to tutaj wchodzi dość dużo przepisów, które regulują tę kwestię: 361-363.

Pytanie: zasady odpowiedzialności cywilnej za naruszenie prawa spowodowane opublikowaniem materiału prasowego.

Jakie dobra można naruszyć? Należy wspomnieć o prawie cywilnym (art. 23, 24, która odnosi się do naruszenia dóbr osobistych, przepisy odnoszące się do wyrządzenia szkody majątkowej (361-363) i przepisy prawa prasowego. Na podstawie art. 23 sprawdzamy czy została wyrządzona szkoda, czy nie. Jeśli tak, to zastanawiamy się jaka szkoda, jeśli osobista to art. 24, a jeśli majątkowa to art. 361-363 Kodeksu cywilnego. interesuje nas art. 363 § 1 – następstwo działania, skutek naruszenia. Art. 363 – jeśli poszkodowany się przyczynił do powstania lub zwiększenia szkody. Bardzo charakterystyczna kwestia, gdyż istnieje duże orzecznictwo w tej kwestii. Przyczynienie jest określane procentowo. Art. 363 – kwestia wyboru naprawienia szkody, pokrzywdzony dokonuje wyboru naprawienia szkody, najczęściej jest to wskazanie zapłaty na jakiś określony cel społeczny. Z punktu widzenia prawa prasowego pojawia się pytanie: kto? Podmiot odpowiedzialny za naruszenie prawa ponosi odpowiedzialność cywilną. Odpowiedzialność ponoszą te podmioty, które zostały wymienione w art. 7, ust. 2. Oprócz tego odpowiedzialność ponosi każda osoba, która spowodowała opublikowanie materiału. Przestępstwo nieumyślne popełnia redaktor naczelny, gdyż najczęściej nie wie o popełnieniu przestępstwa, ale je popełnia. Świadoma wina nieumyślna – nie chce popełnić przestępstwa, ale godzi się z taką możliwością. Na przykład kiedy przeczyta artykuł i nie chce popełnić przestępstwa, ale zdaje sobie sprawę z tego, że może do tego dojść. Art. 38 mówi także o odpowiedzialności solidarnej:

Dłużnik – wierzyciel 1 dziennikarz, wierzyciel 2 redaktor naczelny, wierzyciel 3 wydawca. Każdy ponosi odpowiedzialność . odpowiedzialność solidarna oznaczana współzależność obowiązków i uprawnień, ale także ponoszenie odpowiedzialności za całość utworu (każdy). Dłużnik może wybrać od kogo żąda odpowiedzialności. Jeśli zapłaci dłużnikowi jeden, on jest uprawniony do żądania odszkodowania od swoich dłużników (innych wierzycieli).

Kwestia ujawnienia przed publikacją funkcjonuje na takich samych zasadach.

Art. 39. – czerwiec 2012 r. – wyrok.

Przepis jest niekonstytucyjny, ale nie oznacza to, że nie ma roszczenia publikacji sprostowania lub odpowiedzi.

Pytanie: roszczenie opublikowania sprostowania i odpowiedzi.

Art. 39 jest uzupełnienie art. 32, ust. 1 i ust. 4. Art. 32 nie jest uchylony wyrokiem TK, w całości znajduje zastosowanie. Z punktu widzenia odpowiedzialności cywilnej są trzy sytuacje roszczenia: redaktor naczelny odmówił publikacji sprostowania lub odpowiedzi, a powód się z tym nie zgodził, bo uznał, że nie ma to uzasadnienia, czyli odmówił a nie powinien, jest to brak wystarczających argumentów odmowy, druga rzecz – sprostowanie lub odpowiedź są niewystarczające (został skrócony nadesłany tekst sprostowania, co jest naruszenie prawa autorskiego. Ewentualne zmiany w tekście można wprowadzać tylko jeśli doszło do oczywistych omyłek). Z punktu widzenia redaktora naczelnego pojawia się wątpliwość, gdy zamieści tekst ze słowami powszechnie uważanymi za wulgarne. Jest ryzyko zapłaty. Trzecia sytuacja – jeśli nie ukazało się sprostowanie w terminie określony w art. 32, ust. 2. Te roszczenia przedawniają się po upływie roku.

Pytanie: ochrona prawna krytyki, satyry i karykatury.

Pojawia się ryzyko zniesławienia i znieważenia. Art. 41 można uznać za kontratyp krytyki prasowej. Czyli jeśli ktoś użyje krytyki prasowej, a więc dokona publicznej oceny opartej na konfrontacji stanu rzeczywistego z przyjętymi założeniami, to nawet jeśli pomówi, nie będzie ponosił odpowiedzialności. Pojawia się pytanie kiedy mamy do czynienia z krytyką, satyrą a kiedy ze zniesławieniem? Jeśli ma to jakiś cel, na przykład wyrażanie ujemnych ocen jest zasadą współżycia społecznego, nie ma żadnych wątpliwości. Jeśli chcę kogoś poniżyć, to poniosę odpowiedzialność, ale jeżeli wypowiadam sądy krytyczne podporządkowane celowi, któremu służy krytyka bądź satyra to nie może to prowadzić do odpowiedzialności. Dziennikarz w sposób rzetelny i zgodny z zasadami współżycia społecznego powinien wyrażać ujemne oceny, ale nie dążyć do wywołania ujemnych odczuć. Naruszenie formy krytyki grozi odpowiedzialnością karną ale także cywilną, dlatego należy zachować także odpowiednia formą krytyki.

Pytanie: wyłączenie odpowiedzialności redaktora. Art. 42.

Art. 34 i 35 wskazuje na podmioty uprawnione do publikacji.

Pytanie: odpowiedzialność karna redaktora za nieumyślne opublikowanie materiału prasowego. Art. 49a.

Jest to pewna modyfikacja odpowiedzialności karnej. Jeśli redaktor dopuści do opublikowania materiału, o którym mowa w art. 37a. jakiekolwiek przestępstwo, w którym orzeczono przepadek materiału prasowego. Chodzi o sytuację, w której redaktor opublikuje materiał prasowy w sposób nieumyślny, wówczas dopuszcza się przestępstwa i poniesie odpowiedzialność na podstawie art. 49a.

Pytanie: pojęcie reklamy.

Zgodnie z prawem prasowym także radio i telewizja można zamieszczać odpłatne ogłoszenia i reklamy. Treść ich nie może być sprzeczna z zasadami współżycia społecznego oraz musi zostać oznaczona. Art. 16 ustawy medialnej także się do tego odnosi. Według aktualnie obowiązującej reguł reklama pochodząca od nadawcy nie jest reklamą; jest jeszcze reklama nie pochodząca od nadawcy. Ustęp 2, art. 12 i art. 36 PP wyraźnie odnosi się do reklamy. W PP pojawia się jeszcze pojęcie ogłoszenia. To, co jest ważne i znajduje zastosowanie do reklam w mediach jest możliwość odmowy ze względu na obowiązującą linię programową i sprzeczność z publikacją. Kwestia odpowiedzialności za reklamę: wyłączenie ze względu na Polską Agencję Prasową oraz treść komunikatów urzędowych (art. 42), ponieważ nie ma wtedy redaktor wpływu na zmianę treści takiego komunikatu. Treść ogłoszeń wydanych na podstawie art. 35 – taka sama sytuacja. Jeżeli reklama została opublikowana zgodnie z art. 36 (reklama nie została ukryta). Pojęcie reklamy jest powszechnie używane i przywołane w aktach prawa międzynarodowego i wewnętrznego, ale rzadko jest definiowane. Reklama wprowadzająca w błąd to jest taka, która ma na celu wykorzystać pewną niewiedzę czy łatwowierność użytkownika i wpłynąć na dokonanie zakupu. W prawie europejskim zakazuje się reklamy, która narusza strefę prywatności. W Polsce jest określenie czasu i pojawia się tu pewne wyłączenie: nie ma ograniczenia żadnego: telesprzedaż i reklama nie mogą zajmować więcej niż 12 minut w ciągu godziny zegarowej, ale nie ma to zastosowania do reklam pochodzących od nadawcy. Produkty uzyskiwane bezpośrednio z audycji, czyli wskazania sponsorów. Art. 16 ustawy medialnej to dopuszcza. Pewne granice zostały oznaczone: ogłoszenia – 2 minuty, telesprzedaż – 15 minut. KRRiT w drodze rozporządzenia określa zasady rozmieszczenia. Zawiera ono szczegółowych informacji dotyczących reklam i oznaczenia przekazów. Nie powinny być wykorzystywane inne nawet tytuły takich przekazów. Każdy, kto reklamuje musi prowadzić ewidencję nadawanych reklam i telesprzedaży. Jeśli dojdzie do przekroczenia tego czasu, powinno to być oznaczone. Bloki są wyodrębnione ze względu na ograniczony czas 12 minut. Oprócz tego, co jest określane w KRRiT jest jeszcze ustawa o ochronie konkurencji i konsumenta i art. 16, który się do tego odnosi. Reklama traktowana jako czyn nieuczciwej konkurencji umożliwia nałożenie kar: reklama wprowadzająca w błąd, wywołująca lęk, wykorzystująca przesądy.

Brak definicji ustawowej, ale są określone granice prawne. Wiemy, jakie cechy reklama nie może spełniać.

Pytanie: ograniczenia prawne w stosunku co do reklamy, m.in. art. 16.

Przepisy ordynacji wyborczej reglamentują formy i zasady umieszczania reklam politycznych w formie plakatów i audycji, a także artykułów. Reglamentowane są także zasady reprezentowania reklam przez niektórych przedstawicieli zawodów: adwokaci, lekarze, notariusze nie mogą, co do radców prawnych zaszła pewna zmiana. Takie reguły są ustalane przez same samorządy, np. adwokackie. Reklama nieuczciwa jest także. Następna to wprowadzająca w błąd (art. 16, ust. 2.) reklama porównawcza jest określona ustawowo. Jest dużo zapisów odnoszących się do niej. Skoro reklama pochodzi od jednego podmiotu, a dotyczy drugiego podmiotu, ustawowo zostało to w świadomy sposób zakreślone. Oprócz zakazów o zwalczaniu nieuczciwych konkurencji, istnieje wiele zapisów o zakazie zamieszczania reklam w formie afiszów i tak dalej. Te zakazy nie dotyczą działalności prasowej. Pewne ograniczenia odnoszą się do reklam konkretnych towarów i usług, np. napoje alkoholowe i produkty tytoniowe. Produktem alkoholowym jest alkohol etylowy w stężeniu przekraczającym 1,5 % (Art. 13 ze znaczkiem 1). Za reklamę alkoholu nie sposób uznać informacji w biuletynie, który jest kierowany do kierowników sklepu, jeśli taki przekaz nie wychodzi poza granice czysto informacyjne. Może to być rozpowszechnianie tylko wśród kierowników sklepu, nie może to być kolportowane i powszechnie dostępne. Kasety video i inne nośniki zostały wyraźnie określone, nawet godziny reklam w kinie i teatrze. Nowe regulacje są cały czas zapisywane. W przypadku reklam bardzo wysokie są grzywny, nawet do pół miliona złotych (art. 45 ze znaczkiem 2). Produkty tytoniowe są szkodliwe także według rozporządzeń, które określają bardziej szczegółowe wskazania. Takie ograniczenia także wynikają z reklam leków. Leki są reklamowane z wyłączeniem tych, które są nadawane tylko z przypisu lekarzy. Ograniczeniom tych nie podlegają reklamy, który są umieszczane w pismach specjalistycznych. Zarządzenie Ministra Zdrowia do takich przepisów się odnosi. Piwo zostało wyłączone z zakazu reklamowania alkoholu. Takie ograniczenia jeszcze wynikają z wielu innych ustaw: żywność, ochrona środowiska, gry hazardowe, kodeks karny skarbowy. Korzystanie z gier hazardowych może się odbywać wyłącznie w miejscu do tego przeznaczonym. Żeby prowadzić działalność hazardową także w Internecie, trzeba uzyskać stosowne zezwolenie. Reklama gry zagranicznej: mamy przepisy, które przewidują odpowiedzialność karną dla osób, które będą korzystały z takiej gry. Jeśli gra nie jest przeznaczona dla Polaków, ponosi się odpowiedzialność karną. Należy sprawdzić dopuszczalność tego, czy możemy brać udział w takiej grze hazardowej. Oprócz tego prawo farmaceutyczne, przeciwdziałanie narkomanii. W związku z zawodami, są także przewidziane ograniczenia. Jeżeli chodzi o ustawę medialną, art. 16a został określony wyraźnie maksymalny czas nadawania reklam w ciągu dnia i w ciągu jednej godziny. Godzina nadawania jest liczona jako godzina zegarowa. W przypadku jednak, gdy program jest nadawany mniej niż godzinę, to proporcjonalny czas nadawania reklam ulega proporcjonalnemu skróceniu. Do reklam nie wlicza się zapowiedzi, reklam w tle, reklam w postaci demonstracji towarów i usług i tak dalej. Wyłączeń z reklam jest objętych wiele elementów.

USTAWA O RADIOFONII I TELEWIZJI

Pytanie: definicja radiofonii i telewizji

Art. 1, ust. 1 sformułowanie definicji, ustawodawca pozostawił doktrynie. Radiofonie jest dział komunikacji służący do rozpowszechniania i publicznego przedstawiania wiadomości, audycji radiowych mające na celu dostarczenia odbiorcy aktualnych informacji i treści o charakterze dydaktycznym, kulturalnym, naukowym.

Telewizja przewodowa nosi nazwę telewizji kablowej. Określenie zakresu terytorialnego. PP i ustawa medialna wchodzą w skład odrębnego działu prawa jakim jest dział prawa ochrony własności intelektualnej. To, co jest istotne z punktu widzenia ogólnych informacji określa art. 2. Prowadzenie działalności prasowej nie jest ograniczone w szczególny sposób. W przypadku programów radiowych i telewizyjnych ograniczone jest koncesją, wpisem do rejestru. Są tutaj dalekie wyłączenia. Ustawy nie stosuje się do programów radiowych i telewizyjnych: wprowadzenia koncesji jest uzasadnione względami technicznymi. Wynikało to z obaw o zakłócenie programów, które są już nadawane. Dzisiaj te obawy są zminimalizowane. W stosunku co do programów rozpowszechnianych drogą kablową, takiego ograniczenia nie ma. Jeśli odejdzie nadawanie naziemne, to ze względów technicznych, takich ograniczeń w ogóle nie będzie. Ustawodawca stwierdza, co nie wymaga koncesji: wyłącznie w obrębie jednego budynku. Jeśli mam jakąś firmę i chcę nadawać informację i muzykę dla pracowników – wtedy nie trzeba uzyskiwać koncesji, bo nie jest to radio. Jednak w pewnych okolicznościowych wymaga to zgłoszenia do rejestru. Systemy teleinformatyczne i audialne oraz program rozprowadzany w sieci kablowej także nie podlega obowiązkowi uzyskania koncesji. Wszelkie urządzenia odbiorcze do pewnego terenu także zostały wyłączone. Obowiązek uzyskania koncesji odnosi się do rozpowszechniania programów, sama produkcja tych programów, tego nie wymaga. Produkcja filmowa jest uregulowana odrębną ustawą. Art. 2, ust. 1,2. – ustawy nie stosuje się do radiowęzłów, stacji telewizyjnych w domach studenckich, wczasowych, zakładowych, w zakładach karnych, placówkach wychowawczych, jeśli jest to ograniczone do jednego budynku, nie ma obowiązku uzyskania w tym zakresie koncesji. Przekazy, co których krąg odbiorców jest ściśle określony i wynika z miejsca pracy bądź nauki, a więc na przykład telewizja tylko i wyłącznie dla studentów nie wymaga uzyskiwania koncesji. Liczba indywidualnych odbiorców nie może przekraczać 250 osób: indywidualna odbiorca to osoba fizyczna i prawna. Bez znaczenia pozostaje liczba odbiorników, którymi dysponuje odbiorca, liczy się liczba osób. W odniesieniu do materii regulowany w prawie prasowym stosuje się jako lex specialis tę ustawę. Zasady publikacji sprostowań i odpowiedzi, definicja redaktora, zasady tworzenia redakcji, wymogi redaktora, tajemnica dziennikarska, zasady związane z prawodawczością sądową i inne kwestie są uregulowane w ustawie PP.

Pytanie: Ustawowe wyłączenia z obowiązku uzyskania koncesji (art. 2 ust 2 – do czego nie stosuje się ustawy?)

Ważne: co jest ustawa o radiofonii i telewizji, ważne wyłączenia.

Powtórzenie:

1. Pojęcie wolności prasy i wolności wypowiedzi.

Punkt wyjścia – konstytucja, trzeba wskazać na podstawie jakich przepisów gwarantuje się wolność prasy, art. 14 i 54. Trzeba wiedzieć, czym jest prasa.

1. Ograniczenia wolności wypowiedzi prasowej.

Należy wspomnieć o cenzurze i wyjaśnić co ona znaczy. Art. 20 prawa prasowego, gdzie wydawanie wymaga rejestracji, art. 730 w zw. z art. 755 kodeksu postępowania cywilnego. kwestie związane z dobrami osobistymi – art. 23 kodeksu cywilnego: ochrona dóbr osobistych, życia prywatnego (art. 47 konstytucji), ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych – art. 16: ochrona nazwiska i pseudonimu., wizerunek i korespondencja – art. 81 i 82 prawa autorskiego oraz przestępstwa określone w kodeksie karnym: art. 212, 216, 256, 255. Są to przestępstwa możliwe do popełnienia w prasie. To nie są wszystkie, bo prasa może podawać informacje objęte tajemnicą – art. 266, 267 i inne, np. ochrona danych osobowych, tajemnica informacji, tajemnica korespondencji, tajemnica komunikowania się – art. 47 i 51 konstytucji.

1. Dostęp dziennikarzy do informacji publicznej (zakres przedmiotowy i podmiotowy).

Art. 3a, który odsyła do ustawy o dostępie do informacji publicznej (Udip) – art. 4. Organy władzy publicznej i samorządowej ogólnie, czyli kto jest zobowiązany, kogo można pytać, kto ma obowiązek udzielić informacji i w jakim zakresie oraz na jakich zasadach. Pytanie kto: art. 4, zakres przedmiotowy – art. 6. Kogo można pytać, czy trzeba uzasadnić, o co można pytać, czy jest to informacja opracowana, czy przetworzona – art. 3. Przy opracowanej informacji pojawia się potrzeba uzasadnienia. Trzeba się trochę orientować kim jest funkcjonariusz publiczny.

1. Ograniczenie w dostępie do informacji publicznej.

Art. 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Te ograniczenia mogą wynikać także z innych przepisów, np. art. 23 kodeksu cywilnego – ochrona dóbr osobistych czy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

1. Obowiązek udzielania informacji prasie na podstawie art. 4 pr. pras.

Kto ma obowiązek i jaki jest zakres. Przepis 3, 4, 5, 6. Punkt wyjścia – kto jest zobowiązany: podmioty niezaliczone do sektora finansów publicznych (uczelnia publiczna jest zaliczona). Na podstawie art. 4 i trybek określonym w tym artykule nie można zwrócić się z takim pytaniem do uczelni. Co w przypadku odmowy? W jakim trybie? Przed jakim sądem? Najważniejszy w tym pytaniu jest zakres podmiotowy, czyli do kogo można się zwrócić.

1. Definicja dziennika i czasopisma, prasy.

Art. 7, ust. 2.

1. Definicja redaktora naczelnego i wydawcy.

2. Obowiązki dziennikarza.

Art. 10 – służba społeczeństwu i państwu, etyka zawodowa, zasady współżycia społecznego. Najważniejsza jest ogólna linia programowa pisma, o tym należy wyjątkowo wspomnieć. Ogólną linię programową powinno się pamiętać w związku z reklamą. Także art. 12 – obowiązek dbałości o język polski, unikanie wulgaryzmów, zakaz prowadzenia ukrytej działalności reklamowej.

1. Wyłączenia przedmiotowe z zakresu działania prawa prasowego (art. 9)

2. Ograniczenia wypowiedzi dziennikarskiej.

Art. 13., np. zakaz drukowania wyroków, zakaz publikowania danych osobowych i wizerunku, ograniczenia wypowiedzi dziennikarskiej, art. 81 prawa autorskiego – kiedy można rozpowszechniać cudzy wizerunek.

1. Autoryzacja i inne warunki publikacji wypowiedzi.

Art. 14., m.in. wymóg zgody na publikację, art. 25 prawa autorskiego (prawo do przedruku). Naruszenie obowiązku autoryzacji zagrożone jest grzywną albo karą pozbawienia wolności – art. 49. Cały art. 14.

1. Tajemnica dziennikarska.

Jest konieczność odniesienia się do innych regulacji normatywnych, co to jest tajemnica zawodowa. Oprócz art. 15, trzeba pamiętać o art. 180 par. 3 kodeksu postępowania karnego. Bo tajemnica dziennikarska to nie tylko zakres podmiotowy i przedmiotowy, ale przede wszystkim jednak przedmiot. Ważne jest, kiedy sąd i prokurator może zwolnić dziennikarza z tajemnicy, czego to zwolnienie nie może dotyczyć – danych umożliwiających identyfikację autora bądź innego materiału, o ile zostało to zastrzeżone. Jest to jedna z najbardziej chronionych tajemnic zawodowych, do tego odnosi się także art. 16, art. 254 należy skreślić i wstawić art. 240!!!

1. Staranność i rzetelność w działalności dziennikarskiej.

Art. 12. Staranność i rzetelność szczególnie art. 23 kodeksu cywilnego, czy art. 5 – zasady współżycia społecznego. Szczególnie można mówić o staranności i rzetelności w kontekście zniesławienia, że kiedy kogoś zniesławił, a działając starannie i rzetelnie mógł uniknąć odpowiedzialności.

1. Zwolnienie z tajemnicy dziennikarskiej. Rejestracja dzienników i czasopism internetowych.

Art. 240, par. 1 i 2 kodeksu karnego i art. 16 prawa prasowego. Kto zaniechał zawiadomienia, bo ma podstawę że organ wie o przestępstwie, jest zwolniony z odpowiedzialności. Art. 180 par. 2 kodeksu postępowania karnego odnosi się do kwestii zwolnienia z tajemnicy służbowej. Jest ta osoba zwolniona, ale tylko gdy jest to niezbędne dla wymiaru sprawiedliwości, ponieważ dowód ma. Czyny zabronione w art. 240 par. 1 to są najcięższe przestępstwa, warto jest pamiętać kilka z nich. W kontekście art. 16 ważny jest także ustęp 3, czyli zwolnienie z tajemnicy dziennikarskiej, tutaj należy się zastanowić czy nie używać sformułowania tajemnica redakcyjna, bo jest szeroko o tym mowa.

Rejestracja internetowych: czy ukazuje się w formie periodycznej? Obowiązek rejestracji dziennika internetowego jest zagrożony sankcją karną. Kiedy jest dziennikiem i podlega obowiązkowi rejestracji: czy ukazuje się w sposób periodyczny? Czy tworzy jednorodną zamkniętą całość? Jeśli zamknięta, to nie jest prasą. Czy stanowi środek masowego przekazywania, bo może być środkiem masowego komunikowania. Komunikować znaczy wymieniać informacje, ale także zakomunikować komuś. Komunikacja obejmuje przekazywanie, które jest węższe niż komunikowanie. Jak strona służy to czatowania to nie jest środkiem masowego przekazywania i nie podlega obowiązkowi rejestracji, nawet gdy pozostałe kwestie zostaną spełnione. Czy ma ogólnodostępny charakter? Jest to powtórka z pytania 6. Trzeba pamiętać o skutkach prawnych wniesienia rejestracji. Jeśli chodzi o odmowę to jest art. 21, trzeba pamiętać tylko o prawie do tytułu.

1. Rejestracja dzienników i czasopism.

Art. 20 wyjątkowo łączyć z art. 45, znaczek 2, czyli wyrok trybunału konstytucyjnego. I czasopisma drukowane i internetowe: odpowiedzialności karnej za brak rejestracji odpowiada tylko podmiot, który nie zarejestrował e-czasopisma. Ci, którzy nie zarejestrowali czasopisma drukowanego, nie poniosą za to odpowiedzialności karnej.

1. Odmowa rejestracji dziennika i czasopisma.

Art. 21, prawo do tytułu. Tylko wtedy może odmówić, gdy spełnione są wymogi ustawowe, to nie jest organ cenzorski: jeśli jest identyczny, identycznie brzmiący.

1. Zawieszenie wydawania pisma.

Art. 22. Najważniejsze słowa to „może” i „trzykrotnie”. Niewiadomo, czy w ogóle do czegoś takiego dojdzie.

1. Wymogi prawne wobec redaktora naczelnego i zakres jego odpowiedzialności.

Art. 25. Kto ma pełną zdolność do czynności prawnych: osoba 18 lat, nie może być ubezwłasnowolniony. Stara premia: małżeństwo czyni dojrzałym. Art. 25, ust. 3 – kto jest redaktorem naczelnym, kto może nim zostać. Minister spraw zagranicznych może zwolnić i obcokrajowiec może zostać redaktorem naczelnym. Powtórka z art. 7 – kto to w ogóle jest redaktor i w jakim zakresie ponosi odpowiedzialność, niepozbawienie praw publicznych (utrata czynnego i biernego prawa wyborczego do władzy publicznej), okres 10 lat i tak dalej. Zakres odpowiedzialności redaktora naczelnego to jest przede wszystkim ustęp 1 i ustęp 4.

1. Jakie informacje powinny znaleźć się w stopce redakcyjnej.

Art. 27.

1. Dziennikarskie prawo do informacji.

Art. 11 – kwestia możliwości nawiązywania kontaktów.

1. Zasady publikowania sprostowań i odpowiedzi (art. 32 i 33, bez ust. 1 – bo traci moc, traci moc też art. 31). Do tego pytania tylko art. 32, reszta do następnego!!!

Sprostowanie jest rzeczowe odnosi się do faktów, a odpowiedź może zawierać polemikę. Co należy, w jaki sposób, kiedy ma to zastosowanie. Odnosi się to tylko i wyłącznie do prasy drukowanej, ważna jest dwukrotna objętość, pół strony to jest minimum, czyli 1900 znaków do pół strony.

1. Powody odmowy publikacji sprostowań i odpowiedzi – art. 33, ust. 2 – przede wszystkim.

2. Zasady publikacji komunikatu urzędowego, obwieszczeń, uchwał i zarządzeń.

Art. 34, który odnosi się do komunikatów i ogłoszeń. Przede wszystkim zobowiązane podmioty, jakie są uprawnione, jakie są naczelne i centralne organy (nie ma już takiego podziału – każdy organ, który jest centralnym, jest naczelnym). Jakie warunki są publikacji? Czego nie wolno robić, kto jest zobowiązany, płatna czy nie, kiedy ma być opublikowana, w jakim terminie, bez uwag, zaprzeczeń, w najbliższym przygotowywanym wydaniu, jeden egzemplarz trzeba wysłać do organu.

1. Zasady publikacji orzeczenia sądowego, ogłoszenia i listu gończego.

Art. 35, dwa warunki: prawomocny i zawierać klauzule o opublikowaniu. Redaktor naczelny czasopisma nie będzie miał takiego obowiązku. Następna rzecz odnosi się do tego, że odpłatnie. Cenniki ustalają wydawcy. Na jakich zasadach? Kiedy jest obowiązek zamieszczania prawomocnych wyroków? Jak jest zniewaga i zniesławienie, prawomocny wyrok do publikacji jako dolegliwość dla osoby, która popełniła zarzucony czyn. Publikacja listów gończych – kodeks postępowania karnego. Musi być wskazany sąd i prokurator, który wydał postanowienie o ściganiu, co jest zarzucone, wizerunek, dane osobowe, wezwanie, gdzie ma się kontaktować, należy zamieścić ostrzeżenie o odpowiedzialności karnej o ułatwienie ucieczki bądź ukrywanie sprawcy – obowiązek ustawowy.

1. Zasady publikacji materiałów reklamowych i ogłoszeń.

Art. 36. Tu chodzi o ograniczenie w zakresie wypowiedzi reklamowej, czyli co nie wolno. Warto pamiętać o linii programowej i że z odmową wcale nie jest tak łatwo. Jaka reklama jest zakazana: wywołująca lęk, wprowadzenie w błąd, wrażenie neutralnej informacji, sprzeczne z prawem i zasadami współżycia społecznego itp.

1. Zasady odpowiedzialności za naruszenie prawa prasowego.

Ogóle zasady odpowiedzialności – art. 37 i 37a. to jest lex specialis związane ze szczególną odpowiedzialności, wprowadza dodatkową karę jako przepadek materiału prasowego. Materiał prasowy to każdy opublikowany lub przekazany do opublikowania w prasie tekst. Ciężko nakazać przepadek materiału prasowego. To był dobry przepis zanim nie było elektroniki, po prostu przepadała gazeta. Art. 39 kodeksu karnego – środki karne, art. 44 kodeksu karnego! Kwestie związane z przepadkiem trzeba zasygnalizować.

1. Odpowiedzialność karna redaktora naczelnego za nieumyślne opublikowanie materiału prasowego.

Art. 49: lekkomyślność, niedbalstwo, przestępstwo popełnia się umyślnie lub nieumyślnie. Kodeks karny nie mówi o winie umyślnej ale o umyślności. Za każde przestępstwo.

1. Odpowiedzialność cywilna autora, redaktora, wydawcy.

Art. 38. Wydawca ponosi odpowiedzialność cywilną na zasadzie ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej. Trzeba znać art. 7, aby odpowiedzieć jakie podmioty są uprawnione i art. 25, ust. 4. Oni odpowiadają solidarnie, każdy z nich odpowiada za całość kwoty zobowiązania, więc ta sama kwota może być wymaga od każdego. Jeśli jest wierzyciel, a oni są mu winni 100 zł. Wierzyciel może zwrócić się np. do wydawcy i żądać 100 zł a nie 33. Wydawca będzie miał roszczenia względem pozostałych osób. Zaspokojenie wierzyciela zwalnia pozostałych, ale wówczas będą dłużnikami tego, który spłacił całość. Jest to współzależności uprawnień i obowiązków dłużników.

1. Pojęcie reklamy i ograniczenia prawne dotyczące reklamy.

Ustawa o telewizji i radiofonii, wskazać że sponsoring, lokowanie nie jest reklamą.

1. Przestępstwa prasowe.

Podzielić na właściwe i niewłaściwe: właściwe (porządkowe) określone w prawie prasowym, poczynając od art. 43 do art. 49 - wymienić, niewłaściwe możliwe do popełnienia w materiale prasowym – tylko zasygnalizować, np. zniesławienie, ujawnienie informacji z toczącego się postępowania, stalking – art. 190a k.k.

1. Definicja radiofonii i telewizji.

2. Wyłączenia ustawowe z obowiązku uzyskania koncesji.

Dwa ostatnie pytania z ustawy!!!