Analiza- metoda która polega na dzieleniu danej całości na części a następnie na rozpatrywaniu każdej osoby

Analiza ekonomiczna – metoda badania zjawisk i procesów gospodarczych polegająca na ich podziale na elementy składowe, wykrywaniu związków przyczynowych miedzy nimi oraz identyfikacji przyczyn zmian zachodzących w badanym obiekcie jako całości.

Zasady Kartezjusza:

1. Nie przyjmować nigdy żadnej rzeczy za prawdziwa, zanim się jej nie pozna z całością oczywista potwierdzająca nasze przypuszczenia.

2.Podzielic każde z rozpatrywanych zagadnień na tyle cząstek na ile się da i ile będzie wymagać lepsze rozwiązanie.

3. Prowadzić myśli wg porządku, zaczynając id przedmiotów najprostszych i najłatwiejszych do poznania aby następnie wznosić się pomału jakby po stopniach aż do poznawania bardziej złożonych.

4. Czynić wszędzie wyszczególnienie tak dokładnie i przeglądy tak ogólne aby być pewnym ze się niczego nie opuściło.

Analiza ekonom może być rozpatrywana jako:

- Dyscyplina naukowa

- Narzędzie przydatne kierownictwu w podejmowaniu bieżących i strategicznych decyzji gospodarczych

- Funkcja zarzadzania, łączy się z funkcja planowania i kontroli.

Przedmioty analizy ekonomicznej:

- Przedmiotem analizy ekonomicznej są zjawiska gospodarcze we wszystkich strefach działalności przedsiębiorstwa, występujące zarówno w jego obrębie jak i otoczeniu.

- Ujmowane są one w związkach i zależności oraz procesami technicznymi, a także społecznymi istniejącymi w przedsiębiorstwie.

W dziedzinowym ujęciu przedmiotem analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa mogą być:

1. Wyniki finansowe działalności

2. Koszty własne

3. Gospodarka zasobami ludzkimi

4. Gospodarka zasobami materiałowymi

5. Wartość przedsiębiorstwa

6. Rozwój przedsiębiorstwa

7. Gospodarka środkami trwałymi

8. Sytuacja majątkowo finansowa (analiza bilansu)

Klasyfikacja metod analizy ekonomicznej

Z przedmiotowego punktu widzenia w analizie ekonomicznej należy wyróżnić przede wszystkim:

- analizę makro i mikro ekonomiczna

- analizę finansowa i techniczno- ekonomiczna

Analiza makroekonomiczna obejmuje badanie i ocenę wielkości ekonomicznych zagregowanych, a wiec ujmowanych dla całej gosp. narodowej.

Analiza mikroekonomiczna obejmuje badanie i ocenę działalności podmiotów gospodarczych.

Analiza finansowa – zajmuje się głownie wielkościami ekonomicznymi w ujęciu Pieniężnymi, obejmują one głownie:

1. Stan finansowy przedsiębiorstwa ustalany na określony momenty np. w określonym dniu (statyczne ujęcie przedmiotu analizy)

2. Wyniki finansowe przedsiębiorstwa ustalone narastająco za pewien okres – miesiąc, kwartał, rok (dynamiczne ujęcie przedmiotu analizy)

Przykłady:

1. Wstępna analiza bilansu

2. Analiza rachunku zysku

3. Ustalanie i ocena przepływów pieniężnych

Analiza techniczno-ekonomiczna- jest oparta na badaniu wielkości ekonomicznych w wyrażeniu rzeczowym i osobowym i koncentruje się na ocenie poszczególnych odcinków działalności gosp. przedsiębiorstwa. Przykłady:

1. Analiza produkcji

2. Analiza zatrudnienia, plac, wydajności

Kryteria:

1. Przeznaczenie analizy a) zewnętrzna b) wewnętrzna

2. Czas, którego dotyczy analiza a) retrospektywna b) bieżąca c) prospektywna

3. Zastosowanie metody badawcze a) analiza funkcjonalna b) kompleksowa c) decyzyjna

4. Szczegółowość opracowania a) ogólna b)szczegółowa

Analiza zewnętrzna – przeprowadzana przez banki, interesantów, załogi itp. W oparciu o publikowane sprawozdania finansowe

Analiza wewnętrzna – przeprowadzana przez samo przedsiębiorstwo dla potrzeby bieżącego i strategicznego zarzadzania. Opiera się one nie tylko na sprawozdawczości finansowej, ale również szczegółowych danych ewidencji księgowej statystyki zakładowej i planowania. Ma na celu:

• Uogólnienia informacji

• Poszukiwanie „prawdziwego obrazu firmy”

• Ocenę informacji

• Podjęcie decyzji wynikających z analizy

Analiza na postawie horyzontu czasowego:

1. Ex post (retrospektywna) – jej podstawowym celem jest prowadzenie badan strukturalnych i przyczynowych w odniesieniu do minionych zdarzeń gospodarczych w przyjętym przedziale czasu

2. Operatywna – ma na celu przygotowanie aktualnych info o przebiegu danego zdarzenia

3. Ex ante (prospektywna/antycypacyjna) – wykorzystuje się ja we wszystkich procesach decyzyjnych, a przede wszystkim w procesie planowania

Analiza funkcjonalna – polega na badaniu oddzielnych zjawisk, występujących w działalność gospodarczej przedsiębiorstwa, przez osoby lub komórki organizacyjnej funkcjonalnie odpowiedzialne za kształtowanie się i rozwój tych zjawisk

Analiza kompleksowa – przeprowadza się z punktu widzenia powiazań i zależności przyczynowo – skutkowym występujących miedzy zjawiskami gospodarczymi.

Analiza decyzyjna – sprowadza się do badan wycinkowych, grupujących zjawiska gospodarcze wokół zamierzonej lub zrealizowanej decyzji

Analiza ogólna – obejmująca całokształt działalności przedsiębiorstwa, oparta jest na wąskiej grupie odpowiednio dobranych wskaźników syntetycznych

Analiza szczegółowa – polega na badaniu określonego odcinka działalności, względnie określonego problemu, w sposób szczegółowy, oparty na szerokim zakresie info i wskaźników umożliwiających uchwycenie zależności przyczynowo-skutkowych miedzy badaniami zjawiskami

Analiza wskaźnikowa:

• Ogół wskaźników zestawia się najczęściej w dwóch obszarach:

  1. Wskaźniki wzrostu

  2. Wskaźnik analizy strukturalnej

Wskaźniki wzrostu – zawierają wielkości absolutne wyrażające zysk, sprzedaż, przepływy środków pieniężnych, kapitał, prod. Netto

Wskaźniki analizy strukturalnej zestawia się w czterech sektorach:

1. Obejmuje wskaźniki rentowności i wielkości z tym pomiarem, a w szczególności wskaźnika rentowności

2. Ujmuje wskaźniki charakteryzujące pomiar i tworzenie zysku np. wskaźniki rentowności

3. Zawiera wskaźniki odzwierciedlające strukturę kapitału np. wskaźnik udziału kapitału własnego w kapitale całkowitym

4. Obejmuje wskaźniki wyposażenia kapitałowego m.in. wskaźnik wyposażenia kapitałowego na jednego zatrudnionego

Podział wskaźników stosowanych w analizie ekonomicznej:

1. Ze względu na rodzaj reprezentowanych zjawisk:

   1. Ilościowe – określają cechy zjawisk np. wielkości zużycia materiału

   2. Jakościowe – odzwierciedlają cechy jakościowe i są relacja dwóch wielkości np. wydajność pracy = wielkości produkcji/nakłady pracy

2. Ze względu na pojemność wskaźników, czyli zakres zjawisk jakie reprezentują:

   1. Syntetyczne – obejmują rozległy obszar zdarzeń gospodarczych np. wzrost bezrobocia w Polsce

   2. Cząstkowe – reprezentują niewielki obszar zdarzeń gospodarczych np. wzrost bezrobocia w Katowicach

3. Decyzyjność wskaźnika to zakres wpływu przedsiębiorstwa na kształtowanie wartości tego wskaźnika. Wskaźniki te dzielą się na :

   1. Sterowane – takie na których wartość niemal wyłączny wpływ ma przedsiębiorstwo np. wielkość produkcji w przedsiębiorstwie

   2. Niesterowne – których poziom i dynamika zależy w dużej mierze od wpływu otoczenia np. wielkość popytu na dane dobro

4. Motywacyjność wskaźnika wyraża się w hierarchii i sile motywacyjnej działań podejmowanych w celu ich optymalizacji. Wskaźnik te dzielą się na:

   1. Preferencyjne – dają pierwszeństwo podjęcia jednych działań prze innymi

   2. Neutralne – nie skłaniają do wyboru którychkolwiek z możliwych działań

      Źródła analizy ekonomicznej – metoda badań polegająca na dzieleniu całości ekonomicznej na części i rozpatrywanie każdej z osobna. (Badanie poszczególnych części całości gospodarczej). Dzielą się na :

Materiały ewidencyjne maja fundamentalne znaczenie w analizach finansowych a zalicza się do nich: sprawozdanie finansowe, sporządzane na podstawie ewidencji księgowej i kalkulacji. Sa to:

1. Bilans

2. Rachunek zysków i strat

3. Informacja dodatkowa

4. Rachunek przepływów finansowych

Materiały pozaewidencyjne maja charakter uzupełniający, ale ich brak może uniemożliwić podejmowanie decyzji. Są to:

1. Plan finansowy i inne plany gospodarcze krótko i długoterminowe, kalkulacje wstępne i kosztorysy, normy kosztów

2. Wyniki z poprzednio prowadzonych analiz

3. Materiały z przeprowadzonych kontroli i rewizji, zarówno przez organy wewnętrzne jak i zewnętrzne

4. Zrodzą prawne, zwłaszcza z zakresu prawa gospodarczego

5. Sprawozdania i protokoły z rożnych zebrań w przedsiębiorstwie, z posiedzeń zarządu i rady nadzorczej

6. Informacje od pracowników

Funkcje analizy ekonomicznej:

1. Poznawcza – poznanie badanej całości przez rozkład jej na części

2. Kontrolna – nie wolno analizy utożsamiać z kontrolą. Są to odrębne procesy. Kontrola jest zorientowana na przeszłości. Analiza ma optymalizować przyszłość

3. Motywująca i oceniająca – wypełniające te funkcje kształtuje wskaźniki, normy wg których są oceniani pracownicy

4. Decyzyjna – analiza ma pomoc w podejmowaniu decyzji

!!!!!!!!!!!!!!!!! Podsumowując !!!!!!!!!!!!!!!!!!!

1. Analiza ekonomiczna jest nauka o współczynnikach a także nauka o metodach dokonywania oceny działalności gospodarczej przedsiębiorstw przy uwzględnieniu specyfiki ich pracy

2. Rzeczą analizy ekonomicznej jest stwarzanie zespołu metod poznawczych i środków badawczych mogących być podstawą właściwych decyzji

3. Analiza ekonomiczna polega głownie na „odczytywaniu” wskaźników ekonomicznych, to znaczy na interpretacji zjawisk gospodarczych w nich zawartych

BILANS

(Do końca marca firmy musza oddać bilans)

Bilans – usystematyzowane syntetyczne, sporządzane na określony moment (datę) zestawienie wartości składników majątkowych (aktywów) jednostki gospodarczej oraz źródeł ich finansowania (pasywów). Podaje aktualna sytuacje finansową i majątkową podmioty na określony dzień

Co można wyciągnąć z bilansu:

1. Czy przedsiębiorstwo osiągnęło zysk czy poniosło stratę

2. Jaki jest poziom zysku w stosunku do kapitałów własnych

3. Czy przedsiębiorstwo jest w stanie regulować bieżące zobowiązania

4. Informuje o wielkości zasobów jakimi dysponuje firma

5. Jakie są źródła finansowania zasobów

6. Czy sytuacja finansowa nie nasuwa zastrzeżeń wskazująca na możliwość utraty wypłacalności

BILANS – pokazuje majątek jednostki

RW (rachunek wyników/rachunek zysków i strat) – pokazuje efekty jego wykorzystania

Cechy jakościowe sprawozdań finansowych:

- Zupełność – ukazanie w nim wartości poszczególnych składników aktywów i pasywów są ukształtowane pod wpływem wszystkich operacji gospodarczych, które wystąpiły w danym okresie, zostały wprowadzone do ksiąg a także pod wpływem zdarzeń które wystąpiły po dacie bilansu

- Rzetelność – zgodność informacji w nim zawartych z prawda materialna. Oznacza to, ze:

1. ewidencja księgowa jest oparta na wiarygodnej dokumentacji

2. pochodzące z ksiąg rachunkowych stan aktywów i pasywów są okresowo sprawdzane przez inwentaryzacje, co zapewnia zgodność stanów ewidencyjnych z ich faktyczna wielkością

- Sprawdzalność - jest związana z jego kompletnością i rzetelnością, polega na tym ze info zawarte w bilansie mogą być porównane z dokumentami źródłowymi, z których pochodzą

- Ciągłość :

1. formalna – zachowaniu tej formy bilansów sporządzonych na kolejno następujące po sobie momenty bilansowe. Jest warunkiem takiego samego ujawnienia w bilansie określonego zakresu i stopnia szczegółowości informacji z roku na rok

2. merytoryczna – stosowanie tych samych – z roku na rok – metod wyceny składników aktywów oraz ustalania wyniku finansowego

- Przejrzystość – właściwy układ pozycji bilansowych, ich grupowania według treści ekonomicznej w ujęciu ułatwiających orientację w sytuacji majątkowej i finansowej jednostki gospodarczej

- podstawą ujęcia pozycji w ramach grup oraz kolejności grup jest dla:

1. aktywów kryterium ich płynności

2. pasywów kryterium ich wymagalności

W bilansie po stronie aktywów występują dwie podstawowe części:

TRWAŁE:

1. Wartości niematerialne i prawne

2. Rzeczowe aktywa trwałe

3. Należności długoterminowe

4. Inwestycje długoterminowe i długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

OBROTOWE

1. Zapasy

2. Należności krótkoterminowe

3. Inwestycje krótkoterminowe i krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Aktywa odzwierciedlają majątek przedsiębiorstwa z wyodrębnieniem trwałych i bieżących jego części. Składniki majątkowe wykazywane są wg. Zasady rosnącej płynności.

1. Aktywa trwałe

1. Wartości niematerialne i trwałe: nabyte prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania. Np.:

   1. Prawa autorskie

   2. Znaki towarowe

   3. Licencja

   4. Oprogramowanie komputerowe

2. Rzeczowy majątek trwały, który dzieli się na dwie grupy:

   1. Środki trwałe

   2. Środki trale w budowie

Środki trwałe obejmują wartość gruntów własnych i w wieczystym użytkowaniu, budynki, lokale.

Środki trwałe w budowie są odpowiednikiem nakładów jakie przedsiębiorstwo poniosło na tworzenie nowych lub ulepszenie istniejących obiektów trwałych, które nie zostały jeszcze ukończone lub nie przekazano ich do użytkowania.

1. Należności długoterminowe – są wierzytelnościami przedsiębiorstwa, których termin płatności jest dłuższy niż rok, licząc od daty na którą zestawiano bilans.

2. Inwestycje długoterminowe – aktywa mające przynosić przedsiębiorstwu określone korzyści bez prowadzenia działalności gospodarczej, dzielą się na:

   1. Nieruchomości

   2. Wartości niematerialne i prawne

   3. Długoterminowe aktywa finansowe

3. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe – obejmują przede wszystkim aktywa związane z odliczonym podatkiem dochodowym od osób prawnych z tytułu istnienia przejściowych ujemnych różnic

1. Aktywa obrotowe

1. Zapasy:

   1. Materiałowe, czyli surowce, materiały podstawowe i pomocnicze, opakowania, części zamienne, odpady. Charakteryzują się, ze nabywane są na potrzeby własne przedsiębiorstwa, większość z nich służy bezpośrednio celom produkcyjnym czy usługowym

   2. Produktów gotowych (wytworzone przez przedsiębiorstwo wyroby, prace projektowe, roboty budowlano - montażowe) – dobra te są rezultatem pracy przedsiębiorstwa i są przeznaczone do sprzedaży

   3. Produkcji niezakończonej – częściowo przetworzone, lecz nie nadające się jeszcze do sprzedaży

   4. Towarów – nie są przetwarzane w przedsiębiorstwie (outsorcing)

2. Należności krótkoterminowe – wierzytelności przedsiębiorstwa, przede wszystkim z tytułu świadczenia usług lub sprzedaży wyrobów lub towarów innym podmiotom gospodarczym, jak również z innych tytułów (np. z budżetu z tytułu naliczonego podatku VAT)

3. Inwestycje krótkoterminowe:

   1. Krótkoterminowe aktywa finansowe – są to akcje i udziały, inne papiery wartościowe, przeznaczone do zbycia przed upływem jednego roku (licząc od momentu bilansowego)

   2. Środki pieniężne – obejmują gotówkę w kasie, pieniądze zalokowane na rachunkach bankowych, weksle, czeki

   3. Inne inwestycje krótkoterminowe

4. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe (czynne) – podlegają rozliczeniu w ciągu najbliższych 12- tu miesięcy licząc od momentu bilansowego. Często są to przeniesione przez przedsiębiorstwo koszty, które dotyczą przyszłych okresów

1. Pasywa

1. Kapitał (fundusz)

- kapitał podstawowy

- należne kwoty na kapitał podstawowy

- udziały własne

- kapitał zapasowy

- kapitał z aktualizacji wyceny

- pozostałe kapitały zapasowe

- zysk z lat ubiegłych

- zysk netto

- odpisy z zysku netto z roku obrotowego

b) zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

- rezerwy na zobowiązania

- rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne

- pozostałe rezerwy (zobowiązania których termin wymagalności lub kwota nie są pewne)

- zobowiązania długoterminowe (ta grupa pasywów łączy długookresowe i średniookresowe kredyty i pożyczki, odzwierciedlają one obowiązki spółki z tytułu środków pozyskanych na rynku kapitałowym)

- zobowiązania krótkoterminowe:

1. wobec jednostki powiązanych z tytułu dostaw i usług

2. wobec pozostałych jednostek

3. kredyty i pożyczki

4. z tytułu emisji dłuższych papierów wartościowych

5. inne zobowiązania finansowe

6. z tytułu dostaw i usług – płatność odroczona

7. zaliczki otrzymane na dostawy

8. zobowiązania wekslowe

9. z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń

10. z tytułu wynagrodzeń

11. inne

- fundusze specjalne – miedzy innymi utworzone w jednostce gospodarczej fundusze na potrzeby załogi: fundusz socjalny i mieszkaniowy

- rozliczenia międzyokresowe

1. ujemna wartość firmy

2. inne rozliczenia międzyokresowe

- rozliczenia międzyokresowe bierne kosztów – dotyczą rezerw na koszty przyszłych okresów, przypadające na bieżący rok sprawozdawczy

- rozliczenia międzyokresowe przychodów – dotyczą zaliczek otrzymanych lub należnych na poczet przyszłych świadczeń, które podmioty zobowiązały się wykonać w następnych okresach, przypadające na bieżący rok sprawozdawczy

Kapitał własny

1. Kapitał (fundusz) podstawowy

   1. Kapitał akcyjny – w spółce akcyjnej

   2. Kapitał udziałowy – w spółce z.o.o

   3. Fundusz założycielski dla przedsiębiorstwa

   4. Fundusz zasobowy w przypadku spółdzielni

2. Należne lecz nie wniesione wkłady na poczet kapitału podstawowego ze znakiem minus

3. Udziały (akcje) własne

4. Kapitał zapasowy, który powstaje ze sprzedaży akcji powyżej ich własności nominalnej (od początku kosztów emisji)

5. Zysk

6. Wyniki finansowy netto bieżącego roku obrotowego

7. Odpisy i zysk netto w ciągu roku obrotowego

Analiza progu rentowności i wrażliwości

Analiza progu rentowności - obejmuje badanie tzw. Próg wyrównania przez przychody, przy którym realizowane przychody (Break even point - BEP)ze sprzedaży dokładnie pokrywają poniesione koszty, czyli rentowność sprzedaży jest równa zero.

Próg rentowności w wyrażeniu ilościowym – oznacza taka liczbę produktów, przy której przychody ze sprzedaży zrównują się z poniesionymi na ich wytworzenie kosztami.

BEP = KS/(C – Kz) = P

BEP- ilościowy próg rentowności

Ks – koszty stałe

C – jednostkowa cena sprzedaży

Kz – jednostkowe koszty zmienne

P – ilość sprzedanych wyrobów

Próg wartościowy w wyrażeniu wartościowym – oznacza taki pozom przychodów ze sprzedaży, który pokrywa wszystkie koszty produkcji.

BEP’=BEP*C

Próg rentowności jako stopień wykorzystania zdolności produkcyjnej – określa on jaka cześć zdolności produkcyjnej trzeba wykorzystać, aby ponoszone koszty zrównoważyć przychodami ze sprzedaży

BEP”= BEP/Pm * 100

Pm – maksymalna ilość sprzedaży wyrobów określona na podstawie zdolności produkcyjnej lub prognozy popytu

Wskaźnik zysku maksymalnego – zysk przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnej (ustalenie przewidywalnego zysku)

Zm = Pm*c – (Ks+Kz*Kz)

Zm – poziom zysku przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnej lub pełnym zaspokojeniu przewidywalnego popytu

Wskaźnik bezpieczeństwa – przedstawia on wrażliwość przedsiębiorstwa na spadek popytu zgłaszanego poprzez rynek na jego wyroby. Im wyższy ten wskaźnik, tym większy spadek popytu nie spowoduje strat w przedsiębiorstwie.

Wb= (Pm – BEP)/Pm

Analiza rentowności oparta jest na wielkościach szacunkowych, gdyż przeprowadza się ją przed podjęciem decyzji o realizacji przedsięwzięcia rozwojowego. Dlatego tez analiza progu rentowności powinna być uzupełniona:

Analiza wrażliwości – na zmianę czynników determinujących opłacalność realizacji przedsięwzięcia rozwojowego

Jej podstawa jest opracowanie optymistycznego i pesymistycznego wariantu działania przedsiębiorstwa. Analiza wrażliwości obejmuje również badanie granicznego poziomu poszczególnych czynników

Graniczny poziom jednostkowy ceny sprzedaży

C min = (Kz * Px + Ks)/Px

C min – graniczny poziom jednostkowej ceny sprzedaży

Px – zakładana wielkość sprzedaży (jeśli nie podano inaczej Px = Pm)

Graniczny poziom jednostkowych kosztów zmiennych

Kz max = (C * Px - Ks)/Px

Kz max – graniczny poziom jednostkowych kosztów zmiennych

Na podstawie granicznych wielkości poszczególnych czynników można określić również tzw. margines bezpieczeństwa przedsięwzięcia z uwagi na zmiany tych czynników

Margines ten ustala się następująco:

Margines bezpieczeństwa przedsięwzięcia z uwagi na jednostkową cenę sprzedaży

Mc = ((C-Cmin)/C)*100

Margines bezpieczeństwa z uwagi na jednostkowe koszty zmienne

Mk = ((kz max – kz)/Kz)*100

Marginesy bezpieczeństwa pozwalają określić jaką maksymalna zmiana poziomu poszczególnych czynników jest dopuszczalna z punktu widzenia badanego projektu inwestycyjnego.

Rachunek zysków i strat

Rachunek wyników jest obok bilansu przedsiębiorstwa jednym z najważniejszych sprawozdań finansowych. Jednak w odróżnieniu od bilansu, nie jest statycznym obrazem firmy, lecz jego dynamicznym rozwinięciem, które rejestruje tworzenie się wyniku finansowego

Rachunek wyników obejmuje przychody przedsiębiorstwa, koszty uzyskania tych przychodów, straty i zyski nadzwyczajne, obciążenia obowiązkowe oraz rezultat końcowy w postaci wyniku finansowego

Rachunek wyników w polskiej gospodarce coraz bliżej jest zbliżony do rachunku stosowanego w Europie

- polski rachunek zysków i strat składa się z trzech zasadniczych części

- operacyjnej z wyraźnie wyróżnioną sprzedażą i części finansowej

Rachunek ten może być sporządzany w jednej z dwóch wersji jako:

- porównawczy

-kalkulacyjny

Porównawczy rachunek zysków i strat:

W tym układzie koszty przedsiębiorstwa przedstawia się w układzie rodzajowym, wyodrębniając podstawowe pozycje

1. Kosztów materialnych (amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi obce)

2. Kosztów osobowych (wynagrodzenie brutto i świadczenia na rzecz pracownik)

3. Podatki zaliczone do kosztów uzyskania przychodów (np. podatek od nieruchomości)

4. Pozostałych (np. ubezpieczenia majątkowe, itp.)

5. w rachunku tym ujmuje się całość kosztów poniesionych w okresie sprawozdawczym (obrotowym)

Kalkulacyjny rachunek zysków i strat

wersja kalkulacyjna rachunków zysków i strat rożni się od wersji porównawczej części dotyczącej zysku ze sprzedaży

nie wykazuje się pełnych kosztów działalności operacyjnej, lecz jedynie koszty związane ze sprzedanymi produktami, usługami i towarami. Wyodrębnia się trzy podstawowe grupy tych kosztów:

1. koszty wytwarzania sprzedanych produktów

2. koszty ogólnego zarządu

3. koszty sprzedaży oraz w przedsiębiorstwach prowadzących działalność handlową wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu

Kalkulacyjny rachunek zysków i strat jest forma prostsza, a jednocześnie umożliwia identyfikacje głównych źródeł kosztów

Rachunek ten jest lepiej powiązany z procesami gospodarczymi realizowanymi przez przedsiębiorstwo i tym stwarza lepsze podstawy do oceny poziomu kosztów oraz określenia ewentualnych źródeł ich obniżki

Ta forma rachunku może być prowadzona w tych jednostkach gospodarczych, które prowadza kalkulacje kosztów jednostkowych i rejestrują sprzedaż wyrobów wg pozycji kalkulacyjnej

Przychody operacyjne – obejmują przychody ze sprzedaży produktów i usług, obejmują one dodatni wynik na sprzedaż niefinansowych aktywów trwałych (nadwyżkę przychodów netto ze sprzedaży tych składników nad ich wartością księgową i kosztami poniesionymi w związku z ich sprzedażą, ), ewentualnie otrzymane dotacje w okresie sprawozdawczym oraz inne przychody np. z tytułu rozwiązanej rezerwy na należności, otrzymanych darowizn itp.

Koszty operacyjne – do kosztów operacyjnych zaliczamy:

- koszty związane z bezpośrednią prod towarów i usług

- ujemny wynik na sprzedaży niefinansowych aktywów trwałych

- skutki aktualizacji wartości niefinansowych składników majątku trwałego z tytułu trwalej utraty ich wartości

- inne koszty operacyjne np. przekazane darowizny, utworzone rezerwy

Przychody finansowe:

1. dywidendy i udziały w zyskach innych podmiotów gospodarczych, których współwłaścicielem jest dane przedsiębiorstwo

2. odsetki od udzielonych innym pomiotom pożyczek lub tytułu przeterminowanych należności

3. dodatni wynik z tytułu zbycia lub aktualizacji wartości inwestycyjnych

4. inne (np. nadwyżka dodatnich różnic kursowych nad różnicami ujemnymi)

Koszty finansowe:

1. odsetki od kredytów, pożyczek i obligacji wyemitowanych przez przedsiębiorstwo, dyskonto przy sprzedaży weksli, czeków

2. ujemny wynik z tytułu zbycia lub aktualizacji wartości inwestycji

3. inne np. nadwyżka ujemnych różnic kursowych nad różnicami dodatnimi

Wynik działalności operacyjnych - wyniki działalności operacyjnej (zysk lub strata) powiększony o przychody finansowe i pomniejszony o koszty finansowe stanowi wynik na działalności gospodarczej

Wyniki zdarzeń nadzwyczajnych

Następną pozycja rachunku zysków i strat jest wynik zdarzeń nadzwyczajnych (saldo zysków i strat nadzwyczajnych)

Jest on różnicą między zyskami i stratami nadzwyczajnymi, które są związane ze zmianami w stanie składników majątkowych przedsiębiorstwa powstałymi na skutek zdarzeń losowych (szacując te zmiany uwzględnia się również koszty związane z usuwaniem szkód, jak i ewentualnie otrzymane odszkodowania)

Zysk/strata brutto

Wynik brutto jest suma wyników działalności gospodarczej i wyniku zdarzeń nadzwyczajnych

Zysk/strata netto

Ostania pozycje rachunku zysków i strat stanowi wynik netto (różnica miedzy wynikiem brutto i podatkiem dochodowym)

Wynik dodatni (zysk netto) pozostaje do dyspozycji przedsiębiorstwa

Koszty, klasyfikacja i podział

Koszty – wyrażone wartościowo celowe zużycie majątku – głównie środków trwałych, materiałów, usług obcych, wynagrodzeń za prace pracowników oraz różne opłaty związane z działalnością przedsiębiorstwa w określonym czasie

Kryteria podziału kosztów:

1. sfera dzielności przedsiębiorstwa

2. rodzaj kosztów

3. miejsce powstania kosztów

4. sposób odnoszenia kosztów na produkt

5. stopień reagowania kosztów na zmiany rozmiarów działalności

6. stopień złożoności kosztów

7. stopień istotności kosztów

8. możliwości kontrolowania kosztów

Sfera działalności (cel poniesienia)

1. Koszty produkcji

2. Koszty zakupu

3. Koszty zarządzania

4. Koszty sprzedaży

Rodzaje kosztów

• Układ rodzajowy kosztów określa, jakiego rodzaju koszty proste, czyli obejmujące jednorodne składniki ponosi przedstębiorstwo. Koszty w układzie rodzajowym cherakteryzują się tym, że obejmują całkowitą sumę kosztów danej kategorii w przedsiębiorstwie, bez względu na to w jakim miejscu powstały i w jakim celu zostały poniesione.

• Układ ten umożliwia badanie dynami i porównywanie struktury kosztów.

Rodzaje kosztów

1. Amortyzacja

2. Zużycie materiałów i energii

3. Usługi obce

4. Podatki i opłaty

5. Wynagrodzenia

6. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia

7. Pozostałe koszty rodzajowe

tzw koszty zespołu kont nr 4

Miejsca powstania kosztów

1. Koszty działalności podstawowej

2. Koszty wydziałowe działalności podstawowej

3. Koszty działalności pomocniczej

4. Koszty zarządu

5. Koszty zakupu

6. Koszty sprzedaży

Tzw koszty zespołu kont nr 5

Sposób odnoszenia kosztów na produkty

• Koszty bezpośrednia – ściśle związane z wytworzeniem konkretnych wyrobów, czyli na podstawie dokumentacji źródłowej, bez żadnego dodatkowego przeliczania.

• Zwykle są to koszty materiałów bezpośrednich, płac bezpośrednich i innych kosztów bezpośrednich.

Sposób odnoszenia kosztów na produkty

• Koszty pośrednie – nie można na podstawie dokumentów źródłowych odnieść wprost do określonych jednostek kalkulacyjnych lub których ustalanie w danych warunkach jest nieopłacane z powodu dużej pracochłonności czy nieistotne ze względu na małą ich kwotę

• Koszty pośrednia rozlicza się więc na poszczególne jednostki kalkulacyjne za pomocą kluczy podziałowych. Do kosztów pośrednich zalicza się koszty wydziałowe, koszty ogólnozakładowe (koszty zarządu), koszty zakupu i koszty sprzedaży

Stopień reagowania kosztów na zmiany rozmiaru działalności

• Koszty stałe i koszty zmienne

Koszty bezwzględnie stałe są całkowicie niezależne od skali produkcji. W praktyce kosztów bezwględnie stałych jest niewiele; przykładem jest koszty amortyzacji ustalony metodą liniową.

Koszty skokowo stałe zachowują jednakowy poziom tylko w pewnym przedziale wielkości produkcji, po przekroczeniu którego następuje ich skok na wyższy poziom na którym znowu występuje pewna ich stabilizacja do określonej wielkości produkcji. Takim kosztem jest koszt wynajmu pomieszczeń produkcyjnych.

Koszty zmienne

W obręcie kosztów zmiennych wyróżnia się najczęściej:

Koszty zmienne proporcjonalne,

Koszty zmienne progresywne

Koszty zmienne degresywne

Z kosztami zmiennymi proporcjonalnymi mamy do czynienia wówczas gdy wzrostowi wielkości produkcji towarzyszy proporcjonalny wzrost kosztów

Koszty zmienne progresywne rozną szybciej od wzrostu wielkości produkcji

Koszty zmienne degrsywne występują wtedy kiedy wraz ze wzrostem wielkości produkcji następuje przyrost kosztów, ale w stopniu wolniejszym od przyrostu produkcji

Stopień złożoności kosztów

• Proste (obejmują niepodzielne i jednorodne pozycje kosztów, czego przykładem jest większość kosztów w układzie rodzajowym)

• Złożone (składają się z kilku elementów kosztów prostych, a można do nich zaliczyć remontów, koszty sprzedaży, koszty ogólnozakładowe, które obejmują materiały, wynagrodzenia pracowników itp.)

Celowość i możliwość kontroli

• Koszty kontrolowane (takie elementy kosztów ponoszone przez dany ośrodek odpowiedzialności, które mogą być przedmiotem racjonalnej regulacji przez kierownika ośrodka odpowiedzialności, którego odpowiedzialności za te koszty została zidentyfikowana)

• Koszty niekontrolowane (takie pozycje kosztów ponoszonych przez dany ośrodek odpowiedzialności, na których kształtowanie się nie ma wpływu kierownik tego ośrodka

Analiza sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa na podstawie pionowej i poziomej oceny aktywów i pasywów bilansu.

Wskaźniki analizy aktywów bilansu i ich interpretacja

1. Wskaźnik udziału aktywów trwałych i obrotowych w aktywach całkowitych

1. (Aktywa trwałe / aktywa) *100%

2. (Aktywa obrotowe / aktywa) * 100%

1. Podstawowy wskaźnik struktury majątku (PWSA)

1. PWSA = (aktywa trwałe / aktywa obrotowe) *100%

PWSA

• Relacja majątku trwałego do majątku obrotowego świadczy o stopniu unieruchomienia – długookresowego związanie – środków w przedsiębiorstwie

• Poziom tego wskaźnika znacznie jest zróżnicowany w poszczególnych działach gospodarki

• Niskim poziom udziału środków trwałych w całkowitym majątku świadczy o elastyczności przedsiębiorstwa

• Niska wartość środków trwałych może świadczyć o przestarzałym parku maszyn i utracie kontaktu z wiodąca technologią

W Pionowej analizie aktywów uwzględnia się najczęściej wskaźnik obrotowości zapasów i wskaźnik obrotowości należności

Wskaźnik obrotowości zapasów

Woz₁ – przychody ze sprzedaży / przeciętny stan zapasów

• Wzrost wskaźnika informuje o poprawie efektywności gospodarowania zapasami. Jednakże nie mogą temu towarzyszyć jednoczene braki w zaopatrzeniu materiałowym powodując zakłócenia w produkcji i sprzedaży.

• Przypadek przeciwny może świadczyć o wzrastającym poziomie zapasów w stosunku do sprzedaży oraz o możliwości zwiększania się zapasów starych i zbędnych

• Do określenia stopnia zamrożenia środków w zapasach można także użyć wskaźnika obrotowości zapasów, wyrażonego w dniach.

Woz₂ – 360 / wskaźnik obrotowości

lup

Woz₂ - przeciętny stan zapasów * 360 / przychody ze sprzedaży

Wskaźnika obrotowości należności od odbiorców

WON ustala się za pomocą następujących wzorów:

WON1 = Przychody ze sprzedaży brutto (sprzedaż powiększona o podatek od towarów i usług VAT / Przeciętny stan należności z tytułu dostaw i usług

= liczba cykli inkasa

Won2 = 360 / wskaźnik obrotowości należności (w razach)

= liczba dni

Analiz pasywów bilansu

W analizie pasywów zmierza się do zbadania ich struktury, wyrażającej źródła finansowania przedsiębiorstwa, oraz od oceny zaistniałych w tym zakresie zmian. Obejmuje ona przede wszystkim:

1. Ocenę stopnia zadłużenia

2. Analizę samofinansowania

3. Zbadanie wiarygodności oraz pewności kredytowej

Wskaźnik zadłużenia

Wz = kapitał obcy / kapitał własny

Wskaźnik źródeł finasowania (podstawowy wskaźnik str pasywów (0,5))

Zf = kapitał własny / kapitał obcy

Wskaźnik udziału kapitału obcego w kapitale całkowitym

= kapitał obcy / kapitał całkowity

Wskaźnik udziału kapitału własnego w kapitale całkowitym

= kapitał własny / kapitał całkowity

Analiza kapitału własnego i jego ocena spełnia w gospodarce rynkowej bardzo ważna funkcje:

1. Założycielską – posiadanie określonego wkładu kapitałowego stanowi podstawę do uruchomienia przedsiębiorstwa, a zwłaszcza w spółkach akcyjnych i zo.o

2. Finansową – kapitał własny jest bezzwrotnym finansowania majątku firmy, które uzupełniają się zwrotnym i bezpośrednio lub pośrednio oprocentowanym kapitałem obcym

3. Gwarancyjna – kapitał własny traktuje się jako źródła pokrycia strat

4. Wyrównawczą – kapitał zapasowy pozwala na kompensatę bieżących strat i zachowanie ciągłości dywidendy

5. Pomiarową – kapitał własny jest podstawa do podziału dywidendy

6. Reprezentacyjną – poziom, struktura i udział kapitału własnego w sumie bilansowej są świadectwem stabilności finansowej firmy

Oprócz oceny udziału kapitałów własnych w finasowaniu działalności gospodarczej przedsiębiorstwa bardzo ważnym jest podział uwzgledniający terminowość kapitału, a wiec czas jego pozostawania w obrocie:

Wukd = kapitał długoterminowy / kapitał całkowity

Długoterminowy (kapitał własny + zobowiązania i rezerwy długoterminowe

Wukd = kapitał krótkoterminowy / kapitał całkowity

Krótkoterminowy = rezerwy i zobowiązania krótkookresowe + rozliczenia krótkookresowe międzyokresowe

Poziome powiazanie w bilansie a zasady finasowania działalności gospodarczej przedsiębiorstwa

• Prawidłowy układ bilansu polega na powiązaniu aktywów z pasywami, by płynność (terminowość) środków w aktywach odpowiadała w terminowości kapitałów w pasywach np. Odbiorcom powinno się udzielać kredytów na terminy krótsze a od dostawców otrzymywać terminy dłuższe, gdyż w przeciwnym razie brakłoby środków na spłatę zaciągniętych kredytów.

Złota zasada finansowania

Kapitał nie może być dłużej związany czasowo z danym składnikiem majątku, aniżeli wynosi okres pozostawania tego kapitału w przedsiębiorstwie

Długookresowe aktywa / długookresowy kapitał <= 1

„Nie mogę być właścicielem sprzętu który został już zamortyzowany”

Bez tej zasady jest lipa ogólnie z tego co powiedział.

Krótkoterminowe aktywa / krótkoterminowy kapitał >= 1 - drugi wzór

Złota zasada bilansowa

Zakłada się w niej, że podziałowi aktywów na majątek trwały i majątek obrotowy odpowiada w pasywach kapitał o długookresowym związaniu i kapitał o charakterze krótkookresowym

(Kapitał własny + kapitał długookresowy obcy) / aktywa trwałe > 1

Analiza wzajemnego powiązania pasywów i aktywów zmierza przede wszystkim do

• Sposobu pokrycia (sfinansowania) majątku trwałego

• Stopnia płynności majątku obrotowego i wypłacalności

• Wielkości zmian kapitału w obrocie zwanego ‘’kapitałem pracującym’’

Analiza pokrycia finansowego majątku trwałego

I stopień pokrycia =

Kapitał własny / aktywa trwałe powinien < 1

II stopień pokrycia =

(Kapitał własny + kapitał obcy długoterminowy) / Aktywa trwałe powinien > 1

III stopień pokrycia =

(Kapitał własny + kapitał obcy długoterminowy) / aktywa trwałe + środki obrotowe > 1

Analiza płynności finansowej

Wskaźnik bieżącej płynności =

Aktywa obrotowe / zobowiązanie bieżące = (wzorcowe 1,3 – 2)

Wskaźnik szybkiej płynności =

(Aktywa obrotowe – zapasy – krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe) / zobowiązanie bieżące = najlepiej ok 1

Wskaźnik wypłacalności gotówkowej =

Środki pieniężne i inne aktywa pieniężne / zobowiązanie bieżące = najlepiej 0,1 – 0,2

Pojęcie rentowności i klasyfikacja wskaźników rentowności

Określenie „rentowności” pochodzi od terminu renta, oznaczającego w najogólniejszym ujęciu zysk od kapitału.

Przez rentowności rozumie się na ogół zjawisko osiągania przychodów przewyższających koszty działalności, czyli zjawisko wypracowania zysku.

Rentowności (zyskowności) jest związana z dodatnim wynikiem finansowym. Pojęciem przeciwstawnym jest deficytowości, odnotowana w przypadku ponoszenia straty.

Poziom rentowności jest mierzony za pomocą wskaźników rentowności, stanowiących relacje wyniku finansowego (zysku) do innych wielkości ekonomicznych przyjętych za podstawę odniesienia.

Wskaźniki rentowności wyrażają zdolność przedsiębiorstwa do generowania zysków. Służą do oceny perspektyw rozwojowych przedsiębiorstwa. Ich kształtowaniem są zainteresowane wszystkie grupy użytkowników informacji finansowych (właściciele, inwestorzy, akcjonariusze)

Charakterystyka wskaźników rentowności

Wskaźnik rentowności sprzedaży uwzględniający zysk netto

Zysk netto / przychody ogółem * 100%

Wskaźniki te przedstawiają wielkość zysku przed i po opodatkowaniu przypadających na jednostkę przychodów (np. 1zł) Informują one o udziale zysku w przychodach. Im wyższy jest poziom tych wskaźników tym wyższa rentowność sprzedaży, a zatem korzystniejsza sytuacja finansowa przedsiębiorstwa.

Wskaźnik rentowności uwzględniający koszty działalności

Zysk brutto / koszty dział. Gospodarczej *100

Wskaźnik rentowności uwzględniający koszty działalności

Zysk netto / koszty dział. Gospodarczej *100

Wskaźnik poziomu kosztów

Koszty działalności gospodarczej / przychody ogółem *100

Wskaźnik ten powinien wykazywać tendencję spadkową, co oznacza zmniejszenie kosztów w stosunku do wzrastających przychodów lub też uzyskanie takich samych efektów przy coraz niższych kosztach. Im niższy jest poziom tego wskaźnika, tym wyższy udział zysku w przychodach, a więc wyższa rentowność sprzedaży.

Wskaźnik rentowności sprzedaży produktów i towarów (materiałów)

Zysk ze sprzedaży / przychodu netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów * 100

Im jest on niższy tym większa wartość sprzedaży musi przedsiębiorstwo zrealizować, aby osiągnąć określoną kwotę zysku, wzrost wskaźnika oznacza więc korzystniejszą sytuację finansową przedsiębiorstwa.

Wskaźnik rentowności nakładów

Zysk ze sprzedaży / koszty działalności operacyjnej *100

Wskaźnik ten szybko reaguje na zmiany jednostkowych kosztów własnych. Wygospodarowana obniżka kosztów wywiera podwójny wpływ na kształtowania się wskaźnika a mianowicie powoduje wzrost zysku (licznika) i jednocześnie zmniejszenie kosztu własnego (mianownika)

Wskaźniki udziału kosztów działalności operacyjnej w przychodach ze sprzedaży

Koszty dział. Operacyjnej / przychodu netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów * 100

W przedsiębiorstwach ponoszących stratę na podstawowej działalności (stratę ze sprzedaży) wskaźnik ten kształtuje się powyżej 100%

WIELKA TRÓJKA

Wskaźnik rentowności aktywów (majątku) (ROA)

Zysk brutto (netto) / przeciętny stan majątku (aktywów) ogółem *100

Rentowności aktywów (majątku) informuje o zdolności aktywów do generowania zysku, o tym, ile zysku przynosi jednostka majątku zaangażowanego w przedsiębiorstwie. Wskaźnik ten wskazuje więc, jak efektywnie przedsiębiorstwo zarządza swoimi zasobami.

Wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE)

Zysk netto / Przeciętny stan kapitału własnego * 100

Wskaźnik ten wyraża zdolności przedsiębiorstwa do generowania zysku z zaangażowanego kapitału własnego. Określa on wielkość zysku netto przypadającego na jednostkę kapitału własnego. Określa on wielkość zysku netto przypadającego na jednostkę kapitału własnego, obejmującego poza wkładami właścicieli także inne elementy składowe, pochodzące głownie z wypracowanego zysku. Ukazuje efektywność finansową kapitału własnego.

Wskaźnik rentowności kapitału podstawowego

Zysk netto / Przeciętny stan kapitału podstawowego * 100

Wskaźnik ten określa wielkość zysku przypadającego na jednostkę kapitału akcyjnego lub udziałowego. Informuje on bliżej o możliwych korzyściach akcjonariuszy (udziałowców). Wyższa rentowności kapitału podstawowego oznacza większe potencjalne zysk dla właścicieli (w formie dywidend i wzrostu ceny akcji)

ANALIZA PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

Funkcjonowanie firmy/przedsięwzięcia zależy w istotnym stopniu od tego, czy ma ono do dyspozycji wystarczający zasób płynnych środków.

Istnieje szereg czynników powodujących, że poziom środków będących do dyspozycji nie w pełni odpowiada wynikom wykazywanym przez rachunek zysków i straty

NALEŻNOŚCI

W rachunku wyników nie uwzględnia się formy i czasu płatności. W praktyce (z wyjątkiem niektórych branż, np. handlu detalicznego) stosunkowo rzadko zdarza się sprzedawać za gotówkę.

W konsekwencji wzrostu należności maleje stan gotówki poniżej zysku netto. Spadek stanku należności oznacza wzrost stanu gotówki.

ZOBOWIĄZANIA

Stan zobowiązań podlega ciągłym wahaniom. Konsekwencją wzrostu stanu zobowiązań jest przyrost stanu gotówki ponad poziom zysku netto. Spadek stanu zobowiązań powoduje spadek stanu gotówki poniżej poziomu zysku netto.

ZAPASY

W sytuacji wzrostu zapasów schemat przepływów pieniężnych wykazuje uszczuplenie środków pieniężnych, podczas gdy rachunek wyników tej pozycji nie ujmuje.

W rachunku wyników uwzględnia się tylko koszt wyrobów sprzedanych. Przyrostu zapasów oznacza się finansowanie ich własnych środków pieniężnych, a w konsekwencji spadek stanu tych środków.

AMORTYZACJA

Jest specyficznym kosztem, który zmniejsza w rachunku zysków i strat zysk brutto, ale nie jest wydatkiem. Nie powoduje więc zmniejszenia stanu gotówki w schemacie przepływów pieniężnych.

Analiza przepływów dostarcza następujących informacji:

Jakie jest i jakie będzie zapotrzebowanie na środki finansowe?

Jakie są możliwości wewnętrznego generowania gotówki przez firmę i w jakim stopniu niezbędne jest finansowanie zewnętrzne?

Jaka jest zdolności firmy do regulowania zobowiązań?

Czy istnieją rezerwy na sytuacje kryzysowe

Konstrukcja rachunku z przepływów pieniężnych

Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej

• Wpisuje się tu wynik finansowy netto firmy (a więc zysk lub stratę), który następnie jest korygowany o szereg pozycji: amortyzację, saldo wynikające z różnic kursowych, odsetki i dywidendy (zarówno otrzymane, jaki i zapłacone), utworzone rezerwy, podatek dochodowy, wynik ze sprzedaży i likwidacji składników działalności inwestycyjnej, zmianę stanu zapasów, zobowiązań, rozliczeń międzynarodowych i przychodów przyszłych okresów.

W ten sposób uzyskujemy wielkość środków pieniężnych netto pochodzących z działalności operacyjnej przedsiębiorstwa. Podsumowując, cash flow na tym poziomie powstaje poprzez odjęcie od wpływów pieniężnych z działalności operacyjnej (wielkość ta jest zwykle zbliżona do zysku operacyjnego) wydatków pieniężnych z tego tytułu.

Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej

• Wielkość środków pieniężnych netto z działalności inwestycyjnej uzyskuje się, sumując następujące pozycje: nabycie lub sprzedaż wartości niematerialnych i prawnych, składników rzeczowego majątku trwałego, akcji, udziałów lub innych papierów wartościowych, udzielone lub zwrócone pożyczki, otrzymane lub zwrócone dywidendy i odsetki. Oczywiście, w zależności od ‘kierunku’ operacji (kupno-sprzedaż) pozycje te przyjmują wartości dodatnie lub ujemne.

Tak więc, cash flow z tytułu inwestycji jest niczym innym, jak saldem przeprowadzanych przez firmę w danych okresie operacji, związanych z jej składnikami majątkowymi.

Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej

• Tu uwzględnia się szereg operacji finansowych przeprowadzanych przez przedsiębiorstwo w danym okresie obrachunkowym. Chodzi tu m.in. o zaciągnięcie lub zapłatę kredytów i pożyczek, emisję lub wykup obligacji czy innych papierów wartościowych, wypłatę dywidendy, płatności wynikających z umów leasingu finansowego, wpływy z emisji akcji. Sumując te pozycje (również z właściwymi znakami) otrzymujemy wielkości środków pieniężnych netto z działalności finansowej.

Mówiąc w skrócie, cash flow z działalności finansowej jest saldem operacji finansowych firm w danym okresie obrachunkowym.

OIF

Przypadek 1: +++ Dodatnie przepływy pieniężne we wszystkich poziomach. Przedsiębiorstwo gromadzi środki pieniężne na koncie być może, aby przeznaczyć je na przyszłe inwestycje.

Przypadek 2: +-- Wysoka rentowność, a zyski przeznaczone są na rozwój przedsiębiorstwa i spłatę zobowiązań.

Przypadek 3: ++- Typowa sytuacja, gdy mamy do czynienia z restrukturyzacją.

Przypadek 4: +-+ Prawidłowa sytuacja w rozwijającym się przedsiębiorstwie.

Przypadek 5 -++ Ujemne przepływy z działalności operacyjnej i dodatnie z pozostałych działalności wskazują na przejściowe trudności jednostki gospodarczej.

Przypadek 6: --+ Sytuacja typowa dla młodych, dopiero rozwijających się przedsiębiorstw.

Przypadek 7: -+- Niedobory gotówkowe przedsiębiorstwa są próbowane do pokrycia ze sprzedaży aktywów.

Przypadek 8: --- Ujemny poziom gotówki we wszystkich poziomach. Jest to niewątpliwie najgorszy przypadek i może oznaczać bankructwo jednostki.

ISTOTA CONTROLLINGU

Pod pojęciem controllingu rozumiane jest wsparcie przy planowaniu, sterowaniu i kontroli organizacji, procesów lub projektów, jak również przygotowanie i udostępnianie potrzebnych do tego informacji.

Controlling ma w swojej istocie przekrojową i koordynacyjną funkcję wspierania kierownictwa. Jego celem jest zapewnienie efektywności we wszystkich obszarach działania.

STOPIEŃ ZASIĘGU CONTROLLINGU

• Zorientowany na rachunkowość – zastosowanie do funkcji rachunkowości pod kątem finansowym i zarządczym.

• Zorientowany na działanie – wykrywanie i analiza odchyleń wartości pozycji kosztowych oraz eliminacja tych rozbieżności.

• Zorientowany na kierowanie – wykorzystanie narzędzi, które oferują controlling do wspierania kierownictwa w sferze decyzyjnej, planistycznej, kontrolnej i korekcyjnej.

ORINETACJE CONTROLLINGU

• Na cele – sformułowanie celów umożliwia poinformowanie pracowników, czego się od nich oczekuje w najbliższym czasie – controlling doradza zarządowi.

• Na przyszłość – nie wystarcza już szczegółowa informacja o przeszłości, niezbędne jest też opracowanie i wdrożenie nowych koncepcji, instrumentów i narzędzi dostarczających informacji o przyszłym rozwoju przedsiębiorstwa.

• Na wąskie gardło – najsłabsze ogniwo przedsiębiorstwa w przypadku pojawienia się obciążeń stanie się pierwszym źródłem problemów – zadaniem controllingu jest wyszukiwanie gardeł.

• Na rynek – jeżeli przedsiębiorstwo we właściwym czasie rozpozna, w jakim kierunku rozwija się rynek, będzie mogło stale podnosić swoją zdolność konkurencyjną – zadaniem controllingu jest odkrywanie trendów na rynku.

• Na klienta – przedsiębiorstwo może przetrwać i generować zyski, gdy zaspokaja życzenia klientów – controlling powinien dostarczać odpowiednich informacji.

Kierownik rachunkowości	Controller
Cel: liczby muszą być prawidłowo ujęte i uzgodnione Orientacja na przeszłość Dostarcza liczby Praca w ramach działu Stałe wytyczne (dyrektywy) Specyficzny język Zestawienia liczbowe Dominuje rachunkowość	Cel: liczby muszą być aktywnie wykorzystane Orientacja na przyszłość Sprzedaje liczby (przekonanie) Bieżąca komunikacja w sprawie wszystkiego, co dotyczy zysku Stałe dopasowywanie się do potrzeb przedsiębiorstwa Pokonywanie barier językowych Prezentacja graficzna, podsumowanie Dominuje cel, plan i sterowanie

NARZĘDZIA CONTROLLINGU

Na poziomie strategicznym:

• Strategiczna karta wyników

• Metody planowania i analizy strategicznej

• Benchmarking

• Metody oceny inwestycji

Na poziomie operacyjnym:

• Budżetowanie

• Rachunek kosztów działań

• Analiza wskaźnikowa

Strategiczna karta wyników

(Balaced Score-card – BSC)

Nową metodę zarządzania strategicznego na początku lat 90. XX wieku opracował i „wylansował” Robert S. Kaplan we współpracy z Davidem P. Nortonem.

SKW jest metodą strategicznego zarządzania przedsiębiorstwem, która umożliwia przełożenie wizji przedsiębiorstwa i wypracowanej strategii na konkretne sformułowane i mierzalne cele. Jest w szczególności metodą planowanie oraz monitorowania i kontroli działalności firmy.

Bariery w tworzeniu SKW… i nie tylko

• Niezrozumiałe priorytety

• Brak orientacji na klienta

• Słaba komunikacja

• Brak motywacji i satysfakcji

• Zła organizacja procesów

• Zły zakres kontroli

Założenia SKW

• Tradycyjne mierniki działalności nie obejmują zagadnień konsumenta i konkurencji – generują zatem mocne sygnały, brak słabych

• Strategie długoterminowe powinny być sprzężone z działaniami krótkookresowymi i monitorowanie efektywności na poziomie operacyjnym

• Zmotywowanie („zaangażowanie i zmuszanie”) pracowników by podjęli wszystkie działania i dokonali zmian – wspieranie procesu delegowania.

Cel BSC – osiągnięcie strategicznej i operacyjnej doskonałości poprzez:

-koncentracje na kluczowych procesach i działaniach kreujących wartość dodaną do organizacji

- koncentracje na konkretnych działaniach

-świadomość, że sukces organizacji mierzony jest nie tylko za pomocą mierników finansowych

-wychodzenie poza perspektywę funkcjonowania organizacji

-włączenie kluczowych pracowników w proces zarządzania strategicznego i zbudowanie organizacji uczącej się

Przedsiębiorstwo któremu zależy na zapewnieniu sobie mocnej pozycji na rynku musi szukać stale odpowiedzi na cztery kluczowe pytania:

• co możemy zaoferować nabywcą?

• Co proponujemy właścicielom?

• Na które procesy wewnętrzne musimy zwrócić szczególną uwagę?

• Czego musimy się nauczyć?

Cztery perspektywy strategicznej karty wyników:

-finansowa (wzrost/rozwój, rentowność zainwestowanego kapitału, stabilność fin, płynność finansowa)

-klienta (pozycja rynkowa, wizerunek firmy, czas reakcji na zmianę wymagań, zaspokojenie potrzeb)

-procesów wewnętrznych (kompetencje technologiczne, jakość produktu, sprawność marketingowa, kompetencje pracowników, koordynacja działań)

-rozwoju (przywództwo technologiczne, szybka reakcja na zmiany w otoczeniu, budowanie kompetencji)

Etapy tworzenia SKW

1. Ustalenie przez najwyższe kierownictwo firmy – strategii i przełożenie jej na konkretne cele strategiczne (tzw mapa strategii)

2. Ustalenie celów finansowych i mierników ich realizacji (w perspektywie finansowej, w perspektywie klienta, procesów wewnętrznych oraz w perspektywie rozwoju i uczenia się) czyli zaprojektowanie SKW dla firmy jako całości

3. Komunikowanie ustaleń menedżerom średniego szczebla

4. Opracowanie SKW dla poszczególnych jednostek strategicznych i jednostek organizacyjnych

5. Zatwierdzenie celów i mierników ich realizacji

6. Przedstawienie SKW w całej firmie, na każdym jej poziomie za pomocą różnych form: biuletyny, tablice ogłoszeń, sieć intranetowa, szkolenia

7. Podjęcie działań – realizacja projektów strategicznych

8. Monitoring, ocena wyników i wprowadzanie korekt

Podstawą dobrze realizowanej analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa jest prawdziwa, rzetelna, obiektywna, dobrze opracowana i łatwo dostępna informacja dotycząca firmy i jej finansowego otoczenia.

• Informacja ta zgodnie ze sztuką zarządzania ma umożliwiać:

• Rzetelną ocenę aktualnego stanu finansowego firmy

• Rzetelną ocenę możliwości

• Rozwoju firmy w ciągu najbliższego okresu

• Rozwoju firmy w dłuższym horyzoncie

• Strategicznego rozwoju firmy

• Ustalenie celów strategicznych

• Zaprojektowanie drogi dojścia do strategicznego celu przez planowanie krótkookresowe

• Ocenę ryzyka związanego z droga dojścia do celu strategicznego

• Analizę ryzyka i rozłożenie go na ryzyka elementarne, ustalenie przyczyn każdego z tych ryzyka częściowych

• Opracowanie sposobów wyeliminowanie części elementarnych ryzyk oraz sposobów zabezpieczenia się przez rydzykami elementarnymi których nie da się wyeliminować

Użytkownicy analizy ekonomicznej

• Kierownictwo i specjaliści z przedsiębiorstw

• Banki finansujące przedsiębiorstwo

• Udziałowcy przedsięwzięcia

• Istniejący i potencjalni dostawcy, nabywcy i kooperanci przedsiębiorstwa

• Konkurenci z sektora lub grupy strategicznej

• Potencjalni inwestorzy w celu określenia barier wejścia

• Inne podmioty mające jakieś plany lub oczekiwania w stosunku do przedsiębiorstwa