Podział nowotworów

Podział nowotworów oparto na kryteriach morfologicznych i histogenetycznych, a jednocześnie podano ich najczęstsze umiejscowienie. Wyróżnia się 6 głównych grup nowotworów

1) Nowotwory zarodkowe - zbudowane z pierwotnych komórek płciowych lub komórek odpowiadających dalszym etapom ich rozwoju oraz wczesnym okresom rozwoju zarodka. Są one często postaciami mieszanymi, odpowiadają­cymi różnym kierunkom różnicowania pierwotnej komórki zarodkowej.

2) Nowotwory zawiązków narządów - naśladują budowę fazy rozwoju narządu macierzystego.

3) Nowotwory nabłonkowe - należą tutaj zarówno nowotwory niezłośliwe (papilloma, adenoma), jak i złośliwe (carcinoma). Te ostatnie dzieli się na niezróżnicowane i zróżnicowane wielokierunkowo. Raki gruczołowe mogą się rozwijać w nabłonkach gruczołów, przewodów lub wyściółki torbieli. Należą do najczęstszych w grupie nowotworów nabłonkowych.

4) Nowotwory tkanki nerwowej i tkanek pokrewnych.

5) Nowotwory mezenchymalne i mezodermalne - dzieli się na:

a) nieztośliwe, gdy są bardzo podobne do tkanki macierzystej;

b) złośliwe, które określa się albo dodając do nazwy nowotworu niezłośliwego przymiotnik „złośliwy" (malignum}, np. melanoma malignum, albo dodając termin „mięsak" (sarcoma), np. liposarcoma, chondrosarcoma.

Nowotwory omawianej grupy mogą być: niezróżnicowane oraz zróżnicowa­ne jedno- lub wielokierunkowo. Rozgraniczenie między tkanką nowotworową a jego zrębem naczyniowo-łącznotkankowym jest w tej grupie nowotworów bardzo nieostre, w przeciwieństwie do raków.

6) Nowotwory złożone - są to guzy zbudowane z tkanki nabłonkowej i mezenchymalne..

Komórka (tkanka) macierzysta	Nieztośliwe	Miejscowo złośliwe	Złośliwe	Najczęstsza lokalizacja
1	2	3	4	5
1. Nowotwory zarodkowe
Komórki rozrodcze			a) Dysgerminoma	jajnik
			b) Semifioma	jądro
			c) Carcinoma
			embryonale	jajnik, jądro
Komórki
różnicujące się
wielokierunkowo
Trofoblast			a) Choriocarcinoma	macica, jajnik
			b) Chorioepithelioma	jądro
Struktury	Teratoma benignum		Teratoma malignum	jajnik, jądro
zarodkowe	(maturum)		(immaturum)
2) Nowotwory zawiązków narządów
Zawiązek nerki			NepkroblastOTna	nerka
Związek wątroby			Hepatoblastoma	wątroba
Struna grzbietowa			Chordoma	kręgosłup
Szkliwo zębów			Ameloblastoma	zęby
Przewód
:zaszkowo-gardłowy			Craniopharyngeoma	podwzgórze
Zawiązki gonad			a) Folliculoma	jajnik, jądro
			b) Androblastoma	jajnik, jądro
3) Nowotwory nabłonkowe
a. Niezróżnicowane
Nabłonek			Carcinoma
każdego rodzaju			anaplasticum
			(differentiatum)	różne narządy
b. Zróżnicowane
Nabłonek	Papilloma		a J Carcinoma	skóra
wielowarstwowy	planoepitheliale		planoepitheliale
piaski			spinocellulare
			keratodes
			(cancroid)
			b) Carcinoma	skóra
			planoepitheliale
			spinocellulare
			non keratodes
		Carcinoma
		planoepitheliale
		basocellulare
		s. basalioma
Nabłonek	Papilloma		Carcinoma	układ moczowy
przejściowy	urotheliale		urotheliale
dróg moczowych
Nabłonek
przydatków skóry	a) Hidradenoma		a) Carcinoma	skóra
			hidradenogenes
	b) Adenoma		b) Carcinoma	skóra
	sebaceum		sebaceum
Jabłonek gruczołów	a) Adenoma		Adenocarcinoma:	gruczoły
wydzielania	b) Papilloma		tubulare, papillare,	przewodu
zewnętrznego			mucocellulare,	pokarmowego
i przewodów			gbelatinosum
'Jabłonek gruczołów	Adenoma		Carcinoma	przysadka,
wydzielania				tarczyca,
wewnętrznego				przytarczyca,
oraz APUD				kora nadnerczy,
				wyspy trzustki
Jabłonek kanalików	Adenoma tubulare		Carcinoma	nerka
nerkowych	et papillare		clarocellulare
Nabłonek wątrody	Adenoma:		Carcinoma	wątroba
i przewodów	hepatocellulare,		hepato- vel
żółciowych	cholangiocellulare		cholangiocellulare
Nabłonek dróg		Adenoma	Carcinoma	drogi
oddechowych			planoepitheliale	oddechowe
			et anaplasticum
Nabłonek	Cystadenoma		a) Adenocarcinoma	jajnik
powierzchniowy			b) Cystadenocarci-
			noma
c. Zróżnicowane wielokierunkowo
Nabłonek		Adenoma	Tumor mixtus	ślinianki
gruczołowy		polymorphum	malignus
4) Nowotwory tkanki nerwowej i tkanek pokrewnych
Pierwotna komórka	Ganglioneuroma	Ganglioglioma	Medulloblastoma	mózg, móżdżek,
nerwowa				zwoje nerwowe
Komórki gleju			a) Astrocytoma	mózg, móżdżek
			h) Glioblastoma
			multiforme
Oligodendrocyt		Oligodendriogl io Tną	Oligodendrioglioma	mózg
		differentiatum	anaplasticum
Komórki wyściólki		a) Ependymoma	Ependymoblastoma	mózg
		b) Papilloma		komora IV
		plexus ckońoidei
Komórki	Meningeoma		Sarcoma	różne
wyściólki opon			meningeale
Komórki	a) Neuroflbroma		Neurofibrosarcoma	nerwy
osłonki nerwowej	b) Neurilemmoma
Nowotwory tkanek paraganglionalnych
Kłębek szyjny	a) Chemodectoma			kłębek szyjny
	b) Paraganglioma
	nonck romaffi ni-
	cum
Komórki	Phaeochromocytoma		Phaeochromocytoma	rdzeń nadnerczy
chromochłonne			malignum
Nowotwory tkanki barwnikotwórczej
Melanocyty	Naeuus		Melanoma	skóra, oko, błony
	pigmentosus		malignum	śluzowe, opony
5) Nowotwory mezodermalne i mezenchymalne
a) Zróżnicowane jednokierunkowo
Tkanka łączna	1. Fibroma		Fibrosarcoma	skóra
włóknista	2. Histiocytoma			tkanki miękkie
Tkanka				tkanka
tłuszczowa	Lipo ma		Liposarcoma	tłuszczowa
Tkanka				tkanka
śluzowa	Myxoma	Myxoma	Myxosarcoma	podskórna
Tkanka
chrzestna	Chondroma	Chondroblas toma	Chondrosarcoma	chrząstka
Tkanka kostna	Osteoma	Osteoblastoma	Osteosarcoma	kość
Tkanka			Synouioma
maziowa	Tenosynovioma		malignum	stawy
Szpik			Myeloma	szpik
Tkanka naczyniowa
i pokrewne:
- śródbłonek	Haemangioma		Haemangiosarcoma
naczyń
krwionośnych
- śródbłonek	Lymphangioma	Leiomyoblastoma	Lymphangiosarcoma
naczyń
limfatycznych
- perycyty	Glomangioma s.		Haemangiopericy-
	haemangiopericy-		toma malignum
		tama
- mezotelium	Mesothelioma		Mesothelioma	opłucna,
				malignum
Tkanka	Leiomyoma		Leiomyosarcoma	macica, przewód
mięśniowa gładka
Tkanka	Rhabdomyoma		Rhabdo myosarcoma	mięśnie, serce
mięśniowa
prążkowana
Tkanka				a) Leuceaemia;
limfatyczna				lymphatica,
i szpikowa				myelogenes,
				erytrogenes
				b) Lymphogranulo-
				matosis maligna
b. Zróżnicowane wielokierunkowo
Mezenchyma	Mesenchymoma		Mesenchymoma	różne tkanki
				malignum
Mezoderma				Tumor mixtus
6) Nowotwory złożone
Nabłonek	a) Fibroadenoma
mezenchyma	b) Adenomyoma		Carcinosarcoma	macica
Nowotwory układu APUD
Komórka wydzielnicza	substancja wydzielana	nazwa nowotworu	objawy chorobowe
A2	glukagon	Glucagonoma	umiarkowana cukrzyca
B	insulina	Insulinoma	hipoglikemia napadowa
D	somatostatyna	Somatostatinoma	cukrzyca
D,	VIP (vasoactive intes-	V7P-oma	hipoglikemia
	tinal peptide)
G (trzustka)	gastrynopodobne	Gastrinoma	zespól rakowiaka
	serotonina	Carcinoid

Istnieje także podział nowotworów na:

l - nowotwory wywodzące się z jednego typu komórek nowotworowych (należy tu większość nowotworów)

2 - wywodzące się z więcej niż jednego typu komórek nowotworowych, ale z jednego listka zarodkowego (guzy mieszane), np. guz mieszany ze ślinianek (tumor tniztus), guz Wilmsa (nephroblastoma, czyli nerczak zarodkowy)

3 - wywodzące się z dwu lub trzech listków zarodkowych (potworniaki, np. dojrzały i niedojrzały, torbiel skórzasta, potworniakorak).