Wykład 5
Podział rzeczy na rzeczy ruchome i nieruchomości. To podział wyczerpujący i rozłączny, dyhonomiczny tzn. ze określa cechy jednej kategorii przedmiotów i wszystkie pozostałe, które nie mieszczą się w tej kategorii należą do drugiej klasy przedmiotów. Taka kategoria rzeczy, która jest zdefiniowana są nieruchomości, wszystkie pozostałe rzeczy, które nie spełniają cech nieruchomości, sa rzeczami ruchomymi. Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej, stanowiące odrębny przedmiot własności jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią one odrębny od gruntu przedmiot własności. Z tej definicji pojęcia art. 46 parag. 1 wynika, ze możemy wyróżnić trzy kategorie nieruchomości:
-nieruchomości gruntowe, czyli grunty będące odrębnym przedmiotem własności, liczba nieruchomości gruntowych może się zmieniać, chociaż jest
-nieruchomości budynkowe są to budynki trwale z gruntem związane, które na podstawie przepisów szczególnych nie stanowią części składowych nieruchomości gruntowej, lecz są odrębnym od gruntu przedmiotem własności.
-nieruchomość lokalowa to prawnie wyodrębniona w osobny przedmiot własności część budynku związanego trwale z gruntem
O tych nieruchomościach można mówić tylko wtedy, gdy są one trwale z gruntem związane. 2 ważna cecha to to, że budynkom lub ich częściom przysługuje nazwa, można nazywać je nieruchomościami, jeśli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntów przedmiot własności, czyli może być nieruchomością.
SUPERFICIES SOLO CEDIT- zasada ta mówi, ze wszystko co wznosi się nad gruntem przypada gruntowi, czyli wszystko co zostało z gruntem związane dzieli los prawny gruntu, czyli ten kto jest właścicielem gruntu pozostaje też właścicielem budynku, który został na tym gruncie wzniesiony niezależnie od tego, kto taki budynek wzniósł i z czyich środków został wzniesiony budynek, ale będzie inaczej tzn. ze będziemy mieli do czynienia z właścicielem budynku trwale związanego z gruntem jeżeli będzie obowiązywał przepis szczególny, który taką własność nieruchomości budynkowej będzie wyrażał. Przykład z art. 235 k.c. budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie skarbu państwa lub gruncie należących do jednostek samorządu terytorialnego przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. Kto inny jest właścicielem gruntu, a kto inny właścicielem budynku. Zawsze tam, gdzie taki szczególny przepis wyrażający prawo własności budynków odrębne od prawa własności gruntu nie obowiązuje, to obowiązuje zasada SUPERFICIES SOLO CEDI, ale wówczas nie mamy do czynienia z nieruchomością budynkową. W takim przypadku nieruchomość jest częścią składową gruntu. To co zostało powiedziane odnosi się także do nieruchomości lokalowych, czyli części budynków trwale z gruntem związanych, które mogą stanowić odrębną nieruchomość, jeżeli na mocy przepisu szczególnego stanowią odrębny od gruntu lub budynku przedmiot własności. Takimi przepisami szczególnymi są przepisy ustawy o własności lokali z 1994 r. Pojecie składowej jest pojęciem prawnym. Częścią składowa rzeczy jest wszystko to co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości, czyli całej rzeczy albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany odłączonego. Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności ani innych praw rzeczowych np. o części składowej auta jest silnik, każde z kół, częścią składową nieruchomości są budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, o ile przepis szczególny nie stanowi inaczej. Jeżeli mamy do czynienia z nieruchomością lokalową składająca się z 3 pokoi to ich właścicielem może być ten kto jest właścicielem całego lokalu. Natomiast można rozporządzić tymi pokojami w inny sposób, który nie będzie polegał na przeniesieniu prawa rzeczowego do tych pomieszczeń. Natomiast przedmiotów cywilno prawnych mogą być przynależności. Przynależnością są to rzeczy ruchome, które są potrzebne do korzystania z innej rzeczy( rzeczy głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającemu temu celowi, właścicielem rzeczy głównej i przynależności musi być ta sama osoba np. przynależnością auta jest kompleks kluczy, przynależnością nieruchomości może być np. tablica informacyjna na wydziale w budynku. Czynność prawna, której przedmiotem jest rzecz główna odnosi skutek także względem przynależność, chyba, ze co innego wynika z treści prawnej albo przepisów szczególnych to oznacz, ze jeśli przynależności samochodu jest komplet kluczy, to sprzedając te rzecz, sprzedaje go z przynależnościami o ile te rzeczy ruchome nie zostały wyłączone przez strony zawierające umowę.
Przedmiotem stosunków cywilno-prawnych mogą być pożytki. KC wyróżnia dwie zasadnicze:
Pożytki rzeczy i pożytki prawa. W ramach pożytków rzeczy występują pożytki naturalne rzeczy i pożytki cywilne rzeczy. Pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody i inne odłączone od niej części składowe o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy np. owoce zebrane z drzewa, zboże zebrane z pola, żwir ze żwirowni. Natomiast pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody jakie rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego, jeżeli wydzierżawię lub wynajmę lokal, to dochodem cywilnym z tej rzeczy będzie pobierany czynsz. Pożytkami prawa są dochody jakie to prawo przynosi zgodnie ze swoim społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Jeżeli zawre kwotę pożyczki, to dochodem prawa będę odsetki od tej pożyczki.
Dobra osobiste, Papiery wartościowe, pieniądze, a także może wystąpić przedsiębiorstwo. Pojecie przedsiębiorstwa w przepisach prawnych może być użyte w 3 znaczeniach w znaczeniu podmiotowym, w znaczeniu funkcjonalnym i w znaczeniu przedmiotowym. W znaczeniu podmiotowym pojecie przedsiębiorstwa służy do określenia podmiotu prawa, podmiotu stosunku cywilno-prawnego, rzadziej występuje w p. W znaczeniu funkcjonalnym pojecie przedsiębiorstwa służy do wyrażenia pewnej działalności gospodarczej. Mówimy wówczas, ze dany podmiot działa w zakresie swojego przedsiębiorstwa ,np. zawarł umowę zobowiązując się w zakresie swojego przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym, oznacza zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej, zespół składników ma cechę zorganizowania i to, że nadaje się do prowadzenia działalności gospodarczej. W skład tego zespołu składników w szczególności wchodzi: 1.oznaczenie, które indywidualizuje przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części( nazwa przedsiębiorstwa), po 2 jest to prawo własności rzeczy ruchomych i nieruchomości, w tym urządzenia, materiały i towary, a także inne prawa rzeczowe do ruchomości lub nieruchomości. Po 3 są to prawa wynikające z umów najmu lub dzierżawy rzeczy ruchomych oraz nieruchomości, a także prawa do korzystania z tych rzeczy wynikające z innych stosunków prawnych( np. wynikające z umowy leasingu, czy z umów). Po 4 są to wierzytelności i środki pieniężne oraz prawa z papierów wartościowych np. akcje czy obligacje. Po 5 są to koncesje, licencje i zezwolenia. Po o 6 są to patenty oraz inne prawa własności przemysłowej. Po 7 są to majątkowe prawa własności i majątkowe prawa pokrewne. Po 8 to tajemnice przedsiębiorstwa i po 9 księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Taki wykaz składników przedsiębiorstwa w ujęciu przedmiotowym zawiera art. 55 ze znacznikiem 1 KC. Ale nie sa to części składowe przedsiębiorstwa, przedsiębiorstwo nie jest rzeczą. Na podkreślenie zasługuje, ze wyliczenie tych elementów przedmiotowych ma charakter przykładowy. To oznacza, ze w określonym stanie faktycznym odnoszącym się do danej sytuacji ,danego przedsiębiorstwa pewnych elementów może nie być, a mogą występować inne elementy, których przepis nie wymienia. W obu tych przypadkach będziemy mieli do czynienia z przedsiębiorstwem rozumianym przedmiotów, o ile spełniona jest jego definicja, czyli będzie to zorganizowany zespół a po 2 będzie on przeznaczony do działalności gospodarczej.
1.oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego część ( nazwa )
2.prawo własności rzeczy ruchomych i nieruchomości
3.prawa wynikające z umów najmu lub dzierżawy rzeczy ruchomych oraz nieruchomości i prawa do korzystania z nich
4.wietrzytelności, środki pieniężne i prawa z papierów wartościowych
5.koncesje, licencje i zezwolenia
6.patenty i prawa własności przemysłowej
7.majątkowe prawa własności i majątkowe prawa pokrewne
8.tajemnice przedsiębiorstwa
9.księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej
Co oznacza ,że w danym rozpatrywaniu i przypadku wśród elementów przedsiębiorstwa rozumianego
przedmiotowo mogą wchodzić także inne składniki, których ten przepis nie wymienia, a pewnych
elementów, składników określonych w art.55.1 kodeksu cywilnego może zabraknąć. Ustawodawca
wprowadził do kodeksu definicję przedsiębiorstwa w ujęciu przedmiotowym po to, aby można było
dokonać rozporządzenia przedsiębiorstwem tak rozumianym w drodze jednej czynności prawnej.
Jeśli by takiej definicji nie było to rozporządzenie składnikami przedsiębiorstwa wymagałoby
dokonania tylu czynności prawnych, zawarcia tylu umów ile byłoby składników w tym
przedsiębiorstwie, a ponieważ jest taka definicja w systemie prawnym dlatego też czynność prawna,
której przedmiotem jest przedsiębiorstwo obejmuje wszystko co wchodzi w skład tego
przedsiębiorstwa. O ile strony nie postanowiły inaczej albo przepis szczególny nie stanowi inaczej.
Przepis prawny, który wyłącza pewne składniki z tego zespołu określanego mianem przedsiębiorstwa
i tym samym nie mogą być one przedmiotem rozporządzenia albo też strony, które zawierają umowę
postanawiają, że określony składnik/składniki np. określona nieruchomość nie przejdzie, nie zostanie
przeniesiona na nabywcę wraz z przedsiębiorstwem.
Przedsiębiorstwo jest niezwykle ważnym aspektem majątku czy też mienia przedsiębiorcy, któremu
przysługuje owe przedsiębiorstwo stąd pozbycie się przedsiębiorstwa, mogłoby narazić na
niebezpieczeństwo czy też zagrozić interesom wierzycieli przedsiębiorcy. Z tego też względu
ustawodawca chroni interesy wierzycieli, a ochrona polega na tym, że w przypadku zbycia
przedsiębiorstwa ustawodawca w art. 554 przewiduje solidarną odpowiedzialność nabywcy i zbywcy
przedsiębiorstwa za zobowiązania związane z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa.
Odpowiedzialność zbywcy jest odpowiedzialnością pełną. Natomiast odpowiedzialność nabywcy ma
charakter ograniczony i ogranicza się ona do wartości nabytego przedsiębiorstwa ustalanej według
stanu z chwili nabycia przedsiębiorstwa i według cen z chwili zaspokojenia. Bez zgody
wierzyciela tej odpowiedzialności nie można ograniczyć ani wyłączyć.