1. Problem obiektywnej prawdziwości twierdzeń naukowych.

Nauka nie jest tym samym co wiedza, jest jednym ze sposobów dochodzenia do wiedzy, ma przedstawiać rzeczywistość w sposób obiektywny. Nauka - (gr. episteme - to, co zatrzymane), wiedza zgodna z obiektywnym stanem rzeczy. Twierdzenia naukowe - twierdzenia, które są uznawane za prawdziwe przez uczonych na danym etapie rozwoju nauki.

2. Co składa się na naukę w sensie `wytworu'?

Nauka dzieli się na: system ludzkiej działalności i wytwory tej działalności. Do nauki rozumianej jako wytwór zaliczamy twierdzenia i całe ich zespoły.

3. Czy wszystkie sposoby uzasadniania twierdzeń i włączania ich do korpusu danej nauki

są niezawodne?

Metody są tworem człowieka, zawsze są narażone na niedoskonałość, poznanie naukowe ma zwiększać prawdopodobieństwo, że wiedza jest zasadna, prawdziwa.

4. Definicja badań społecznych wg Babbiego.

Badania społeczne polegają na systematycznej obserwacji życia społecznego w celu odkrycia i zrozumienia prawidłowości, które wykazuje przedmiot obserwacji.

5. Jakie dwie dziedziny współtworzą ludzka wiedzę i czym się różnią?

Nauki formalne- dedukcyjne oraz nauki empiryczne, które są indukcyjne.

6. Wymień rodzaje zachowań stanowiące przedmiot badań.

• zachowania niewerbalne: ruchy ciała takie jak wyraz twarzy,

• zachowania przestrzenne: zabiegi podejmowane przez ludzi, dotyczące strukturowania przestrzeni, którą ich otacza, takie jak kontrolowanie wielkości przestrzeni osobistej,

• zachowania parajęzykowe: formalne aspekty mowy, takie jak szybkość mówienia czy tendencja do przerywania,

• zachowania językowe: treść mowy i strukturalne charakterystyki mówienia.

7. Definicja pojedynczego badania naukowego.

(Pojedyncze) badanie naukowe - to ciąg jednostkowych czy zbiorowych czynności, który otwiera sformułowanie problemu, a który następnie zmierza do rozwiązania tego problemu - do udzielenia odpowiedzi na określające ten problem pytanie czy zbiór.

8. Podział czynności badawczych.

1. Związane z formułowaniem problemów naukowych,

2. Związane z udzielaniem odpowiedzi na postawione pytania.

9. Definicja metody naukowej.

Jest to określony sposób postępowania zmierzającego świadomie do realizacji pewnego celu przy pewnej kategorii celów poznawczych w nauce.

10. Metoda triangulacji.

Jest to łączenie przynajmniej trzech technik w badaniu. Źródła - zasób wiedzy w danej dziedzinie. Źródła mogą być zastane - istniejące niezależnie od woli badacza, albo wywołane - zaistniałe w momencie ingerencji badacza. 6 typów źródeł:

• źródła z badań terenowych - obserwacje, wywiad, eksperyment,

• materiały pisane - archiwalia, kroniki, dzienniki, pamiętniki, lit. piękna, publikacje naukowe,

• muzealia - obiekty materialne, opisane

• źródła ikonograficzne - malarstwo, rzeźba, film, fotografia, grafika,

• źródła fonograficzne,

• źródła z nauk pomocniczych i pokrewnych.

11. Najogólniejszy schemat problematyki badań:

Jakie i na ile ogólne relacje między jakimi własnościami jakich przedmiotów czy też zdarzeń i procesów, którym te przedmioty podlegają, chcielibyśmy uchwycić i wykryć w naszych badaniach oraz opisać czy wyjaśnić w naszych twierdzeniach, prawach i teoriach.

12. Rola teorii w badaniach.

1. Eliminuje przypadkowość danej sytuacji (badacz społ nie ma być rzecznikiem zbiegu okoliczności, bo to oznaczałoby, że nie ma podstaw przewidywania dotyczącego przyszłości).

2. Wyjaśnia zaobserwowane wzorce, dopuszczając także inne możliwości.

3. Ukierunkowuje i kształtuje wysiłki badawcze (poprzez wskazanie, co można odkryć poprzez obserwacje empiryczne).

13. Z czego składa się teoria.

Teoria składa się z wiarygodnie wysnutych relacji między pojęciami i zbiorami pojęć.

14. Cztery poziomy teorii

1. Systemy klasyfikacyjne ad hoc - uporządkowanie i zebranie obserwacji empirycznych.

2. Taksonomie - system kategorii pod kątem obserwacji empirycznych.

3. Struktury pojęciowe - kategorie deskryptywne racjonalnie wbudowane w strukturę formułowanych explicite wypowiedzień/twierdzeń. Opisują zachowania oraz pozwalają wyjaśnić i przewidywać obserwacje empiryczne.

4. Systemy teoretyczne - łączą taksonomie oraz struktury pojęciowe, wiążąc w sposób racjonalny opisy, wyjaśnienia i pojęcia. Twierdzenia formułowane w jej ramach są ze sobą powiązane tak, że jedne twierdzenie można „wynieść z drugiego”.

15. Definicja pomiaru.

Pomiar polega na przyporządkowaniu określonych symboli cechom mierzonych obiektów.

16. Co jest przedmiotem pomiaru?

Przedmiotem pomiaru nie jest osoba, rzecz czy stan, lecz cechy wymienionych kategorii. Cechą danej rzeczy jest to, co orzeka się o przedmiocie- odpowiedź na pytanie jaki on jest. Cechy człowieka, które mogą stanowić przedmiot: jakościowe (psychiczne, inne cechy - np. wiedza, wykształcenie), oraz ilościowe (fizyczne, fizjologiczne, ekonomiczne).

17. Cztery funkcje pojęć.

• dostarczają wspólnego języka pozwalającego naukowcom komunikować się między sobą

• dają naukowcom perspektywę - sposób patrzenia na zjawiska

• pozwalają naukowcom klasyfikować doświadczenia i je uogólniać

• są składnikami teorii - definiują treść i własność teorii

18. Co umożliwiają definicje operacyjne?

Uściślają elementy zawarte w definicji teoretycznej po to, aby ułatwić pomiar definiowanej cechy. Pozwalają na potwierdzenie istnienia pojęcia, które nie ma bezpośrednich cech obserwacyjnych. Łączą poziom pojęciowo-teoretyczny z empiryczno-obserwacyjnym. Definiują, co robić i co obserwować, aby zjawisko stało się częścią doświadczenia i mogło zostać przez badacza zrozumiane.

19. Definicje pojęciowe.

Def.poj. opisują pojęcia poprzez odwołanie się do innych pojęć, w ich skład wchodzą terminy pierwotne - uniwersalnie zdefiniowane i terminy pochodne. Definicje pojęciowe nie są ani prawdziwe, ani fałszywe. Definicja musi wskazywać unikatowe własności lub jakości dotyczące tego, co jest definiowane, nie powinna mieć kołowego charakteru i powinna być formułowana w sposób twierdzący, powinna zawierać wyraźne terminy, co do znaczenia których wszyscy się zgadzamy.

20. Model.

Jest to abstrakcyjne przedstawienie rzeczywistości w taki sposób, aby uporządkować i uprościć nasze spojrzenie na daną rzeczywistość i poprzez odtworzenie jej podstawowych cech charakterystycznych.

Model zatem to reprezentacja rzeczywistości. Opisuje te cechy świata rzeczywistego, które mają największy związek z badanym problemem.

21. Cztery główne grupy ograniczeń projektów badawczych.

• naukowe,

• organizacyjne,

• etyczne,

• polityczne.

22. Główne zagadnienia etyczne badań społecznych.

• dobrowolne uczestnictwo:

- nikt nie może być zmuszany do brania udziału w badaniu,

- badanie to zawsze ingerencja w życie badanego,

- oczekiwania badacza a gotowość ich spełniania przez badanego,

- oczekiwania badanego a możliwość ich realizacji przez badacza,

- zasada dobrowolności nie sprzyja interesom naukowym badacza,

- jacy badani lepsi - chętni czy niechętni, by brać udział w badaniu?,

- trudności ze stosowaniem zasady dobrowolności, np. niemożność ujawnienia faktu przeprowadzania badania.

• nie krzywdzić badanych:

- osoba uczestnicząca w badaniach, nawet całkowicie dobrowolnie, nigdy nie może być na ich skutek poszkodowana,

- obowiązek badacza zanalizowania wszelkich rodzajów ryzyka i dbanie o uchronienie przed nim badanego,

- uwzględnienie długotrwałych konsekwencji dla badanego (np. kwestia analizy i publikacji wyników badań).

• zasada świadomej zgody - zasada dobrowolności udziału + zasada nieszkodzenia badanym.

• anonimowość - jest zagwarantowana wtedy, gdy nie tylko osoby zapoznające się z wynikami badań, ale także osoby, które badania przeprowadzały, nie mają możliwości identyfikacji autorów poszczególnych wypowiedzi (np. ankieta pocztowa).

• poufność:

- jest zagwarantowana wtedy, gdy badacz może zidentyfikować autora wypowiedzi, ale jednoznacznie obiecuje informacji tej nie ujawniać (np. badania sondażowe),

- informacje z badań społecznych nie są traktowane jako „przekaz uprzywilejowany” (który dotyczy np. informacji posiadanych przez księży lub adwokatów).

• oszukiwanie badanych:

- co badacz robi z własną tożsamością?,

- „gdy badacz musi ukryć swoją tożsamość, musi mieć to poważne naukowe lub organizacyjne uzasadnienie, które i tak może być zawsze kwestionowane: wprowadzenie ludzi w błąd samo w sobie jest nieetyczne”,

-okłamywanie badanych co do celów badań jest bardzo częste w przypadku eksperymentów laboratoryjnych,

-debriefing - sesja poeksperymentalna z badanymi, której jednym z celów jest ujawnienie prawdy (aby w jakimś stopniu zrekompensować fakt, że byli okłamywani),

- trudności to cena, jaką płacimy za traktowanie cudzego życia jako przedmiotu badań - badacz jest często „kłusownikiem” po systemie wartości badanego,

- badanie rodzi po stronie badacza wiele zobowiązań moralnych wobec uczestników badania.

23. Etyczny kontekst analizy i prezentacji wyników.

Analiza i prezentacja wyników:

- zobowiązana moralne wobec innych badaczy - zasady analizy i publikowania wyników,

- obowiązek ujawniania słabości i ograniczeń badania (błędy),

- obowiązek ujawniania negatywnych wyników,

- wyniki uzyskane przypadkowo jako takie winny być ujawnione,

- postęp w nauce efektem uczciwości.

24. Cztery podstawowe sposoby zbierania danych.

Istnieją cztery podstawowe metody badawcze:

1. EKSPERYMENTY

2. WYWIADY

3. OBSERWACJE

4. ANALIZA WTÓRNA

25. Trzy pytania weryfikujące systematyczność i sensowność obserwacji.

26. Rodzaje obserwacji.

Wybór zależy w znacznym stopniu od problemu badawczego i przyjętego schematu badania:

- kontrolowana - jasne i wyraźne decyzje: co? gdzie? kiedy? obserwujemy, podejmowana w terenie oraz w laboratorium,

- niekontrolowana - mniejsza systematyczność, większa płynność, słabsza ingerencja w zachowania, zostawia więcej naturalności niż kontrolowana (ale też nie ma reguły).

27. Stronniczość w eksperymencie laboratoryjnym.

• wynikająca ze wskazówek sugerujących:

- problem oczekiwań przypisywanych eksperymentatorowi przez osobę badaną,

- zmniejszanie świadomości bycia obserwowanym,

- omówienie ogólnych, a nie szczegółowych celów badawczych.

• wynikająca z nieintencjonalnych wpływów eksperymentatora:

- stronniczość eksperymentatora,

- badania wykazujące wpływ pierwszych wyników na wyniki następne.

• artefakty pomiarowe:

- procedury pomiarowe mogą powodować stronnicze interpretacje danych, mogą być źródłem wskazówek o prawdziwych celach eksperymentu,

- instrumenty pomiarowe mogą zmieniać obserwowane zjawisko.

28. Trzy rodzaje badań sondażowych.

Chyba chodzi mu o: ankieta pocztowa, wywiad bezpośredni i wywiad telefoniczny.

29. Zalety ankiety pocztowej.

Niski koszt, obniżenie błędu stronniczości, większa anonimowość, udzielanie przemyślanych odpowiedzi i możliwość konsultacji, dostępność.

30. Rodzaje wywiadu osobistego.

a) wywiad wg. ustrukturowanego planu: liczba zadawanych pytań oraz sposób ich formułowania są identyczne dla wszystkich respondentów

b) wywiad zogniskowany: prowadzony wg. planu

1. odbywa się z osobami, które mają określone doświadczenia

2. odwołuje się do sytuacji, które były analizowane przed rozpoczęciem wywiadu

3. przeprowadzany zgodnie z planem

4. skupia się na doświadczeniach badanych osób

c) wywiad nieukierukowany (swobodny): badacz nie kieruje się planem, nie zadaje pytań wg. ustalonej kolejności.

31. Sondowanie.

a) osoba prowadząca wywiad stymuluje do dyskusji i otrzymywania większej ilości informacji

b) motywuje respondentów do poszerzania, wyjaśniania własnej odpowiedzi

c) im wywiad jest mniej ustrukturowany, tym ważniejszą rolę pełni sondowanie

32. Wywiad jako pseudorozmowa.

Respondentowi zazwyczaj nie przyjdzie do głowy by zadać ankieterowi pytanie, co on myśli na dany temat? Jeśli by to uczynił, to reguła formalna powstrzyma ankietera przed udzieleniem odpowiedzi. Bo wywiad nie jest rozmową, wywiad jest formą asymetryczną, społecznie zaprojektowaną dla reprodukcji społecznie ustalonych struktur. W tym przypadku struktur właśnie hierarchicznych, gdzie przepytywani nie tylko są najczęściej nieopłacaną siłą roboczą, ale są niezbędnym (dopełniającym) elementem asymetrycznej struktury. Słowo 'interview' weszło w repertuar leksykalny wielu języków w różnych społeczeństwach właśnie w tym nowym znaczeniu, a sam wywiad w tym znaczeniu pełni tam funkcję odtwarzającą asymetryczne struktury komunikowania się pomiędzy ludźmi we współczesnym społeczeństwie. Wywiad jest obecnie najczęściej 'pseudo-rozmową'.

33. Co składa się na kontakt?

34. Rodzaje pytań w kwestionariuszu.
# Pytania otwarte
# Pytania zamknięte
# Pytania półotwarte
# Pytania filtrujące
# Pytania warunkowe
# Pytania tabelaryczne
# Pytania złożone

35. Strategia „lejka”

Strategia lejka - w tej strategii każde kolejne pytanie jest powiązane z pytaniem poprzednim, a jego zakres jest coraz mniejszy. Strategia ta pozwala na bardziej skuteczne ujawnianie szczegółów, a także nie narzuca respondentowi żadnego kontekstu, zanim ten nie ujawni własnej perspektywy. Od pytań o szerokim zakresie, stopniowe zawężanie.

---