iejsce : 2 sale przedszkolne i sala gimnastyczna .

Środki dydaktyczne : ilustracje , znaczki ze zwierzętami , lokomotywa z kartonu , krainy : radości , smutku i złości wykonane z trzech kolorowych brystoli na których są przedstawione kolejno dzieci wesołe , smutne i zagniewane , kostka sześcienna z narysowanymi buziami , bęben , słoneczka wycięte z papieru kolorowego .

Cele ogólne :

* słuchanie krótkich opowiadań wygłaszanych i czytanych przez nauczycielkę ilustrowanych serią obrazków ,
* używanie w konkretnych sytuacjach pojęć określających zachowanie i nastrój dziecka,
* dopasowanie głosu do obrazka przedstawiającego dane zwierze .

Cele szczegółowe :

* dzieci zapoznają się z własnymi i cudzymi emocjami ,
* dostrzegają , że podobne sytuacje mogą wywołać różne uczucia u różnych ludzi ,
* próbują zrozumieć uczucia innych - empatia .

Przebieg zajęcia :

1. Odczytanie przez nauczycielkę fragmentów przygód Kubusia Puchatka , demonstracja ilustracji ukazujących przeżycia poszczególnych bohaterów . Dzieci nazywają te uczucia .
2. Przedstawienie przez nauczycielkę kilku sytuacji życiowych - dzieci wypowiadają się co czułyby w takich okolicznościach .
3. Zabawa pt . „ Jesteście zwierzątkami „ - nauczycielka uderza w „ zaczarowany bęben” i podaje polecenia np. : Jesteś skaczącą żabką , miłym kotkiem , sennym misiem , zmęczonym słoniem , wesołą małpką .
4. „ Zaczarowana kostka „ - dzieci rzucają dużą kostką sześcienną . Na każdej ze ścian narysowana jest buzia dziecka wyrażająca jakiś nastrój np. smutek , złość , radość . Dziecko , które rzuca kostką wyraża za pomocą mimiki nastrój przedstawiony na kostce .
5. Zabawa pt . „ Dziko wściekły „ - dzieci przeobrażają się w dzikie zwierzęta zgodnie ze znaczkiem który mają na szyi np. tygrysy , lwy , wilki itd. .Dzieci prychają , szczekają i wyją na siebie zagrażając sobie nawzajem . Po pewnym czasie zbierają się na pokojowej konferencji zwierząt i podają sobie dłonie .
6. Zabawa „ Podróż do krainy : złości , radości i smutku „ - dzieci ustawiają się w pociąg i jadą do tajemniczego kraju , najpierw pociąg zatrzymuje się w krainie złości , tutaj ludzie chodzą obrażeni i , są źli i zagniewani , tupią nogami , rzucają się na ziemię , potrząsają głowami , zaciskają dłonie w pięści i krzyczą .Następnie pociąg rusza dalej i zatrzymuje się w krainie smutku . Tutaj ludzie chodzą markotni , płaczą , siedzą przygnębieni obok siebie . Znowu pociąg nas wzywa musimy jechać dalej . Pociąg zatrzymuje się , dotarliśmy do końcowej stacji . Jesteśmy w krainie radości , ludzie którzy tu mieszkają są zawsze uśmiechnięci , cieszą się od samego rana , przeciągają się z zadowoleniem i witają się z nami serdecznie . Na koniec pociąg wraca do sali . Dzieci wypowiadają się w której krainie podobało im się najbardziej

Ćwiczenie 2

Porozmawiaj z dzieckiem o tym, dlaczego jesteśmy czasem smutni. Zapytaj, kiedy ono jest smutne, co go martwi. Przeprowadźcie zabawę polegającą na pokazywaniu emocji. Wymieniaj dziecku różne sytuacje: np. nie mamy ukochanej zabawki, czekamy na tatę, żegnamy się z mamą, ktoś nakrzyczał na nas, uderzył nas kolega, idziemy do dentysty, wystraszył nas wielki pies, jesteśmy weseli itp. Zadanie dziecka polega na pokazywaniu tych różnych emocji i uczuć. Zadanie udaje się często u dzieci 3- letnich. Dowodzi to, iż maluszki potrafią rozróżniać te uczucia i przypominać sobie określone stany emocjonalne.

ćwiczenie 2 możemy rozpocząć od obejrzenia plansz z różnymi minami; dzieci muszą wówczas odgadnąć, jakie uczucia prezentowane są na obrazkach.

Ćwiczenie 3

Wykonajcie wspólnie „Tablicę emocji”. Będzie to tablica, na której przez tydzień będziecie zaznaczać wieczorami swój nastrój minionego dnia za pomocą symboli (np. słońce, chmurka, piorun, kropelka wody, albo buźki z różnymi minami). Każdego dnia omówcie, co takiego się wydarzyło, że mieliście taki humor. Każdego dnia warto uwolnić się od złej energii, np. poprzez wykonanie 20 skoków na łóżku, boksowaniu poduszki czy przekłuciu balonu, worka. Znajdź Wasz własny sposób na uwalnianie złych emocji, z pewnością taka umiejętność przyda się w sytuacjach krytycznych z Twoim maluchem.

Zadanie uczy rozładowania emocji. Jest lekcją radzenia sobie ze stresem. Wskazuje na istnienie przyczyn naszych emocji i tego, jak wpływają na nas.

ćwiczenie 3 możemy rozszerzyć, organizując np. walkę na poduchy; warto na stałe wybrać miejsce w domu, które będzie pomocne przy rozładowywaniu negatywnych emocji

Środki dydaktyczne: koperta ze znaczkiem radości lub smutku ( dla każdego dziecka), pluszaki (przyniesione przez dzieci z domu), płyta CD „Rymowana gimnastyka dla smyka”, rymowanki (twórczość własna), rękawica radości, smutku i złości.

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

2. Zabawa „ Gdy jestem zły”.

Wybrane dziecko zajmuje miejsce w środku koła i wypowiada zdanie:

„ Mam na imię ……… . Gdy jestem zły, to robię tak.” W tym momencie dziecko pokazuje gestem, miną co robi, gdy się złości. Pozostałe dzieci naśladują gest lub minę pokazaną przez wybrane dziecko. Na znak nauczyciela wszyscy stają w bezruchu. Następnie kolejne dziecko przedstawia się

i prezentuje swój sposób wyrażania złości. Zabawa trwa tak długo, aż każde dziecko zaprezentuje swoją złość.

( Nauczyciel objaśnia dzieciom, iż wyrażanie złości jest bardzo ważne, bo trzeba się jej pozbyć. Jeśli dziecko nie pozbędzie się złości to będzie niegrzeczne, sprawi komuś przykrość, uderzy itp.)

3. Zabawa pantomimiczna „ Smutek - radość”.

Każde dziecko ma kopertę z ukrytym w środku znaczkiem radości bądź smutku. Po sprawdzeniu zawartości koperty dziecko pokazuje za pomocą mimiki i gestu swoją ukrytą w kopercie emocję. Reszta grupy odgaduje prezentowane uczucie (smutku bądź radości). Po odgadnięciu dziecko pokazuje wszystkim znaczek z koperty. W ten sposób przedstawiają swoje uczucia wszystkie dzieci.

4. Zabawa muzyczno - ruchowa z pluszakami.

Dzieci naśladują ruchem treść piosenki trzymając w rękach swoje pluszaki.

„Pierwszy dzień w przedszkolu”

( słowa: A. Rydzewska- Walichniewicz, muzyka: M. Walichniewicz)

Podskocz raz - szczęście złap

Nie płacz już - uśmiech złóż.

Przytul mocno misia,

Podaj rączkę pani.

Smutki zaraz miną.

Łezki gdzieś odpłyną

Podskocz raz - szczęście złap

Nie płacz już - uśmiech złóż.

Na zakończenie zabawy dzieci recytują wspólnie z nauczycielem krótką rymowankę:

„ Bywa, że czasem ciężko jest,

Brakuje nawet moich łez.

Jednak wtedy nie jestem sam,

Bo przytulankę swoją mam.”

Dzieci mogą recytować rymowankę kilkakrotnie zmieniając za każdym razem słowo „ przytulankę” na inne, np.

„…Bo rodziców swoich mam.”

„…Bo przedszkole swoje mam.”

5. „ Rękawica złości, radości i smutku” - zabawa polegająca na rozpoznawaniu i pokazywaniu uczuć.

Dzieci mają do wyboru 3 rękawice: złości, radości i smutku. Na każdej rękawicy umieszczona jest twarz odpowiednia do prezentowanego uczucia.

Dziecko wkłada na rękę dowolnie wybraną przez siebie rękawicę, np. „rękawicę radości” i opowiada, kiedy się raduje oraz demonstruje swoją radość.

Zabawa trwa tak długo, dopóki wszystkie dzieci założą wybraną przez siebie rękawicę.

Ewa Zawistowska

            Radość

Popatrz, mamo...

Narysowałam radość.

Siedzi na szczycie góry

W różowej sukience.

I macha nogami.

Na górze rosną kwiaty.

Jest słońce,

Niebo i chmury.

Radość grzeje się w słońcu,

Zrywa maki

I patrzy.

Na nas.

I na cały świat.

Roześmiana.

I macha nogami.

Scenariusz zajęcia dla dzieci 5-letnich prowadzonego metodami aktywizującymi.

Temat: "Instrukcja obsługi złości" - uświadamianie uczucia złości i frustracji oraz uczenie

radzenia sobie z negatywnymi emocjami.

Prowadząca:

Cel główny: Rozwijanie samoświadomości emocjonalnej.

Cele dydaktyczno-wychowawcze:

1. Rozpoznawanie różnych stanów emocjonalnych człowieka

2. Odgrywanie krótkich scenek dramowych.

3. Kształcenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych i konfliktowych.

4. Wyrabianie postaw społecznie akceptowanych.

5. Integracja dzieci w grupie.

Cele operacyjne: dziecko:

1. Wczuwa się i rozpoznaje stany emocjonalne innych.

2. Wyraża swoje emocje przez gest, symbol i w formie plastycznej.

3. Wykonuje ćwiczenia relaksacyjne.

Metody:

• ,,burza mózgów”,

• ćwiczenia relaksacyjne,

• pantomima,

• swobodnej ekspresji plastycznej.

Formy:

• indywidualna,

• w małych grupach,

• zbiorowa.

Pomoce: ilustracje emocji: radość, smutek, złość, płacz, zachwyt, powaga… ilustracje

przedstawiające emotikony wesołe i smutne, karty pracy - „buźki”, kredki świecowe,

skrzynia złości, płyta CD z muzyką wesołą i smutną, muzyka relaksacyjna,

„instrukcja obsługi złości”, ilustracje przedstawiające smutne i złe dziecko.

Przebieg zajęcia:

1. Powitanie: przekazanie ,,całusków”. Powitanie przez nauczycielkę:

-Witam wszystkich, którzy wstali „prawą nogą” - są weseli, sympatyczni i gotowi do zabawy. Niech do mnie pomachają ręką i ładnie się uśmiechną.

-Witam również tych, którzy wstali „lewą nogą” - są niewyspani, smutni, źli, zmęczeni. Niech udają, że machają rękami i zrobią „kwaśną minę”.

2. Zapoznanie dzieci z historią Adasia.

Pewnego dnia przyszliśmy do przedszkola weseli i uśmiechnięci, chciało nam się tańczyć i śpiewać: la, la, la a tu wchodzi do sali „poważny” chłopczyk, chyba wstał „lewą nogą”, nie pobawi się z nami. To Adam. Znowu jest smutny, bo rodzice poszli do pracy a on został w przedszkolu. Konrad, jego najlepszy przyjaciel jest zachwycony swoim nowym samochodem przyniesionym z domu. Chciałby go pokazać Adasiowi, aż tu nagle!!! O!!! Nie!!! Jego ulubioną zabawkę zabrał z półeczki Eryk i bawi się nią w kąciku chłopców! O nie! - krzyczy Konrad - Jestem taki zły y y y. „Eryk wziął moją ulubioną zabawkę” u u u (płacz)... I co dalej?...

Dzieci wymyślają dalszy ciąg opowiadania.

3. Nauczyciel rozwiązuje wspólnie z dziećmi problem.

-Złość jest uczuciem naturalnym i pożytecznym. Złość mieszka w każdym z nas. I czasami, kiedy nam się coś nie podoba wychodzi z nas na zewnątrz. Wtedy mówimy głośno, krzyczymy, płaczemy, zabieramy zabawki, bijemy. Dorośli mówią, że „wychodzą z siebie”, tzn., że są kimś innym niż byli wcześniej. Nadmiar złości szkodzi piękności, więc z tą złością trzeba zrobić porządki! Ale ze złością trzeba posługiwać się bardzo ostrożnie, ponieważ złość może przemienić się w agresję i wtedy zaczynają się prawdziwe kłopoty tj. przezwiska, bójki. Zdradzę wam w tajemnicy, co trzeba zrobić, aby pokonać złość. Jesteście ciekawi? Musimy znaleźć „Instrukcję obsługi złości”. Niedawno widziałam ją w „kąciku klocków czy samochodów” już nie pamiętam. Dzieci mają sokoli wzrok, więc poproszę jakiegoś „sokoła”, żeby jej tam poszukał.

4. Dziecko odnajduje zwiniętą w rulonik instrukcję. Nauczyciel odczytuje:

„Instrukcja obsługi złości, - czyli jak pokonać złość”

• Powiedz sobie: „Jestem zły”

• Powiedz o swojej złości: „Jestem zły (zła), wtedy, kiedy…” - każde dziecko dokańcza zdanie wg własnego pomysłu.

• Porozmawiaj ze złością o złości: „Nie podoba mi się, że tak często ze mnie wychodzisz. Wyglądasz wtedy paskudnie i nie lubię cię. Nie podoba mi się jak wyglądasz”.

• Prezentacja ilustracji złości - rozdanie dzieciom ilustracji, przedstawiających różne reakcje na przykre i wesołe sytuacje. Dzieci wybierają tylko ilustracje obrazujące złość, pozostałe obrazki odwracają i kładą na dywanie. Opowiadają o swoich obrazkach, co one przedstawiają - naśladują minki przedstawione na kartach pracy.

• Zastanów się, komu można powiedzieć o swojej złości? Dzieci określają: koledze, koleżance, mamie, tacie, siostrze, bratu, pani z przedszkola, osobie dorosłej…

5. „Moja złość” - zapraszam dzieci do stoliczków, aby samodzielnie narysowały, jak wygląda ich złość. Dzieci podnoszą z dywanu kartki ze smutnymi buźkami i zawieszają je na tablicy. Następnie podchodzą do stolików, wybierają sobie miejsce pracy i rozpoczynają rysowanie. Całej sytuacji edukacyjnej towarzyszy muzyka - poważna, wolna, spokojna - wywołująca odpowiedni nastrój. Po skończonej pracy dzieci zabierają swoje rysunki i siadają w kole na dywanie.

6. Zabawy przeciw złości.

• Przyglądanie się narysowanym twarzom - określenie, czy są ładne czy brzydkie i dlaczego.

• Skrzynia złości „Nie lubię, gdy...” - to, co zostało narysowane wyrzucamy do kosza tak jakbyśmy wyrzucali naszą złość, nasz problem z siebie na zewnątrz (do kosza) - pożegnanie złości okrzykiem: pa, pa, mino zła 3x

• Złość można pokonać także w inny sposób, np., poprzez liczenie: liczenie do 10 (1...2...3...itd).

• Medytacja „Joga” - siedzenie po turecku, zamknięte oczy - wymawianie grup spółgłoskowych: mmm, ommm, emmm, ummm… W tle muzyka relaksacyjna.

7. Pokonanie złości wizualizacją: opowiadanie bajki:

Połóżcie się na plecach, zamknijcie oczy. Wyobraźcie sobie, że jesteście na wakacjach, na polanie w lesie. Jest cicho. Czujecie zapach leśnych drzew, krzewów, jagód. Śpiewają ptaki. Wiaterek chłodzi wasze twarze. Myślicie o tym jak nam dobrze tak leżeć na polanie. Słonko tak przyjemnie przygrzewa, świeci na waszą buzię, całe ciało, brzuszek, aż nie chce się wstawać. Ale powoli musicie się budzić, bo niedługo będzie obiadek. Budzą się wasze oczy, ręce, nogi i całe ciało...Wstajecie i zrelaksowani siadacie w kole na dywanie. Rozdam wam teraz ilustracje, które pozostawiliście na dywanie na początku zajęcia. Co one przedstawiają? Dzieci określają pozytywne uczucia i naśladują je. Następnie zawieszają wesołe buźki na tablicy pod odpowiednim emotikonem.

-A teraz raz na zawsze pożegnamy naszą złość i pokażemy jej, że potrafimy nie tylko się złościć, ale być uśmiechnięci, mili, koleżeńscy. Usiądźcie naprzeciwko siebie. Pamiętajcie, że ręka nie musi bić a noga nie musi kopać. Ręce służą nie tylko do witania się (dzieci witają się z kolegami), ale także głaskania (głaszczą kolegę), przytulania (dzieci przytulają się), rozśmieszania, np. granie na nosie. A wasze nogi. Co mogą dobrego robić? Nogą można kopać piłkę, chodzić do koleżanek i kolegów, po to, aby się pobawić, dzięki nogom możemy jeździmy na rowerze, możemy biegać. Na nóżkach możemy też tańczyć.

8. Zabawa taneczna w rytmie wesołej muzyki - pojedynczo, w parach, w dwóch kołach, w jednym wielkim kole.

9. Zakończenie zajęcia - podsumowanie, czy warto się złościć? Zastanowienie, - co zrobimy z koszem zawierającym naszą złość - worek ze złością wyrzucamy do śmietnika. Podziękowanie sobie poprzez serdeczne przytulenie się, głaskanie po plecach, uśmiech.

10. Po zakończeniu zajęcia dzieci otrzymują od nauczyciela ilustracje ze smutną buźką oraz „instrukcję obsługi złości” - przypomnienie, że w chwilach, kiedy opanowuje dzieci uczucie złości, można taką ilustrację śmiesznie pokolorować i przypomnieć sobie „instrukcję obsługi złości” a następnie taki rysunek zgnieść i wyrzucić do kosza - wyrzucając swoją złość.

Podziękowanie za wspólną zabawę.

„Instrukcja obsługi

złości, - czyli

jak pokonać złość”

• Powiedz sobie: „Jestem zły”

• Powiedz o swojej złości: „Jestem zły (zła), wtedy, kiedy…”

• Porozmawiaj ze złością o złości: „Nie podoba mi się, że tak często ze mnie wychodzisz. Wyglądasz wtedy paskudnie i nie lubię cię. Nie podoba mi się jak wyglądasz”.

• Zastanów się, komu możesz powiedzieć o swojej złości?

Do malutkiej Jagódki, przyplątały się smutki...
Jeden smutek był duży, mieszkał w wielkiej kałuży
Gdy znienacka wyskoczył, oba buty zamoczył!
Drugi smutek był mały i troszeczkę nieśmiały
Ukrył się w piaskownicy pod postacią dżdżownicy
Gdy pokazał się w piasku, był powodem do wrzasku...
Lecz na ogół jagódka jest naprawdę milutka
I choć w dzień bryka, rzadko smutki spotyka.

Istnieje także wiele zabaw, ćwiczeń i gier, które są przydatne w nauce rozpoznawania emocji, nazywania i wyrażania ich.

Oto propozycje:

Emocjonalne domino - zabawa
Celem tej zabawy jest nauka wyrażania emocji, odczytywania ich u innych osób, uważnego obserwowania i nazywania.
Przebieg:
Dzieci stoją w kręgu, nauczyciel rozpoczyna zabawę losując z koperty wyraz nazywający emocję. Za pomocą mimiki i ciała przedstawia ją. Dzieci starają odgadnąć o jaką emocje chodzi, a potem osoba stojąca po prawej stronie nauczyciela stara się powtórzyć gesty towarzyszące nazwanej emocji. Jeśli zrobi to poprawnie, losuje kolejny wyraz i zachowuje się jak poprzednio nauczyciel. Zabawa trwa do momentu, w którym nauczyciel odwzoruje emocje swojego sąsiada z lewej strony. Domino zamknięte!

Lizaki - buziaki - ćwiczenie.
Ćwiczenie to uczy dzieci własnych emocji i informowania o nich otoczenia oraz analizowania własnych przeżyć.
Przebieg:
Do przeprowadzenia ćwiczenia potrzebne są po dwa dla każdego dziecka, dwustronne „lizaki” z narysowanymi emocjami (radość, smutek, strach, złość).
Nauczyciel opowiada o pewnym zdarzeniu. Dzieci uważnie słuchają i podnoszą do góry lizaki z symboliczną „minką”. To informacja o tym, co czuły w danym momencie.
Nauczyciel powinien czasami przerwać relacjonowanie i zapytać wybrane dziecko o nazwę emocji wyrażoną podniesionym lizakiem. Jest to doskonała informacja zwrotna.

Emocjonalne karty - gra.
Celem tej gry jest nabywanie przez dzieci umiejętności nazywania emocji.
Przebieg:
Gra przebiega w grupach czteroosobowych. Karty z symbolicznymi ilustracjami emocji leżą na środku stolika każdej grupy. Uczestnicy gry kolejno biorą karty i nazywają emocję przedstawiona symbolicznym rysunkiem. Jeśli nadana emocji nazwa zgadza się z opisem umieszczonym na odwrocie karty, uczestnik gry otrzymuje punkt. Jeśli nie udało się trafnie nazwać emocji - nie otrzymuje punktu. Jeżeli trzy razy pod rząd nastąpiła pomyłka w nazwaniu emocji - uczestnik gry oddaje fant.
Wygrana, przegrana oraz odzyskiwanie fantów to doskonała okazja do zachowań emocjonalnych. Dzieci uwielbiają rywalizację, ale przegrana może być dla nich odbierana bardzo emocjonalnie. Dlatego rolą nauczyciela jest dokładne wyjaśnienie zasad gry oraz nadzorowanie jej przebiegu.

Wymienione przykłady ćwiczeń, gier, z

8. Wspólny śpiew wybranych zwrotek piosenki "Gdy szczęśliwy jesteś" .

Gdy przeżywasz radość
gwiżdż sobie piosenkę fiu, fiu
Możesz wszystkim to pokazać
uczuć swych nie musisz kryć
gdy przeżywasz radość
gwiżdż sobie piosenkę.
A gdy złość ogromną czujesz
tupnij nogą.
Możesz wszystkim to pokazać
uczuć swych nie musisz kryć
a gdy złość ogromną czujesz
tupnij nogą.

A gdy czujesz, że ci smutno
popłacz nieco
Możesz wszystkim to pokazać
uczuć swych nie musisz kryć
a gdy czujesz że ci smutno
popłacz nieco.
Gdy piosenka się podoba
klaszczmy razem
Możesz wszystkim to pokazać
uczuć swych nie musisz kryć
gdy piosenka się podoba
klaszczmy razem.

---