Ruchy społeczne
Ruch społeczny to forma zbiorowego, spontanicznego działania pewnych kategorii społecznych lub zbiorowości zmierzającego do określonego celu i często do wywołania zmiany społecznej.
Podejmowane przez członków ruchów społecznych akcje mają zazwyczaj charakter spektakularny, aby wywołać duże wrażenie zarówno na społeczeństwie, jak i na aparacie władzy, który kontroluje to społeczeństwo. Według Jana Szczepańskiego występują trzy typy ruchów społecznych:
ruchy ekspresywne
- ekspresywne – ich celem jest manifestacja i zaspokojenie potrzeb estetycznych, religijnych i intelektualnych. Znane są we wszystkich epokach. Stanowią przejaw dążenia do wyrażenia postaw, przekonań, zaspokojenia potrzeby wyżycia popędów. Przenoszą się na zasadzie zarażenia emocjonalnego. Zaliczamy di nich ruchy odrodzenia religijnego, ruchy odrodzenia moralnego. Mogą to być tez takie ruchy jak: ruchy zwolenników jazzu, ruch hippis i inne.
Stan niepokoju zostaje wyładowany w tych ruchach formą postępowania: manifestacja niezadowolenia, protest, ale protest ten jest wyrażany strojem,zachowaniem się w codziennych sytuacjach. Ruchy ekspresywne niedużą do zmiany niczego, ani form, ani do rewolucji, ani do zmiany ustroju. Są wyrazem powstrzymania się od udziału w zjawiskach i procesach budzących niezadowolenie, lecz protest nie jest tu aktywny, ani wyraźnie formułowany.
ruchy reformatorskie
- reformatorskie –dążą do zmiany istniejącej sytuacji na drodze prawnej, legalnie, nie podważają podstaw ustrojowych, przyjmą postać zrzeszeń dobrowolnych, dzielą się na ruchy o celach ogólnych ( ruch emancypacji kobiet) i ruchy o celach szczegółowych (ruch antyalkoholowy). Inne przykłady ruchów reformatorskich to: ruchy oświatowe, ruchy filantropijne, ruch opieki nad zwierzętami
ruchy rewolucyjne
- rewolucyjne – w początkowej fazie mogą być podobne do ruchów reformatorskich, nie dążą do stopniowej zmiany istniejącej sytuacji społecznej, ale chcą ją obalić przy użyciu siły i przemocy, wbrew prawu. Ruchy rewolucyjne maja zawsze aspekt polityczny, gdyż zmiana struktury klasowej społeczeństwa nie jest możliwa bez opanowania aparatu państwa, stanowiącego podstawę i narzędzie panowania klasowego
W innej typologii wyróżnić można:
ruchy świeckie
ruchy religijne
W socjologii humanistycznej upatruje się ruchy społeczne jako główne, najbardziej istotne czynniki zmiany społecznej i rozwoju społecznego.
Ruchy społeczne nie tworzą skomplikowanych struktur organizacyjnych, jednakże w sytuacji, gdy mają możliwość wpływu na władzę i mogą nie tylko postulatywnie głosić potrzebę zmiany, lecz także zmiane tę wprowadzać, wówczas następuje ich instytucjonalizacja, przy czym same przekształcają się w rozbudowane organizacje, np. partie polityczne. Znaczna część ruchów społecznych jednak rozpada się.
Współcześnie nowoczesne technologie informacyjne, a zwłaszcza Internet, dają możliwość szybkiego rozprzestrzeniania się nowych ruchów społecznych.
Niektóre współczesne ruchy społeczne
Ruchy społeczne inspirowane ideologiami socjalistycznymi i partie polityczne określające się jako socjalistyczne. Partie te zostały zjednoczone w 1864 roku w ramach I Międzynarodówki: socjaldemokracja, demokratyczny socjalizm komunizm Realny socjalizm
to ideologia i ruch wyzwolenia kobiet. Istnieje wiele odmian feminizmu, głównie ze względu na różnice (religijne, etniczne, polityczne) między jego zwolennikami oraz z powodu zmian światopoglądowych, jakie zachodzą w samym ruchu feministycznym.
Jednakże wszystkie nurty feminizmu oparte są na przekonaniu o dyskryminacji kobiet
ze względu na ich płeć, prawie kobiet do emancypacji, sprzeciwie wobec seksizmu i patriarchatu. Feministki i feminiści dążą do przekształcenia tradycyjnych relacji między płciami, uważanych za zniewalające jednostkę. Stąd pochodzi też myśl, że wyzwolenie kobiet jest i wyzwoleniemmężczyzn
. Feministki nie chcą zamiany miejsc między kobietami i mężczyznami, nie chodzi też o naśladowanie mężczyzn, których rola społeczna także wzbudza głosy krytyki.
Myśl feministyczna kiełkuje od XVII-XVIII wieku, choć jej ślady można znaleźć właściwie we wszystkich epokach.
Millenaryzm lub milenaryzm (łac. mille tysiąc), także chiliazm (gr. chilioi tysiąc) – pogląd religijny głoszący bliskie nadejście tysiącletniego panowania Królestwa Bożego, oparta na Biblii wiara w Millenium, czyli Tysiąclecie, które ma być okresem zbawienia i szczęśliwości na Ziemi. Również określenie ruchów religijnych uznających to przekonanie.
Ruch wolnej kultury – ruch społeczny promujący wolność dystrybucji i modyfikacji różnego rodzaju utworów, za pomocą Internetu oraz innych mediów.
Ruch ten sprzeciwia się nadmiernym – w opinii zwolenników ruchu – ograniczeniom zawartym w prawie autorskim, które wielu zwolenników ruchu uważa za czynnik hamujący kreatywność. System taki jest przez nich nazywany "kulturą zezwoleń".
Ruch alterglobalistyczny – ruch społeczno-polityczny aktywny w większości państw świata, różnorodny ideowo i niejednolity organizacyjnie. Za cel stawia sobie radykalną zmianę obecnych stosunków ekonomicznych, ekologicznych i społecznych, poprzez m.in. budowanie globalnego społeczeństwa obywatelskiego. Alterglobaliści nie są przeciwnikami globalizacji kulturowej (globalne prawa człowieka, solidarność, zrównoważony rozwój, globalna etyka, itp.).
LGBT (z ang. Lesbians, Gays, Bisexuals, Transgenders) – skrótowiec odnoszący się do lesbijek, gejów, osób biseksualnych oraz osóbtransgenderycznych jako do całości. Do grupy osób transgenderycznych wlicza się również osoby transseksualne. W ogólnej definicji terminem tym określa się ogół osób, które tworzą mniejszości o odmiennej od heteroseksualnej orientacji seksualnej oraz osób o niezgodnej z biologiczną tożsamości płciowej (osoby transgenderyczne i transseksualne).
ruchy ekologiczne
Ruch ekologiczny, zwany też ruchem zielonych, rodzaj ruchu społecznego, który ma na celu przeciwdziałanie zagrożeniom ekologicznym, ochronę środowiska naturalnego człowieka oraz racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych, aby zapewnić odpowiednią jakość życia (czyste środowisko) i stabilność ekosystemu Ziemi. Zaliczany do tzw. nowych ruchów społecznych (tu m.in. ruchy pacyfistyczne, feministyczne, wszelkiego rodzaju mniejszości społecznych). Ruch ekologiczny postuluje odrzucenie „systemu przemysłowego” i stworzenie systemu alternatywnego, opartego na następujących zasadach: człowiek i społeczeństwo są częścią przyrody i muszą być z nią w harmonii; pojęcie wzrostu należy zastąpić pojęciem ekorozwoju, czyli takim modelem produkcji, który będzie nieszkodliwy dla środowiska naturalnego.
Pierwsze grupy ruchu ekologicznego powstawały w latach 60. Jednak największy rozwój przypadł na 2. połowę lata 70. i 80. W 1973 powstała w W. Brytanii pierwsza w świecie partia ekologiczna, następnie partie takie powstały w Austrii, Belgii, Holandii, Irlandii, Niemczech, Szwecji, a pod koniec lat 80. w Polsce i innych krajach wschodniej Europy. W 1998 Partia Zielonych stworzyła wraz socjaldemokratyczną SPD koalicją rządową w Niemczech.
ruchy nacjonalistyczne
ruchy związkowe
Nowe ruchy społeczne zaczęły odżywać w Polsce po roku 2000. Znakiem tego była pierwsza Manifa {Manifa - doroczna demonstracja feministyczna organizowana w różnych częściach Polski[1], w Warszawie przez nieformalną grupę Porozumienie Kobiet 8 Marca. (2000)}, konflikt o marsze równości{Parada Równości – demonstracja w postaci przemarszu ulicami Warszawy organizowana z okazji Dni Równości – święta społeczności LGBT (polskiego odpowiednika Christopher Street Day), będąca wg organizatorów aktem sprzeciwu wobec homofobii oraz dyskryminacji mniejszości seksualnych w polskim społeczeństwie.} w Warszawie, Krakowie i Poznaniu (2004-2005), który zmobilizował wiele osób do poparcia postulatów tych ruchów[1] oraz konflikt dotyczący budowy obwodnicy Augustowa, która miała przechodzić przez dolinę Rospudy{ (2007){. Budowa obwodnicy planowana była od 1992, pierwsze opracowania kilku wariantów przebiegu trasy powstały w 1996 roku. W lutym 2007 roku rozpoczęto budowę drogi w wersji przechodzącej przez chronione, m.in. w ramach sieci Natura 2000, tereny doliny Rospudy, co spotkało się ze znacznym nasileniem protestów organizacji ekologicznych. W październiku 2009 roku Rada Ministrów zmieniła przebieg dróg ekspresowych i autostrad tak, aby omijały one obszary cenne przyrodniczo w województwie podlaskim. W rezultacie 29 grudnia 2009 roku została wydana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach dla nowego przebiegu obwodnicy Augustowa.}