etyka

wspólne cechy zasad etycznych:

apodyktyczność powoduje, że nie ma właściwie możliwości dyskusji

zmienność powoduje, że jednak po latach mogą wystąpić zmiany (przykłady: niewolnictwo, stosunek do kobiet)

Kod etyczny opisuje się poprzez:

1. określenie wartości centralnej/głównej

2. określenie cnót kardynalnych

3. określenie grzechów głównych

Normy mają za zadanie pilnowania przestrzegania zasad etyki:

ROZWIĄZYWANIE DYLEMATÓW MORALNYCH

1. Poczucie moralności na co dzień

Problem:

Przykład:

ž Lekarz przyspieszył śmierć pacjenta zarejestrowanego jako dawca aby jego narządy nie uległy deterioracji – uczynił tak całkowicie świadomie.

2. Niezgodność sądów moralnych

Osądy są oparte na wartościach – czy można dyskutować o wartościach ?

3. Czy to, że coś jest moralnie pożądane jest wystarczającym powodem, żeby to zrobić ?

Problem określenia – czyje dobro i jak rozumiane.

MODELE ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ETYCZNYCH

1. Teoria – reguła – przypadek

2. Reguła (konkretny przypadek) –uogólnienie – zasada (czy powinna obowiązywać)

Etyka stosowana to analiza przypadków

ETAPY ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ETYCZNYCH

  1. Identyfikacja problemu (zagrożonychwartości)

  2. Możliwe wybory i ich konsekwencje (natychmiastowe i i odległe)

  3. Wybór sposobu postępowania (wzięcie na siebie odpowiedzialności)

  4. Ocena i korekta

ETAPY ANALIZOWANIA SYTUACJI

  1. Identyfikacja problemów etycznych i praktycznych

  2. Możliwe drogi postępowania

  3. Natychmiastowe i odległe konsekwencje –elementy ryzyka i korzyści zaproponowanych rozwiązań

  4. Wybór sposobu postępowania i przyjęcie na siebie pełnej odpowiedzialności

  5. Ocena sposobu postępowania

  6. Podsumowanie odpowiedzialności łącznie z korektą niepożądanych konsekwencji

Działanie na rzecz klienta z poszanowaniem jego praw do:

Prawo do decydowania o sobie w każdej sytuacji, zagwarantowane przede wszystkim dostępem do informacji.

- Zgoda na współpracę

- Współodpowiedzialność za kontakt

- Informacje zwrotne

Konstytucja – art. 31

ž 1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej

ž 2. Każdy jest obowiązany szanować wolność i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.

Człowiek jest wartością niezależnie od sytuacji: nie może być narzędziem, nie może zostać „użyty” w jakimkolwiek celu (Kant)

– oddzielenie czynów od sprawcy

– nie ocenianie (szczególnie na podstawie wyglądu i zachowania

Konstytucja – art. 30

ž Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych

Klient ma prawo do kontrolowania dostępu do informacji na własny temat.

ž - zawarcie i przestrzeganie granic kontraktu

ž - prawo do odmowy odpowiedzi na pytanie

ž - prawo do wyboru metody

Problemy do przemyślenia: wnioskowanie na podstawie obserwacji, stosowanie testów projekcyjnych

Konstytucja – art. 47

ž Każdy ma prawo do ochrony życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz decydowania o życiu osobistym

Podstawa kontaktu klient-psycholog to zaufanie, stąd tajemnica zawodowa

ž Wynika z prawa do autonomii i prywatności.

ž Tajemnica zawodowa jest zagwarantowana ustawowo

art. 14

ž 1. Psycholog ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z klientem, uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu.

ž 2. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie

ž 3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy:

ž -poważnie jest zagrożone zdrowie, życie klienta lub innych osób

ž - tak stanowią ustawy

TAJEMNICA ZAWODOWA

Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie. Tajemnica nie obowiązuje w przypadku, gdy:

1) Poważnie jest zagrożone zdrowie, życie klienta lub innych osób,

2) Tak stanowią ustawy

Dwie przesłanki jednocześnie (koniunkcja):

ž Informacja musi być związana z klientem,

ž Informacja musi być związana z wykonywaniem zawodu

Kara: grzywna, kara ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2

Odmowa przed sądem:

Należy wyraźnie oświadczyć przed organami procesowymi tzn. precyzyjnie wyartykułować wolę skorzystania z odmowy złożenia zeznania , powołując się na konieczność zachowania tajemnicy (ustawy i kk)

Kodeks postępowania karnego art.180

§ 1 osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy służbowej lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji mogą odmówić zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, chyba, że sąd lub prokurator zwolni te osoby od obowiązku zachowania tajemnicy

§ 2 osoby obowiązane do zachowania tajemnicy zawodowej …….mogą być przesłuchiwane co do faktów objętych tą tajemnicą tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczności nie mogą być ustalone na podstawie innego dowodu. Sąd podejmuje postanowienie o zwolnieniu z tajemnicy zawodowejdotyczy tylko procedury karnej

Zwolnienie z obowiązku:

-Zawsze w formie postanowienia ( napiśmie)

-Odwołanie od postanowienia prokuratora do prokuratora nadrzędnego (art.302 kpk – norma ogólna dotycząca zażalenia). Od postanowienia sądu nie ma odwołania

PSYCHOLOG NIE MOŻE BYĆ ŚWIADKIEM

Bezwzględny zakaz dowodowy: Art. 52 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psych.

Nie wolno przesłuchiwać osób, obowiązanych do zachowania tajemnicy …jako świadków na okoliczność przyznania się osoby z zaburzeniami psychicznymi do popełnienia czynu zabronionego pod groźba kary.

Art. 199 kpk Złożone wobec biegłego oświadczenia oskarżonego dotyczące zarzucanego mu czynu nie mogą stanowić dowodu

ALE IV. Kodeks postępowania karnego Art.304 § 1 Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję .

Dochowanie tajemnicy jest obowiązkiem prawnym i zachowuje prymat nad społecznym!!!!

Tajemnica zawodowa to rodzaj sekretu:

Z punktu widzenia klienta to sekret powierzony, a psychologa - przyrzeczony

Materiały całkowicie poufne

1. Notatki sporządzane przez psychologa w czasie wywiadu, obserwacji i całego badania ,przebieg sesji terapeutycznej czy formie udzielanej pomocy

2. Liczbowe wyniki badań konkretnymi technikami – kwestionariusze, testy itp.

3. Opis stosowanych bodźców

4. Wytwory badanego

wyjątek: superwizja z innym psychologiem

KODEKSY

Kodeksy zawierają informacje o standardach i dylematach – powinny je mieć wszystkie zawody zaufania publicznego. Jest zabezpieczeniem klienta.

  1. Normy o charakterze zakazowym- bezwyjątkowe np. Nie wolno działać na szkodę klienta (art. 19)

  2. Normy nakazowe – dążenie np. Zasada zachowania tajemnicy zawodowej

  3. Normy profesjonalne – perfekcjonistyczne np. stałe doskonalenie w zawodzie art. 4

  4. Normy pokazujące odstępstwa od norm moralności ogólnej

  5. Normy o charakterze doradczym – co robić w przypadku konfliktu art. 26

Klient informuje nas o czymś, co jest tajemnicą .Podstawowe pytanie, jaki musi sobie zadać psycholog: Po co to robi ? Czego od nas oczekuje ? Czy nie jest tak, że chce, żeby psycholog coś ZA NIEGO ZROBIŁ ?

Standardy APA kodeksu:

1. Rozwiązywanie problemów

2. Kompetencje

3. Relacje międzyludzkie

4. Prywatność i poufność

5. Reklama i wystąpienia publiczne

6. Dokumentacja i opłaty

7. Edukacja i trening

8. Badania i publikacje

9. Diagnoza

10. Terapia

Co najczęściej łamane? (badania APA):

ž - naruszenie prywatności - 18 %

ž - konfliktowe relacje - 17 %

ž - poddanie się naciskom - 14 %

ž - złamanie zasad w nauczaniu - 8 %

Polski kodeks

Preambuła :między innymi określenie na czym polega pełnienie roli zawodowej

„ingerowanie w sposób istnienia drugiego człowieka jako indywidualnej i niepowtarzalnej całości, (…)której skutki mogą być nieodwracalne”

žZasady ogólne: na przykład – konieczność ustawicznego kształcenia, ale też dążenia do rozwoju osobistego (pkt. 4)

ž Psycholog jako praktyk (na przykład - określenie kim jest klient, zasady zawierania kontraktu)

žPsycholog jako badacz

ž Psycholog jako nauczyciel i popularyzator

SPRZECZNOŚĆ ETYKI ZAWODOWEJ Z POWSZECHNĄ

Wykonywanie zawodu to praca w instytucji (w wąskim rozumieniu tego słowa) –

ž - odstępstwa od reguł etyki powszechnej służy trwaniu instytucji;

ž - trwanie instytucji służy dobru klientów.

ž Adwokat, lekarz, psycholog łamiąc zasadę poufności powodują, że klienci nie będą się im zwierzać – efekt: nie otrzymają pomocy

KONTRAKT

Zgoda na podjęcie działań psychologicznych:

1. Zgoda dobrowolna, świadoma i poinformowana

2. Zgoda pozornie dobrowolna (np. w selekcji zawodowej, zgoda dzieci pod wpływem rodziców)

3. Brak obowiązku uzyskiwania zgody

4. Zgoda domniemana

Najczęstrze błędy z klientami nieletnimi:

Ustalanie kontraktu:

  1. ustalenie celu działania psychologa

    Trudne, gdy diagnoza nie jest związana z konkretnym zadaniem psychologa
    Proste w przypadku diagnozy związanej z orzecznictwem

    Trudne w przypadku różnych form pomocy psychologicznej (klient często sam nie jest świadomy czego oczekuje)

  2. zakres interwencji psychologa

    - ze względu na dobro klienta - możliwe naruszenie prywatności klienta
    - ze względu na dobro klienta – nie należy rozbudzać nierealistycznych oczekiwań
    - ze względu na efektywność pracy psychologa

  3. oczekiwane przez klienta skutki działań

  4. czas trwania usługi

    W przypadku diagnozy – zgodny ze standardami (ustalamy liczbę spotkań – jedno nie powinno przekraczać 1,5 godziny)

    W przypadku pomocy psychologicznej –problem etyczny (zbyt krótko –lekceważenie; zbyt długo – wpływa demotywująco)

  5. wynagrodzenie psychologa

Wykonywanie zawodu psychologa to nie misja, ale praca. Z tego wynika, że:

- nie jesteśmy zobowiązani do przyjmowania za darmo;

- możemy pobierać wyższe opłaty za „ekspres”

KAŻDA ZMIANA KONTRAKTU WYMAGA RENEGOCJACJI

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

PODSTAWOWE ZASADY DIAGNOZY PSYCHOLOGICZNEJ

CECHY REACJI PSYCH - OSBA BADANA

Postrzeganie sytuacji zgodnie z założeniami badającego:

- - badanie jest dobrowolne

- - nie jest odbierane jako zagrażające

Sytuacja jest niejasna – badany zakłada ukryty cel, stara się zachować zgodnie z domniemanymi oczekiwaniami psychologa .

relacja jest niesymetryczna -> nastawienie badanego na obronę poczucia własnej wartości. jak zostanę oceniony przez psychologa?

->zderzenie obrazu samego siebie z tym, który może wyłonić się z badania

efekt Galatei - potwierdzenie wstępnych pozytywnych oczekiwań

efekt Golema (Golluma? ;) - negatywnych

źródła: osobowość psych, obiektywne i subiektywne dane o badanym, uprzednie kontakty z badanym

BADANY

1. Rzeczywisty stan diagnozowanego obszaru

2. Status motywacyjny (zgłoszenie dobrowolne vs. przymusowe)

3. Wgląd ( zaburzony vs. niezaburzony)

4. obraz funkcjonowania w obszarze ( adekwatny vs. nieadekwatny)

4. postrzeganie sytuacji diagnostycznej (trafne vs. nietrafne ; zaufanie vs. lęk)

5. zachowanie badanego (szczere vs. zafałszowane) -> oczekiwania wobec psych (współpraca vs. przeszkadzanie)

PSYCHOLOG

6. odbiera i rozumie komunikat diagnostyczny (uwaga: efekt galatei i golema)

7. przetwarza i integruje w diagnozę

8. przekazuje diagnozę społeczeństwu (opinia/orzeczenie)

SPOŁECZEŃSTWO

9. Odbiera diagnozę (uwaga: efekt stygmatyzacji)

10. zachowuje się wobec badanego

Etapy procesu diagnostycznego:

1. Kontrakt

2. Przebieg badania diagnostycznego

3. zakończenie diagnozy i opracowanie opinii

Ustalenie planu diagnozy:

1. Co jest przedmiotem diagnozy?

2. Dobór wskaźników diagnostycznych

3. Dobór zadań/technik diagnostycznych

4. Wybór układu odniesienia odpowiadającego przedmiotowi diagnozy ->

Określony wzorzec, z którym porównuje się wynik indywidualny (wskaźnik) aby go ocenić

} Kategorie ocen: } A. wysoki-niski} B. w normie-patologia } C. zadawalający-niezadawalający

Diagnoza psych jest procesem

ØFormułowanie hipotez (cel badania i dane z wywiadu)

Ø Dobór odpowiednich technik i przeprowadzenie badania

Ø Interpretacja uzyskanych wyników

Ø Diagnoza-wynik badania i uzasadnienie orzeczenia

DIAGNOZA PSYCHOLOGICZNA JEST INDYWIDUALNA I OPARTA JEST NA INTERAKCJI !!!!

MODEL STATYSTYCZNY

Pytanie: w jakiej „odległości” od średniej znajduje się wynik indywidualny

Cel: wskazanie pozycji badanego w grupienormalizacyjnej

Charakter diagnozy: normatywno-ilościowy

Główne metody: testy

PODEJŚCIE MODELOWE

Pytanie: odniesienie sposobu funkcjonowania osoby badanej do „wzorca” (modelu) – np. selekcja

Cel: porównanie funkcjonowania osoby badanej z wzorcem

Charakter diagnozy: normatywno-jakościowy

Główne metody: testy i zadania

MODEL IPSATYWNY

Pytanie: jak dana cecha (mechanizm, stan) danej osoby ma się do innych cech (mechanizmów, stanów) badanej osoby

Cel: wskazanie silnych-słabych stron funkcjonowania badanej osoby

Charakter diagnozy: profilowa

Główne metody: ilościowe i jakościowe

Standardy warunków badania

1. Miejsce badania

a. oddzielny pokój

b. pokój wyłącznie dla psychologa

c. odpowiedni wygląd w zależności od wieku klientów

d. dodatkowe sprzęty (np. zegar)

2. Brak osób postronnych (wyjątki dotyczące badania dzieci)

3. Brak elementów zakłócających badanie ( hałas, oświetlenie)

4. Określenie stanu psychofizycznego osoby badanej

5. Sprzęt dokumentujący przebieg – konieczne uzyskanie zgody

Samopoczucie badanego

Zasady doboru technik diagnostycznych

Nie ma dobrej diagnozy bez obserwacji i wywiadu !!!!

Testy:

pomiar testowy jest niejednoznaczny !!! (teoria, procedury, interpretacja).

Niebezpieczne społeczne przekonania, że inteligencja jest jedyną cechą warunkującą powodzenie -> a przecież inteligencja wyraża się w testach inteligencji

społeczny odbiór testów:

---> społeczne wartościowanie

społeczne zagrożenia:

Zasady psychodiagnostyki:

1. Nie wolno zmyślać wyników nieuzyskanych

2. Nie wolno zmieniać wyników ani odrzucać części – zgodnie z przyjętymi z góry tezami (jako rzekomych artefaktów)

3. Nie wolno zbierać danych wykraczających poza kontrakt

4. Nie wolno stosować nieuzasadnionych spekulacji interpretacyjnych

5. NIE WOLNO DIAGNOZOWAĆ BEZ BADANIA (WYJĄTKI)

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ZAKOŃCZENIE DIAGNOZY - INFORMACJE ZWROTNE< OPINIE< ORZECZENIA

Dokumentacja diagnozy

1. Pisemny raport zawierający podsumowanie historii badanego, podsumowanie wyników testowych i innych ważnych danych prowadzących do konkluzji – diagnoza, uzupełniana zaleceniami i przewidywaniami dotyczącymi funkcjonowania badanego w określonym zakresie

2. Notatki sporządzane przez psychologa w czasie całego badania – obserwacja, wywiad

3. Protokoły testowe oraz liczbowe wyniki badań konkretnymi technikami

4. Opis reakcji badanego na stosowane w diagnozie badania, pytania lub bodźce

5. Wytwory badanego (np. rysunki dziecka)

Udostępnienie opinii do wglądu nie zastępuje udzielenia informacji zwrotnych !!! -> PRAWO AUTONOMII

inf. zw -> wyjaśnienie i uzupełnienie opinii (orzeczenia).

W wyjątkowych sytuacjach: inf zw na piśmie w postaci opinii/ uzasadnienia opinii (orzeczenia)

Psycholog nie ma prawa decydować za klienta, jakie informacje z diagnozy można klientowi przekazać. Nie powinien także oceniać, jakie informacje są dobre dla klienta a jakie złe.

Formalna zawartość informacji zwrotnej:

1. Przypomnienie celu diagnozy (pytań, na jakie diagnosta odpowiadał)

2.Wyjaśnienie przebiegu diagnozy (bez szczegółowego omawiania metod, ale ze wskazaniem jakiego typu dane są podstawą wnioskowania diagnostycznego)

3. Przedstawienie wniosków diagnostycznych (stan aktualny)

4. Przedstawienie prognozy – funkcjonowania klienta w diagnozowanym obszarze w przyszłości

5. Propozycja interwencji i jej uzgodnienie z klientem

Zasady praktyczne:

1. Zrozumiały język

2. Bez informacji destrukcyjnych

3. Nie podawać wyników liczbowych

4. Odpowiedzieć na pytania klienta

5. Nie stygmatyzować

6. Nie dyskutować z klientem (dotyczy wniosków z diagnozy a nie propozycji interwencji)

6. „Kanapkowa” konstrukcja informacji zwrotnych

Informacje zwrotne trafiają nie tylko do klienta, ale mają konsekwencje społeczne !!!

Efekt Barnuma - przekazanie klientowi informacji zwrotnych na tyle ogólnych, stereoptypowych, niejasnych i banalnych, że choć wyglądają na indywidualne dopasowan do jednostki w istocie pasują do każdego

Typowe błędy

1. Zamiast wniosków – parafraza

2. Wybór tylko określonych treści (tzw. dobre informacje)

3. Przedstawianie informacji zwrotnych w postaci twierdzeń o rzeczywistości a nie hipotez

Dobra diagnoza to stworzenie nowej jakości –dobre informacje zwrotne, to przekazanie klientowi choć jednej nowej informacji !!!

ORZECZENIA I OPINIE

Orzeczenie - pojęcie prawne, psycholog przeprowadza diagnozę i wydaje opinię w oparciu o konkretne przepisy prawne: ustawy i rozporządzenia. Wydawane wyłącznie na piśmie – musi odpowiadać wymaganiom opisanym w konkretnym akcie prawnym.

- obligatoryjne – nie ma możliwości podjęcia decyzji urzędowej bez opinii psychologa

- nieobligatoryjne – odwołanie się do opinii psychologa leży w gestii osoby lub organu podejmującego decyzję

- samodzielne - opinia psychologa jest oddzielnym dokumentem stanowiącym podstawę do podejmowania decyzji

- niesamodzielne – wyniki badań psychologicznych (interpretacje a nie liczby) stanowią podstawę do formułowania orzeczeń przez innych specjalistów

- rozstrzygające – przesądzające o kształcie określonej decyzji

- nierozstrzygające – są brane pod uwagę choć nie muszą przesądzać o kształcie podejmowanej dezycji

Rozstrzygające mogą być jedynie orzeczenia obligatoryjne

ob, sm, roz - pozwolenie na broń, kierowanie pojazdami, sędziowie i kuratorowie

ob, sm, nroz - licencja detektywistyczna

ob, nsam, roz - kandydaci do BOR, szkolnictwo specjalne

ob, nsam, nroz - praca na statku handlowym, kandydaci ABW

nob, sam, nroz - biegli sądowi, sprawy penitencjarne

nob, nsam, nroz - nieletni, przymuowe leczenie psychiatryczne, niezdolność pracy (renta), kandydaci do dyplomacji

Dokumentacja

Co sprawdzić:

- wzór orzeczenia – opinii

- czas obowiązkowego przechowywania dokumentacji (np. zezwolenia na broń – 20 lat, kandydaci na funkcję sędziego – 10 lat)

- zakres obowiązkowej dokumentacji

OPINIA

Podsumowanie informacji diagnostycznych – NA PIŚMIE – zawierające informacje o:

Opinie przechowuje się bezterminowo !!!

OGÓLNE STANDARDY PISANIA OPINII I ORZECZEŃ

Dokument musi ZAWSZE zawierać:

Niezależnie od tego kto jest ZLECENIODAWCĄ, KLIENTEM jest zawsze konkretny człowiek (to z nim należy zawrzeć kontrakt) !!!

Respektowanie praw klienta wymaga:

Możliwy wpływ opinii psychologicznych:

Opinia lub orzeczenie może także zmienić formalną sytuację badanego

Psycholog musi być świadomy odpowiedzialności

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

POMOC PSYCHOLOGICZNA - MOTYWACJE POMAGANIA

Pomoc psychologiczna to szczególny rodzaj interakcji między osobą pomagającą a wspomaganą, w której osoba pomagająca:

ž - działa prospołecznie

ž - kieruje się motywacją empatyczno-autoteliczną

ž - wykorzystuje wiedzę psychologiczną do rozwiązywania – na zasadach współpracy problemów życiowych osoby wspomaganej

Rodzaje zachowań prospołecznych:

1. Zachowania allocentryczne – celem jest zaspokojenie potrzeb jednostki

2. Zachowania socjocentryczne – celem jest uzyskanie korzyści grupy społecznej lub instytucji

3. Zachowania altruistyczne – działania nastawione na dobro innych ludzi, z pominięciem własnych korzyści, a niekiedy powodujące straty własne

Gotowość do działań prospołecznych:

ØCzynnik poznawczy-zdolność spostrzegania potrzeb i emocji innych ludzi

Ø Czynnik motywacyjny-chęć podejmowania działań na rzecz innych ludzi

Ø Czynnik operacyjny-umiejętność programowania czynności mających na celu korzyść innych osób

Motywacje pomagania:

Motywy syntoniczne – generalizacja własnych standardów i poczucie psychologicznej bliskości z osobą wspomaganą

Motywy empatyczne – pomaganie osobom, które uważamy (nie zawsze świadomie) za podobne pod jakimś względem do Ja

Motywacje normocentryczne – pomaganie z poczucia obowiązku, przyjemności z jego spełniania i lęku przed poczuciem winy w przypadku niespełniania

Motywy egzocentryczne (autoteliczne) – uniezależnione od Ja pomagającego – spostrzeganie drugiej osoby, jako samodzielnej, autonomicznej, godnej bezwarunkowej akceptacji

RYZYKO NIEWŁAŚCIWEJ MOTYWACJI

1. Nasze standardy nie są uniwersalne

2. Fałszywa empatia (niebezpieczeństwo jest tu większe, ponieważ klienci także szukają psychologów według tej zasady)

3. Ryzyko nie wycofania się z kontaktu choć wszystko za tym przemawia (brak umiejętności odmawiania)

ž 4.Ryzyko jest zminimalizowane

ETYCZNE PROBLEMY POMAGANIA

Podstawowy problem – przedmiotowe a nie podmiotowe traktowanie ludzi

Źródła traktowania przedmiotowego:

Badania empatii

1. Loewenstein – osoby odczuwające pragnienie uważają, ze inni będą spragnieni, głodne, że inni będą głodni.

2. Lagattuata – badaczka z Kaliforni ustaliła, że rodzice przeceniając podobieństwo między nimi a dziećmi, często nie rozumieją emocji własnych dzieci.

3. Kellog i Wharton sprawdzili zrozumienie dla człowieka w trudnej sytuacji osób, które już były w podobnej i osób, które nigdy w podobnej się nie znalazły – pierwsze lepiej rozumiały, drugie bardziej współczuły.

Rodzaje pomocy psychologicznej

Wspieranie samorealizacji - kierunkowane na rozwój jednostki (np. trening interpersonalny).

Promocja zdrowia – działania nastawione na rozwój cech i właściwości jednostki, które sprzyjają kształtowaniu zachowań prozdrowotnych

Prewencja (psychoprofilaktyka) - zapobieganie patologii

Poradnictwo psychologiczne – pomoc w rozwiązywaniu kryzysów rozwojowych, a także, na przykład poradnictwo zawodowe

Interwencje kryzysowe – pomoc w sytuacjach traumatycznych i kryzysowych

Pomoc w zmniejszaniu i usuwaniu zaburzeń:

ž - rehabilitacja

ž - resocjalizacja

ž - psychoterapia

ZAWSZE (oprócz interwencji kryzysowej ofc) obowiązuje ZAWARCIE PEŁNEGO KONTRAKTU Z KLIENTEM

Relacja pomagania – związek jednostronny i formalny. Zaufanie interpersonalne jest podstawowy warunkiem skuteczności pomagania.

Zaufanie interpersonalne

Potrzebujący pomocy spostrzega psychologa jako autentycznego i godnego zaufania

POMAGAJĄCY:

Ma pozytywny stosunek do klienta, czuje do niego sympatię, przejawia troskę, zainteresowanie i szacunek , kieruje się bezinteresowną intencją działania na rzecz klienta.

ALE:

Cechy osób nienadających się do świadczenia pomocy (Davies)

Cechy osób pomagających

Ryzyko osoby wspomaganej:

-Stereotypy związane z postrzeganiem psychologa

- przyjęcie pozycji potrzebującego pomocy;

- zgoda na ujawnienie intymnych treści;

- poddanie się wpływowi drugiego człowieka;

- zgoda na kontrolę

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

POMOC PSYCH NA ODLEGŁOŚĆ - TELEFON, INTERNET, PRASA

zasady

1. Psycholog ma pozytywny stosunek do klienta, przejawia troskę, zainteresowanie i szacunek:

Kiedy pomoc telefoniczna? (APA 1995)

1. informacje edukujące

2. gorąca linia dla osób z myślami samobójczymi

3. krótka interwencja kryzysowa

4. działalność rozjemcza

Użycie telefonu do prowadzenia systematycznej psychoterapii czy celów diagnostycznych jest niedopuszczalne !!!!. Kontakt powinien być jednorazowy

Czy ten rodzaj pomocy jest wystarczający dla klienta, czy też należy skierować go do psychologa udzielającego pomocy bezpośrednio?

Czy jest możliwe adekwatne określenie psychologicznej sytuacji klienta. Czy psycholog jest świadomy ograniczeń w diagnozie, sądach czy prognozach w trakcie rozmowy przez telefon?

Czy obydwoje – klient i psycholog, są wolni od zakłóceń komunikacji i uwagi oraz innych oddziaływań w czasie kontaktu ?

Czy psycholog ma niezbędne doświadczenie, trening i cechy temperamentalne, niezbędne do udzielania pomocy przez telefon ?

Czy psycholog ma wypracowany system nagrywania i przechowywania nagrań rozmów klientami oraz zasady udostępniania ich klientom ?

Czy psycholog wie, jakie są oczekiwania klienta wobec pomocy przez telefon ?

Czy psycholog wie, jakie są koszty ponoszone przez klienta ?

INTERNET

Nie ma opcji pełnego kontraktu, bo:

A. nieznane są oczekiwania klienta

B. brak poinformowanej zgody klienta

C. brak możliwości zachowania poufności

D. ograniczone możliwości ustalenia celu interwencji

Połączenie internetowe nie zapewnia ani prywatności ani poufności, ponieważ:

A. każdy komunikat może zostać przeczytany przez wielu ludzi

B. można zidentyfikować nazwisko i adres użytkowników tej usługi

C. dane klienta mogą zostać wykorzystane wbrew jego woli.

Obowiązki psychologa w internecie

poinformowanie klienta że:

zagrożenia:

Granice kompetencji w kontakcie przez internet:

Zasady etyczne obowiązujące usługi psych i w internecie:

Informacja o usługach musi być tak skonstruowana aby klient wiedział, że:

A. Jest to metoda eksperymentalna i brak jest danych na temat jej skuteczności;

B. Kontakt nie jest poufny;

C. Nie jest to relacja psychoterapeutyczna;

D. Kontakt powinien być jednorazowy !

ž Warto obejrzeć w internecie odpowiednie strony

LISTY W PRASIE

Zasady etyczne

1. Psycholog stara się zachować anonimowość klienta.

2. Psycholog nie ma podstaw do stawiania diagnozy.

3. Psycholog stara się aby żadna z jego opinii nie została potraktowana jako osąd.

4. Psycholog przedstawia różne możliwości a nie jedno najlepsze rozwiązanie.

5. Nie przypisywać żadnych etykiet

6. Zachować integralność i spójność w udzielanych poradach

List:

Ostatnio kilkakrotnie zauważyłam, że mój siedemnastoletni syn wracał do domu pachnący piwem, chociaż zachowywał się normalnie i nie był pijany. Na razie nie robiłam mu żadnych uwag, nie mówiłam też mężowi w obawie, że zrobi dzieciakowi awanturę. Chłopak uczy się dobrze, nie ma z nim kłopotów wychowawczych, nigdy nie zawiódł naszego zaufania. Nie wiem, jak reagować jeśli się to powtórzy, czy powinnam go zganić ?

Joanna

Powinna Pani nie tyle zganić, ile raczej szczerze z nim porozmawiać. Dobrze by było dowiedzieć się, gdzie, z kim, kiedy, a także dlaczego pije piwo. Być może to, że parę razy pachniał piwem, to jeszcze nie powód do niepokoju, lecz niekiedy taka sytuacja bywa sygnałem dla rodziców, iż z dzieckiem zaczynają się poważne kłopoty i wtedy konieczna jest ostrzejsza interwencja z ich strony. Myślę, że gdy stworzy Pani atmosferę wzajemnego zaufania, zwierzy się Pani. Trzeba dać chłopcu kilka przykładów, choćby z sąsiedztwa, czym kończy się nadmierne picie. Wskazać kogoś wiecznie podchmielonego, kto nie budzi swoja osobą szacunku. Takie przykłady mogą działać odstraszająco. Proszę też nie robić w domu tematu tabu za spraw alkoholu. Wyjaśnić, że i on jest dla ludzi, ale w rozsądnych ilościach; wypicie kieliszka wina lub szklanki piwa do obiadu nie jest niczym nagannym, byle odbywało się w sposób kulturalny. Chodzi przecież o to, żeby latorośl wzorce zachowań wyniosła z domu, a nie z ulicy.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

PODSTAWOWE PROBLEMY ETYCZNE W PSYCHOTERAPII

vWywieranie nacisku na pacjenta (przemoc)

v Indoktrynacja

v manipulacja

Manipulacja - planowane , celowe działanie , którego autor wykorzystując wiedzę o mechanizmach społecznego zachowania ludzi oddziaływuje na nich tak, by zachowywali się zgodnie z założonym przez niego celem nie mając świadomości, że podlegają jakimkolwiek oddziaływaniom.

Problem świadomości sprawcy i ofiary

problemy etyczne psychoterapii:

1. Pomoc psychologiczna a psychoterapia – problem przekraczania granic ingerencji

2. Problem skuteczności psychoterapii – łączenie psychoterapii z badaniami naukowymi

3. Psychoterapia jako proces wpływania na innego człowieka – autonomia klienta

4. Problem kontraktu – kiedy i jak zawiera się kontrakt w psychoterapii

ZAWIERANIE KONTRAKTU

1. Cel oddziaływania

2. Uzyskanie zgody na podstawie przekazywanych informacji (klient świadomy, bez nacisku, udokumentowanie)

3. Problem poufności (superwizja)

4. Warunki formalne (spotkania, zasady odwoływania itp)

PROBLEMY ZE SKUTECZNOŚCIĄ

Podstawowy problem – ustalenie co jest norma a co zaburzeniem

Problemy z porównaniem skuteczności różnych form i szkół psychoterapeutycznych.

Żadna z metod oceny stanu pacjenta (relacje pacjentów, relacje osób bliskich, ocena terapeutów, ocena niezależnych klinicystów) nie jest w pełni wiarygodna.

STRATEGIE BADAŃ

1) Studium przypadku - historia życia od podjęcia psychoterapii

2) analiza procesu psychoterapeutycznego

3) ocena rezultatów określonej techniki psychoterapeutycznej

Podstawowy problem – wiarygodność danych

Model eksperymentalno - naturalistyczny -

Wykorzystuje się naturalne zjawisko – konieczność oczekiwania na wolne miejsce

RÓŻNICE PSYCHOTERAPI KLINICZNEJ OD EKSPERYMENTALNEJ

1. Pacjenci są ochotnikami

2. Grupy homogeniczne-koncentracja na jednym zaburzeniu ( lub niewielu)

3. Leczenie w klinice uniwersyteckiej lub w szkole

4. Specjalnie wyszkoleni terapeuci

5. Niewielka liczba pacjentów

6. Metoda leczenia z góry zaprogramowana

7. Kontrola zachowania terapeuty w czasie terapii

Czy to w ogóle coś daje (jeśli nie, to brawo dla nas za wybór kierunku studiów <3 )

Sprzeczne wyniki badań

problemy oceny skutków

Różne możliwe układy – konieczność przewidywania skutków i wybrania najkorzystniejszego dla klienta układu

} - skutki zamierzone – pozytywne

} - skutki zamierzone – uboczne

} - skutki niezamierzone – pozytywne

} - skutki niezamierzone – negatywne

PSYCHOTERAPIA A ODDZIAŁYWANIE WSPARCIA

-Poddawany psychoterapii poprawa większa niż u 79% nieleczonych

-Otrzymujący wsparcie i troskę – poprawa większa niż u 66% nieleczonych

WPŁYW NA KLIENTA - RÓŻNE SZKOŁY

Zmiana zachowania – behawioryzm

Zmiana postaw – psychologia poznawcza

Zmiana osobowości – psychoanaliza (?)

W ciągu 60 w DSM lat przybyło ponad 200 jednostek chorobowych ! Choroba psychiczna zajmuje trzecie miejsce (po raku i zawale) w rankingu lęków (przed HIV). Statystyki: schizofrenia 1%, zaburzenia osobowości 17%, zaburzenia lękowe 10%, alkoholizm 10%, uzależnienia od narkotyków 3,6%, od hazardu 3%

Konieczna współpraca psychologów (tylko psychoterapia ?) i psychiatrów (przesadna medykalizacja ?)!

ZAKOŃCZENIE/ZERWANIE PSYCHOTERAPII

a) pacjent nie przychodzi

b) psychoterapeuta rezygnuje (kiedy)

Moment zakończenia psychoterapii:

etyczny cel ostatniej fazy psychoterapii

Osiągnięcia psychoterapii wprowadzić do realnego życia klienta. Psychoterapeuta wycofuje się stopniowo z pracy nad bieżącymi problemami klienta

W trakcie całej terapii – zagrożenie związane z tendencją do ingerowania w życie klienta poza sesjami

PSYCHOTERAPEUTA A BYŁY KLIENT

1. Relacja przyjacielska – wątpliwa etycznie

2. Relacje społeczne:

- przypadkowe – etycznie obojętne

- intencjonalne – etycznie wątpliwe

3. Relacje finansowe i biznesowe – wątpliwe etycznie

WNIOSKI

1. Psycholog nie jest odpowiedzialny za przypadkowe kontakty ze swoim byłym klientem, ale musi być świadomy konsekwencji i zagrożeń z nimi związanych

2. Motywacja byłych klientów do utrzymywania takich kontaktów to głównie nieświadoma potrzeba superwizji i wsparcia

GŁÓWNE ZAGROŻENIA DLA BYŁYCH KLIENTÓW

1. Przenoszenie nastawień z terapii – brak obiektywizmu

2. Brak możliwości powrotu do terapii

3. Konflikt ról

4. Zaburzenia wzajemnych oczekiwań

5. Możliwość wywierania nacisku na klienta

6. Psychiczne obciążenie dla byłego klienta – np. lęk

NARUSZENIE ETYKI W PSYCHOTERAPII

1. Duże zagrożenie – daleko idąca ingerencja

2. Psychoterapia dotyczy przede wszystkim osób cierpiących i zaburzonych

3. Psychoterapia odbywa się w „cztery oczy”

4. Jak udowodnić wykroczenie etyczne, jeśli sam psychoterapeuta nie poczuwa się do winy ?

5. Rozróżnienie: błąd w sztuce a błąd etyczny

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

WYPALENIE ZAWODOWE I JEGO KONSEKWENCJE

Kodeks etyczny:

art. 2 Psycholog (…) dokłada wszelkich starań, aby zapewnić jak najwyższy poziom swej pracy

2. art. 8 Psycholog powstrzymuje się od wykonywania czynności zawodowych, jeżeli okoliczności zewnętrzne lub jego aktualny stan fizyczny czy psychiczny mogą istotnie obniżyć poziom wykonywanej pracy lub zakłócić bezstronność osądu zawodowego

WYPALENIE ZAWODOWE wg Christiny Maslach

1. Wyczerpanie emocjonalne

2. Depersonalizacja

3. Obniżone poczucie osobistych dokonań

DYNAMIKA PROCESU WYPALANIA

Stresująca praca powoduje wyczerpanie emocjonalne --->

Ochrona przed wyczerpaniem prowadzi do depersonalizacji --->

Charakter pracy na skutek depersonalizacji i informacji zwrotnych obniża się poczucie sukcesów osobistych

PRZYCZYNY

1. Cechy zawodu:

Przewlekly stres związany z wykonywaną pracą

Warunki obiektywne:

} - wysokie normy zawodowe;

} - obiektywne warunki wykonywania zawodu;

} - kłopoty z podziałem na funkcjonowanie w roli i w życiu poza zawodowym.

Warunki subiektywne, związane z zagrożeniem JA:

} - praca jako wyzwanie, sprawdzanie się;

} - praca jako zagrożenie dla samooceny;

} - poczucie straty w przypadku niepowodzenia;

Cechy sprzyjające wypaleniu:

}Niska samoocena

} Niepewność,

} Zależność od innych

} Poczucie kontroli zewnętrznej

} Niskie poczucie skuteczności

} Unikanie sytuacji trudnych

} Perfekcjonizm

} Zawód jako misja

Niedopasowanie osoba-zawód

Determinanty radzenia sobie ze stresem:

zasoby osobiste:

1) Poczucie koherencji ( Antonovsky )- globalna orientacja wyrażająca stopień pewności , że: a) świat jest zrozumiały; b) ja potrafię sobie poradzić z wymogami otoczenia i mam umiejętności radzenia sobie ze stresem; c) życie jest sensowne i warto się angażować i je kreować.

Wysokie poczucie koherencji powoduje, że częściej zaliczamy bodźce do niestresujących, a ocena stresujących jako mniej zagrażających. Większa gotowość do angażowanie się w wiele sytuacji. Postrzeganie stresorodności pracy mniejsze.

2) Poczucie własnej wartości Rozwiązywanie problemów utrudnia brak wiary we własne możliwości, brak pewności siebie, rezygnacja z działania pod wpływem niepowodzeń. Obniżana poprzez doświadczanie stresu

3) Optymizm życiowy. Optymiści wybierają aktywne strategie, podejmują więcej wysiłku, by pokonać trudności, są aktywni.

4) Inteligencja emocjonalna. Wysoki poziom sprzyja angażowaniu w działania z innymi ludźmi, odpowiedzialności otwartości , zmniejsza poczucie stresorodności pracy.

proces wypalania się:

1.Miesiąc miodowy – zauroczenie pracą, pełna satysfakcja z osiągnięć zawodowych.

2. Przebudzenie – praca nie jest idealna, pracuje się coraz więcej aby idealistyczny obraz nie uległ zburzeniu

3. Szorstkość – realizowanie zadań wymaga coraz więcej wysiłku, kłopoty w kontaktach społecznych z kolegami i klientami

4. Wypalenie pełnoobjawowe

FAZY WYPALENIA

I

Nadmierne i długie poczucie przeciążenia pracą, w efekcie – permanentne zmęczenie, irytacja, wyczerpanie emocjonalne - obniżenie skuteczności, jako skutek

II

Negatywne, zdehumanizowane zachowania wobec klientów i współpracowników – cynizm, apatia, sztywność działania – emocjonalne dystansowanie się wobec problemów zawodowych – w efekcie dalszy spadek skuteczności

III

Trwałe zmiany w postawach i motywacji – emocjonalne i psychofizyczne wyczerpanie, depersonalizacja, poczucie bezsensu wykonywanej pracy – rezygnacja.

Symptomy wypalenia są jednocześnie przyczyną i skutkiem – błędne koło

OBJAWY OSTRZEGAWCZE

1. Niechęć towarzysząca wychodzeniu do pracy

2. Ciągłe skargi na brak chęci do pracy i przepracowanie

3. Poczucie izolacji od świata

4. Odbieranie życia jako ciężkiego i ponurego

5. Negatywne przeniesienie w kontaktach z klientami

6. Drażliwość, brak cierpliwości w kontaktach z domownikami

7. Częste choroby bez rozpoznanych przyczyn

8. Myśli o ucieczce

KONSEKWENCJE OBCIĄŻAJĄCEGO ZAWODU

SPRAWNOŚĆ W PRAKTYCE ZAWODOWEJ W ZAKRESIE POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ OZNACZA ODPORNOŚĆ EMOCJONALNĄ I ZDOLNOŚĆ DO PRACY W OBCIĄŻAJĄCYCH EMOCJONALNIE I POZNAWCZO SYTUACJACH !!!

Obszary podlegające kontroli:

1. Alkohol – kontrola wpływu alkoholu na percepcję i uczucia ( problem dyspozycyjności terapeuty) – podobnie narkotyki

2. Lekarstwa – kontrola lekarska i nadzór

3. Zdrowie fizyczne i psychiczne – nie rodzaj choroby, ale jej wpływ na wykonywanie konkretnych zadań ( np. cierpienie związane z chorobami nowotworowymi, demencja itp.)

4. Sytuacje stresowe -Zmęczenie, zła koncentracja, problemy ze snem, apetytem, uporczywe bóle głowy, nałogowe zachowania itp.

5. Problemy osobiste -Choroba w rodzinie, coś nieoczekiwanego np. rozwód

Zapobieganie wypaleniu

Równowaga w 6 obszarach życia zawodowego ( Leiter i Maslach) :

1. Właściwe obciążenie pracą

2. Poczucie kontroli i możliwość wyboru

3. Doświadczanie uznania i odpowiedniego systemu nagród

4. Poczucie łączności z kręgiem zawodowym

5. System wartości wiążący się z miejscem pracy (uczciwość, sprawiedliwość, szacunek)

6. Wartość i sens wykonywanej pracy

Poszerzenie umiejętności Efektywnej komunikacji, Planowania czasu, Asertywności, Relaksu, wypoczynku.

1. Systematyczne podnoszenie kompetencji

2. Stała superwizja

3. Dobry i stały kontakt ze środowiskiem poza zawodowym

4. Dbałość o własne funkcjonowanie psychiczne

5. Własna terapia ?

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

PROBLEMY ETYCZNE W DZIAŁALNOŚCI NAUKOWEJ

Pierwszy dylemat: zyski versus koszty

Badania niepoprawne metodologicznie to badania nieetyczne !!!

Planowanie badań

1. Ocena potencjalnych zysków i kosztów (też badanych !)

potencjalne koszty badanch:

- cierpienie

- lęk

- obniżenia poczucia włąsnej wartości

- uprzedmiotowienie

zyski badanego:

-poczucie ważności (postp w nauce)

- rekompensata rzeczowa - kasa, sukierki i czekoladki

korzyści spłeczne:

- wzrost wiedzy

- dostarczenie przesłąnek dla programów pomocy psychologicznej

korzyści badacza:

- wzrost wiedzy

-awans

-fejm

-nagrody

RODZAJE ZGODY NA UDZIAŁ W BADANIU

1. Świadoma, dobrowolna, poinformowana zgoda

2. Zgoda poinformowana, brak informacji, w jakiej części eksperymentu uczestniczy w danym momencie badany

3. Zgoda na okłamywanie

4. Zrzeczenie się do bycia poinformowanym

5. Zgoda pozornie poinformowana – dezinformacja na temat części badania

6. Brak informacji, brak zgody – badani nie wiedzą, że uczestniczą w eksperymencie

7. Oszukiwanie – cel badania jest różny od tego czego spodziewa się uczestnik

8. Oszukiwanie przez osobę trzecią – współpracownik gra rolę uczestnika badania i wprowadza badanego w błąd

ZWODZENIE BADANYCH

1. Fałszywe informacje o głównym celu badania

2. Fałszywe informacje o stosowanych bodźcach

3. Wprowadzenie współpracownika, jako badanego

4. Przekazywanie fałszywych informacji zwrotnych

5. Mimowolne uczestniczenie w badaniu

6. Nieświadomość, że badanie jest w toku

7. Rejestracja badania bez uzyskania zgody

8. Dwa zależne badania przedstawiane są jako niezależne

Nie każda z procedur oszukiwania (maskujących) jest w sposób oczywisty nieetyczna czy przynosząca cierpienia.

PROBLEMY ETYCZNE OSZUKIWANIA BADANYCH

1. Naruszenie prywatności

2. Ponoszenie przez badanego ryzyka, na które nie wyraził zgody

3. Brak możliwości decydowania o sobie

4. Brak odkłamania

5. Brak odreagowania

Zanim wprowadzimy instrukcję maskującą, zastanówmy się:

ž - czy jest to konieczne;

ž - czy instrukcja maskująca nie wpłynie na wyniki;

ž - w jaki sposób wyjaśnimy badanym, o co naprawdę chodziło w badaniu i czemu ich oszukiwaliśmy

KONTRAKT TAK CZY SIAK MUSI BYĆ

- przedstawienie badacza wraz z afiliacją

- cel badania (po polsku)

- informacja o tym na czym będzie polegać badanie

- czas badania

- informacja o anonimowości (opracowanie grupowe wyników)

- sposób uzyskania dostępu do raportu z badań

METODOLOGIA CZY ETYKA ??

Badamy ochotników – jeśli ktokolwiek zgadza się na udział w badaniu, staje się ochotnikiem --> wybór staje się nieprzypadkowy

Ochotnicy różnią się od tych, którzy się nie zgodzili:

- to raczej mężczyźni niż kobiety (wieloetapowe – głównie kobiety);

- mają wyższe niż populacja wykształcenie;

- są raczej ekstrawertykami;

- mają większe niż średnia w populacji zapotrzebowanie na stymulację

Generalizujemy wyniki na populację podczas gdy uczestnicy badania znacznie się od niej różnią.

Inne różnice:

- we wczesnych badaniach – głównie mężczyźni (np. Erikson)

- nadal głównie studenci (ponad 85% badań amerykańskich)

- w Polsce osoby ”skoszarowane” – uczniowie, żołnierze, policjanci, itp.

Kategorie osób uczestniczących w badaniach:

1. Ochotnicy ( często z obietnicą zapłaty)

2. Osoby specjalne – żołnierze, strażacy, policjanci, więźniowie

3. Pacjenci

4. Studenci

5. Dzieci (Problemy związane ze zgodą na udział)

Relacja badacz - uczestnik

- Badany pragnie odkryć cel badania i pomóc badaczowi w potwierdzeniu hipotezy

- lęk badanego przed oceną

- Badacz nastawiony jest na potwierdzenie hipotezy badawczej

Wprowadzenie wyników badań do świadomości społęcznej

1. Obowiązki wobec uczestników

- przekazanie informacji zwrotnych

- dbałość o utrzymanie anonimowości

2. Obowiązki wobec społeczeństwa

- ostrożność w formułowaniu wniosków

- ostrożność w interpretacji

- ostrożność w generalizowaniu

Podstawową cecha badacza powinna być wyobraźnia społeczna

Niepełnoletni w badaniach:

- większa wrażliwość na stres

- mniejsze możliwości rozładowania stresu

- trudniej im docenić wartość badań

- trudniej zrozumieć procedury badawcze

Najczęstszy błąd badaczy: ocenianie wieku apołecznego i emocjonalnego na podstawie wyglądu.

1. Procedura nie może szkodzić dziecku

2. Trzeba pamiętać o okresach krytycznych

3. Konieczna jest także świadoma zgoda dziecka

4. Konieczna zgoda rodziców (opiekunów) – do 18 lat

5. Wzmocnienia muszą być pozytywne i nie powinny zbytnio wykraczać poza te, jakie są dla niego normalne

5. Szczególna ostrożność w sytuacji wprowadzania dziecka w błąd

6. Szczególna dbałość o anonimowość (również instytucji)

7. Wzajemność i odpowiedzialność wszystkich uczestników (w tym rodziców)

8. Niebezpieczeństwo (np. dla prawidłowego rozwoju dziecka) – badacz musi porozmawiać z rodzicami i zapewnić pomoc

9. Nieprzewidziane skutki – konieczność zmiany procedury

10. Poufność – badacz musi zachować w tajemnicy, także wobec rodziców to, czego dowiedział się w badaniu

11. Omawianie raportu (informacje zwrotne)– w sposób odpowiedni do wieku

12. Implikacje wyników – należy zachować szczególna ostrożność

W przypadku osób niepełnoletnich (do 18 roku życia) – bezwzględnie wymagana ZGODA RODZICA (PRAWNEGO OPIEKUNA) NA PIŚMIE.

— - najpierw rodzic

— - potem niepełnoletni

OBOWIĄZKI FORMALNE BADACZA

— Przechowywanie wyników badań

— Udostępnianie wyników innym badaczom (nawet niepublikowanych)

— Udostępnianie metod badawczych innym badaczom

— Nie „zakrywanie” odkryć

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

PROBLEMY ETYCZNE ZWIĄZANE Z NAUCZANIEM PSYCHOLOGII

Standardy nauczania powinny brać pod uwagę, że około 50% absolwentów będzie wykonywać zawód psychologa. W konsekwencji należy przemyśleć:

- czego powinniśmy uczyć

- jak równoważyć teorię i praktykę

- jak równoważyć masowe i indywidualne formy kontaktu

Dlaczego psychologowie popełniają wykroczenia etyczne ?

} 1. brak wiedzy o standardach

} 2. brak wiedzy o metodach pracy psychologa

} 3. brak umiejętności praktycznych

} 4. brak dostatecznego kontaktu z realnymi klientami

studia magisterskie

1. Konieczność włączania dylematów etycznych we wszystkie programy zajęć.

2. Modelowanie odpowiednich postaw.

3. Wprowadzanie studentów w role zawodową.

SYLABUS JAKO KONTRAKT

modelowanie postaw

1. Wskazywanie dylematów etycznych i uwrażliwianie na ich samodzielne dostrzeganie

2. Wspólne poszukiwanie rozwiązań i ich uzasadnianie

3. Nie zalecanie zachowań nieetycznych lub sprzecznych ze standardami

4. Właściwy stosunek do studentów

prezentacja realnych przypadków

najczęstsze naruszenia etyczne studentów:

1. Brak poprawnego uzyskiwania zgody

2. Nie udzielanie informacji zwrotnych

3. Nie zachowanie prawdziwej anonimowości

4. Nie przemyślenie skutków (kosztów) podejmowanych badań

5. Badanie krewnych i znajomych

6. Nieprawidłowe stosowanie testów (lub niewłaściwych testów)

7. Powielanie cudzych tekstów

8. Fałszowanie wyników

psychologia dla niepsychologów

1. Nie wolno nadużywać nazwy psychologia (przyczyny marketingowe)

2. Brak ostrzeżenia, ze kurs nie daje żadnych uprawnień psychologicznych

3. Nie upowszechnianie metod

4. Nie uczyć manipulacji !

nauczanie psychologii w innych programach studiów

1. Tylko psycholog może uczyć psychologii

2. Dostosowanie programów do konkretnych kierunków

3. Unikanie „ciekawostek” bez podstaw naukowych

4. Psychologia to nauka – przedstawianie wyników badań naukowych

5. Ochrona metod i testów


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Prez etyka materiały1
Prez etyka materialy7
Etyka Taternika
etyka 1
Etyka 12
ETYKA ZAWODOWA MASAŻYSTY
Etyka (1) istota, mity
etyka test
2 Etyka a badania na zwierz Ľtachid 20330 ppt
Etyka zawodu położnej w aspekcie wielokulturowym
004 etyka europejskaid 2320 ppt
Filozofia W10 Etyka Zagadnienie norm lepsza wersja2 0bezKanta
Etyka w pedagogice 2013
ETYKA w ZARZĄDZANIU dla studentów WSB

więcej podobnych podstron