MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI – są to stosunki społeczne, które kształtują się ponad granicami państw, między państwami oraz innymi podmiotami (organizacje, przedsiębiorstwa, partie)

Cechy charakterystyczne:

1. Brak hierarchicznego podporządkowania

2. Zachodzą między niezależnymi podmiotami

3. Suwerennymi państwami

4. Poliarchia – wiele równorzędnych władz

5. W mniejszym stopniu uporządkowanie

6. Żywiołowe (zachodzą w związku z zaistniałą sytuacją)

7. Ciągle się rozwijają

8. Obejmują coraz więcej dziedzin życia

9. Zinstytucjonalizowane (instytucje tworzą przepisy międzynarodowe, regulacje)

Stosunki gospodarcze zaistniały po wykształceniu się państw (w średniowieczu). Powodem był rosnący zakres potrzeb społecznych (państwa i inne podmioty nie mogą zaspokajać potrzeb za pomocą narodowych dóbr i środków i są zmuszane do korzystania z dorobku i osiągnięć innych poprzez rozwój kontaktów międzynarodowych.

STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE DZIELIMY NA:

1. ze względu na liczbę uczestników:

• dwustronne

• wielostronne

1. ze względu na charakter stosunków między uczestnikami:

• przyjazne, sojusznicze, integracyjne, międzynarodowe

• normalnej współpracy

• niezbyt zaawansowanej współpracy

• rywalizacja

• spory i kryzysy

• konflikty i wojny

1. ze względu na ich przedmiot:

• polityczne – dot. spraw bezpieczeństwa, porządku międzynarodowego, rozwoju państw, są zdominowane przez państwa, dotyczą zagadnień, najważniejszych interesów państw, grupy państw

• społeczne – dot. oświaty, informatyki, sztuki, dorobku nauk, sportu, turystyki, zagrożeń społecznych i ekologii

• gospodarcze – obejmują obrót towarami i usługami, kapitałem, technologią, wspólnych przedsięwzięć gospodarczych

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE – to interdyscyplinarna dziedzina nauki, mająca na celu wyjaśnianie prawidłowości i mechanizmów współpracy międzynarodowej a szczególnie handlu oraz przepływu kapitału i siły roboczej.

GOSPODARKA ŚWIATOWA – zbiór krajowych i międzynarodowych podmiotów gospodarczych – głównie przedsiębiorstw i instytucji rynkowych – połączonych ze sobą przez system powiązań w zakresie handlu i innych form współpracy, lecz działających w ramach państw i ich ugrupowań oddzielonych od siebie granicami politycznymi.

MSG składa się z:

1. teoria (prawa uniwersalne i specyficzne) – zajmuje się badaniami praw ekonomicznych rządzących procesami zachodzącymi w gospodarce światowej.

2. międzynarodowa polityka ekonomiczna – określa metody i środki osiągania przez państwo postawionych sobie celów gospodarczych oraz osiągania różnych celów w drodze współpracy gospodarczej z zagranicą (porozumienia, instytucje, organizacje).

MSG jako dyscyplina naukowa zajmuje się opisem istniejących powiązań gospodarczych między przedsiębiorstwami z różnych krajów i ustalaniem prawidłowości w nich występujących i prognozowaniem ich rozwoju.

MSG czerpie z :

- dorobki ekonomii, prawa, socjologii, geografii ekonomicznej, historii gospodarczej, finansów, zarządzania.

Międzynarodowe powiązania dzielimy na:

rzeczowe – w postaci towarów i usług praz czynników produkcji (czyli przepływ kapitałów, technologii, migracji siły roboczej i obrót bogactwem mineralnym)

funkcjonalne – geograficzne (przepływ towarów, formy integracyjne w takich relacjach jak kraj-kraj, kraj-grupa krajów, grupa krajów-grupa krajów, kraj-gospodarka światowa; gospodarka światowa-grupa krajów); finansowe (strefa regulacyjna – mechanizmy systemów pieniężnych.

MSG stawia pytania:

kto jest podmiotem MSG?

Co jest przedmiotem MSG?

Jaka jest czy… między podmiotami?

Jaka jest intensywność powiązań?

przedmiot MSG:

1) międzynarodowe przepływy towarów

2) międzynarodowe przepływy usług

3) międzynarodowe przepływy kapitału

4) międzynarodowe przepływy siły roboczej

5) międzynarodowe przepływy wiedzy

6) międzynarodowe przepływy technologii

7) międzynarodowe przepływy polityki

podmioty MSG to:

- państwa

- ugrupowania międzynarodowe

- korporacje transnarodowe

- organizacje międzynarodowe

- gospodarstwa domowe

W2 Międzynarodowy podział pracy

Międzynarodowy podział pracy – zjawisko historyczne wykształcone w procesie ewolucji społecznego podziału pracy dokonującego się między podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą w obrębie różnych organizmów (państw).

Idea międzynarodowego podziału pracy

I. Historia

II. Istota

III. Charakter

IV. Czynniki kształtujące

V. Podmioty

I. Rys historyczny

Społeczny podział pracy (plemiona, wymiana płodów, rzemiosła, przemysł) – kryterium podziały – były bezwzględne różnice w kosztach produkcji

• tradycyjny międzynarodowy podział pracy

• współczesny międzynarodowy podział pracy

• przyszły międzynarodowy podział pracy

Różnice między społecznym a międzynarodowym podziałem pracy

- państwo a nie regiony

- międzynarodowy podział pracy ma trwały charakter

- korzyści dla uczestniczących w podziale

Etapy rozwoju międzynarodowego podziału pracy:

I etap – tradycyjny do XIX w

II etap – przemysłowy dominował w II lata 80te XX w

III etap – informacyjno-technologiczny – przełom XX i Xxi wielu

Tradycyjny międzynarodowy podział pracy

1. Dwubiegunowy podział świata:

- centrum gospodarcze i przemysłowe

- kolonie i obszary zależne

2. Towarowy charakter wymiany międzynarodowej

3. Odkrycia naukowe – przypadkowe.

4. Niewielka rola państwa w finansowaniu badań naukowych

5. Produkcja przemysłowa miała charakter bardziej pracochłonny i materiałochłonny

6. Produkcja miała charakter jednostronny i małoseryjny

7. Specjalizacja międzygałęziowa

Zdarzenia wpływające na zanik tradycyjnego międzynarodowego podziały pracy

• zmiana układu sił po I WŚ

• rewolucja socjalistyczna w Rosji

• kryzys gospodarczy 1929-1933

• skutki II WŚ

• powstanie krajów socjalistycznych

• upadek kolonializmu

Przemysłowy międzynarodowy podział pracy

1. Szybki postęp naukowo-techniczny i produkcyjny

2. Zorganizowane i kierowane prace badawcze

3. Wysoko wykwalifikowana kadra, nowoczesna infrastruktura techniczno-labolatoryjna, wysokie fundusze, prywatne badania

4. Masowość i wieloseryjność produkcji

5. W handlu międzynarodowym dominacja krajów uprzemysłowionych

6. Mobilność i przenośność czynników produkcji

7. Pogłębiona specjalizacja produkcji przemysłowej

(maleje rola tradycyjnego międzynarodowego podziału pracy, następuje wymiana wewnątrzasortymentowa, duży udział produktów przetworzonych, mniejszy udział surowców)

8. Ugrupowanie się pozycji ZŁOTA TRADA (USA+Kanada, Tygrysy Azjatyckie, UE)

Informacyjny międzynarodowy podział pracy

1. Dostęp do informacji

2. Komputeryzacja procesów wytwórczych

3. Podnosi się jakość i wydajność pracy

4. Rosnący postęp naukowo-techniczny

5. Rozwój Internetu

6. Rozwój „elektronicznego rynku”

7. Informacja a ochrona danych

8. Unowocześnienie infrastruktury telekomunikacyjnej

9. Dynamiczny rozwój rynku usług

10. Zaawansowane informacyjne systemy zarządzane

11. Automatycznie sterowana i zarządzana produkcja

12. Presja na samokształcenie

13. Specjalizacja w dziedzinach o wysoko zaawansowanej wiedzy tj. informatyka, elektronika, fizyka kwantowa, biotechnologia, farmacja

14.Zacześnianie powiązań kooperacyjnych i współpracy międzynarodowej

15. stworzenie globalnego rynku kapitałowego

II. Istota międzynarodowego podziału pracy

Szczególny typ podziału pracy

1. Uczestniczący znajdują się w różnych krajach

2. Trwałe międzynarodowe użytki produkcyjne w jednych krajach i możliwość ich zbytu w innych

3. Istnienie odpowiedniej infrastruktury organizacyjno-ekonomicznej i technicznej zapewniający łatwość, trwałość i bezpieczeństwo oraz duża intensywność, regularność powiązań z innymi państwami

Specjalizacja produkcji:

- przedmiotowe: naturalne, międzygałęziowe, wewnątrzgałęziowa

- technologiczne: koprodukcja (korporacja przemysłowa)

III. Charakter międzynarodowego podziału pracy

- statyczny (w aspekcie krótkiego okresu, nic się nie zmienia)

- dynamiczny (zmiany w okresie dłuższym)

IV. Czynniki determinujące międzynarodowy podział pracy

a. wewnętrzne: - warunki naturalne

- poziom rozwoju sił wytwórczych

- czynniki systemowe

- czynniki pozaekonomiczne

b. zewnętrzne: - oddziałujące na inne państwa (w czasie pokoju i w czasie wojny)

- czynniki losowe

Czynniki determinujące międzynarodowy podział pracy

1. Różnice w warunkach naturalnych (czynniki strukturalne):

- klimat

- zasoby naturalne

- różne zasoby ludzkie

- różnice w wyposażeniu w bogactwa naturalne

- zasoby kapitału

2. Czynniki techniczne:

- różnice w poziomie uprzemysłowienia rewolucja przemysłowa

- różnice w poziomie techniki i technologii rewolucja naukowo-techniczna,

postęp naukowo-techniczny

3. Czynniki instytucjonalne (systemowe):

- ustrój polityczny

- polityka gospodarcza

- traktaty i umowy międzynarodowe

4. Czynniki koniunkturalne

V Podmioty międzynarodowego podziału pracy

- państwo

- ugrupowania regionalne (np. UE, Nafta, CEFTA)

- przedsiębiorstwa ponad narodowe

- przedsiębiorstwa narodowe

Międzynarodowa komplementarność struktury gospodarczej

KOMPLEMENTARNOŚĆ – wzajemne dopasowanie tych struktur w obrębie dwóch lub większej liczny krajów

komplementarność jako stan i proces.

Stan stopień dopasowania struktur gospodarczych w danym momencie

proces zmiany dokonujące się pod wpływem różnych czynników

komplementarność struktury może mieć charakter:

- międzygałęziowy – różnice w zasobach czynników produkcji, np. Rosja-Europa Zachodnia; Polska-Szwecja

- wewnątrzgałęziowa – różnica w wydajności czynników produkcji, wzajemnie uzupełnianie się producentów, zespołów, części

Komplementarna współzależność ekonomiczna – oznacza wzajemne uzależnienie od siebie podmiotów uczestniczących w międzynarodowym podziale pracy

zależność – oznacza asymetrię o stosunkach między podmiotami uczestniczącymi w międzynarodowym podziale pracy

Metody zwiększania komplementarności struktur gospodarczych –UZUPEŁNIĆ CHARAKTERYSTYKE POSZCZEGÓLNYCH

a. międzynarodowa specjalizacja produkcji

b. międzynarodowa kooperacja w produkcji

c. produkcja na wielką skalę

d. produkcja wielkoseryjna

Międzynarodowa specjalizacja produkcji

- oznacza ograniczenia asortymentu wytwarzanych wyrobów lub liczby realizowanych procesów technologicznych w celu zwiększenia zarówno ilości produkowanych wyrobów będących przedmiotem specjalizacji, jak i efektywności posiadanych czynników produkcji

- rodzaje specjalizacji:

* ze względu na liczbę pokrewieństwa

* ze względu na kryterium gałęziowe:

- komplementarna towary są przedmiotem obrotów międzynarodowych dlatego bo są produkowane w jednym kraju;

- substytucyjna określone towary produkuje się w kilku krajach będących partnerami w wymianie międzynarodowej;

*ze względu na wybory

* ze względu na wpływ na wielkość i strukturę produkcji:

- dynamiczna (kształtowanie struktury produkcji na podstawie docelowych różnic w warunkach produkcji i wymiany między współpracującymi krajami, czyli wyjściowe różnice nie gwarantują pożądanych korzyści ze specjalizacji ale w okresie docelowym zapewni korzyści;

- statystyczna ( kształtowanie struktury produkcji na podstawie wyjściowych różnic w warunkach produkcji i wymiany między współpracującymi krajami, czyli specjalizacja w produkcji wyrobu, który zapewnia mu przewagę nad innymi w zakresie kosztów, jakości, nowoczesności)

* ze względu na podejmowanie decyzji (jednostronna – autonomiczna lub umowna – uzgodniona z jednym krajem albo większą ich liczbą)

* ze względu na rodzaj zawierania

Międzynarodowa kooperacja w produkcji

- jest to specjalizacja umowna, uzgadniana z jednym lub kilkoma partnerami zagranicznymi, muszą występować co najmniej dwaj partnerzy, którzy zawierają porozumienie międzynarodowe gwarantujące zbyt towarów będących przedmiotem specjalizacji

- kooperacja jest specjalizacją wewnątrzgałęziową:

- o charakterze poziomym definiuje się jako koncentrację produkcji przez określone kraje na odmiennych wyrobach w obrębie tej samej gałęzi

- o charakterze pionowym traktuje się koncentrację produkcji przez określone kraje na odmiennych zespołach, podzespołach, częściach składowych tego samego wyrobu

- dotyczy podzespołów i części wyrobów gotowych, które nie mogą być sprzedawane na rynku międzynarodowym na zasadach zwykłych transakcji handlowych kupna-sprzedaży

- może być: dwustronna lub wielostronna;

Produkcja na wielką skalę

- prowadzi do pogłębiania komplementarności międzygałęziowej, jest następstwem dążenia do osiągnięcia optimum pod względem technicznym lub ekonomicznym

- stwarza możliwości specjalizacji i kooperacji

Produkcja wielkoseryjna

- jest następstwem dążenia do osiągnięcia najniższych jednostkowych kosztów produkcji; umożliwia to rozłożenie kosztów stałych, a więc ponoszonych bez względu na rozmiary produkcji na większą liczbę wyrobów

- wiąże się ściśle z postępem technicznym, zwiększającym jej kapitałochłonność

- służy zwiększaniu wewnątrzgałęziowej komplementarności struktur gospodarczych i jednocześnie prowadzi do współzależności lub wręcz zależności między podmiotami gospodarczymi

W3 MIĘDZYNARODOWY HANDEL TOWARAMI

Długofalowe tendencje w rozwoju międzynarodowego handlu towarami (MHT):

- wzrost udziału handlu zagranicznego w produkcji przemysłowej

- zmiany w strukturze towarowej handlu międzynarodowego wyrażającej się wzrostem udziału wyrobów przemysłowych i obniżkę udziału surowców i żywności

- zmiany w strukturze geograficznej handlu międzynarodowego – wzrost udziału krajów rozwiniętych gospodarczo i obniżki udziałów krajów słabo rozwiniętych

Wzrost udziału handlu zagranicznego w produkcji przemysłowej

I. Otwieranie gospodarek (przechodzenie gospodarek od rozwoju autonomicznego do otwartego)

1. Strategia rozwoju autonomicznego
spowodowane rozwojem techniki, technologii

A B C

A – decyzje producentów i konsumentów w poszczególnych krajach

B – decyzje eksporterów i importerów w tych krajach

C – decyzje państwa dotyczące zagranicznej polityki ekonomicznej

2. Strategia rozwoju otwartego (odwrócenie procesu podejmowania decyzji produkujemy to, co jest dla nas korzystne a kupujemy to, czego się nie opłaca produkować)

C B A

A – decyzje producentów i konsumentów w poszczególnych krajach

B – decyzje eksporterów i importerów w tych krajach

C – decyzje państwa dotyczące zagranicznej polityki ekonomicznej

II Wzrost komplementarności struktur gospodarczych:

• Specjalizacja

• Kooperacja

• Produkcja na wielką skalę

• Produkcja wielkoseryjna

III Liberalizacja handlu międzynarodowego

• niesienie ceł (z 40% do 3-5%)

• obniżenie instrumentów para i pozataryfowych

• podpisanie umowy wielostronnej GATT – 1947r., a później powstanie WTO 1994r.

IV Integracje regionalne

• tworzenie stref wolnego handlu,

• unie celne

• wspólny rynek

Efekty przesunięcia handlu - wyraża się wzrostem udziału krajów należących do ugrupowania integracyjnego w handlu globalnym, kosztem udziału krajów trzecich

Efekty kreacji handlu - następuje wzrost wolumenu wzajemnych obrotów handlowych wewnątrz ugrupowania, w efekcie usunięcie ceł i innych barier

V Przyśpieszenie tempa wzrostu produkcji nowych towarów

• Liderzy technologii (kraje rozwinięte, cechy: przewaga procesów technologicznych, badawczych, naukowych, wykwalifikowana kadra; I producent, II eksporter, III import)

• Kraje opóźnione (nabywcy; I importer, II producent, III eksporter)

Zmiany w strukturze towarowej handlu międzynarodowego

• Wzrost udziału wyrobów przemysłowych w handlu międzynarodowym

• Względnie wysokie tempo wzrostu produkcji przemysłowej

• Względnie wysokie tempo wzrostu popytu na wyroby przemysłowe

• Względnie wysokie tempo wzrostu cen wyrobów przemysłowych

• Względnie wysokie tempo wzrostu handlu wyrobami przemysłowymi

• Spadek udziału surowców i żywności w handlu zagranicznym

Zmiany w strukturze geograficznej handlu międzynarodowego

- Kraje uprzemysłowione:

• Względnie szybki rozwój gospodarczy

• Względnie szybki rozwój handlu zagranicznego

• Względnie duże otwarcie gospodarek

- Kraje słabo rozwinięte:

• Względnie wolny rozwój gospodarczy

• Samowystarczalność

• Niski poziom powiązań z zagranicą

• Względnie wolne tempo wzrostu handlu zagranicznego

GŁÓWNE PRZYCZYNY ROZWOJU IMPORTU:

1. Brak produkcji w kraju importującym

   1. trwały ze wzgl. na wyposażenie w zasoby

- związany z opóźnieniem rozwoju gospodarczego

- związany z opóźnieniem w rozwoju technicznym

- ze wzgl. na określone warunki klimatyczne itp.

1. średniookresowy, przejściowy

2. krótkoterminowy

1. Występowanie międzynarodowych różnic kosztów i cen towarów

   1. jako skutek występujących różnic wielkości popytu

   2. jako skutek międzynarodowych różnic poziomu kosztów

- różnice spowodowane odmiennym wyposażeniem w czynniki prod.

- różnice spowodowane występowaniem tzw. korzyści skali

c) różnice spowodowane odmienną jakością czynników

- jako skutek odmiennych war. naturalnych

- jako skutek zróżnicowania intensywności działalności gospodarczej

- jako skutek zróżnicowania kwalifikacji pracowników

1. Zróżnicowanie towarów i preferencji konsumentów oraz jako efekt strategii przedsiębiorstwa

- zróżnicowanie preferencji i towarów

- zróżnicowanie towarów jako efekt celowej działalności przedsiębiorstw

GŁÓWNE PRZYCZYNY ROZWOJU EKSPORTU:

1. Dysponowanie określonymi towarami przy ich całkowitym lub przejściowym braku w innych krajach

a) dysponowanie trwałe towarami ze względu na wyposażenie w zasoby naturalne czy względy klimatyczne

b) dysponowanie przejściowe średniookresowe

• na skutek przewagi pod względem poziomu rozwoju

• na skutek przewagi komparatywnej

1. dysponowanie przejściowe krótkookresowe

- na skutek zróżnicowania cykli koniunkturalnych

- na skutek wypadków losowych, strajków

2. występowanie komparatywnych różnic kosztów i cen

- różnice cen jako skutek odmiennych warunków popytu

- różnice cen jako skutek zróżnicowania poziomu kosztów

• spowodowane odmiennym wyposażeniem w czynniki produkcji

• spowodowane występowaniem tzw. korzyści skali

- różnice spowodowane odmienną jakością czynników

• jako skutek odmiennych warunków naturalnych

• jako skutek zróżnicowania kwalifikacji kadr i intensywności działalności inwestycyjnej

3. zróżnicowanie towarów i preferencji konsumentów oraz jako efekt strategii przedsiębiorstw

1. zróżnicowanie preferencji i towarów

2. zróżnicowanie towarów jako efekt celowej działalności przedsiębiorstw

PRZYCZYNY RÓŻNIC W DYSPONOWANIU TOWARAMI:

1. związane ze zróżnicowaniem możliwości produkcji

1. absolutne o charakterze trwałym – związane z warunkami rolnymi (np. zasobami surowców, jakością ziemi, klimatem)

2. o charakterze przejściowym – długookresowe i średniookresowe

   • związane z różnicami w poziomie wiedzy technicznej i kwalifikacji kadr

   • związane z ograniczeniami o charakterze prawnym (prawem patentowym)

   • związane z różnicami poziomu konkurencyjności (np. zasoby kapitału)

3. krótkookresowe

   • związane z asynchronicznością cyklu koniunkturalnego

   • związane z innymi krótkookresowymi wahaniami produkcji i konsumpcji

2. Będące konsekwencją specjalizacji

3. Związane ze zróżnicowaniem towarów i preferencji konsumentów

4. Związane z występowaniem restrykcyjnych elementów mechanizmu współpracy międzynarodowej

1. związane z restrykcyjną polityką ekonomiczną poszczególnych krajów

2. związane z polityką przedsiębiorstw

W 4 i 5 TEORIE HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO

Teorie handlu międzynarodowego

1. TEORIE PRZEDKLASYCZNE

- Dogmat słusznej ceny XIII w.

-merkantylizm

1. TEORIE KLASYCZNE

- Teoria kosztów absolutnych

- Teoria kosztów komepatywnych

1. Teorie neoklasyczne

- prawo wzajemnego popytu S. Milla

- krzywe wzajemnego popytu A. Morshala

- teoria obfitości i zasobów

- teoria kosztów alternatywnych

1. Współczesne teorie handlu międzynarodowego

- teorie neoczynnikowe

- teorie neotechnologiczne

- popytowo-podażowe

MERKANTYLIZM

- uznawana za pierwszą teorię wymiany międzynarodowej

- przedstawiciele J. B. Colbert – Francja, J.Mun– Anglia

- merkantyliści zwani byli: monetarystami - I etap (XVI/XVIIw.) gromadzenie kruszcu lub bulionistami – II etap (XVIIIw) – gromadzenie walut wymienialnych

Doktryna merkantylistów:

• wskazywała, że bogactwo kraju tworzą zasoby pieniądza kruszcowego (ale nie tylko kopalnie złota i srebra, bo można je kupić za np. płody rolne)

• źródeł bogactwa narodu dopatrywali się w kształtowaniu dodatniego bilansu handlowego

• wskazywali na celowość zwiększania przez każdy kraj zasobów różnego rodzaju kruszców szlachetnych

• sugerowali stosowanie polityki ekonomicznej ułatwiającej osiągania powyższych celów poprzez stosowanie cła, kontyngenty, subwencje, itp.

Cel główny – zwiększanie zasobów zagranicznych pieniędzy (złoto, srebro).

Teoria merkantylizmu została wyparta przez szkołę klasyków, zmodyfikowane poglądy są nadal aktualne:

• nadwyżka handlowa pozwala pełniej wykorzystać moce produkcyjne

• zainwestowana za granicą staje się źródłem dochodów

• umożliwia gromadzenie rezerw walutowych

• integruje kraj ekonomicznie z zagranicą (przyzwyczaja producentów do działań na rynku światowym)

TEORIEA KLASYCZNA w Anglii XVIII w.

założenia:

- na rynku panuje konkurencja doskonała – nikt nie ma wpływu na cenę

- rynek jest przejrzysty, czyli wszyscy wiedzą jakie są ceny

- w danym kraju istnieje doskonała mobilność czynników produkcji, natomiast pomiędzy krajami czynniki są nie mobilne

- istnieje wolny handel – państwa w żaden sposób nie ograniczają wymiany

-nie bierze się pod uwagę kosztów transportu

W ramach szkoły klasycznych powstały dwie teorie:

- teoria kosztów absolutnych

- teoria kosztów względnych

Teorię klasyczną dzielimy na dwie części:

• teorie wolnego handlu

- wolna konkurencja

- wolny handel

- przejrzystość czynników produkcji wewnątrz krajów i jej brak powiązań pomiędzy krajami

- brak postępu technicznego

• model handlu międzynarodowego

- 2 kraje

- 2 produkty

- jeden czynnik produkcji, tj. praca

Teoria kosztów absolutnych:

• jej twórcą jest A. Smith w dziele z 1776r. „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” skrytykował teorię merkantylizmu

• teoria okazywała: kraj powinien eksportować te towary, które wytwarza mniejszymi kosztami zagranicą, a importować te dobra, które wytwarza drożej;

miarą kosztów była ilość pracy potrzebna do wytwarzania jednostki towaru

dzięki specjalizacji i wymianie zarówno kraj jak i zagranica odnosiły korzyści, nie ponosząc dodatkowych kosztów

zmianie uległa jedynie struktura produkcji w krajach i poza granicą

uważali, że żaden z partnerów nie mógł stracić

• Smith sądził, że handel międzynarodowy będzie przynosił korzyści temu krajowi, który będzie miał bezwzględną przewagę w kosztach produkcji nad innymi krajami

PRZEWAGA ABSOLUTNA
oznacz zdolność kraju do wyprodukowania większej ilości produkcji z danych zasobów wytwórczych niż w kraju konkurenta, a więc przewaga w zakresie jednostkowych kosztów produkcji przy wytwarzaniu określonych dóbr. Jej źródłem może być większa obfitość zasobów, np. więcej ludzi do pracy.

Teoria kosztów względnych

• twórcą tej teorii był Ricardo (1817r.) „Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania”;

• wzajemnie korzystna wymiana jest możliwa także wtedy, kiedy jeden z partnerów produkuje wszystkie towary drożej

• do wymiany dochodzi wówczas, gdy przewaga w kosztach wytwarzania poszczególnych produktów jest różna

• przewaga względna jest przewagą porównawczą, wyliczoną na podstawie zestawienia przewag absolutnych

kraj z przewagą absolutną w produkcji dwóch dóbr ma przewagę względną w produkcji tego dobra, przy którym przewaga absolutna w efektywności produkcji jest największa

przy względnej przewadze w produkcji któregoś z dóbr musi wskazywać jednocześnie względną „stratę” w produkcji drugiego

przewaga względna w wytwarzaniu określonego dobra ma więc ten kraj, w którym koszta alternatywne wytwarzania tego dobra są niższe

PRZEWAGA KOMPARATYWNA

Jest to zdolność kraju do wytworzenia pewnych dóbr po kosztach relatywnie niższych niż innych dóbr w stosunku do innych krajów, co gwarantuje realizację korzyści produkcyjnych i konsumpcyjnych.

KOSZT KOMPARATYWNY
- koszt wytwarzania jednostki dobra wyrażony w jednostce innego dobra; można zdefiniować jako relację między absolutnym kosztem jednostki wytworzonej z dóbr w tym samym kraju A1/b1, a2/b2 albo relację między absolutnym kosztem jednostki tego samego dobra w dwóch krajach A1/a2, b1/b2

ZADANIE

	Sytuacja I	Sytuacja II	Sytuacja III	Sytuacja IV
	Kraj I	Kraj II	Kraj I	Kraj II
Dobro A	6	1	4	8
Dobro B	4	3	6	3

Koszt jednostkowy

Kraj I Kraj II

A a₁ = ¹/₆ a₂ = 1

B b₁ = ¹/₄ b₂ = ¹/₃

a₁/ b₁ ¹/₆ : ¹/₄ = ²/₃

a₂/ b₂ 1 : ¹/₃ = ¾

a₁/ b₁= a₂/ b₂ to a₁/ a₂ = b₁/ b₂

<> <>

a₁/ b₁< a₂/ b₂ gdyż ²/₃<3 i analogicznie ¹/₆< ³/₄

Sytuacja I

Przewaga absolutna – I kraj w przypadku obu dóbr. Strata absolutna kraju II jest mniejsza w przypadku dobra B. Przewaga kraju I jest relatywnie większa w produkcji dobra A, a w przypadku kraju II jest relatywnie mniejsza w przypadku dobra B. Kraj I - przewaga komparatywna w przypadku dobra A, a kraj II - dobra B.

Sytuacja II

Kraj I posiada przewagę absolutną w produkcji dobra B, kraj II posiada przewagę absolutną w produkcji dobra A.

8/4 = 2 6/3 = 2

Takie same przewagi dla I i II – nie ma przewagi komparatywnej. Jeśli dojdzie do wymiany, to na zasięgu przewagi absolutnej.

Sytuacja III

Kraj I przewaga absolutna dobra A, kraj II przewaga absolutna dobra B. Przewagi obu krajów:

9/8 12/8 = 3/2

Przewagi komparatywne kraju I w produkcji dobra A, a kraju II w dobra B.

Sytuacja IV

Kraj I nie ma przewagi absolutnej. Kraj II ma przewagę absolutną w produkcji obu dóbr, nie ma relatywnej straty w produkcji żadnego dobra. Przewaga absolutna obu dóbr jest taka sama:

4/2 12/6

TEORIA NEOKLASYCZNA

• zapoczątkowana przez J. S. Milla, rozwijana przez a. Marshalla

• wprowadził on pojęcia krzywych zaoferowania oraz elastyczności podaży i popytu

• podział korzyści zależy od elastyczności popytu i podaży w obu krajach. Relatywnie większe korzyści odnosić będzie kraj o bardziej elastycznej gospodarce, a więc silniej reagujący na zmiany relacji wymiennej

• sformułował prawo wzajemnego popytu – dany kraj odnosi większe korzyści z wymiany, jeżeli jego popyt na towary z kraju partnera jest słabszy od popytu kraju partnera na towary danego kraju. Na podstawie tego prawa Marshall rozwijał dalsze teorie.

TEORIA KOSZTÓW REALNYCH (XIX w.)

• propagował ją J.Viner

• jest oparta na użyteczności krańcowej

• korzystna specjalizacja istnieje wtedy, gdy między współpracującymi krajami występują względne różnice „realne” ujmowanych i wyrażanych w pieniądzu kosztów zastosowania pracy i innych czynników produkcji

• polega na przeformułowaniu klasycznej zasady kosztów względnych polegającej na uwzględnieniu większej liczby czynników

• koszty wykorzystywania czynników ujmowane są subiektywnie

Wprowadzono specyficzne kategorie, np.:

• jako realne koszty pracy wprowadzano „przykrość” spowodowaną pracą oraz koniecznością wyrzeczenia się wypoczynku przez pracowników

• jako realne koszty kapitału – „przykrość” jego właścicieli z powodu wyrzekania się części konsumpcji w celu zaoszczędzenia środków na akumulację oraz na zwiększenie skali działalności gospodarczej i konsumpcji w przyszłości

• zasada ta była obarczona zbyt wieloma mankamentami – statyczność niewielka wartość informacyjno – operacyjna, etc.

TEORIA KOSZTÓW ALTERNATYWNYCH (krzywa możliwości produkcyjnych)

• twórca austriacki ekonomista G.Haberler

• jest rozwinięciem teorii kosztów względnych

• zawsze istnieje alternatywa wyboru gałęzi P lub S

• - koszt alternatywny to konieczność z rezygnacji z produkcji określone ilości towaru p po to, aby wytworzyć określoną ilość towaru s

• Przesunięcia powinny być racjonalne w kierunku specjalizacji

• Każdy kraj powinien specjalizować się w tych dziedzinach lub produktach, w przypadku których ma relatywnie niższe koszty alternatywne – zasada kosztów alternatywnych

• założył on, że każdy kraj dysponuje określonym zasobem czynników produkcji, które mogą być alternatywnie zastosowane w gałęzi P produkującej towar p lub w gałęzi S wytwarzającej towar s

• każdy kraj jest w stanie wyłącznie na jego produkcji, bądź pewną ilość towaru S, bądź też pewną kombinację tych towarów przy skierowaniu czynników produkcji częściowo do gałęzi p i częściowo do gałęzi s

TEORIA OBFITOŚCI ZASOBÓW (Heckschera-Ohlina)

• Kierunki specjalizacji określa proporcja pomiędzy zasobami czynników pozostającymi w dyspozycji różnych gospodarek

• Każdy kraj specjalizuje się w produkcji tego dobra, którego wytwarzanie wymaga względnie intensywnego wykorzystania tego czynnika, który jest w nadmiarze

• Powodem jest taniość tego czynnika

• Eksportuje się dobra, które czynniki wytwórcze są w danym kraju tanie, a importuje się te, których czynniki wytwórcze są drogie

Krytyka teorii obfitości zasobów przez Leontiefa:

• Uznawana bardzo długo bez większych zastrzeżeń za najlepszy sposób prezentacji kierunków rozwoju handlu międzynarodowego

• Podważona w 1955r.

• Przeprowadził analizę struktury handlu zagranicznego USA po II wojnie światowej

• Wykazał, że USA nie zachowują się jak kraj zasobny w kapitał – eksport był mniej kapitałochłonny od importu

MIĘDZYNARODOWY HANDEL TOWARAMI A DOCHÓD NARODOWY

Handel zagraniczny a dochód narodowy

• dochód z handlu międzynarodowego jest częścią dochodu narodowego

• wyodrębniamy dochód pod postacią: PKB z amortyzacją i PKN = PKB – ekonomiczne zużycie majątku trwałego

Ujęcia korzyści z handlu międzynarodowego

• mikroekonomiczne – mają charakter statyczny w krótkim okresie nie ulega zmianie, stałe

• makroekonomiczne – następują zmiany, dotyczy wszystkich gałęzi gospodarki

Dochód narodowy
- określony w formie brutto (z amortyzacją), nazywany PRODUKTEM NARODOWYM BRUTTO

- wyodrębniamy dochód pod postacią:

• PNB = z amortyzacją

• PNN = PNB – ekonomiczne zużycie majątku trwałego

PNN – nosi nazwę dochodu narodowego

Gospodarka zamknięta

Y = K + I +G lub Y=K+O+G I=O

Gospodarka otwarta

Y = K + I + G + Ex-Im

Ex-Im=D – saldo handlu zagranicznego

Sposoby zwiększania dochodu z tytułu handlu międzynarodowego

• poprawa efektywności gospodarowania

• szybszy wzrost importu niż eksportu

Ujemne saldo handlu zagranicznego

D (-) = Im – Ex > 0

Ujemne saldo może być finansowane przez:

• Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich lub portfelowych

• Kredyty kupieckie zagranicznych banków handlowych

• Kredyty państwowe i instytucji międzynarodowych (oszczędności zagraniczne)

• Pomoc zagraniczna

• Transfery zagraniczne

• Spadek rezerw dewizowych państwa

Może wywoływać skutki recesyjne (powiększa to podaż i popyt towarów w krajach, będzie trzeba płacić, ważne co importujemy, musi to na siebie pracować, więcej importujemy, stwarza możliwości inwestycji (lepiej) i zwiększania konsumpcji (gorzej), krótkookresowe korzyści)

Dodatnie saldo handlu międzynarodowego (inwestycje zagraniczne)

D (+) = Ex – Im > 0

Dodatnie saldo może być finansowany przez:

• Eksporterów, którzy wykorzystują wtedy cześć należności za sprzedane towary za granicą, np. pozostawiając je na rachunku bankowym, dokonując inwestycji bezpośrednich bądź portfelowych

• Banki handlowe, które odkupują dewizy od eksporterów i pozostawiając je za granicą w formie własnych inwestycji

• Państwo, które wykupuje nadwyżkę od banków handlowych i powiększa o nią swoje rezerwy walutowe lub nabywa inne aktywa za granicą

Może wywołać presję inflacyjną

Dochód z handlu zagranicznego:

• dochód sensu largo – zwany też dochodem z MPP, może być ustalony przez różnicę między iloczynem wydajności pracy i zatrudnienia w danym kraju w warunkach gospodarki otwartej a iloczynem wydajności pracy i zatrudnienia w tym kraju w warunkach gospodarki zamkniętej; Y = Z x W, gdzie Z – zatrudnienie, W – wydajność pracy

• dochód sensu stricte – zwany dochodem z handlu zagranicznego, określony jest przez różnicę między iloczynem wydajności pracy i zatrudnienia w danym kraju przy produkcji towarów eksportowanych a iloczynem wydajności pracy i zatrudnienia w tym kraju przy produkcji towarów zastępujących import; Y^q_p = Y^q_w- Q_eks + Q _imp

Wpływ handlu na efektywność produkcji

Efektywność produkcji – stosunek efektów do nakładów ponoszonych w działalności produkcyjnej (zwiększanie poprzez dochód narodowy)

Formy wpływu na efektywność produkcyjną

• Przez zmianę struktury produkcji w kierunku dziedzin bardziej efektywnych dzięki wykorzystaniu przewag komparatywnych (kosztu przekształceń i niekorzystnych)

• Przez zwiększanie skali produkcji dzięki specjalizacji eksportowej (obniżenie jednostkowych kosztów produkcji)

• Przez zastosowanie importowanych technologii

• Przez oddziaływanie konkurencji zagranicznej na krajowych wytwórców (czynnik wymuszający modernizację eliminujący krajowe monopole)

Wpływ handlu zagranicznego na zmiany koniunkturalne w gospodarce

• Rozwój cykliczny: poprawa, ożywienie, recesja, depresja

• Załamanie popytu w kraju przy rosnącym zapotrzebowaniu za granicą towarów eksportowanych może spowodować uniknięcie recesji i pojawienie się ożywienia.

Wpływ handlu zagranicznego na wzrost dochodu narodowego

• Zależy od tego, czy w kraju występuje nadwyżka czy niedobór oszczędności

W gospodarce zamkniętej tempo wzrostu (dY/Y) zależy od udziału inwestycji w dochodzie narodowym (I/Y) i od efektywności inwestycji (dY/I); (dY/Y)=(dY/I) x (I/Y)

Pojęcie mnożnika

Mnożnik (inwestycyjny, eksportowy) - współczynnik określający przyrost dochodu narodowego z tytułu wzrostu gospodarczego (przyrost inwestycji, eksportu)

Może kształtować się w przedziale od 1 do ∞

• Mnożnik = 1 oznacza, że wzrost gospodarczy nie zwiększa dochodu narodowego

• Mnożnik > od 1 oznacza, że przyrost dochodu narodowego przewyższa przyrost inwestycji bądź eksportu

Mnożnik występuje tylko w gospodarce rynkowej, charakteryzującej się niewykorzystanymi możliwościami produkcyjnymi (rezerwami aparatu produkcyjnego i wolnymi zapasami)

Jest on uruchamiany impulsem (przyrost inwestycji, eksportu) kreujący dodatkowy popyt)

Mechanizm mnożnika inwestycyjnego

• Impuls – inwestycje

• Mnożnik inwestycyjny wskazuje w tym przypadku na przyrost dochodu narodowego spowodowany przyrostem popytu na towary konsumpcyjne z tytułu zwiększenia inwestycji autonomicznych

Inwestycje autonomiczne

• Inwestycje, które główną uwagę kierują na zwiększenie popytu bez zwiększenia podaży towarów konsumpcyjnych

• To inwestycje kreujące popyt, podejmowane w celu ożywienia gospodarki rynkowej należą do nich

  • Inwestycje infrastrukturalne (budowa dróg)

  • Roboty publiczne

  • Budownictwo socjalne

Mnożnik inwestycyjny (Ki)

- odzwierciedla pobudzenie wydajności konsumpcyjnych za pomocą wydajności inwestycyjnej

- wskazuje o ile jednostek wzrośnie popyt konsumpcyjnym, jeżeli nakłady na inwestycje autonomiczne wzrosną o jednostkę; Ki = dY/Ia

Mnożnik eksportowy (Ke)

- liczba określająca o ile jednostek wzrośnie dochód narodowy, jeżeli eksport wzrośnie o jednostkę; Ke=dY/Ie

Akcelerator
- wyraża w sposób ilościowy zjawisko przyśpieszania zmian koniunkturalnych w gospodarce stanowi relację między inwestycjami pobudzanymi a przyrostem popytu konsumpcyjnego, którego odpowiednikiem jest dochód narodowy; B=Ii/dY, gdzie Ii – inwestycje pobudzane = indukowane = niezależne

- oznacza o ile jednostek wzrośnie majątek produkcyjny, jeżeli popyt konsumpcyjny (dochód narodowy) wzrośnie o jednostkę

Mnożnik eksportowy

Ke = dY/ (Dia+dEx)

Jeżeli inwestycje autonomiczne nie rosną to:

Ke=dY/dEx ke=1/(Do/dY+dIm/dY)

dIm/dY
krańcowa skłonność do importu, określa jaka część z nowo wytworzonej jednostki

Wywołany efektami mnożnikowymi wzrost gospodarczy skłoni przedsiębiorców do inwestowania – nazywamy to inwestycjami indukowanymi, które powodują działania super mnożnika

Wzór na super mnożnik
ks=1/(Do/dY + dIm/dY – Dii/dG)

Super mnożnik działa silniej niż mnożnik, a o różnicy stanowi stopa inwestycji indukowanych

W 6 Międzynarodowy przepływ czynników produkcji

Pojęcie międzynarodowego przepływu czynników produkcji

- oznacza to przemieszczanie się w skali ponad krajowej kapitału, pracy, zasobów naturalnych oraz transfer wiedzy technicznej.

- dodatkowo ekonomiści wskazują na środowisko naturalne człowieka.

Międzynarodowy przepływ kapitału

RUCH KAPITAŁU – transfer kapitału z kraju za granicę, bądź z zagranicy do kraju, wszelkie transfery międzynarodowe Mogą wynikać z różnych powodów.

EKSPORT KAPITAŁU - wykorzystanie kapitału za granicą, które powodują zobowiązania i należności w skali międzynarodowej

Świadczenia jednostronne nie są eksportem kapitału, jak też przemieszczanie się kapitału wraz z jego właścicielem za granicę.

Eksporterzy – posiadają nadwyżki kapitału

Importerzy – posiadają niedobór, więcej ściągają

Cechy transferów (określające transfery):

1. zwrotność (zwrot otrzymywanych z zagranicy finansów)

2. odpłatność (z tytułu posiadania śr fin należy dokonać opłaty, np. stopa %)

Typy transferów finansowych w skali międzynarodowej:

1. nieodpłatne i bezzwrotne - polegają na przekazaniu za granicę dochodu bez konieczności jego zwrotu i płacenia odsetek (dywidenda). Tego typu przepływy kapitału nazywane są jednostronnymi, np. wypłaty odszkodowań wojennych, bezzwrotna pomoc materialna, pomoc humanitarna

2. nieodpłatne i zwrotne - nie ponosi się opłaty za transfer ale należy go zwrócić (ten finans) np. forma pomocy słabo rozwiniętym państwom, które otrzymują kredyty ale nieoprocentowane, udziela ich np. Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (organizacja powstała na prośbę krajów słabo rozwiniętych należących do BS. Jest to organizacja niezarobkowa) – kredyty nieoprocentowane

3. odpłatne i bezzwrotne - to są tzw. wieczne kredyty; forma bardzo rzadko występująca np. angielskie konsole są to skonsolidowane państwowe papiery dłużne, które rząd emisjował 1791r.

4. odpłatne i zwrotne - najbardziej typowe i najczęściej spotykane zwykle są oprocentowane kredyty, pożyczki, które przynoszą dochód z lokaty

FORMY PRZEPŁYWU KAPITAŁU:

I Ze względu na okres inwestowania przepływu kapitału dzielimy na:

• krótkoterminowe (do 1 roku) – kredyty kupieckie, bankowe

• średnioterminowe (od 1 do 5 lat) – instrumenty rynku kapitałowego

• długoterminowe (pow. 1 roku) – inwestycje bezpośrednie i pośrednie

II Ze względu na podmiot dokonujący eksportu

• Kapitał publiczne

• Kapitał prywatne

• kapitał wielkich organizacji międzynarodowych

Warianty przepływu (eksp – imp):

- od publicznego eksportera do publicznego importera ( kredyty państwowe)

- od publicznego eksportera do prywatnego importera (wiązane kredyty eksportowe)

- od prywatnego eksportera do prywatnego importera (kredyty kupieckie)

- od prywatnego eksportera do publicznego importera (sprzedaż obligacji emitowanych przez rządy prywatnym nabywcom)

III ze względu na kierunek przepływu kapitału inwestycyjnego:

• eksport kapitału

• import kapitału

IV kryterium dokonania transakcji kapitałowej przez podmioty działające w różnych sektorach:

• sektor niepieniężny (os prywatne, przedsiębiorstwa, s. Rządowy)

• sektor pieniężny (banki, -s bankowy, s. Centralnych instytucji monetarnych)

Transakcje mają charakter aktywny lub pasywny

V Ze względu na charakter międzynarodowych ruchów kapitału – związane z bilansem płatniczym

• Autonimiczne – są dokonywane przez określone podmioty niezależne od innych transakcji w bilansie płatniczym z zamiarem zmiany ich międzynarodowych proporcji wierzycielskiej lub dłużniczej

• Indukowane (wyrównawcze) – obejmuje transakcje, te które stanowią pasywne dopasowanie się określonych pozycji w bilansie kapitałowym do transakcji bieżących lub autonomicznych ruchów kapitału

VI ze względu na normalność międzynarodowych przepływów kapitału

• normalne ruchy kapitału

• anormalne ruchy kapitału – przepływ kap. Większy przy wyższej stopie % (rządowe inwestycje)

VII kryterium motywu przepływu kapitału

• charakter polityczny

• charakter ekonomiczny

Przyczyny:

• maksymalizacja zysku

• produkcja dla przedsiębiorstwa Macierzystego

• możliwość osiągnięcia wyższej stopy zysku za granica w porównaniu do kraju w krótkim okresie

• niższe koszty produkcji i inwestycji za granicą

• istnienie barier granicznych dla ekspansji wewnątrz kraju

• obejście barier celnych

• ulgi podatkowe

• zdobycie zagranicznych rynków

• względy spekulacyjne

VIII Ze względu na formę w jakiej kapitał przepływa

• pożyczkowy (bezpośrednio udzielone pożyczki przez eksportera importerowi; pośrednio – gdy importer emituje obligacje, pożyczki, kredyty bankowe

• inwestycyjny

inwestycje pośrednie - związane są z zakupem akcji lub obligacji innych papierów wartościowych w celu uzyskania odsetek (dywidenda)

inwestycje bezpośrednie - odnoszą się do zakupu akcji i zdobyciu efektywnej kontroli nad przedsiębiorstwem zagranicznym

Zagraniczne inwestycje kapitału

– oznacza transfer wynikający np. z :zakupu towarów i usług za granicą, z tytułu udzielenia lub otrzymania zagranicznych kredytów i pożyczek

INWESTYCJE ZAGRANICZNE DZIELI SIĘ NA:

1. zagraniczne inwestycje portfelowe (pośrednie)

• polegają na zakupie przez nabywców instytucjonalnych zagranicznych papierów wartościowych

• oznaczają inwestowanie za granicą w nowe przedsiębiorstwa lub przejmowanie istniejących już przedsiębiorstw na drodze zakupu, pakietu akcji lub wykupu w całości

• inwestycje portfelowe nie dają inwestorowi możliwości efektywnego kształtowania polityki przedsiębiorstwa

• podejmowane są głównie w celu czerpania korzyści z tytułu wzrost akcji lub uzyskania dywidendy a także dywersyfikacji portfela inwestycyjnego w celu ograniczenia ryzyka

1. bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ)

• wg MFW forma długookresowej lokaty kapitału za granicą polegająca na stworzeniu w obcy kraju nowego przedsiębiorstwa i wyposażenie go w kapitał zagraniczny albo wykupienie takiej liczby akcji zagranicznego przedsiębiorstwa pozwalająca na kontrolę jego działalności. to lokaty kapitału podejmowane zamiarem uzyskania bezpiecznego wpływu na działalność przedsiębiorstwa

• według OECD – zagranicznym inwestorem bezpośrednim jest jednostka publiczna lub prywatne przedsiębiorstwo, grupa powiązana ze sobą jednostek, grupa powiązanych ze sobą przedsiębiorstw, która posiada przedsiębiorstwo powstałe w wyniku w wyniku bezpośredniej inwestycji tj. filię z większościowym lub mniejszościowym udziałem lub oddział operujący w kraju inny niż kraj stałego osiedlenia bezpośredniego inwestora

BIZ – kapitał, zarządzanie aktywami, przepływ siły roboczej (kadry kierownicze), technologia (maszyny, urządzenia, wiedza techniczna) organizacja i zarządzanie

W Europie jest uznane iż występuje 10 % udziału w kapitale podstawowym aby była to inwestycja bezpośrednia, a w USA 25%

Ze względu na formę własności BIZ:

• prawie 100% udziału filii macierzystej

• 50 – 90% większościowy udział

• poniżej 50 % mniejszościowy udział

POZYTYWNE I NEGATYWNE ODDZIAŁYWANIA BIZ NA GOSPODARKĘ KRAJU – Babka wyśle

Skutki przepływu kapitału:

- z punktu widzenia eksportera:

-wpływ na gospodarkę: gdy kraj ma nadwyżkę wzrost produkcji eksportu, oszczędności, ożywienie gospodarki – pozytywne; gdy kraj ma niedobór – wpływ negatywny – kraj ucieka

- wpływ na bilans płatniczy: pogorsza się od strony obrotów kapitałowych, obroty bieżące – wpływ pozytywny (poprawia się bilans handlowy, ożywienie eksportu, napływ dywidend z tytułu inwestycji bezpośrednich, napływ producentów od kredytów

- z punktu widzenia polityczno-gospodarczego: eksporter kapitału tworzy korzystniejsze warunki ogólnopolityczne i ogólnogospodarcze w kraju; eksporter ubogi (kraje słabo rozwinięte) negatywne skutki dla kraju (osłabienie bilansu płatniczego po stronie kapitałowej, brak pozytywnych efektów po stronie obrotów bieżących)

-z punktu widzenia importera:

-wpływ na gospodarkę: sprzyja ożywieniu gospodarki ( zaostrzenie konkurencji, innowacyjność, dywersyfikacja)

- wpływ na bilans płatniczy: poprawa po stronie obrotów kapitałowych, pogorszenie obrotów bieżących

MIĘDZYNARODOWY PRZEPŁYW SIŁY ROBOCZEJ

Migracja – wg ONZ: przenoszenie się przez granice państw ludności, na okres nie krótszy niż rok.

1885r. – badano już migracje

Migracja – zmiana miejsca pobytu mieszkańców regionu spowodowana czynnikami społecznymi, ekologicznymi...

Migracja – zmiana miejsca zamieszkania na stałe lub na pewien okres, także zmiana pobytu w związku z pracą, nauką, rozrywką. Główna przyczyna – dążenie do poprawy warunków bytu; (ruch pierwotnych ludów koczujących podstawą kolonizacji Nowego Świata) – wywołana przez słaby rozwój gospodarki, nadmiar siły roboczej, wojny, przesiedlenia, prześladowania religijne i polityczne, podboje, decyzje polityczne zmierzające do zagospodarowania nowych obszarów.

1. Migracja wewnętrzna – polega na zmianie miejsca zamieszkania na stałe lub okresowo w granicach danego kraju (przeprowadzanie ze wsi do miast, dojazdy do pracy, praca sezonowa, leczenie, wyjazd turystyczny)

2. Migracja zewnętrzna – zmiana kraju zamieszkania – stała lub okresowa:

   • Emigracja – opuszczenie przez ludzi ich dotychczasowego kraju pobytu i stałe lub długotrwałe osiedlenie się w innym kraju.

   • Imigracja – napływ do danego kraju siły roboczej na pobyt stały lub długookresowy, zamieszkującej dotychczas w innym kraju.

   • Reemigracja – ponowna emigracja, ponowna zmiana miejsca zamieszkania lub powrót emigranta do macierzystego kraju.

   • Repatriacja – powrót do ojczyzny osób przebywających przymusowo dłuższy czas poza granicami swojego kraju; powrót emigranta do kraju pochodzenia z przywróceniem praw obywatelskich.

   • Ewakuacja – wywóz, przesiedlenie, usuwanie osób bądź instytucji i majątku z terytorium zagrożonego przez nieprzyjaciela.

   • Deportacja – przekazanie cudzoziemca do jego kraju.

Migracja stała – długookresowa (powyżej 1 roku).

Migracja okresowa – krótkotrwała (do 1 roku).

Migracja dobrowolna – przyczyny ekonomiczne.

Migracja przymusowa – w wyniku naruszenia praw człowieka, konfliktów zbrojnych.

Wyjazd turystyczny – uwzględniany osobno.

Mały ruch przygraniczny – dotyczy zarobkowania, migracje wahadłowe (powtarzanie przyjazdów tych samych osób zamieszkujących przy granicach).

Legalni imigranci

Nielegalni imigranci – bez ważnych dokumentów (przemyt)

Azylanci – osoby ubiegające się o azyl po przybyciu do kraju docelowego w wyniku ścigania lub prześladowania we własnym kraju.

Uchodźcy – 1951r. Konwencja Narodów Zjednoczonych – osoba, która nie może lub nie chce powrócić do kraju pochodzenia lub stałego pobytu z uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu rasy, religii, narodowości, członkostwa w pewnych grupach społecznych, wyznawanych poglądów politycznych.

Ze względu na okres trwania migracji:

• osoby imigrujące na stałe (łączenie rodzin),

• zatrudnieni na czas określony,

• pracownicy tymczasowi.

Przyczyny migracji:

1. ekonomiczne:

   • międzynarodowe zróżnicowanie stawek płac

   • występowanie dużego bezrobocia w kraju emigranta

   • złe warunki mieszkaniowe

   • brak zabezpieczenia

2. nieekonomiczne (polityczne, religijne, klimatyczne, zdrowotne, rodzinne):

• czynniki polityczne i ideologiczne

• prześladowania religijne, rasowe i narodowe

• łącznie ekonomiczne i nieekonomiczne

Czynniki historyczne:

• czynniki wypychające – istnienie skupisk instytucji kulturalnych, oświatowych, religijnych danej grupy imigrantów- skłaniają do wyjazdu lub ułatwiają decyzję.

• czynniki przyciągające – istnienie starych centrów uchodźstwa bądź dużych liczebnie ośrodków nowej emigracji sprzyja przybywaniu imigrantów reprezentujących te same narodowości oraz znacznie ułatwia ich asymilację w nowych środowiskach.

Czynniki społeczno – polityczne:

• czynniki wypychające – dyskryminacja mniejszości narodowych, zbrojne konflikty społeczne, ograniczenie podstawowych praw człowieka, rozczarowanie i frustracje związane z kształtowaniem się nowego ustroju, niebezpieczeństwo autorytarnej dyktatury, zamachu stanu lub wojny domowej.

• czynniki przyciągające – życzliwy stosunek społeczeństwa, opinii publicznej i partii politycznej do cudzoziemców i mniejszości etnicznych, zdolności absorpcyjne cudzych kultur.

Czynniki demograficzne:

• czynniki wypychające – wysoki przyrost naturalny, przeludnienie wsi, nadwyżki młodych ludzi w wieku produkcyjnym.

• czynniki przyciągające – niski lub ujemny przyrost naturalny powodujący niedostateczną podaż własnej siły roboczej.

Czynniki ekonomiczne:

• czynniki wypychające – wysoki poziom bezrobocia, brak możliwości zatrudnienia w swoim zawodzie, zła sytuacja mieszkaniowa, złe zaopatrzenie sklepów w towary konsumpcyjne, wymienialność i duża siła nabywcza obcych walut.

• czynniki przyciągające – stopień rozbudowy instytucji „państwa dobrobytu”, niska stopa bezrobocia, możliwość zatrudnienia, zapotrzebowanie na cudzoziemską siłę roboczą, wysokie tempo wzrostu gospodarczego, inwestycje determinujące popyt na siłę roboczą.

Czynniki prawne:

• czynniki wypychające – liberalne regulaminy paszportowe i przepisy dotyczące zakupu dewiz.

• czynniki przyciągające – brak wymagań wizowych, liberalne przepisy imigracyjne, w tym dotyczące łączenia rodzin, regulaminy określające status oraz uprawnienia socjalne uchodźców politycznych i robotników – migrantów, łatwość uzyskania azylu i pozwolenia na pracę.

KRÓTKA HISTORIA MIGRACJI:

• początek migracji w czasach nowożytnych – migracja zamorska (międzykontynentalna) trwała kilkaset lat. Ludność z Europy przenosiła się do Azji; z obu Ameryk i Australii do Południowej Afryki, z Syberii; nastąpiła zmiana struktury ludności polegająca na zepchnięciu ludności rdzennej na margines życia gospodarczego (USA, Kanada, Brazylia), tubylcy zostali częściowo lub całkowicie wyeliminowani (Tasmanie)

• I połowa XIX wieku, rewolucja przemysłowa z XVIII w., masowa migracja, rozwój transportu; 1920-1914 wyemigrowało z Europy ok. 50 mln ludności, z krajów W. Brytanii, Irlandii, Niemczech, Skandynawii; na przełomie wieku – Włochy, Portugalia, Europa Środkowa – z Polski (do wybuchu I wojny światowej 2,2 mln osób z Polski wyemigrowało)

• 1918 – 1930 – ruchy migracyjne objęły 16 mln osób; wyjazdy głównie do USA (w 60%), Australii, Nowej Zelandii, Kanady, RPA (20%), Ameryki Łacińskiej (20%); z Polski do USA – 270 tys. osób. Dominujące państwa przyjmujące – USA, Kanada, Australia. Po II wojnie światowej podobne tendencje – głównie do powyższych 3 państw. Masowy odpływ z Chin do Azji i z Indii do Afryki Północnej i Zachodniej

• po II wojnie światowej – napływ z krajów europejskich w kierunku Ameryki Pn. i Australii; powrót osób do metropolii kolonialnych (Anglia, Francja, Belgia) z Indii

• w latach 50-tych w Europie (Niemcy, Szwajcaria, Benelux, Francja) wyhamowano zjawisko emigracji wynikiem rozwoju gospodarczego i brakiem rąk do pracy, skutek wojny; z Włoch, Hiszpanii, Portugalii – emigracja zarobkowa z Turcji, Pn. Afryki

• połowa lat 70-tych – w wyniku osłabienia rozwoju gospodarczego kraje europejskie wprowadziły ograniczenia w migracji zarobkowej; nowa fala emigrantów z Europy Środkowej i Wsch. (gł. uchodźcy polityczni)

• lata 80-te – dalsze formy migracji.

W ostatnich latach kierunki migracji są różnorodne i wielokierunkowe; (kiedyś z południa na północ)

Europa – tradycyjnie z południa na północ; źródłem migracji są kraje M. Śródziemnego i kraje Afryki; nasila się zjawisko przemieszczania ludności ze wsch. na zach. (z państw postkomunistycznych i Azji Centralnej do Europy Zach.)

Ameryka Północna – USA i Kanada – kraje przyjmujące imigrantów (do 700 tys. rocznie) – gł. łączenie rodzin; z państw Ameryki Łacińskiej i Meksyku - często nielegalni

Ameryka Łacińska i Karaiby – napływ do USA, Kanady, Europy Zach.

Azja – do krajów Bliskiego Wschodu (kraje naftowe), Bangladeszu, Sri Lanki, do krajów „tygrysów azjatyckich” z Chin, Tajlandii do Japonii, Singapuru

Australia – gł. przyjmuje z Azji i Pacyfiku (20% z Nowej Zelandii, ok. 20% z W. Brytanii, Irlandii)

Afryka – migracje o charakterze wewnętrznym, ok. 35 mln Afrykańczyków poza granicami państw, gł. do RPA, państw naftowych, Europy

DLA KRAJU POCHODZENIA:

Skutki pozytywne

• zmniejszenie podaży na wewnętrznym rynku pracy, a tym samym zmniejszenie bezrobocia

• podniesienie płac

• transfer zarobków do kraju macierzystego

• podniesienie stopy życiowej rodzin migrantów pozostających w kraju

• inwestycje finansowe pochodzące z oszczędności emigrantów przyczyniające się do wzrostu gospodarczego kraju

• powracający emigranci i tzw. reemigranci posiadać mogą podwyższone kwalifikacje zawodowe, które podnoszą rozwój społeczno – ekonomiczny kraju

• likwidacja negatywnych stereotypów, rozwój kultury, upowszechnienie wiedzy

Skutki negatywne

• podniesienie płac negatywnie wpływa na działalność przedsiębiorstw

• zmniejszenie podaży siły roboczej powoduje zmniejszenie mobilności terytorialnej oraz gotowości podejmowania pracy w trudnych warunkach

• utrata ludzi młodych korzystających ze świadczeń nieodpłatnych w kraju

• proces starzenia się społeczeństwa

• uszczuplenie wysoko wykwalifikowanych zasobów ludzkich – drenaż mózgów

DLA KRAJU PRZYJMUJĄCEGO IMIGRANTÓW:

Skutki pozytywne

• zwiększenie potencjału siły roboczej

• przyspieszenie wzrostu gospodarczego

• trudności z otrzymaniem pracy, które mogą doprowadzić do wzrostu dyscypliny pracy

• brak obciążeń dla budżetu państwa związanych z kształceniem ludzi młodych, gdyż te koszty pokryło państwo macierzyste

• dostęp do unikalnych kwalifikacji

• możliwość kontynuowania procesu urbanizacji

• wzrost poziomu produkcji

Skutki negatywne

• spadek poziomu płac

• trudności z otrzymaniem pracy w wyniku zwiększonej konkurencji

• wzrost wymagań ze strony pracodawcy

• dodatkowe koszty na dostosowanie w nowych warunkach imigrantów (kursy nauki, szkolnictwo)

• wzrost napięć społecznych, zamieszki na tle etnicznym, wzrost przestępczości

W 7 KORPORACJE TRANSNARODOWE

Korporacje transnarodowe w gospodarce światowej:

1) wg Dickena – są to organizacja, które koordynuje działalność produkcyjno-handlową różnych jednostek w różnych krajach z jednego ośrodka podejmującego strategiczne decyzje

2) spółki kapitałowe prowadzące działalność gospodarczą w wielu krajach tworzący zintegrowany system powiązań gospodarczych podporządkowany wspólnej strategii

3) def. UNCTAD – określa korporacje transnarodowe jako przedsiębiorstwo macierzyste wraz z jego filiami zagranicznymi. Wśród filii powiązane z korporacjami są przedsiębiorstwa: -zależne (do firmy macierzystej należy większa połowa udziałów), -powiązane (posiada 10-50% udziałów w kapitale akcyjnym)

Początki korporacji transnarodowych:

powstawanie należy łączyć z procesem globalizacji i umiędzynarodowienia krajowych podmiotów gospodarczych

- przed II WŚ rozwój korporacji w Europie Zachodniej

-konsekwencje II WŚ doprowadziły do powstania nowego centrum gospodarczego świata – Stany Zjednoczone – do dziś

Po II WŚ potęgą gospodarczą zaczęły wyrastać korporacje amerykańskie, których przewaga stosunkowo była balansowana przez japońskie przedsiębiorstwa i odbudowujące swą siłę korporacje europejskie.

Znaczenie korporacji transnarodowych w gospodarce światowej – rośnie

1970 – 7000 korporacji w 14 krajach

1990 – wzrost do 35 000 (33000 w krajach wysoko rozwiniętych)

2006 – 78 411 korporacji i 777 647 filii zagranicznych

Triada- 3 grupy krajów rozwiniętych:

• Ameryka Północna – USA, Kanada

• Europy Zachodniej – UE, Szwajcaria, Norwegia

• Azji Wschodniej – (Tygrysy Azjatyckie) – Japonia, Singapur, Korea Płd., Hong Kong

Państwa te dokonują prawie 90% zmian zachodzących w całej gospodarce. (5 krajów: USA, Wielka Brytania, Niemcy, Francja, Japonia).

- filie tych korporacji są skoncentrowane w ¾ w krajach wysokorozwiniętych z tego połowa w Europie i ok 10% w Ameryce Północnej.

Centrale korporacji zlokalizowane są w krajach wysokorozwiniętych 74%, w krajach rozwijających się 23%, Europy Środkowo-Wschodniej ok 3%

Funkcje korporacji transnarodowych:

- transferowanie oraz realokacja zasobów i zdolności wytwórcze

- pobudzenie wzrostu i efektywności gospodarczej

- stymulowanie restrukturyzacji

- aktywizowanie lokalnych zasobów i konkurencji

- transmitowanie nowych metod, wzorców i różnorodnych przemian

- wyrównanie warunków działania

- integrowanie działalności i jednostek organizacyjnych przedsiębiorstw i gospodarek

Cechy charakterystyczne korporacji:

• suwerenność ekonomiczna

• zdolność organizacyjna – należą do najważniejszych, najbardziej złożonych i efektywnych

• rozproszenie geograficzne

• specjalizacja funkcjonalna (wyspecjalizowanie)

• zdolność arbitrażowa – korporacja może działać na różnych rynkach i prowadzić różne operacje (transakcje) w celu otrzymania zysku

• zdolność integrowania

• złożoność – działalność prowadzona w posiadanym majątku produkcyjnym jak i niezależnych przedsiębiorstwach po zawarciu z nimi porozumień

• elastyczność organizowania – zmieniające się sposoby angażowania zasobów oraz przesunięcia w rozdziale zadań i koordynacji ich realizacji.

• globalna efektywność – obniżenie kosztów netto w całym systemie korporacyjnym ale niekoniecznie we wszystkich jednostkach organizacyjnych w danym czasie.

• specjalizacja – podejmowanie przez filie ściśle określonej działalności.

Klasyfikacja korporacji transnarodowych wg:

- przychodów ze sprzedaży rynkowej poszczególnych firm, zagranicznych aktywów,

TNI (Trans Nationality Index) – wskaźnik umiędzynarodowienia korporacji, przeciętna 3 relacji zagranicznych środków trwałych, sprzedaży zagranicznej oraz zatrudnienie za granicą do ogólnego poziomu tych wielkości w danej korporacji – mass media 87%, przemysł spożywczy 79%, budownictwo 73%, farmaceutyki 62%, wymiana handlowa 18%, telekomunikacja 33%, handel detaliczny 37%, uługi publiczne 33%.

Przesłanki wyboru nowego rynku:

- tania dobrze wykwalifikowana siła robocza

- tanie surowce i nośniki energii

- niskie stopy procentowe

- stabilne otoczenie polityczne i prawne

- wskaźnik gospodarczy na właściwym dla danego przedsiębiorstwa poziomie

- pomoc ze strony rządu

- przynależność do określonych ugrupowań integracyjnych stref wolnego handlu lub unii celnych

-zlokalizowanie kluczowych zakładów przez globalnych konkurentów

- ogólne dobre warunki do prowadzenia działalności, dobry klimat inwestycyjny

Czynniki wpływające na korporacje transnarodowe:

- o charakterze globalnym:

*postęp w nauce i technologii

*zmiany w międzynarodowej konkurencji w dziedzinie popytu i podaży

*postępująca liberalizacja przepływów międzynarodowych dotyczących ludzi, kapitałów, towarów, usług

- o charakterze lokalnym (krajowym)

* związane ze swobodą dostępu do rynku, specyfiką rynku, kierunki i efekty działania

*80% korporacji pochodzi z państw wysoko rozwiniętych tzw. Triady

Czynniki wpływające na kształtowanie się internacjonalizacji:

-postęp naukowo-techniczny

- konkurencja międzynarodowa

- polityka ekonomiczna państwa

Etapy umiędzynarodowienia:

I etap – rozwój w skali krajowej

II etap – umiędzynarodowienie sfery wymiany

III etap – umiędzynarodowienie sfery produkcji powstawanie korporacji transnarodowych

IV etap – pełna internacjonalizacja poczynań firmy, zmierzająca do globalizacji

Skutki przepływu korporacji

Pozytywne

• wzrost integracji gospodarczej

• pobudzają wzrost i efektywność gospodarczą

• dokonują przemieszczania zasobów

• dokonują zmian w zdolnościach wytwórczych

• przyczyniają się do restrukturyzacji sektorów

• wzmacniają konkurencję

• przyczyniają się do lokalnej przedsiębiorczości

• wprowadzają nowe metody i wzorce gospodarowania

Negatywne

• digopolizacja

• „podcinanie” krajowych przedsiębiorstw

• praktyki restrykcyjne

• drenaż rynków – wywożenie z danego kraju to co najlepsze

• drenaż zasobów wytwórczych

MOTYWY PRZEKSZTAŁCANIA SIĘ PRZEDSIĘBIORSTW W KTN:

1. względna przewaga

2. ekonomia skali produkcji

3. doświadczenie w skali globalnej

4. marketing ekonomii skali

5. ekonomia skali w zaopatrzeniu

6. zróżnicowanie wyrobów

7. wyłączność techniki

GRUPY MOTYWÓW ( Fabiańska):

• rynkowe – zamiar otwarcia nowych rynków i utrzymania się na już posiadanych, chęć wyprzedzenia konkurentów (przez uzyskanie przewagi technologicznej, marketingowej i organizacyjnej) oraz dążenie do zmniejszenia ryzyka przez rozłożenie działalności na wiele krajów

• kosztowe – chęć obniżenia kosztów produkcji, a co za tym idzie powiększenie stopy zysku przez pozyskanie tańszej siły roboczej, niższe ceny surowców i inne

• zaopatrzeniowe – związane z potrzebą zapewnienia stałego dopływu niezbędnych surowców

• instytucjonalne – obrazują w jakim stopniu warunki prawne, polityczne i społeczne sprzyjają inwestowaniu w danym kraju

PRZEWAGA KONKURENCYJNA KORPORACJI - określana jako jej siła wobec konkurentów na rynku oznacza osiąganie wyższej zyskowności niż inne przedsiębiorstwa w danej branży, co jest możliwe dzięki niższym kosztom lub zróżnicowaniu wyrobów. Podstawowym źródłem konkurencyjności przedsiębiorstwa są jego własne poszukiwania i działania prowadzone na płaszczyźnie zewnętrznej (rynek międzynarodowy) lub wewnętrznej (w samym przedsiębiorstwie).

Każde przedsiębiorstwo tworzy łańcuch tzw. wartości dodanej w przedsiębiorstwie składający się z ogniw wyodrębniających działania, czynności sukcesywnie dodające wartości.

UMIĘDZYNARODOWIENIE ŁAŃCUCHA WARTOŚCI W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Kraj Działalność

A Badawczo-rozwojowa

B projektowanie

C zakupy

D wytwarzanie

E marketing

F sprzedaż

G dystrybucja

H serwis

CZYNNIKI BUDUJĄCE PRZEWAGĘ KONKURENCYJNĄ KORPORACJI:

1. lepsze wyniki – wyższe od przeciętnych zyski lub zwrot z inwestycji, wyższe przychody jednostkowe, niższy koszt jednostkowy, wyższy udział w rynku

2. strategia – plan lub porządek działania za pomocą którego organizacja zamierza osiągnąć przewagę konkurencyjną

3. kluczowe kompetencje/ umiejętności wyróżniające – wyróżniająca wiedza, umiejętności i organizacja działań odróżniająca firmę od konkurencji

4. konfiguracja / architektura – sposób, w jaki w układzie międzynarodowym lub globalnym skonfigurowane są działania organizacji zmierzające do osiągnięcia wartości dodanej

5. koordynacja / integracja – sposób, w jaki w układzie globalnym / transnarodowym skoordynowane są działania zmierzające do osiągnięcia wartości dodanej

Strategie korporacji transnarodowych

STRATEGIA WIELONARODOWA – polega na decentralizacji działalności filii zagranicznych, co pozwala na lepsze dostosowanie produkcji do zbytu i potrzeb lokalnych rynków w krajach goszczących. Dobre dostosowanie może przynieść korzyści jednak są one jednocześnie redukowane przez niskie korzyści skali, doświadczenia czy też konieczność silnego rozbudowania kanałów dystrybucji. Tworzenie modelu wielonarodowego jest bardzo kosztowne.

• Silne filie

• Najlepsza obsługa rynku, dostosowanie się do niego

• Na polskim rynku: Philips, Samsung, Nestle, Siemens

STRATEGIA MIĘDZYNARODOWA – nadzorowanie i koordynowanie przez centralę korporacji przekazywanych zasobów i zdolności poszczególnym filiom (nie posiadającym dużej autonomii w administrowaniu do strategii wielonarodowej, sposób wykorzystania przez nie transferów zasobów jest ściśle nadzorowany i skoordynowany z działalnością innych filii), zakres przekazywanych uprawnień z centrali do filii jest bardzo mały, a stopień kontroli bardzo wysoki.

• Federacje

• Odnosi się do kilku państw (sąsiadujące)

• Silna jednostka macierzysta, która wytwarza produkty

• Produkty są uniwersalne

• Sprzedaż na rynki lokalne

• Danone, Skoda

STRATEGIA GLOBALNA – niski nacisk na redukcję kosztów, procesy produkcji są lokowane w kilku miejscach posiadających optymalne warunki, a produkty są niezróżnicowane o niskich cenach, występuje silna integracja filii z centralą, wszystkie procesy są ściśle zintegrowane i skoordynowane, występuje słaba integracja między filiami.

• Realizowana przez największe korporacje

• Bardzo silny ośrodek centralny wskazuje, kto wytwarza dany produkt

• Produkt uniwersalny na wielu rynkach

• Philips, Thomson, P&G, J&J, Toyota

STRATEGIA TRANSNARODOWA – dąży do obniżenia kosztów produkcji, zwiększenia skali produkcji, specjalizacji poszczególnych jednostek z działaniami zmierzającymi w kierunku dostosowań do lokalnych rynków, na których działa korporacja. Część operacji planowana w skali ogólnoświatowej w sposób wyspecjalizowany, wielkoseryjny i standardowy. Wiele działań unikatowych, dostosowanie się do potrzeb lokalnych. (dostosowanie się do potrzeb lokalnych, ważny aspekt – dostępność do informacji)

• Najbardziej zaawansowana

• Stosują najlepsze firmy

• Presja kosztów – obniżanie cen przy jednoczesnym dostosowaniu na rynku lokalnym

• 10% firm – Coca-Cola, Danone

CENY TRANSFEROWE – ceny produktów lub usług w transakcji zawartej między wyodrębnionymi jednostkami organizacyjnymi z tego samego podmiotu gospodarczego lub podmiotami powiązanymi. Ceny transferowe są znacznie wyższe.

Celem wykorzystania cen transferowych jest ograniczenie wysokości obciążenia podatkowego należnego od powiązanych ze sobą stron transakcji.

SPOSOBY PRZESUWANIA DOCHODÓW MIĘDZY FILIAMI KORPORACJI TRANSNARODOWYCH :

- zaniżanie lub zawyżanie wartości transferowanych surowców, półproduktów lub produktów gotowych;

- ustalanie nadmiernych cen transferowych dla usług i wartości niematerialnych; metoda ta jest bardzo atrakcyjna ze względu na brak obiektywnej wyceny niematerialnych przedmiotów transferu (w szczególności usług z zakresu badań i rozwoju, know-how, licencji). Ukryte w cenie transferowej zyski przerzucane są do korporacji macierzystej. Jednocześnie udowodnienie manipulacji cen transferowych jest bardzo trudne.

- Narzucenie stopy % odbiegającej od rynkowych w przypadku pożyczek zaciągniętych wewnątrz korporacji, wysokie odsetki pozwalają z jednej strony transferować zyski do pożyczkodawcy, z drugiej zaś zmniejszają podstawowe opodatkowanie pożyczkobiorcy.

- Rozliczenie kosztów ogólnoadministracyjnych ponoszonych przez centralę na poszczególne filie w taki sposób, aby duże porcje kosztów trafiały do oddziału kraju o wysokim podatku, podobnie jak w przypadku transferu usług i wartości niematerialnych wykrycie manipulacji jest utrudnione ze względu na subiektywnyu charakter stosowanych kluczy podziałowych.

Wyspy Dziewicze – raje podatkowe dla korporacji

Raje, oazy lub azyle podatkowe – miejsca o korzystnych warunkach dla prowadzenia interesów pod względem podatkowym ( Bahama , Kajmany, Malta, Cypr, Islandia, Lichtenstein, Luxemburg, Szwajcaria – ulgi.

CECHY RAJÓW :

- Brak podatku lub dogodne opodatkowanie dochodu

- Opłaty za rejestrację spółki oraz stałe opłaty roczne za funkcjonowanie spółki

- Minimum formalności podczas zakładania i prowadzenia spółki

- Brak wymogów odnośnie kontroli dewizowej, sprawozdań podatkowych i ksiąg

- Możliwość zastrzeżenia anonimowości co do osoby udziałowca

- Szczególne tajemnice bankowe

- Elastyczne prawo

- Stosunkowo stabilna sytuacja polityczna i gospodarcza

rozdział 13 o integracji

1 rozdzial 1, str 13-18 Bożyk

1. Rozdział 2, str. 19-32
2. Rozdział 3, str. 33-43
3. Rozdział 3, str. 43-58
4. Rozdział 3, str. 64-84
5. Rozdział 5, str. 97-117