GERNOTOLOGIA-nauka obejmujaca kwestie biolog., med., spol, ekonom., dotyczące ludzi w podeszłym wieku. Zajmuje się procesem starzenia w każdym aspekcie GERIATRIA- dzial med., zajmuj., się procesem starzenia biologicznego i chorobami współczesnymi. Geriatria wydzielila się z interny aby całościowo i skutecznie rozwiązywać problemy zdrowotne i społeczne chorych w podeszłym wieku. Czynniki rozwoju genologii i geriatrii: -rozwoj cywilizacji umożliwiający dlugie Zycie, -postep naukowo techniczny -osiagniecia medycyny -rozwoj epidemiologi -rozwoj profilaktyki chorob zakaznych -rozwoj farmakologi Cele opieki pielęgniarskiej: *uczucie wsparcia i niezbędnej pomocy aby jak najdłużej podtrzymac aktywność i samodzielność warunkując zachowanie zdrowia, niezależność i godność starszych ludzi *specyfika podejmowania dzialanpielegniarskich uzalezniona jest od samodzielności pacjenta, zaspokojenie potrzeb zyciowych i stanu czynnościowego i psychicznego organizmu -skupiajac uwage na funkcjach zawodowych pielęgniarki największe zastosowanie w oddziale geriatrycznym znajdujaczynnosci zadania pielęgniarki wynikające z funkcji opiekuńczej i wychowawczej FIZJOLOFIA PROCESU STARZENIA SIĘ -starzenie się- proces starzenia się organizmu jest wynikiem zespolu przyczyn do których naleza czynniki środowiska zew., metabolizm jest również gen predyspozycja -starzenie się – normalny długotrwały i nieodwracalny proces fizjologiczny zachodzący w osobniczym rozwoju żywych orgabizmow STAROSC- jest zespolem cech ma charakter społeczny STARZENIE SIĘ – to proces powstania i pogłębienia się tych cech jest zjawiskiem dynamicznym i nie może być ani cofniete ani odwracalne -charakteryzuje się niemożność utrzymania homeostazy w warunkach fizjologicznego stresu niedomagania z ta związane jest to zmniejszenie żywotności oraz wzrostem wrażliwości osobniczej STARZENIE FIZJOLOGICZNE- obejmuje nieuchronne zmiany w strukturze i budowie organizmu zdeterminowane genetycznie, nie jest choroba ani kalectwem tylko procesem fizjologicznym -wzrastanie śmiertelności wraz z wiekiem -spadek zdolności adaptacyjnych organizmu -trudnosci zachowania starosci środowisko wew. -zlamanie briery antyoksydacyjnej krwi ,zmniejszenie odporności -zmniejszenie czynności enzymow -zmiany zwyrodnieniowe w lipidach komorkowych -stopniowe narastanie różnorodnych zmian depenercyjnych -zanik zdolności Komorek i tkanek do regeneracjio wzrostu -wzrost zapadalności na choroby STARZENIE PRZYSPIESZONE - *obejmuje roznego typu kalectwo i upośledzenia spowodowane przez choroby -starzenie mogą przyspieszac rozne czynniki :niewłaściwe odzywianie, nalogi i uzależnienia, zanieczyszczone środowisko, promieniowanie jonizujące, nieracjonalny bierny wypoczynek KRYTERIA STAROSCI -wiek -biologiczny -kalendarzowy -psychologiczny -ekonomiczny -socjalny PRZEDZIAL WIEKOWY I NAZWA WIEKU WHO *45-59 starzenie się *60-74 wiek stary *75-89 wiek starczy *90-< wiek b.stary |
BIOLOG.ASPEKTY STARZENIA -zmiany strukturalne -zanik tkanek i narządów -zwyrodnienia palinofologienne- gromadzenie się w cytoplazmie Komorek narządów mięśniowych żółtobrunatnego barwnika tzw.pigmentu starczego -odwodnienie wew. I pozakomórkowe -zwiekszenie ilości tkanki tłuszczowej zmniejszenie tk. Mięśniowej ZMIANY CZYNNOSCIOWE- -obnizenie zdolności adaptycznych i regulujących -zawezenie prawie homeostazy ogólnoustrojowej -uposledzenie możliwości regencyjnych -zaburzenia metabolizmu UKLAD NARZADOW RUCHU -sylwetka zmienia się łopatki opadaja Glowa pochyla się kolana pryginaja plecy staja się okragle -miesnie stopniowo zanikaja zmniejsza się ich sila i napiecie -chod powolny drobnymi kroczkami -kosci staja się porowate łamliwe zmniejsza się zawartość substancji -wzrost zmniejsza się kilka cm w skutek spłaszczenia kręgosłupa -zmniejszenie gęstości kosci SKÓRA I JEJ PRZYDATKI *pojawia się pogrubienie *skora wlasciwa czerwona i mniej elastyczna mniejsza ilość Komorek i naczyn czerwonyh *traci gładkość staje się wiotka, pomarszczona, szorstka pokryta luszcacym zropowacialym naskorkiem *wlosy siwieja cienkie kruche wypadaja *zmniejsza się elastyczność jako wynik odwodnienia *zmniejsza liczba i zniekształcenie gruczołów potowych UKLAD SERCOWO-NACZYNIOWY -umiarkowane powiekszenie sylwetki serca -zwężenie wydolności aparatu zastawkowego -usztywnienie rytmu zmniejszenie zmniennosci rytmu serca w zależności od fazy oddychania i pory dnia -pogrubienie sciany naczyniowej i zwężenie naczyn krwionośnych,niepewność zastawek zylnych -zmniejszenie przepływu wiencowego, wzrasta cisnienie tetnicze krwi -mniejsza szczelność i wytrzymałość naczyn krwionośnych -wzrost sztywności przepływu wiencowego, zmniejszenie elastyczności naczyn UKLAD ODDECHOWY *tkanka płucna przybiera barwe szaro-czerwona *zwiotczenie tkanki płucnej z powodu zaniku elementow sprężystyc *zmniejszenie ruchowości i zwiekszenie sztywności tkanki piersiowej *zmniejszenie roznicy obwodu klatki piersiowej w czasie wdechu i wydechu *zmniejszenie srednio o 30-50% max poj, oddechowej i poj zyciowej płuc *zmniejszenie eleastycznosci przepony *obniżenie redukcji ukl oddech hipoksje i zaburzenie odruchu *zmiany w blonie sluzowej gardła, krtani, oskrzeli sprzyjaja infekcja PRZEWOD POKARMOWY -błona śluzowa j ustnej atrofizyczna suche poddatne na uszkodzenia -zmniejszenie się aktywności miesni narządów zycia -zmniejszanie się obnizania smakowe i wydzielanie sliny -obnizanie produkcji kwasu solnego w żołądku i sokow trawiennych, powoduje zmniejszenie laknienia -zwolnienie perystaltyki jelit -powstaja złogi w pęcherzyku żółciowym -krwawienie, hemoroidy UKLAD MOCZOWY *zmniejsza się wielkość nerki *zmniejszenie zdolności filtracji nerek ma to związek zanikniecie nefronow *zmniejsza się przeplyw krwi przez nerki *obniżenie filtracji kłebuszkowe *wzrost objętości moczu *przerost gruczolu krokowego u mezczyzn *nietrzymanie moczu u kobiet |
GRUCZOŁY DOKREWNE -ustanie funkcji hormonalnej jajnikow -u kobiet wzrasta stezenie fsh,lhd -stopniowe obniżenie testosteronu -słabniecie potencji płciowej -zmniejszenie produkcji bialek NARZADY ZMYŁÓW *efektywność starcza spowodowana utrata elastyczności soczewki *obniza się ostrosc wzroku *zmniejszenie zdolności dostosowania się do jasności *osłabienie sluchu wynikające ze zmniejszenia elastyczności blony bębenkowej ucha *osłabienie zdolności rozdzielczej zmysłu dotyku, smaku OSROD UKL NERWOWY -mózg starzejącego się człowieka traci dziennie 10tys neuronow -utrata masy mozgu zwiazana z utrata wody w Komorkach mozgowych -wolniejszy proces przetwarzania informacji -trudnosci w rozwiązywaniu zadan i problemow -spowolnienie reakcji psychicznych PSYCH ASPEKTY STARZENIA SIĘ PAMIĘĆ-przypomnienie sobie poszczególnych przeżyc ze swiadomym umiejscowieniem ich w czasie i przestrzeni, system pamięci krotkotrwałej, zmniejszona zdolność zapamiętywania, zmniejszone przyswajanie informacji, utrudnione docieranie do informacji negatywnych UWAGA I CZAS REAKCJI- osłabienie selektywności i zdolności koncentracji, szybkie meczenie się, popełnianie bledow, zwolnienie czasu reakcji powodoje to niezdolności utrzymania tepa i dokładności w konsekwencji jest powodem przejscia na emeryture MYSLENIE- postformalne, akceptacja sprzeczonosci i wieloznaczności, poczucie nieomylności EMOCJE- zmiany wrażliwości, łatwe wzruszenie się drażliwość, skłonność do zamykania się w sobie, koncentracja na swoich dolegliwościach, poczucie niepowodzenia i irytacji DZIWACTWA WIEKU STARZCZEGO- nieufność i podejrzliwość, zbieractwo, hipochondryczne wyolbrzymianie choroby, euforia stan radości, żyjący przeszłością zyja tym co minelo STEREOTYPOWE WYOBRAZ STAROSCI NEGATYWNE – typ człowieka slabego, bezbronnego, samotnego i osamotnionego, wyłączonego społecznie, wścibskiego sasiada, człowieka zniechęconego, złośliwego i skapca POZYTYWNE-wzorowy dziadek, mędrzec, ojciec rodu STOS. LUDZI STARYCH DO STARZENIA SIĘ -REPRESJA-powrot do minionych form zachowan wymuszenie pomocy w zyciu -UCIECZKA-polega na zmianie miejsca zamieszkania jest forma wyzwolenia się z trudnej sytuacji często niesłusznie tak okreslanej -DOBROWOLNA IZOLACJA OD OTOCZENIA-przejawia się w biernej postawie minimalnym uczestnictwie w zyciu spol -PRZEWROTNE POSTEPOWANIE-polega na dazeniu do zdobywania wyższej pozycji i zainteresowania otoczenia swoja osoba -INTEGRACJA I DOSTOSOWANIE-bez względu nawiek chronologiczny i stan zdrowia ludzi włączają się do zycia szerszej społeczności TYPY PRZYSTOSOWANIA SIĘ W WIEKU STARSZYM *postawa konstruktywna- pogodny nastroj, zadowolony i cieszacy się zyciem, kontaktuje się z ludzmi, pelnia humoru i tolerancji, krytyczny w stosunku do siebie, akceptacja swojej starosci *postawa zależności- os, bierna, spol akceptowana, skłonność do optymizmu, zalezna od innych, bez wysokich aspiracji zyciowych, chetnie wycofuje się z przyczyny zawodowej *post obronna- stale zajety, odrzuca pomoc, przezornie opanowany samowystarczalny *post wrogości- wybuchowy, podejrzliwy, asertywny *nienawiść do siebie- krytyczny,pogardliwy w stos do siebie,bez ambicji,Malo aktywny,ujemnu bilans zyciowy |
FORMY OPIEKI NAD STARSZYM PACJENTEM W POLSCE *POZ- jest czescia systemu ochrony zdrowia zapewniaja zdrowym i chorym miejscu zamieszkania w warunkach ambulatoryjnych bądź domowych świadczenia zdrowotne, profilaktyke, edukacje zdrowotna, diagnostyke schorzen, leczenie i rehabilitacje, koordynowanie opieki medycznej w celu uzyskania optymalnego post zdrowotnego i zapewnienie bezpieczeństwa podopiecznym OPIEKA AMBULATORYJNA NAD OSOBAMI STARSZYMI- długotrwale i systematyczne, identyfikacja czynnikow ryzyka wpływających na upośledzenie zdolności do samodzielnego zycia, sprawna opieka lekarska i pielegniarska w procesie pogarszania stanu zdrowia, wspolpraca w ramach pomocy lekarskiej, prowadzenie działalności profilaktycznej i edukacyjnej, kształtowanie pozytywnych postaw otoczenie wobec osobstarszych OPIEKA DŁUGOTERMINOWA DOMOWA – zad pielęgniarki- pielegnacja, leczenie, rehabilitacja, przygotowanie podopiecznego i rodziny do samo opieki i samopielegnacji, pomoc w rozwiązywaniu problemow zdrowotnych i sprzętu medycznego *warunki objecia opieka dlugoterminowa- zgoda pacjenta, wniosek lekarza rodzinnego do lekarza prowadzacego z oddaialu szpitalnego, kwalifikacja pielegniarska i konieczność wykonania przynajmniej jednego ze świadczeń, kroplowy wlew dozylny- stale zlecenie, opatrunki, karmienie przez zgłębnik FORMY OPIEKI INSTYTUCJONALNEJ- zakład opiekuńczo leczniczy(ZOL) pacjent uzyskuje opieke lekarska, leczenie farmakologiczne, specjalistyczne, diabetyczne, niezbędne konsultancje specjalistyczne, podstawowe badania całodobowe, -zaklad pielęgnacyjno opiekunczy (ZPO) kontynuacja leczenia farmakologicznego i postepowanie opiekuncze, pielęgnacyjne koszty srodkow i materiałów medycznych przeznaczone SA przez chorych WYBRANE MODELE OPIEKI GERIATRYCZNEJ NA SWIECIE: -pomoc socjalna,kontakt z innymi ludzmi, zaj rekreacyjne, posilki, transport z i do domu DZIENNY SZPITAL GERIATRYCZNY-celem jest przyspieszenie wypisanie ze szpitala oraz przywrocenie sprawności i zdolności do funkcjonowania w domu Swadcza: opieke medyczna, zabiegi pielęgnacyjne, rehabilitacje i terapie zajeciowalogopeda, zapewnienie transportu i posiłków HOSPITALIZACJA DOMOWA-swiadczenia obejmuja aktywne leczenie, realizowane przez klincystow w domu pacjenta w przypadku dazen które zwykle wymagaja leczenia w oddziale szpitalnym KOMPLEKSOWA OCENA GERIATRYCZNA- wielopłaszczyznowy proces diagnostyczny o charakterze interdysyjny zmierzajacy dookreślenia sprawności funkcjonalnej narządów poznanie potrzeb zdrowotnych, psychologicznych i socjalnych opracowania kompleksowego planu terapii i opieki długoterminowej wobec osoby starszej CELE KOG- poprawa stanu funkcjonalnego i jakości zycia ludzi starszych obejmuje: - zdrowie fizyczne- skoncentrowane na chorobe odzywianie -zdrowie psychiczne- funkcje poznawcze i emocjonalne - wydolność czynnosciowa- skala ADL, ocena chodu, rownowaga, aktywności - czynniki socjalno-srodowiskowe- poziom wsparcia, potrzeby dostosowanie warunkow zycia poczucia bezpieczensta |
---|