Zadania i przedmiot poetyki(…) słownik…
Poetyka – gr. Poietikos – twórczy. Jedna z podstawowych dziedzin teorii literatury. Zajmuje się strukturą dzieła lit., jako swoistej formy wypowiedzi, jego ukształtowaniem językowym. Poetyka w zasadzie interesuje się ogólnymi regułami organizacji wypowiedzi lit., jej ogólnymi właściwościami a nie poszczególnymi utworami, które są przedmiotem interpretacji, jeśli zaś poddaje analizie jednostkowe dzieło to jako przykład ogólnych reguł. Ze względu na przedmiot poetyka rozpada się na cztery działy: stylistykę, teorię języka poetyckiego, wersyfikację i genelogię.
9 i 10 Prównawcza, substytucyjna i interakcyjna teoria metafory.
Można wyróżnić trzy teorie metafory:
- substytucyjną, która zakłada, że wyrażenie metaforyczne jest podstawione w miejsce równoważnego wyrażenia niemetaforycznego (np. w metaforze "suchy ocean" wyraz "ocean" został podstawiony zamiast wyrazu "step" ).
- porównaniową, która głosi, że metafora to skrócone porównanie ukazujące ukrytą analogię przedmiotów lub pojęć.
- interakcyjną, według której metafora jest ruchem znaczeń, współdziałaniem pojęć, które wzajemnie się modyfikują i przenikają tworząc nowe znaczenia."
Interakcyjna teoria metafory na podstawie metafory : powódź kwiatów
W związek wchodzą tu dwa pozornie nie mające ze sobą nic wspólnego wyrazy kwiaty - rośliny ozdobne, kwitnące i powódź - zalanie dużej przestrzeni przez wezbrane wody.
Zestawienie ich powoduje zmianę znaczeń. Powódź nie oznacza już zalanego wodą obszaru, ale tylko niezwykłą obfitość kwiatów i tak ten wyraz rozumiemy. Metaforę, znaczenie potoczne danego wyrażenia oraz odpowiednik metafory można przedstawić na wykresie budując tzw. "trójkąt metaforyczny":
..Metafora
....................................../ ............\
znaczenie potoczne wyrazu -------- odpowiednik metafory
...............................powódź (kwiatów)
............................./..........................\
...............powódź ------------------ 'ogromna ilość kwiatów'
..........'zalanie przestrzeni przez
...........wezbrane wody'
Okazuje się, że pozornie odległe wyrażenia: powódź i kwiaty mają jakąś jedną cechę wspólną - mnogość, ogrom i ta właściwość staje się w metaforze cechą istotną oraz zostaje wyeksponowana kosztem innych, które zostają pominięte. ze znaczenia wyrazu powódź eliminuje się na rzecz ogromu cechy uznane za nieistotne: zniszczenie, dynamikę żywiołu, grozę, wzburzenie wody."
Black określa wszystkie przychodzące nam na myśl znaczenia wyrazu mianem "puli banalnych skojarzeń". Dodatkowo wprowadza pojęcie "ramy" oraz "ogniska" metafory. "Ogniskiem" w tym przykładzie jest wyraz powódź, to on w pewien zauważalny sposób zmienia swoje znaczenie. "Ramą" są oczywiście kwiaty, które zmieniają swoje znaczenie w stopniu niewielkim (eliminując z "puli banalnych skojarzeń" choćby kwiaty więdnące, połamane itp.).
"Przekształceniom znaczeniowym ulegają wszystkie wyrazy użyte w metaforze, a mechanizm tych przemian polega na:
- uwydatnianiu jednej wspólnej cechy,
- ograniczeniu znaczenia wyrazów użytych w metaforze,
- ograniczeniu zakresu wyrazów użytych w metaforze."
metafora jest wielkim skrótem, kondensacją treści trudnych do przetłumaczenia na język potoczny, ponieważ przynosi walory emocjonalne i oceniające.
Metafory nie można odrywać od kontekstu, ponieważ w zdaniu metaforycznym występuje zjawisko "oscylacji semantycznej" polegającej na jednoczesnym uruchomieniu szeregu znaczeń słowa: metaforycznym i niemetaforycznym