Opieka pooperacyjna

Po zakończeniu zabiegu pacjent jest przewieziony na salę pooperacyjną (tzw. Salę wybudzenia) znajdującą się przy bloku operacyjnym. Tam pielęgniarka wykonuje szereg czynności organizacyjnych(?) takich jak: sprawdzenie tożsamości chorego, przejęcie dokumentacji medycznej oraz zleceń chirurga i anastezjologa. Zaraz po operacji pacjent jest narażony na poważne powikłania pooperacyjne, które nie rzadko zagrażają życiu i zdrowiu pacjenta. Dlatego też kluczową rolę w przywracaniu zdrowia chorego ma pielęgniarka, która pozostaje w bezpośrednim kontakcie z pacjentem troszcząc się o jego stan zdrowia. Pielęgniarka jest zobowiązana do stałej i dokładnej opieki chorego oraz kontroli podstawowych parametrów życiowych i zapisywanie danych w karcie obserwacyjnej.

Celem opieki pooperacyjnej jest przede wszystkim:

– wczesne rozpoznanie i leczenie stanów zagrażających życiu chorego;

– utrzymywanie homeostazy organizmu pacjenta;

– zapewnienie skutecznej analgezji pozabiegowej;

– wczesne rozpoznawanie i leczenie ostrych powikłań pooperacyjnych – chirurgicznych i anestezjologicznych.

Opieka pielęgniarska nad chorym w okresie po zabiegu operacyjnym powinna się koncentrować na kilku ważnych elementach. Aby skatalogować dane czynności powstał uniwersalny schemat pielęgniarskiego postępowania pozabiegowego ( tzw. schemat PPP).

W jego skład wchodzą następujące dane kliniczne obrazujące stan chorego:

1.Kontrola stanu świadomości chorego- jest prowadzona systematycznie, by móc ocenić stopnie wybudzenia oraz reakcje na bodźce zewnętrzne.

2.Monitorowanie podstawowych funkcji życiowych chorego

• Ciśnienie tętnicze oraz tętno – ich ocena jest bardzo ważna w pierwszych dniach po zabiegu, ich zmiana jest pierwszym objawem powikłań. Podczas pierwszych 2 godzin mierzy się je co 15-30 min, później co1-3 godziny – odstęp czasu jest zależny od przebiegu operacji, stanu pacjenta oraz zleceń lekarskich.

• Oddech – sprawdzana jest jakość, głębokość oraz częstość oddechów, ponieważ różne odstępstwa od normy mogą świadczyć o zaburzeniach krążeniowo-oddechowych lub silnych reakcjach bólowych.

• ocena barwy skóry i błon śluzowych, tzw. nawrotu kapilarnego – zmiana barwy skóry – zasinienie, bladość – oraz wydłużony czas nawrotu kapilarnego może być powodem niedotlenienia lub hipowolemii

• pomiar temperatury ciała – wzrost temperatury może świadczyć o powikłaniach anestezjologicznych lub różnego rodzaju infekcjach

• Ilość wydalanego moczu

3.Obserwacja chorego w kierunku wystąpienia ewentualnych powikłań związanych z zabiegiem.

4.Obserwacja rany pooperacyjnej - czystości opatrunku, obserwacja ilości i jakości treści jaka może wypływać z założonych w trakcie zabiegu drenów, kontrola szczelności szwów. Materiał opatrunkowy powinien być zmieniany regularnie w miarę potrzeby, a wszelkie dreny (także sonda żołądkowa), które są wyprowadzone na zewnątrz powłok ciała powinny być zabezpieczone zgodnie z zaleceniami lekarza (np. poprzez przedłużenie do zbiorników).

5.Podawanie pacjentowi zleconych leków i płynów infuzyjnych.

6.Pomoc w uwalnianiu chorego od bólu związanego z zabiegiem operacyjnym poprzez systematyczne podawanie leków przeciwbólowych oraz stałą kontrolę bólu odczuwanego przez pacjenta. Nigdy nie wolno dopuszczać do takiego nasilenia bólu, aby był on trudny do opanowania.

7. Dbanie o ogólny komfort chorego. Może być zapewniony poprzez:

-zapewnienie przyjaznej atmosfery – należy dbać o spokój i ciszę, odpowiednią temperaturę otoczenia (nie można dopuścić do wychłodzenia, ani do przegrzania pacjenta), czystość pościeli, zmieniając ją gdy zostanie zanieczyszczona lub przepocona;

- wygodne i bezpieczne ułożenie chorego – szczególnie w pierwszych godzinach po operacji pacjenta należy ułożyć w pozycji półwysokiej. Zapewni mu to: lepszą wentylację płuc, zmniejszy napięcie powłok brzusznych (co jest również działaniem przeciwbólowym) oraz zapobiegnie zachłyśnięciu się treścią żołądkową przy ewentualnych wymiotach.

8.Dokumentowanie wszystkich pomiarów dokonanych u chorego oraz podawanych pacjentowi leków i płynów infuzyjnych.

9. W razie konieczności szybkie informowanie zespołu medycznego (chirurg, anestezjolog, pozostali członkowie zespołu pielęgniarskiego) o zmieniającym się stanie chorego.

W zależności od wykonywanej czynności wszczęte jest charakterystyczne postępowanie dla danego zabiegu. Przy konkretnym zabiegu zwraca się szczególną uwagą na konkretny element schematu PPP.

-zazwyczaj po operacjach na jelicie grubym, pacjenci mają założony cewnik Foley'a do pęcherza moczowego, co umożliwia dokładną ocenę jego jakości (kolor, domieszka krwi) – zwraca się tu uwagę na ilość wydalanego moczu;

- zabieg wyłonienia stomii jelitowej – tuż po zabiegu najlepiej używać przezroczystych worków, co pozwoli obserwować kolor, kształt i wydzielinę ze stomii, aby wcześnie zauważyć ewentualne powikłania (obrzęk, niedokrwienie, wciągnięcie lub wypadnięcie stomii). Przetoka powinna być zabezpieczona workiem jeszcze na stole operacyjnym żeby nie dopuścić do infekowania rany pooperacyjnej- ważna obserwacja rany pooperacyjnej;

-zabiegi na tętnicy szyjnej – pacjenci, którzy cierpią na zwężenie tętnicy szyjnej wewnętrznej należą do grona chorych o dużym ryzyku powikłań (uszkodzenie struktur, krwawienie z ran, zawał mięśnia sercowego, udar mózgu oraz zgon). Najważniejsze dla takiego pacjenta są pierwsze 24 h po zabiegu udrożnienia tętnicy, są w tym czasie pod szczególnym nadzorem - obserwacja pacjenta w kierunku wystąpienia ewentualnych powikłań związanych z zabiegiem;

-zabiegi kargiochirurgiczne – pacjenci poddani operacji kardiochirurgicznej doznają dużego urazu. Podczas operacji istnieje wiele czynników sprzyjających powstaniu powikłań. – w okresie pooperacyjnym najważniejsza jest kontrola podstawowych parametrów fizycznych i chemicznych pacjnta.

Ważna w przywróceniu sprawności fizycznej i zdolności do samopielęgnacji jest rehabilitacja pacjenta, zarówno fizyczna, jak i psychiczna oraz społeczna. Dużą rolę w realizacji tych zadań odgrywają pielęgniarki. Ich zadaniem jest zapobieganie powikłaniom pooperacyjnym, leczenie już powstałych( jeśli do tego doszło) oraz przywrócenie sprawności w możliwie jak największym stopniu. Szczególną uwagą otacza się zapobieganie powikłaniom oddechowym i krążeniowym. Stopniowo zwiększa się natężenie intensywności ćwiczeń, które są dostosowywane do możliwości chorego. O następnych etapach rehabilitacji decyduje lekarz. W pierwszej kolejności chory sadzany jest na łóżku z opuszczonymi nogami. Wtedy wykonywane są inhalacje i oklepywanie klatki piersiowej. W ramach profilaktyki choroby zakrzepowej powinno się zwracać szczególną uwagę na jak najszybszą pionizację pacjenta. Początkowo sadzanie pacjenta, stawianie przy łóżku, a następnie chodzenie z opieką pielęgniarki lub fizjoterapeuty, potem samodzielnie.

Klaudia Jakubczak

WNoZ Ratownictwo Medyczne

Rok 2 sem 3