Carl Rogers
Kładzie nacisk na organizm
Każda jednostka ma zdolności do zdrowego i twórczego rozwoju- hamować mogą to: rodzice, szkoły i inne wpływy społeczne
Rogers twierdził, że będziemy świadkami pojawienia się nowego człowieka „ o wysokim stopniu świadomości, niezależnego, samosterownego, nastawionego w większym stopniu na eksploracje swej przestrzeni wewnętrznej niż świata zewnętrznego, odnoszącego się z lekceważeniem do dogmatów głoszonych przez autorytety i do konformizmu wobec instytucji”
Teoria ma charakter fenomenologiczny- nacisk na „życie wewnętrzne”
Psychoterapia niedyrektywna- skoncentrowana na kliencie
Terapeuta: bezwarunkowy szacunek, empatia i akceptacja wobec klienta
Osoba funkcjonująca w sposób pełny- całkowita zgodność organizmu
Intensywne badania nad psychoterapią schizofreników
STRUKTURA OSOBOWOŚCI
Uwagę kierował na procesy zmiany i rozwoju osobowości a nie na konstrukty teoretyczne
Dwa podstawowe konstrukty: organizm, ja
Organizm
-umiejscowienie wszelkiego DOŚWIADCZENIA: to, co się dzieje w obrębie całego organizmu w każdym momencie i jest potencjalnie dostępne świadomości
-całość doświadczenia to POLE FENOMENOLOGICZNE: znane samej jednostce
-pole fenomenologiczne ≠ pole świadomości -> pole fenomenologiczne zawiera w sobie również doświadczeni nieświadome (niesymboliczne)
-SUBCEPCJA-> różnicowanie doświadczeń nieświadomych i reagowanie na nie
- symbolizacja doświadczenia może być nieprawidłowa = nieadekwatne zachowanie
-tendencja do porównywania usymbolizowanych doświadczeń ze światem zewnętrznym-odczucia i myśli jednostki to tymczasowa hipoteza mówiąca o rzeczywistości-> poddawanie tej hipotezy weryfikacji: porównywanie z innymi źródłami informacji
-„pełna osoba jest kimś całkowicie otwartym na informacje pochodzące z wewnętrznych doznań i na informacje pochodzące z doświadczenia świata zewnętrznego”
Ja (obraz ja)
-część pola fenomenologicznego wyodrębniona z całości
-„zorganizowana, spójna postać (gestalt) pojęciowa, składająca się ze spostrzeganych własności ja, czyli samego siebie oraz ze spostrzeganych relacji między ja a innymi i między ja a różnymi aspektami życia, a także wartości przypisanej tym spostrzeżeniom. Postać ta jest dostępna świadomości, aczkolwiek niekoniecznie jest ona obecna. Obraz ja jest płynny i zmienny, jest procesem, lecz w każdym momencie stanowi specyficzną całość”
-istnieje ja realne (takie jakie ono jest, struktura ja) i ja idealne (jaka chciałaby być)
Organizm a ja: zgodność i niezgodność
-osoba dojrzała, przystosowana i funkcjonująca w pełen sposób to ta, której przedstawione w sposób symboliczny doświadczenia tworzące jej ja WIERNIE ODZWIERCIEDLAJĄ DOŚWIADCZENIA ORGAZNIMU
-niezgodność między ja a organizmem prowadzi do poczucia zagrożenia i niepokoju: osoby takie zachowują się obronnie a ich sposób myślenia jest zawężony i sztywny
-zgodność/jej brak może tez wystąpić pomiędzy rzeczywistością subiektywną (polem fenomenologicznym) a rzeczywistością zewnętrzną (światem); oraz między ja realnym i ja idealnym (jednostka niezadowolona z siebie, nieprzystosowana)
- zgodność między ja a organizmem to główny przedmiot zainteresowania Rogersa
DYNAMIKA OSOBOWOŚCI
„Istnieje jedna podstawowa tendencja organizmu- jest to dążenie do urzeczywistnienia, podtrzymania i udoskonalenia doświadczającego organizmu”
-tendencja ta ma charakter selektywny
-istnieje tylko jedna siła motywacyjna- dążenie do samourzeczywistnienia
-istnieje tylko jeden cel- stanie się pełną osobą (samourzeczywistnienie)
-organizm urzeczywistnia się zgodnie z prawidłowościami wyznaczonymi przez dziedziczność
Jednostka rozwija się jedynie wtedy, gdy JASNO SPOSTRZEGA WYBORY stojące przed nią i NADAJE IM WŁAŚCIWĄ FORMĘ SYMBOLICZNĄ (rozróżnianie zachowań rozwojowych od regresywnych)
„zachowanie jest przede wszystkim ukierunkowanym na cel dążeniem organizmu do zaspokojenia odczuwanych potrzeb w spostrzeganym polu”
Istnieje wiele różnych potrzeb ale wszystkie prowadza do samourzeczywistnienia
W 1959 Rogers wprowadził rozróżnienie między tendencją organizmu do urzeczywistniania a tendencją do urzeczywistniania ja
Teoria motywacji Rogersa ma charakter MONISTYCZNY
Dwie istotne potrzeby: uznania ze strony innych i szacunku do samego siebie (potrzeby wyuczone)
ROZWÓJ OSOBOWOŚC
Silny wpływ środowiska społecznego na rozwój osobowości
Rogers koncentruje się na wpływie, jaki wywiera ocenianie jednostki przez innych ludzi, szczególnie w czasie jej dzieciństwa
„gdyby jednostka doświadczała jedynie bezwarunkowej akceptacji, to jej poczucie własnej wartości nie byłoby uzależnione od spełnienia jakichkolwiek warunków, byłoby bezwarunkowe [a wtedy] potrzeby uznania ze strony innych i szacunku do samego siebie nie byłyby nigdy sprzeczne z ocenami organizmu i jednostka byłaby stale przystosowana w sensie psychologicznym, a jej funkcjonowanie miałoby charakter całościowy”
Doświadczenia, które są nieaprobowane i oceniane negatywnie zostają wyłączone z obrazu ja, nawet jeśli są one wartościowe dla organizmu
„dziecko ocenia swe doświadczenia pozytywnie lub negatywnie, kierując się jedynie tymi kryteriami wartości, jakie przyjęło od innych osób a nie kierując się tym, czym dane doświadczenie doskonali jego organizm”
Wyparcie- zafałszowanie rzeczywistości bądź przez uznanie, iż ona nie istnieje, bądź przez spostrzeganie jej w sposób zniekształcony
Ludzie często starają się utrzymać i potwierdzać taki swój obraz ja, który jest całkowicie niezgodny z rzeczywistością-> zagrażające informacje mogą być rejestrowane nieświadomie
SYSTEM-> coś ustalonego i statycznego
PROCES-> coś się stale odbywa
Organizm jest żywym, rozwijającym się, holistycznym systemem i stanowi podstawową rzeczywistość psychologiczną
CHARAKTERYSTYCZNE BADANIA I METODY BADAWCZE
Badania jakościowe
Analiza treści
Skale ocen
Badania z zastosowanie techniki Q
Badania eksperymentalne nad obrazem ja
Inne podejścia empiryczne np. test Rorschacha