Hume
Widły Hume’a; Rozum ma dwie władze równolegle, ale obie zabija; ludzkie poznanie ma postać dwurożnych wideł - jest bądź formalne, jak w matematyce, logice, bądź doświadczalne, jak w fizyce, astronomii, psychologii i innych naukach empirycznych. Inne rozumowania (intuicja) nie mają wartości naukowej - są iluzją . Albo nasze działania są zdeterminowane, a więc nie ponosimy za nie odpowiedzialności, albo są wynikiem losowych zdarzeń, a wówczas również nie jesteśmy za nie odpowiedzialni.
Gilotyna Hume`a: z faktów nie można wyprowadzać wartości, z tego jak jest, wcale nie wynika jak być powinno. Sfera bytu i sfera wartości jest całkowicie rozdzielna
Rozum: jest odkrywaniem prawdy i fałszu informuje nas o przyczynach, skutkach i faktach , uczucia i działania nie mogą być ani prawdą ani fałszem a więc nie mogą być przedmiotem naszego rozumu.
Rozum ma wpływ na nasze zachowanie : gdy budzi uczucia, gdy odkrywa powiązanie między przyczynami i skutkami
Oceny moralne nie opierają się na rozumie. Moralność jest kwestią odczuć.
Percepcje- wszystko co jest w umyśle, organizacja interpretacja wrażeń zmysłowych, odróżnienie dobra od zła, wszelka operacja mózgu dzielą się na idee i impresje
Impresje : to co doznajemy zmysłowo i wewnętrznie(emocje)
Idee: tworzymy gdy sobie coś wyobrażamy lub o czymś myślimy, kopia impresji
` idee są mniej żywsze od impresji , każda cześć idei ma swoje źródło w impresji
Kant
Postępuj tak jak gdyby Twoja maksyma miała służyć za prawo ogólne
Autonomia- człowiek podlega własnym prawom!
Człowiek jest członkiem państwa celów jest prawodawcza a także podlega sama tym prawom, nasza wola jest prawodawcza
Moralność to odnoszenie wszelkiego czynu do prawa.
By uniknąć bycia bezmyślną istotą, częścią przyrody należy ustanowić sobie prawa i stosować się do nich, wolność to nie dowolność, to podleganie własnym prawom
Imperatyw kategoryczny: czyli bezwzględny nakaz zrób ‘to i to’. Głosi on: Postępuj wedle takich tylko zasad, co do których możesz jednocześnie chcieć, żeby stały się prawem powszechnym.
Imperatyw hipotetyczny głosi, że jeśli chcesz osiągnąć określony cel, to musisz działać w określony sposób. Np. Jeśli chcesz obrać jabłko musisz wziąć nóź.
Moore
Pojęcia ‘dobro’ zdefiniować nie można! ( tak jak koloru żółtego)‘dobro’ jest pojęciem prostym i nie podlegającym analizie, ‘dobro’ nie jest to przedmiot złożony, który można rozłoży na części składowe (koń) ‘dobry’ przymiotnik określający, stosowany do rzeczownika ‘dobro’
Każda próba zdefiniowania dobra sprowadza go do innej własności. Etyka zatem nie może analizować cech dobra, może natomiast badać, jakim przedmiotom dobro przysługuje
Błąd naturalistyczny to brak jasnego ujęcia jedynej w swoim rodzaju nie dającej się określić wartości pojęcia "dobra". Tego błędu dopuszcza się każdy, kto utożsamia dobro z jakąś inną jakością lub rzeczą (na przykład przyjemnością, samopoznaniem, cnotą, miłością).
`poznawanie dobra jest intuicyjne
Wittgenstein
Wittgenstein twierdzi, że świat nie składa się z bytów ale jest zbiorem faktów.
„świat jest ogółem faktów, nie rzeczy”
Fakty są splotami rzeczy. Przedmiotem myśli są stany rzeczy
`Język to ogół zdań
-etyka jest transcendentna - nie orzekają niczego o zewnętrznej rzeczywistości, nie jest faktem na świecie
- prawda polega na zgodności nośnika prawdziwości z rzeczywistością, zgodnośc myśli z faktami
Język | Świat |
---|---|
Nazwa = znak prosty | Przedmiot = to, co proste i trwałe |
Zdanie elementarne = konfiguracja nazw | Stan rzeczy = konfiguracja przedmiotów |
Zdanie = funkcja prawdziwościowa zdań elementarnych | Sytuacja = możliwość istnienia i nieistnienia stanów rzeczy |
Zdanie prawdziwe = zdania zgodne z rzeczywistością | Fakt = istnienie stanów rzeczy |
Ayer
sformułował pogląd nazywany emotywizmem: etyczny namysł, a także wynikające z niego postanowienia, mają jedynie charakter ekspresji subiektywnych doznań i uczuć jednostki
Subiektywizm, kierowanie się w działaniu i ocenie faktów i zjawisk wyłącznie osobistymi względami, upodobaniami, uprzedzeniami. Cecha charakteryzująca postawę, która prowadzi do jednostronnej i nieobiektywnej oceny rzeczywistości.
Klasyczny subiektywizm, wszelkie zjawiska zewnętrzne sprowadza do przeżyć wyłącznie immanentnych(wewnętrznych). Stwierdza, iż cała postrzegana materia to tylko subiektywne wrażenia, wyobrażenia czy przeżycia.
Absolutyzm wg Ayer`a – sądy etyczne polegają na intuicji intelektualnej, czyni sądy moralne
Nieweryfikowalnymi
Hare
sądy moralne mają charakter:
*nakazowy
* uniwersalny (jeżeli uznaje jakąś zasadę uznaje, że obowiązuje ona wszystkich)
*nadrzędny (sąd moralny zawsze ma pierwszeństwo nad upodobaniami itp)
` same zasady nie są subiektywne, ale to jakie zasady kto uznaje sprawa subiektywna
` dominującym elementem w sądach moralnych jest wola
Subiektywizm etyczny to pogląd, według którego sądy moralne są stwierdzeniami subiektywnych faktów dotyczących stanu umysłów ludzi
Subiektywność oznacza, że osoba jest świadomym podmiotem. Natomiast subiektywizm etyczny twierdzi, że prawda moralna jest subiektywna, tj. że rzeczywistość moralna jest tworem osobowej świadomości
Czeżowski
Oceny moralne są : uwarunkowane subiektywnie, twierdzące lub przeczące, fałszywe lub prawdziwe
bezpośrednio uzasadnione, stwierdzając wartość przedmiotu , mogą być mylne, wchodzą w sklad uczuć estetycznych i wzruszeń
Teoria etyczna- powiązany logicznie zespół zdań wśród, których znajdują się stwierdzenia powinności lub normy etyczne, dzielą się na 2 grupy:
-teorie obiektywistyczne - zakładają one, że normy etyczne mają charakter uniwersalny i można je wywieść z ogólnych założeń, a następnie zastosować do wszystkich ludzi.
-teorie subiektywistyczne - zakładają one, że normy etyczne są wytworem poszczególnych ludzi, odbicie ludzkich pragnień
Oceny pierwotne są spontaniczne, powstają w momencie pojawienia się przedmiotu oceny , podmiotowe reakcje psychiczne na zjawiska otaczającego nas świata, w wyniku uogólnienia mogą stanowić kryterium oceny, kryteria te nie są bezwzględnie obowiązujące i wymagają nieustannej rewizji. Nie są one tez całkowicie dowolne. Podmiot orientuje się, czy zdarzenie ma związek, czy też nie ma związku z jego celami i interesami, czy są one bliskie czy dalekie
Oceny wtórne- są wynikiem namysłu, polega na rozważeniu przez człowieka, w jaki sposób może on uporać się z problemem samym w sobie, a także z przeżywanymi właśnie emocjonalnymi konsekwencjami występującego problemu. Przebieg oceny wtórnej determinuje jaka ocena się pojawi. ‘ rezultat zastosowania do ocenianego przypadku jakiegoś poprzednio ustalonego kryterium’
Hobbes
Stan natury to wg Hobbesa wojna każdego z każdym , co wynika bezpośrednio z faktu, że każdy człowiek jest z natury egoistą.
Państwo – pewna organizacja władcza na danym terytorium, reguluje społeczeństwo, powstaje przez zawarcie umowy społecznej, przekazującej całą władzę suwerenowi
Skutki prawne umowy społecznej :
poddani nie mogą zmienić formy rządów,
władza zwierzchnia nie może postradać swej mocy,
żaden człowiek nie popełniają bezprawia nie może przeciwstawić się postanowieniom suwerena suweren decyduje o tym co jest niezbędne do zachowania pokoju i obrony jego poddanych
decyduje o tym czego nauczać innych
Macintyre
2 odmienne koncepcje cnoty:
-Cnota jako cecha umożliwiająca jednostce wypełnienie jej roli społecznej (Homer)
-cnota jako cecha użyteczna w osiąganiu sukcesu na ziemi i w niebie (Franklin)