ZABURZENIA ROZWOJOWE WIEKU SZKOLNEGO
05-10-11
Problematyka zaburzeń rozwoju psychoruchowego dziecka
Literatura: M.Bogdanowicz, Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym.

Psychoruchowy rozwój dziecka, podstawowe pojęcia
Rozwój psychiki dziecka związany jest nie tylko z rozwojem procesów poznawczych ( orientacyjnych i intelektualnych), ale i wykonawczych tzn. ruchowych, motorycznych. Dlatego też psychologia rozpatruje rozwój dziecka pod kątem jego rozwoju psychoruchowego. Według Haliny Spionek pojęcie rozwoju psychoruchowego rozumiemy jako proces rozwoju ( ciąg zmian progresywnych) w którym motoryka jest ściśle powiązana z psychiką (całokształtem czynności poznawczych i emocjonalno-motorycznych) Pojęciem tym posługuje się zarówno w odniesieniu do normy jak i patologii. Jedność rozwoju psychiki i motoryki zaznacza się szczególnie we wczesnych stadiach ontogenezy ( rozwój od poczęcia do rozrodu, czasem włącza się dojrzewanie i starość ). Myślenie połączone jest z opóźnieniem rozwoju ruchowego.
- Rozwój psychomotoryczny postępuje od chwili urodzenia się dziecka i przechodzi przez kolejne stadia, w których prezentuje określony poziom sprawności funkcji psychomotorycznych. Jeżeli rozwój ten przebiega bez zakłóceń, to chwili badania wiek rozwoju psychomotorycznego dziecka, określany przy pomocy metod psychologicznych. Odpowiada wiekowi życia WR=WŻ. W takim wypadku można mówić o normalnym tempie rozwoju psychomotorycznego.

Tempo rozwoju- pojęcie te oznacza szybkość z jaką dokonują się w organizmie i psychice dziecka różnorodne zmiany progresywne.

Rytm rozwoju- jest to stopień harmonii zmian progresywnych, jakie dokonują się w organizmie i psychice dziecka, a więc w poszczególnych sferach rozwoju.
Zarówno tempo jak i rytm rozwoju mogą być zróżnicowane np. WR=2L, WŻ=4l. Rytm nieharmonijny mamy wówczas gdy występuje opóźnienie czynności ruchowych, podczas gdy pozostałe sfery rozwijają się w tempie odpowiednim do wieku życia. Mówimy wówczas o parcjalnym lub fragmentarycznym opóźnieniu rozwoju. Model rozwoju psychoruchowego dziecka można ustalić w przebiegu badania diagnostycznego prowadzonego przez psychologa. Ogólna charakterystyka badanego dziecka powinna uwzględnić zarówno tempo, rytm, jak i dynamikę rozwoju psychoruchowego.

Dynamika rozwoju- jest to stopień stałości tempa rozwoju, które pod wpływem różnych czynników może się zmieniać szybsze, raz wolniejsze.

Zaburzenia rozwoju psychoruchowego
Psychologia rozwojowa wypracowała charakterystyki rozwoju psychoruchowego dzieci w poszczególnych okresach rozwojowych, które stanowią wzorce prawidłowego rozwoju. Można z nimi porównywać badane dziecko. Aby stwierdzić czy prezentuje ono poziom rozwoju typowy dla większości dzieci w tym wieku, a więc czy rozwija się normalnie.
Ponieważ tempo i rytm rozwoju noszą cechy indywidualne, uwzględnia się szeroki margines tolerancji wobec stwierdzonych odchyleń od ustalonych norm. Jedyne przypadki głupszego stopnia odchyleń od norm określamy mianem zaburzeń rozwoju. W podjęciu ostatecznej oceny rozwoju dziecka pomagają nam testy psychologiczne.

Klasyfikacja zaburzeń:
Można je rozpatrywać w różnych aspektach uwzględniając:
- rodzaj zaburzeń
- rozległość i głębokość zaburzeń
- dynamikę zaburzeń
- przyczyny i patomechanizmy

Podział ze względu na ich rodzaj można znaleźć w podręcznikach psychiatrii dziecięcej. Zofia Szymańska wymienia np. oligofrenię ( upośledzenie umysłowe), infantylizm, psychozy, nerwice itp.
Podział ze względu na rozległość zaburzenia wg. H. Spionek uwzględnia zaburzenia globalne ( opóźnienia rozwoju, czyli zwolnienie tempa rozwoju wszystkich funkcji w tym samym stopniu- upośledzenie umysłowe ) oraz parcjalne ( opóźnienie rozwoju tylko niektórych funkcji np. mowy.
O głębokości zaburzeń świadczy stopień nasilenia objawów, ich częstość i uporczywość występowania oraz mała podatność na terapię. Stopień głębokości może być określany przez wskaźnik liczbowy np. iloraz inteligencji.
Za względna dynamikę zaburzeń wyróżniamy zaburzenia rozwoju trwałe lub przejściowe, jednorazowe lub wielokrotne, trwające od urodzenia- wrodzone i nabyte ( pojawiające się później)
Ze względu na etiologię ( przyczyny ) zaburzenia dzielimy na:
- organiczne ( uszkodzenia struktury centralnego układu nerwowego)
- funkcjonalne czyli czynnościowe ( zaburzenia funkcji centralnego układu nerwowego bez uszkodzenia struktury)
- endogene ( uwarunkowane przyczynami tkwiącymi w dziecku)
- egzogenne ( przyczyny środowiskowe)
-nabyte

12-10-10
Ogólnie rzecz biorąc dokonanie klasyfikacji zaburzeń jest skomplikowane i istniejące systemy są dyskusyjne ze względu na brak dostatecznego uzasadnienia kryteriów podziału. Dlatego H.Spionek przyjęła następujący podział zaburzeń psychoruchowych:
- zaburzenia motoryczne ( zaburzenia rozwoju ruchowego, dystrakcja, lateralizacja)
- zaburzenia procesów poznawczych ( zaburzenia percepcji wzrokowej, słuchowej, mowy)

Dysprakcja- niezdolność do wykonywania określonych celów

Lateralizacja- prawostronna lub lewostronna
- zaburzenia emocjonalno-motoryczne ( lęki, psychozy, nerwice, fobie)
- zaburzenia napędy psychoruchowe( ADHD, zahamowanie psychoruchowe)

Diagnoza psychologiczna
Diagnoza- ( z gr. Diagnosis) rozpoznanie. Termin zaczerpnięty został medycyny.

Diagnoza lekarska- zakwalifikowanie zaburzeń występujących u pacjenta do określonej klasy chorób.

Diagnoza psychologiczna- jest poznawanie dziecka przejawiającego zaburzenia i wyjaśnieniem jego zachowania w różnych sytuacjach życiowych.

Termin diagnoza bywa używany w dwóch tłumaczeniach:
1) proces postępowania diagnostycznego ( czynność psychologa, prowadzące do wyjaśnienia, nieprawidłowego funkcjonowania dziecka)
2) końcowy efekt, czyli opis i wyjaśnienie zaburzeń poprzez wskazanie ich przyczyn.

Zadanie diagnozy:
- opis zaburzeń zachowania, występujących u badanego
- wykrycie dysfunkcji psychicznych
-określenie, jaki udział w genezie zaburzeń miały mechanizmy psychologiczne tzn. w jakim stopniu zaburzenia uwarunkowane są czynnikami sytuacyjnymi, w a jakim wypływają z zaburzeń osobowości
- ostatecznie zadaniem diagnozy jest przygotowanie materiałów informacyjnego zaleceń do opracowania programu terapii oraz sformułowanie prognozy, czyli rokowania poprawy.

Terapia
Terapia- ( z gr. Therapeia)- pojęcie rozumiane jest szeroko, jako wszelkiego rodzaju forma pomocy udzielanej pacjentowi, której celem jest usunięcie lub złagodzenie zaburzeń.

Profilaktyka
Zabiegi profilaktyczne to właściwie zorganizowany proces wychowawczy oraz stymulowanie, czyli pobudzanie rozwoju czynności psychicznych, szczególnie tych, których tempo rozwoju jest nieco wolniejsze. Warunkiem skuteczności zabiegów profilaktycznych jest możliwie jak najwcześniejsze stwierdzenie zagrożenia procesu rozwoju dziecka lub stwierdzenie wczesnych objawów zaburzeń i skierowanie go na badania konsultacyjne.
Oddziaływania profilaktyczne odbywa się drogą bezpośrednią ( wobec dziecka) i pośrednio przez pedagogizacje i uwrażliwienie rodziców na popełniane błędów niewłaściwe podstawy, i wadliwy system wychowania. Przyczyny zaburzeń rozwoju psychoruchowego dziecka

Czynnikami warunkującymi rozwój psychomotoryczny są:
-dziedziczone i wrodzone zadatki anatomiczne, fizjologiczne organizmu, szczególnie centralnego układu nerwowego
- własna aktywność i działalność dziecka
- środowisko
- wychowanie

Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka uwarunkowane są poliietologicznie (wieloprzyczynowo), co znaczy , żę mogą być skutkiem oddziaływania różnego rodzaju czynników patogennych.
Jeżeli czynniki te powodują uszkodzenie struktur i zaburzenia funkcji centralnego układu nerwowego wówczas mówimy o biologicznych przyczynach zaburzeń.

Przyczyny społeczne wiążą się z niekorzystnym oddziaływaniem do uszkodzenia układu nerwowego. Często zaburzenia rozwoju uwarunkowane są splotem przyczyn biologicznych i społecznych i są trudne do rozszyfrowania

Biologiczne przyczyny zaburzeń rozwoju psychoruchowe dziecka

Zaliczamy do nich nieprawidłowości struktury i funkcji centralnego układu nerwowego. Spowodowane przez szkodliwe czynniki działające bezpośrednio na tkankę nerwową ( np. uraz mózgu) lub pośrednio ( np. zaburzenia przemiany materii)

Gen- ( z gr. Genos czyli rud) podstawa materialna jednostka dziedziczenia związana z przekazywaniem poszczególnych cech dziedzicznych organizmu.

Hromosomy- stałe składniki jądra komórkowego nosiciele czynników dziedzicznych czyli genów przy każdym podziale komórki odtwarzane i rozdzielane między jądra komórek potomnych. Garnitur chromosomów jest stały u człowieka, mamy 23 pary chromosomów, 22 pary są to autosomy a 1 para są to chromosomy płciowe alosomy. Kurki somatyczne żeńskie zawierają 2 jednakowe chromosomy XX i męski XY

Hromosomopatia- różnorodne anomalia dotyczące składu oraz podziału chromosomów.

19-10-11

Czynniki bezpośrednio uszkadzające centralny układ nerwowy to:
- zaburzenia rozwoju wskutek działania czynników genetycznych np. gen opatię

- Gametopatie uszkodzenie lub zaburzenie rozwoju komórek rozrodczych. Geny mogą być prawidłowe, lecz niewłaściwa jest budowa jądra komórkowego, komórki rozrodczej ( niewłaściwa ilość chromosomów lub zmieniona struktura jednego lub więcej chromosomó) Efektem jest np. zespół Dawna tzw. Mongolizm

- Blaskopatie- zaburzenia rozwoju zapłodnionej komórki, zaburzenia rozwoju wskutek działania patogennych czynników na zarodek ( embriopatie) i płód ( felopatie) . Wśród embriopati wyróżniamy
-embriopatie wirusowe- matka w czasie ciąży przechodzi choroby wirusowe np. różyczkę, świnkę.

- Zwane są embriopatie bakteryjne, które mogą być konsekwencją choroby pasożytniczej np. toksoplazmowy ( wadogłowie, małogłowie )

- Embriopatię aktywiczne wywołane są naświetleniem płodu promieniami ultrafioletowymi i izotopamii

- embriopatię toksyczne- to skutek zatrucia płodu szkodliwymi związkami chemicznymi np. lekami, alkoholem

Embriopatia może być konsekwencją konfliktu serologicznego- niezgodność z zakresie Rh.
- Inne czynniki patogenne to niedotlenienie- efekt nieprawidłowego krążenia krwi. Zaburzenia rozwoju wskutek działania patogennych czynników w czasie porodu. Niedotlenienie wskutek przedłużającego się porodu powoduje martwicę, które prowadzą do niedotlenienie mózgu

Choroby somatyczne ( dotyczące ciała, fizyczne) mające wpływ na centralny układ nerwowy to:
- zaburzenia przemiany materii np. fenyloketonina (niewłaściwe przemiany białka np. w mleku, które powoduje, że w tkance nerwowej gromadzą się szkodliwe produkty i ma miejsce niedotlenienie mózgu)
- niedożywienie- może prowadzić do odchyleń w rozwoju z upośledzeniem umysłowym włącznie
-nieprawidłowe funkcjonowanie gruczołów dokrewnych np. tarczycy (niedoczynności )- prowadzi do upośledzenia umysłowego głębszego stopnia (kretynizm)
- choroba reumatyczna- prowadzi di zmian zapalnych w tętniczkach mózgu, co niszczy tkankę nerwową.

Wrodzone i nabyte defekty fizyczne, sensoryczne i ruchowe moją także pływ na rozwój psychomotoryczny. Do tej grupy zaliczyć należy wrodzone lub nabyte kalectwo sensoryczne ( dzieci głuche niewidome) i motoryczne ( skrzywienia kręgosłupa). Defektem fizycznym może być niski lub zbyt wysoki wzrost ( typ urody) Kalectwo sensoryczne utrudnia konflikt z otoczeniem, odbiór informacji, zuboża doświadczenie, co może zahamować rozwój dziecka. Tymi problemami zajmuje się defektologia ( dział psychologii klinicznej )

Społeczne przyczyny rozwoju psychomotorycznego
Są to zwykle zaburzenia lżejszego stopnia.
Przyczyny środowiskowe dotyczące rodziny-to przede wszystkim brak kontaktów z ludźmi, brak kontaktu z matką ( choroba sieroca). Efektem choroby sierocej jest opóźnienie w rozwoju fizycznym, umysłowym i społecznym. Ustalenie przyczyn zaburzeń stwierdzonych u pacjenta powinno przyjąć formę nie tylko diagnozy dziecka, ale i rodziny, w której się wychowuje. Służy przede wszystkim wywiad i obserwacja, ale też testy i rysunku dzieci.

Przyczyny środowiskowe ( środowisko przyrodnicze)
Przedszkole- bywa dla dzieci silnie stresujące. Do czynników, które sprawują, ze przedszkole może stać się przyczyną zaburzeń w rozwoju należą:
- złe warunki lokalowe i organizacyjne
- niedostosowany do możliwości danego dziecka system wymagań
- nieprawidłowy sposób realizacji programu
- niewłaściwe cechy osobowości i postawy nauczyciela

Sytuacje trudne:
- zagrożenie ( zdrowie, pozycja społeczna, pozycja w grupie)
- przeciążenie ( zbyt wysokie wymagania)
- zakłócenie ( jakieś potrzeby sprawiają, że dziecko nie nadąża za grupą)
- deprywacja ( brak zaspokajania ważnej potrzeby )

26.10.10
Grobalne i parcjalne zaburzenia rozwoju

Gdy całościowe opóźnienie rozwoju przyjmuje postać głębokich: rozległych zaburzeń, mówimy o upośledzeniu umysłowym. Jego cechy charakteryzuje to:
- zaburzenia sprawności umysłowej i przystosowanie społecznego
- zaburzeń motoryki
- odchylenia od stanu fizycznego

Zamiennie stosuje się terminy:
- oligofrenia ( gr. Oligoz- mały, phreu- dusza, umysł)
- niedorozwój umysłowy
- ograniczenia umysłowe
- upośledzenie umysłowe
- opóźnienie rozwoju umysłowego

Pojęcie upośledzenie powinno być zdaniem wielu autorów, nadrzędne w stosunku do innych terminów.

Upośledzenie umysłowe jest to stan charakteryzujący się istotnie wyższym od przeciętnego ogólnym poziomem funkcjonowania intelektualnego i zaburzeniami w zakresie przystosowania się ( zaburzenia w zakresie dojrzewanie, uczenia się i przystosowania społecznego)
Upośledzenie umysłowe nie jest traktowane jako choroba lecz jako skutek działania różnych czynników patogennych. Jest to stan nieodwracalny, który ma charakter kalectwa trwającego cale życie

Parcjalne zaburzenia rozwoju
Deficyty rozwojowe w zakresie percepcji wzrokowej, słuchowe i sprawności grafomotorycznej- istota przyczyny, wpływ na czytanie i pisanie
Dzięki prawidłowej pracy analizatora wzrokowego spostrzegamy przedmioty zapamiętujemy je i rozpoznajemy
Współpraca z analizatorem kinestetyczno-ruchowym zapewnia koordynację wzrokowo-ruchową oraz spostrzeganie stosunków przestrzennych. Funkcjonowanie analizatora wzrokowego doskonali się z wiekiem. Percepcja wzrokowa rozwija się pod wpływem doświadczeń zdobywanych w środowisku uczenia się.

1. Objawy zaburzeń percepcji wzrokowej i wzrokowo-przestrzennej
Nieprawidłowa budowa gałki ocznej powoduje wady wzroku, które zaburzają ostrość widzenia i są przyczyną szybkiego uczenia się, bólów głowy i oczu. Zniechęca to do czynność angażujących zmysł wzroku takich jak czytanie, rysowanie. Ruchy obu gałek ocznych powinny być ściśle skoordynowane dlatego nieprawidłowe funkcjonowanie analizatora kinestetyczno-ruchowego może być także przyczyną trudności w czytaniu ( słaba technika, wolne tempo)
W przypadku uszkodzenia receptora w analizatorze wzrokowym ( czopki, prędki w siatkówce oka) występują ubytki z polu widzenia a nawet ślepota.
Uszkodzenie ośrodka wzrokowego w korze mózgowej powoduje poważne zaburzenia lub ślepotę np. człowiek widzi elementy, ale nie potrafi ich scalić i rozpoznać jako całość. Nie potrafi więc określić jaki widzi przedmiot ( okulary czy rower ) albo spostrzega przedmioty, ale nie umie ocenić ich ułożenia. Nie potrafi odczytać godziny na zegarze, określić prawej lub lewej stronny swego ciała, orientować się na mapie. Wynikiem poważnych uszkodzeń jest całkowita ciemność czytania wskutek niezdolności rozpoznawania liter i spostrzegania całego wyrazu.

Zaburzenia w spostrzeganiu wzrokowym u dzieci to
- trudność wyodrębnienia części w złożonej całości oraz scalenia części w całość
- trudności w dostrzeganiu różnic między przedmiotami, obrazami, układami przestrzeganymi podobnym lecz nie identycznymi oraz podobieństw w układach pozostaje całkowicie różnych.
- trudności w odwzorowanych graficznych i przestrzeganych złożonych struktur przede wszystkim w charakterze abstrakcyjnym ( kształty genetyczne, znaki graficzne)
- trudność rozumienia i wnioskowania na materiale obrazkowym.

Dzieci mają problemu z odwzorowywaniem, rysowaniem, rozpoznawaniem liter ( problemy z czytaniem ) i rozumienie tekstu, rysunki są chaotyczne, źle rozpoznawanie, postacie i przedmioty nieprawidłowo ułożone w przestrzeni.

Metody badania percepcji wzrokowej i wzrokowo-przestrzennej.
Metody takie jak obserwacja, wywiad analiza wytworów pozwalają orientacyjnie określić poziom rozwoju percepcji wzrokowej. Można wykorzystać też eksperyment: nauczyciel jest często pierwszą osobą, która może fachowo dostrzec opóźnienie rozwoju dziecka w zakresie spostrzegania wzrokowej i skierować je na specjalistyczne badanie.

Percepcja słuchowa i zaburzenia jej rozwoju
Analizator słuchowy stanowi podłoże spostrzegania słuchowego. Receptorem słuchu, który przetwarza bodźce dźwiękowe na impulsy nerwowe są komórki rzęskowe w narzędziu Cartiego. Impulsy te przekazywane są drogą dośrodkową do ośrodka słuchowego i korze mózgowej.
Dzięki sprawnemu funkcjonowaniu analizatora dziecko spostrzega, a także zapamiętuje i rozpoznaje dzięki wśród których znajdują się również dźwięki mowy. Zdolność percepcji dźwięków mowy rozwija się w ciągu życia dziecka zależnie od stanu centralnego układu nerwowego a w tym analizatorze słuchowego jak i warunków jakich rozwija się dziecko. Poziom percepcji słuchowej w zasadniczy sposób decyduje o postępach w rozwoju mowy i nauki czytania.

02-11-11
Objawy zaburzeń i percepcji słuchowej
Proces spostrzegania słuchowego uzależniony jest od sprawności funkcjonowania wszystkich części analizatora słuchowego. W przypadku uszkodzenia ucha jako narządu zmysłu występuje głuchota różnego stopnia. Zniszczenie ośrodka słuchu w korze mózgowej powoduje głuchotę centralną. Uszkodzenie tego analizatora powoduje np. zakłócenie czynności analityczno-syntetycznych, niemożność rozumienia mowy lub rozpoznawania melodii, utrudnienie zapamiętywania melodii, utrudnienie zapamiętywania dłuższych ciągów wyrazów, nazw dni tygodni, kojarzenia bodźców wzrokowych i słuchowych, co ma znaczenie dla nauki czytania.
Zaburzenia percepcji słuchowej powoduje:
- trudność w wyodrębnieniu dźwięków ze struktur złożonych ( głosek, sylab, ze słów)
- w różnicowaniu dźwięków mowy, co powoduje agromatyzmy i bledy w czytaniu
- w zapamiętywaniu słów wierszyków i piosenek.
- w koncentracji na bodźcach słuchowych. Co jest męczące i powoduje gorsze zapamiętywanie i rozumienie mowy.

Zła percepcja słuchowa powoduje zaburzenie słuchu muzycznego, co powoduje błędy w odtwarzaniu rytmu w tańcu, zapamiętywaniu melodii.
Metody badania percepcji słuchowej to głównie zaburzeniami mowy konieczne, jest podjęcie ćwiczeń logopedycznych. Sprzyjają one także kształcenie słuchu fenomowego. W skazane są też ćwiczenia rytmiczne rozwijające słych muzyczny. Bardzo ważne są zajęcia kształtujące mowę, wzbogacające słownik oraz nauka wierszy i piosenek.

Motoryka i jej zaburzenia
Charakterystykę zaburzeń rozwoju ruchowego należy zacząć od uświadomienia sobie, że motoryka stanowi podstawy elementu systemu organizującego ludzką działalność.
Nearofizjologicznym podłożem motoryki jest analizator kinestetyczno-ruchowy. Wyróżnić w nim można części uczuciową ( analizator skórko- kinestetycznych) i część ruchową. Analizator skórno-kinestetyczny odbiera informacje z powierzchni skóry ( dotyk, ścisk) oraz do poruszających części ciała kończyn, narządów mowy ( uczucia ruchu) zbudowany jest jak każdy analizator z receptora ( odbiór bodźców) drogi dośrodkowej ( włókna nerwowe przewodzące impulsy do kory mózgowej ) oraz ośrodka korowego, do której docierają impulsy z obwodu i gdzie są opracowywane.
Impulsy nerwowe dochodzą do określonych pól ośr.korowego co powoduje uświadomienie wrażeń dotyku i ruchu a także spostrzeganie dotykiem przedmiotu ocenę ich położenia w przestrzenni różnicowanie ciężarów oraz kontrolowanie czynności ruchowych. Złożone ruchu dowolne ( celowe i zamierzone) wymagają prawidłowego współdziałania okolic korowych: czuciowego ( związanej z analizatorem skórno-kinestetycznej) i ruchowej. Prawidłowe funkcjonowanie analizatora kinestetyczno ruchowego to warunek prawidłowego rozwoju motorycznego dziecka.

Symptomy zaburzeń rozwoju ruchowego
Zaburzenia te mogą się wiązać z nieprawidłowym rozwojem fizycznym np. wada narządów ruchu uszkodzeniem stawu biodrowego i długim unieruchomieniem powodu choroby. Inny powód bo uszkodzenie centralnego układu nerwowego. Uszkodzenie dróg czuciowo-ruchowym i ośrodka korowego analizatora kinestetyczno-ruchowego powoduje np. niemożność odczuwania dotyku i ruchu, niemożność rozpoznawania przedmiotów za pomocą dotyku, zaburzona jest percepcja ruchów w czasie mówienia i pisania. Mogą pojawić się niedowłady, dezorganizacja ruchowa, niemożność wykonania bardziej skomplikowanych ruchów, a jeżeli ognisko uszkodzenia znajduje się w ośrodku ruchowym mowy ( ośrodek Broca) zaburzenia obejmują czynności narządów mowy i chory rowijająć umowę, nie może mówić ( afazja ruchowa). Z kolei uszkodzenie tzw. Ośrodka Exnera powoduje zaburzenia ruchów ręki podczas pisania, ( brak płynności, zachowania kolejności ruchów, przestawienie elementów) Konsekwencją jest niemożność rysowania i pisania ( agrafia) lub niski poziom graficzny pisma i rysunku ( dysgrafia) Istnieją również mikrozaburzenia rozwoju ruchowego. Jest to np. obniżenie sprawności pojedynczych aktów ruchowych np. chwytu pesetowego co utrudnia wykonywanie precyzyjnych ruchów

Najczęściej spotykane u dzieci zespoły zaburzeń to:
1. Niezręczność ruchowa całego ciała
2. Niezręczność manualna
Niezręczność ruchowa całego ciała charakteryzuje opóźnienie rozwoju ruchowego w okresie niemowlęcym i po niemowlęcym, ogólna niezręczność ruchowa, brak koordynacji ruchów, ogólne spowolnienie ruchowe, zakłócenie koordynacji wzrokowo-ruchowej w zabawach i zadaniach, w których ruch odbywa się pod kontrolą wzroku ( rzut piłką, gra w klasy) brak precyzji ruchów, w zmożone napięcie mięśniowe, spółruchów, w efekcie dzieci zaczynają biegać i skakać z opóźnieniem, chodzą niezręcznie niezgrabnie się poruszają są bojaźliwe z trudem uczą się jeździć na rowerze, nie chcą brać udziału w zabawach, są wyśmiewane i zalęknione

09-11-11
Objawy zakłócenia motoryki są niestępujące opóźnienia praksji, czyli umiejętności posługiwania się przedmiotami, codziennego użytku, brak precyzji ruchów z powodu zbyt dużego lub zbyt małego napięcia mięśni lub złej koordynacji wzrokowo-ruchowej np. ruchów palców, dłoni lub przedramienia, stąd niski poziom graficzny pisma i trudności w wykonywaniu zadań plastycznych. Dzieci te są mało samodzielne, codzienne czynności wykonują wolno i niezręcznie, nieprawidłowo trzymają ołówek, niechętnie malują i budują z klocków, psują niszczą zabawki, wpuszczają przedmioty, nie mają „siły” wycinać nożyczkami. Generalnie dzieci te są bierne, mało samodzielne, mają niską samoocenę, unikają rówieśników co wpływa na zaburzenia rozwoju osobowości.

Lateralizacja i jej zaburzenia
Jednym z czynników rozwoju ruchowego dziecka jest postępujący proces lateralizacji, czyli inaczej przewagi jednej strony, jego ruchowych czynności. Halina Spionek lateralizację określa też jako „asymetrie funkcjonalną” z asymetrią mamy do czynienia również w budowie anatomicznej naszego ciała- jedna połowa naszego ciała różnie się nieco od drugiej np. montaż dwóch lewych połówek twarzy, będzie się różnił od dwóch prawych. Parzyste organy ciała różnią się bardzo często między sobą- jedna z półkul mózgowych jest też nieco większa. Zupełnie wyraźna jest asymetria funkcjonowania naszego ciała, głównie kończyn- jedna jest częściej używana. Druga „tylko pomaga” i narządów zmysłu dominuje 1 z oczu, uszu. Wysoki poziom precyzji i ekonomii ruchów osiągamy wówczas, gdy oko i ręka dominują po tej samej stronie ciała. Powstaje układ ręka-oko, który jest podstawą koordynacji wzrokowo- ruchowej ( czynności manipulacyjne, graficzne) w wielu czynnościach np. w jeździe na rowerze niezbędne jest harmonijna współpraca oka ręki i nogi.
Lateralizacja, czyli stronność tzn funkcjonalna. Dominacja jednej ze stron ciała związana jest z dominacją jednej z półkul mózgowych ze względu na fakt krzyżowania się większości szlaków nerwowych, drogi nerwowe z prawej strony ciała docierają do lewej półkuli, a z lewej ciała, głównie ręki, odpowiada dominacja lewej półkuli mózgowej
Większość ludzi prezentuje model lateralizacji jednorodnej prawostronnej- oka, ręka, noga. Według. M. Soraka w chwili urodzenia tyle samo osób przejawia skłonność do leworęczności co do praworęczności. Leworęczni stają się praworęcznymi na skutek nacisków praworęcznego środowiska i tradycji ) witanie, jedzenie, prześladowania religijne i społeczne) Leworęczność najczęściej jest dziedziczona ( bardzo rzadko jest efektem uszkodzenia lewej półkuli mózgu) Nie jest to odchylenie od normy w sensie klinicznym. Dzieci leworęczne nie różnią się od dzieci praworęcznych pod względem sprawności intelektualnej. Ich trudności w nauce wynikają z mniejszej sprawności rąk. Trudniej im nauczyć się pisać bo sposób pisania dostosowany jest do czynności prawej ręki. Rysowanie też sprawia im kłopot.
Nie należy przestawiać dziecka z praworęczności na siłę, nie wyśmiewać, nie wyzywać, ponieważ prowadzi to do nerwic, płochliwości , lęków, agresji, izolowania się, niechęci do szkoły, moczenia się i jąkania
Zaburzenia lateralizacji:
- lateralizacja słaba, nieustanna
- lateralizacja skrzyżowana- prawa ręka, lewe oko, prawa noga

16-11-12
Dysleksja rozwojowa

Terminologia najczęściej używana w Polsce. Dysleksja rozwojowa – zespół specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu. Te zabyrzenia w uczeniu mogą występować w formie trudności o węższym zakresie:

• dysleksja – specyficzne trudności w czytaniu, którym często towarzyszą trudności w pisaniu

• dysortografia – specyficzne trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne)

• dysgrafia – trudności w opanowaniu właściwego poziomu graficznego pisma (tzw brzydkie pismo)

Trudności te mogą występować jednocześnie (wszystkie formy) lub w izolacji np. tylko dysortografia lub dwie formy łącznie – dysortografia i dysgrafia. Terminy: ryzyka dysleksji lub dziecko ryzyka dysleksji stosujemy nazywając pierwsze nasilone trudności w nauce czyatnia i pisania.

Rozpoznanie specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu
Najpierw ustala się czy trudności występują jednocześnie czy w izolacji. Należy pamietać o tym, że:

• nie diagnozuje się dziecka z inteligencją niższą niż przeciętna i upośledzonych umysłowo, ale wyłącznie te, u których stwierdzono prawidłowy rozwój umysłowy

• nie diagnozuje się dysleksji rozwojowej gdy spowodowana jest zaniedbaniem środowiskowym lub dydaktycznym (dziecko opuszcza lekcje, nie opanowało czytania i pisania za względu na źle zorganizowany proces nauczania itp.)

• nie diagnozuje się dysleksji rozwojowej gdy trudności w czytaniu i pisaniu są wynikiem złego funkcjonowania narządow zmysłu (niedosłuch, wada wzroku) lub skutkiem schorzeń neurologicznych (epilepsja, mózgowe porażenie dziecięce)

• o „specyficznych” zaburzeniach orzeka się gdy są one istotne tzn gdy poziom czytania i pisania jest znacznie gorszy od oczekiwanego w danym wieku i na danym poziomie intelektualnym (granica w postaci opóźnienia o dwa lata w stosunku do wieku życia i edukacji)

Przyczyny dysleksji rozwojowej

Etiologia (pierwotne przyczyny) dysleksji od ponad stu lat stanowią przedmiot badań medycznych, biologicznych i psychologicznych. Na ich podstawie uznaje się polietiologię dysleksji. Oznacza to, że specyficzne trudności w nauce czytania i pisania mogą być uwarunkowane genetycznie - wskutek niepełnowartościowego materiału genetycznego przekazywanego na drodze dziedziczenia jak i ograniczenie – czynnikami patogennymi oddziałującymi niekorzystnie na c.u.n. dziecka w okresie prenatalnym (niedokształcenie c.u.n.) w czasie porodu i tuż po urodzeniu się dziecka (mikrouszkodzenia c.u.n.). Mikrouszkodzenia przejawiają się jako dysfunkcje uczestniczące w czytaniu i pisaniu czynności poznawczych i motorycznych (zaburzenia parcjalne lub fragmentaryczne) oraz ich współdziałaniu. Wyrażają się one zaburzeniami rozwoju funkcji wzrokowo – przestrzennych, słuchowo – językowych i integracji percepcyjno – motorycznej. Niektorzy badacze wskazują też na opóźnione dojrzewanie c.u.n. i względnie nietrwałe, przejściowe zaburzenia c.u.n. (okolic związanych z mową, czytaniem i pisaniem) jako na przyczynę dysleksji. Koncepcja ta nie jest dostatecznie udowodniona naukowo. Zaburzenia emocjonalne towarzyszące dysleksji mają wyłącznie charakter wtórny, są skutkiem stresu wskutek długoletnich niepowodzeń szkolnych. O polietiologii, a więc wieloprzyczynowości dysleksji rozwojowej świadczy fakt, że pierwotnych przyczyn, specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu jest wiele. U różnych dzieci przyczyny mogą być odmienne, ale czasem u jednego dziecka może wystąpić ich kilka.

Typy dysleksji rozwojowej

Dysleksja typu wzrokowego

Zaburzenia percepcji wzrokowej ( analizy i syntezy wzrokowej, zaburzenia spostrzegania i różnicowania kształtów, rejestracji położenia przestrzennego elementów) powodują występowanie specyficznych błędów oraz właściwości pisania i czytania, które można określić jako:

• mylenie liter o podobnym kształcie, a różniących się drobnymi elementami graficznymi: a-o, e-ę, n-ń-m, sz-cz-rz, l-t-ł, h-k

• nieprawidłowe odzwierciedlenie liter różniących się położeniem p-b, b-d, w-m, u-n, d-g, b-p

• mylenie liter rzadziej używanych H-f-F, Ł-F

• mylenie liter, wyrazów podobnych graficznie kosa-kora-koza

• dodawanie lub opuszczanie liter albo sylab przy przepisywaniu

• trudności w pisaniu małych i wielkich liter

• błędy ortograficzne wynikające z obniżonej pamięci wzrokowej, która utrudnia zapamiętywanie obrazu graficznego

• problemy w rysowaniu, odwzorowywaniu kształtów z pamięci i wg wzoru

• pomijanie lub wielokrotne czytanie tej samej lini w tekście

23-11-11
Zaburzenia rozwoju wieku szkolnego.

Dysleksja typu wzrokowego

Zaburzenia percepcji wzrokowej ( analizy i syntezy wzrokowej, zaburzenia spostrzegania i różnicowanie kształtów, rejestracji położenia przestrzennego elementów) powodują

-dodawanie lub opuszczanie liter albo sylab przy przepisywaniu
- trudności w pisaniu małych i wielkich liter
-błędy ortograficzne wynikające z obniżonej pamięci wzrokowej, która utrudnia zapamiętywania obrazu graficznego
- problemy w rysowaniu, odwzorowywaniu kształtów z pamięci i wg. wzoru
- pomijanie lub wielokrotne czytanie tej samej linii w tekście

Dysleksja typu słuchowego-językowego
Opóźnienia i zaburzenia funkcji słuchowo - językowego przejawiają się jako zaburzenia słuchu fonemowego i zaburzenia umiejętności fonologicznych jest to:
- mylenie spółgłosek w szeregach dźwięczne-bezdźwięczne: b-p, d-t, w-f, g-k, dz-c, sz-s, z-s
- błędy w pisowni zmiękczeń: ś-si, ć-ci, ń-ni, ź-zi
- trudności z różnicowaniem samogłosek nosowych i cząstek: -ą,-ę,-om,-on,-em,en
- opuszczanie i dodawanie liter, końcówek lub cząstek, wyrazów;
- nasilanie błędów w pisaniu ze słychu;
- przestawianie w zapisie szyku dyktowanych wyrazów;
- długo utrzymujące się głoskowanie; wolne tempo i brak płynności czytaniu;
- trudności w rozumieniu czytanych treści.

Występują trudności z nauką na pamięć nazw, dat, dni tygodnia, nazw miesięcy, a także wierszy, słów piosenek, tabliczki mnożenia.
Przykładowe zapisy głosek.

Dźwik- dźwig
Wench-Węch
odólne-ogólne
dwór-otwór
mjót-miód
mydlo-mydło
głucha-głucha
majontek-majątek
zaniar- zamiar
obroniców-obrońców
podobny-pogodny
pozbyća- pozbycia
wech-węch
wjosna- wiosna
ktury-który
żackie-rzadkie
trumny-brudny
pogodęm- pogodę
cytości-czystości
w pruzile- bruździe
karorywer-kaloryfer
proszto – prosto
kolocherach- kaloryfer

Dysklekcja typu kinestetyczno-ruchowego:
- obniżona sprawność grafomotoryczna
- wolne tempo pisania
- pismo niekształtne
-litery nierówno pochylone
- nie dochodzące lub wychodzące poza linijki
- brak powiązań między literami
- wadliwa regulacja napięcia mięśniowego
- występowanie synkinezji/ współ ruchów

30-11-2011
Jednym z aspektów rozwoju ruchowego jest proces lateryzacji, który polega na dominacji stronnej czynności ruchowych.
Dla czynności czytania i pisania niekorzystne znaczenie ma lateralizacja skrzyżowania lub nieustalona, czyli brak dominacji.
PPP
LLL
PLP
===


Następstwem zaburzeń procesu lateralizacji są między innymi:
- inwersja statyczna [ mylenie litero o podobnym kształcie, ale innym kierunku i położeniu ]
- inwersja dynamiczna [ przestawianie liter w wyrazie ], przestawianie cyfr [ np.69-96]

Ryzyko dysleksji
Najczęściej trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci dostrzegane są dopiero z końcem nauczania początkowego, a powinno się je zauważać w klasie zerowej, gdy dziecko zaczyna uczyć się czytania i już wtedy nasilają się u niego trudności w opanowaniu tej umiejętności. Najlepiej , gdy symptomy ryzyka dysleksji dostrzeżemy jeszcze przed podjęciem przez dziecko nauki szkolnej. Są to objawy opóźnienia rozwoju niektórych funkcji poznawczych i ruchowych, które leżą u podstaw uczenia się czytania i pisania.
Sygnały zagrożenia można dostrzec już u dzieci w wieku po niemowlęcym i przedszkolnym.

Ryzyko dysleksji jest prawdopodobne w wypadku:
- obciążenia genetycznego ( dysleksja występuje w rodzinie )
- ciąży i porodu o nieprawidłowym przebiegu
- dysharmonijnego rozwoju psychomotorycznego ( występują symptomy ryzyka dysleksji )

Symptomy ryzyka dysleksji bardzo wyraźnie występują w wieku przedszkolnym oraz w klasie zerowej. Do zagrożenia dysleksją nie wystarczy stwierdzenie pojedynczego objawu. Im więcej ich stwierdzimy, tym jest ono bardziej prawdopodobne. Objawy te mogą zostać zauważone zbyt późno, gdy rodzice i nauczyciele nie znają problemu specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu, a symptomy ryzyka dysleksji są traktowane jako typowe zachowania małego dziecka, z których z czasem „ się wyrasta”.


Objawy ryzyka dysleksji u dzieci w wieku przedszkolnym i w klasie „0” oraz dysleksji w wieku wczesnoszkolnym oraz w starszym wieku szkolnym. Trudności w nauce różnych przedmiotów
Wiek przedszkolny 3-5 lat:
- opóźniony rozwój ruchowy,
- mała sprawność ruchowa całego ciała, a szczególnie rąk ( słabo biega, trudności w utrzymywaniu równowagi, zapianie guzików, nawlekanie korali, trzymaniu kredki, jeżdżeniu na rowerku trójkołowym).
- słaba koordynacja wzrokowo-ruchowa.
- opóźniony rozwój mowy,
- opóźniony rozwój lateralizacji ( używa na zmianę raz jednej, raz drugiej ręki do tych samych czynności)
-opóźniona orientacja schemacie ciała i przestrzeni
- zaburzenia postrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej,

Wiek 6-7 lat ( klasa zerowa)
- trudności z wymową
- trudności w zapamiętywaniu
- trudności w odróżnianiu podobnych głosek, wydzielaniu i łączeniu sylab
- trudności w odróżnianiu elementów całości-
- trudności w orientacji w czasie ( pory roku, dnia, godziny)
- trudność w rysowaniu i odtwarzaniu figur oraz wzorów
- trudności w układaniu obrazków i elementów według wzoru,
- wadliwa wymowa ( przekręcenie, przestawianie, notoryczne błędy gramatyczne)
- trudności w nauce czytania
- mała sprawność manualna ( wiązania sznurowadeł, trzymanie nożyczek, sztućców)
- brak lateralizacji ( oburęczność, mylenie prawej i lewej ręki itp.)
- opóźnienie orientacji w schemacie ciała.

Wiek wczesnoszkolny ( 1-3 klasa)
- utrzymywanie i pognębianie powyższych trudności,
- mała sprawność ruchowa ( nie potrafi jeździć na dwukołowym rowerze, łyżwach, nartach, problemy z samoobsługą.
- utrzymująca się oburęczność,
- zaburzenia koordynacji czynności ręki i oka,
- trudności w zapamiętywaniu nazw, dat, liczb, tabliczki mnożenia,
- mulenie liter podobnych pod względem kształtu ( P-b-d-g, m-n, l-ł-t, m-w)
- opuszczanie, przestawianie, dodawanie liter i sylab
- trudności z pisownią
- brzydkie pismo i rysunek

Wiek starszy szkolny ( powyżej klasy 4 i szkoła średnia)
- stopniowe zmniejszanie się lub ustępowanie trudności w czytaniu,
- ograniczanie się trudności w pisaniu często tylko do dużej ilości błędów ortograficznych i brzydkiego pisma
- uogólnienie się trudności szkolnych na inne przedmioty nauczania,
- trudności w nauce języków obcych.

Rodzaj trudności:
Język Polski:
- wolne tempo czytania,
-niechęć do czytania ( lektury, dłuższe teksty)
- trudności ze zrozumieniem czytanego tekstu
- błędy ortograficzne
- trudności w formułowaniu wypowiedzi pisemnych ( wypracowania, notatki)
- pismo mało lub nieczytelne

Języki obce:
- nieprawidłowa wymowa
- mylenie wyrazów podobnych w wymowie i zapisie
- trudności z zapamiętywaniem słówek,
- trudności z zrozumieniem tekstu mówionego lub nagranego
- trudności w uczeniu się gramatyki,
- trudności z poprawnym pisaniem.

07-12-11
Matematyka, geometria:
- błędne zapisywanie i odczytywanie liczb wielocyfrowych ( z wieloma zerami lub miejscami).
- przestawianie cyfr w liczbach
- mylne zapisy znaków - + / < >
- trudności w przekształcaniu wzrowów
- trudności w rozumieniu i wykonywaniu zadań z treścią
- nieprawidłowe wykonywanie wykresów funkcji, rzutów figur i siatek brył geometrycznych
- niski poziom graficzny wykresów i rysunków
Chemia, fizyka:
- problemy z opanowaniem terminologii ( nazwy i symbole pierwiastków)
- nieprawidłowe zapisywanie i przekształcenie wzorów.
- trudności w rozumieniu układów przestrzennych
Biologia:
- trudności z opanowaniem terminologii ( nazwy łacińskie)
- problemy z organizacją przestrzenną schematów i rysunków
- trudności z zapisem łańcuchów reakcji biochemicznych
- trudność z opanowaniem systematyki ( hierarchiczny układ informacji)
Historia i wiedza o społeczeństwie
- trudność z zapamiętywaniem nazw i nazwisk
- zła orientacja w czasie ( chronologia, daty)
- trudności orientacją na mapach historycznych
Geografia:
- trudności czytania i rysowania map
- trudności ze wskazaniem kierunków na mapie, położenia i obliczaniem stref czasowych.
Sztuka:
- trudności w czytaniu nut,
- trudności z analizą obrazów
- trudności z rysowaniem
Konsekwencje w pozaszkolnych obszarach aktywności:
-czytaniem map,
- percepcja znaków drogowych
- uczenie się prowadzenie samochodu
-uczenie się układów tanecznych lub gimnastycznych
- wypełnianie różnego rodzaju formularzy
- zapamiętanie i przekazywanie informacji odrębnych przez telefon
- mylenie numerów np. autobusów, telefonów
- mylenie dat i godzin
- planowanie, organizacja i zarządzanie czasem
- orientacja w nieznanym terenie

Zachowania:
-przejawiają poczucie mniejszej wartości
- mniejszą samodzielność ( są niezaradni)
- niższy poziom samokontroli umiejętności oceny własnej sytuacji
- trudności w kierowaniu strefą emocjonalną
- słabsze zaufanie do siebie i swoich możliwości
- niższy poziom samoakceptacji w porównaniu do swoich rówieśników
- są mniej lubiani, częściej izolowani
- słabiej przystosowują się do wymagań środowiska szkolnego.
- głębiej przeżywają niepowodzenia, łatwiej pobudzają w zniechęcenie
- są mniej popularni, a nawet odrzucani przez zespół klasowy
- cieszą się mniejszą aprobatą społeczną wśród rówieśników

Zmienność symptomów dysleksji rozwojowej
Analiza objawów dysleksji rozwojowej na poszczególnych etapach rozwoju i edukacji wskazuje, że zmieniają się one, gdy porównamy trudności w uczeniu się czytaniu i pisaniu, jak i symptomy wywołujących je zaburzeń. Inne są one w okresie poprzedzającym naukę szkolną, gdy określa się je jako „ symptomy ryzyka dysleksji”., odmienne w okresie nauczania początkowe, różne od objawów utrzymujących się na poziomie starszych klas szkoły podstawowej, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalanych.
Zjawiska charakterystyczne dla patomechanizmu dysleksji:
1. Rozszerzenie się zakresu trudności na więcej przedmiotów szkolnych i rozleglejsze obszary aktywności życiowej
2. Nawarstwianie się zaburzeń, czyli nakładanie się na zaburzenia pierwotne rozwoju psychomotorycznego ( dysfunkcja poznawcza i motoryczna) zaburzeń wtórnych sfery pozaintelektualnej ( funkcji emocjonalno-motywacyjnych) oraz osobowości ( struktury „JA” np. obniżenie poczucia własnej wartości, niestabilność samooceny).
3. Kompensowanie zaburzeń i redukcja niektórych trudności postępujące wraz z wiekiem i dojrzewaniem centralnego układu nerwowego, a także z usprawnieniem funkcji psychomotorycznych uczestniczących w czytaniu i pisaniu dzięki zajęciom terapi pedagogicznej ( ćwiczenie korekcyjno-kompensacyjnym) i treningowi w nauce szkolnej, a także wspomagającej roli wysokiej sprawności intelektualnej. Zwykle objawia się zmieszeniem lub nawet wyeliminowaniem trudności w czytaniu ( do końca szkoły podstawowej klasy 5-6 ) ,zniknięciem specyficznym bledów w pisaniu ( gimnazjum i szkole ponad gimnazjalnej utrzymują się głównie błędy ortograficzne pomimo długoletnich ćwiczeń i znajomości zasad pisowni).
4/ Utrzymywanie się gotowości do nawrotu specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu w sytuacji zaniechania pracy nad problemem i braku samokontroli podczas pisanie, a także w sytuacji stresu egzaminacyjnego, zmęczenie i trudności w skupieniu uwagi lub utraty kontaktu z środowiskiem, posługującym się ojczysta mową.
Znajomość tego procesu jest bardzo ważna dla zrozumienia ucznia i właściwego potraktowanie jego kłopotów szkolnych. Wiele nie porozumień pojawia się też z powodu braku świadomości opisanych zjawisk.

Terapia pedagogiczna- Jak pomagać?
Pomoc specjalistyczna udzielana dzieciom ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu obejmuje się nazwę terapia pedagogiczna, zaś nauczyciel, który tej pomocy udziela, to nauczyciel terapeuta. Działania, które prowadzi się z uczniami z dysk lekcją, mają charakter ćwiczeń korekcyjno-kompensacyjnych ( usprawnienia funkcji zaburzonych, wspomagania funkcji dobrze się rozwijających po to, by mogły być wsparciem dla funkcji zaburzonych lub w razie potrzeby je zastąpić ).

System pomocy terapeutycznej w Polsce ma charakter pięciopoziomowy i odpowiada potrzebom dzieci o różnych stopniu nasilenia trudności w czytaniu i pisaniu.
Poziom pierwszy – pomoc udzielana przez rodziców pod kierunkiem nauczyciela ( niewielkie trudności)
Poziom drugi- zespół korekcyjno-kompensacyjny
Poziom trzeci- terapia indywidualna
poziom czwarty- klasy terapeutyczne
Poziom piąty- stacjonarny odziały terapeutyczne

14-12-11
Nie wszyscy dyslektycy, rozwijają takie same zdolności. Jednak pewne funkcje umysłowe są powszechne.
O to lista podstawowych zdolności jednakowych dla wszystkich dyslektyków:
po pierwsze: korzystają z wrodzonej zdolności do przetwarzania i kreowania doznań percepcyjnych
po drugie: cechuje ich większa wrażliwość na otoczenie
po trzecie: są bardziej ciekawi niż przeciętny człowiek,
po czwarte: myślą obrazami a nie słowami
po piąte: mają lepszą intuicję, i są bardziej przenikliwi
po szóste : myślenie i spostrzeganie ma charakter polisensoryczny ( wykorzystują wszystkie zmysły)
po siódme: realistycznie przeżywają swoje myśli
po ósme mają żywą wyobraźnię

Wymienione powyżej cechy jeśli nie zostaną stłumione bądź zniszczone przez rodziców, albo w procesie edukacji. Dają w rezultacie wyższą od przeciętnej inteligencję. I ponad przeciętne zdolności twórcze. Prawdziwy dar dysleksji może za owocować prawdziwym mistrzostwem.

Stanisława Mihilewicz. Dziecko z trudnościami w rozwoju
Urszula Oszwa. Zaburzenia rozwoju umiejętności arytmetycznych.
Ronald D.Davis. Dar uczenie się

Dyskalkulia rozwojowa, czyli specyficzne trudności w uczeniu się matematyki.

Główną metodą uczenie się matematyki jest rozwiązywanie zadań. Nie można jej nauczyć się bez doświadczeń logicznych, czyli bez rozwiązywania zadań matematycznych. Rozwiązując zadania dziecko nierzadko napotyka na pewne trudności. Ważne jest, aby potrafiło je samodzielnie pokonać. Takie trudności zdarzają się wszystkim dzieciom w trakcie uczenie się tego przedmiotu. Są jednak wśród nich dzieci szczególnie uzdolnione matematycznie, które mają dyspozycję stanowiące warunek pomyślnego uczenia się oraz uzyskiwania osiągnięć w matematyce.

„Uzdolnienie matematyczne to zdolność do zrozumienia istoty matematycznych i pokrewnych problemów, metod i twierdzeń, a także zdolność do ich uczenia się, pamiętania i odtwarzania, do wiązania ich z innymi problemami, symbolami i twierdzeniami” L.Kosc’

Inną grupą stanowią te dzieci, które nie radzą sobie nawet łatwymi zadaniami. Nie potrafią zrozumieć matematycznego sensu, nie dostrzegają zależności pomiędzy liczbami. Wielką trudność: sprawia im narysowanie tabelki, zapisanie działania.

Zdolność i predyspozycję matematyczne

Dysleksja czy dysgrafia rozwojowa jako specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu są stosunkowo dobrze znane, jest wiele publikacji na ten temat. Natomiast dyskalkulia rozwojowa jest prawie nieznana, mimo że dotyczy ona układu nerwowego i jest tak częsta jak inne zaburzenia. Badania neurologiczne dowodzą istnienie specjalnych uzdolnień do matematyki. W mózgu są obszary uważane za anatomiczno- fizjologiczne podłoże tych zdolności. Jeżeli to obszary w mózgu zostaną uszkodzone, powstają wówczas zaburzenia w zakresie zdolności matematycznych.

K. Barakat stwierdził istnienie genetycznych predyspozycji do matematyki i przedstawił następujące argumenty:
1. Badania historii rodzin zarówno o wysokim, jak i niskim poziomie zdolności matematycznych wskazują, że zarazem matematyczne talenty jak i dzieci poniżej normy nie są w tych rodzinach wyjątkiem.
2. Badania, które dotyczyły różnic w osiągnięciach matematycznych chłopców i dziewcząt, wykazały, że chłopcy osiągają wyższy poziom niż dziewczęta w wszystkich grupach społecznych i na każdym poziomie wieku oraz nauczania.
3. Badania dzieci uzdolnionych matematycznie dowiodły, że od najwcześniejszych lat pozsiadają one zadziwiającą wiedzę matematyczną, względnie nie zależną od wpływów zewnętrznych.

Zdaniem autora badań, dziecko rodzi się z określonymi predyspozycjami do matematyki. Jeżeli w ciągu 1 roku życia, gdy umysł dziecka jest bardzo plastyczny, zostaną osłabione w czasie rozwoju korzystne cechy wrodzone, wówczas mogą powstać nieodwracalne zaburzenia czynności matematycznych. W konsekwencji można otrzymać obraz taki, jak genetycznie nie istniały predyspozycję do matematyki. W tym wypadku można mówić o dyskalkulii rozwojowej. Z braku predyspozycji do matematyki, dziecko bez intensywnej i systematycznej stymulacji w tym kierunku nie jest wstanie zdobyć podstawowych umiejętności.

Pojęcie dyskalkulii

Duskalkulia to zaburzenie w nauce liczenia u dzieci o normalnej inteligencji. Zaburzenie to towarzyszy często dysleksji i tak jak ona wynika z trudności w zorganizowaniu przestrzeni ( np. uczeń nie wie, od czego zacząć czynności liczenia, nie potrafi liczyć, bo nie rozumie treści zadania).
1. Kos’c’ określa dyskalkulię rozwojową jako strukturalne zaburzenie zdolności matematycznych, mające źródło w genetycznych zdolności matematycznych, mające swe źródło w genetycznych lub wrodzonych nie prawidłowościach tych części mózgu, które są bezpośrednim anatomiczno- fizjologicznym podłożem dojrzewania zdolności matematycznych zgodnie z wiekiem; jest to zaburzenie występujące bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych funkcji umysłowych.