Robert Metron, socjologia wiedzy
Koncentracja na stosunkach między wiedzą a innymi podstawowymi czynnikami społeczeństwa/kultury
Kontekst kulturowy:
Pojawia się konflikt społeczny co sprawia, że wzrastają różnice wartości, postaw, sposobów myślenia grup społ -> powstają odrębne światy myślowe a ich współistnienie prowadzi do nieufności między grupami społecznymi. Pytaniem jest nie, co zawierają określone poglądy, ale jakie są jego źródła i funkcje psychologiczne/ekonomiczne itp. Badamy KONTEKST, który je zrodził.
Sfera werbalizacji i idei <-> sfera uświadomionego podłoża; W poprzek tych sfer: zagadnienie nie-świadomej determinacji idei przez podłoże.
Wspólną cechą schematów analizy jest obnażanie „pozornych wartości” stwierdzeń przez ich ponowną analizę w nowym kontekście. Socjologia wiedzy ma porządkować chaos sprzecznych wartości.
Hipoteza – nie tylko błąd jest uwarunkowany społecznie, ale też i odkrycie prawdy. Nawet prawdy muszą być uważane za wynik oddziaływania społecznego.
Paradygmat socjologii wiedzy
Co stanowi egzystencjalną podstawę tworów umysłowych? 1 – podstawy społeczne 2 – podstawy kulturowe.
Jakie twory umysłu są analizowane socjologicznie? Np. sfery przekonań, idei poprzez analizę np. ich doboru, treści pojęciowej.
W jaki sposób wiąże się twory umysłu z podstawą egzystencjalną? Związki przyczynowe lub funkcjonalne/ związki symboliczne/organiczne/znacząe
Dlaczego? Funkcje jawne i ukryte.
Gdzie przeważają sugerowane związki podstawy egzystencjalnej z wiedzą?
Teza podstawowa: myśl posiada podstawę egzystencjalną.
Marksizm – stosunki produkcji jako realna podstawa zewnętrznej struktury idei. Byt społeczny określa świadomość. Umiejscowienie jednostki w strukturze klasowej, abstrahując od innych zmiennych, struktura klasowa stanowi determinantę formy myślenia. Ideologie są umiejscawiane społecznie poprzez analizowanie ich założeń, przypisywane są tej klasie, której potrzeby wyrażają (nie zaś koniecznie tej klasie, z której obiektywnie wywodzi się myśliciel).
Ale dlaczego niektórzy identyfikują się ze sposobem myślenia typowym dla innych klas?
Max Scheler – rozróżnienie socjologii kulturowej (idee, wartości) i socjologii czynników realnych (dynamicznych, wypływają ze struktury popędów). Czynniki realne nie determinują jednoznacznie sfery znaczących idei.
Idee w stanie czystym nie potrafią dynamicznie oddziaływać na społeczeństwo, muszą być zakorzenione w rozwoju czynników realnych. „Prawo trzech faz” zmiennych niezależnych – wpierw pokrewieństwo, potem władza polityczna a w końcu czynniki ekonomiczne -> próba relatywizacji pojęcia determinant historycznych.
Mannheim, Durkheim – klasa nie jest wyłaczną determinantą kategorii myślowych, chodzi bardziej o strukturę i stosunki grupowe zmieniające się wraz z zmianami organizacji społecznej
Sorokin – idealizm, emanacjonizm. Wiedza wywodzi się z zróżnicowanych typów „umysłowości kulturowych”. Umysłowość wyobrażeniowa, zmysłowa, idealistyczna – z tych typów wywodzone są systemy prawdy. Ale metoda Sorokina służy bardziej do analizy całych kultur, a nie analizy związków między różniącymi się warunkami życiowymi a sposobami myślenia wewnątrz społeczeństwa.
Typy wiedzy
Marksizm i Mannheim odróżniali wiedzę przyrodniczą (Mannheim nauki ścisłe i wiedzę formalną) od ideologii, religii itp.
Scheler: „względne światopoglądy naturalne” (to, co przyjmowane jako dane, kulturowe aksjomaty grup. Powstają w bardzo szerokich przedziałach czasowych) „nienaturalne formy wiedzy” 1) mit i podanie, 2) wiedza zaw w języku ludu, 3) wiedza religijna, 4) podstawowe odmiany wiedzy mistycznej, 5) wiedza filozof-metafizyczna, 6) pozytywna np. humanistyka, matma 7), technologiczna. Im mniej naturalna tym szybciej się zmienia.
(Scheler nie udawadnia swojej klasyfikacji empirycznie).