Jama ustna: podział, ograniczenia i zawartość

Jama ustna to początkowy odcinek przewodu pokarmowego. Od góry jest ograniczona przez podniebienie twarde i podniebienie miękkie, po bokach - przez policzki, od dołu przez przeponę jamy ustnej (mięśnie żuchwowo-gnykowe). Ścianę przednią ograniczają wargi, a ścianę tylną - cieśń gardzieli. W jamie ustnej znajduje się podniebienie. Ma ono kształt łukowatego sklepienia i oddziela jamę ustna od jamy nosowej. Część przednia podniebienia to podniebienie twarde, zbudowane z wyrostków podniebiennych szczęk oraz blaszek poziomych kości podniebiennych. W części tylnej znajduje się podniebienie miękkie, które jest zbudowane z mięśni oraz blaszki łącznotkankowej. W jamie ustnej głównymi narządami są zęby. Ich zadaniem jest chwytanie, rozdrabnianie i miażdżenie pokarmu. Język to wał mięśniowy, który jest pokryty swoistą śluzówką. Położony jest na dnie jamy ustnej i zbudowany jest z trzonu i nasady. W jamie ustnej można znaleźć różne gruczoły ślinowe. Są one podzielone na małe i duże. Male gruczoły są rozsiane w ścianach jamy ustnej np. na wardze, języku czy podniebieniu. Gruczoły duże to ślinianka przyuszna, podżuchwowa i podjęzykowa.

Przełyk: topografia, zwężenia, budowa ściany przełyku, unaczynienia i unerwienie

Przełyk (łac. esophagus) jest przewodem mięśniowym łączącym gardło z żołądkiem. Biegnie do tyłu od krtani i tchawicy, a do przodu od kręgosłupa. Rozpoczyna się na wysokości szóstego kręgu szyjnego (C6), kończy zaś na poziomie dziesiątego lub jedenastego kręgu piersiowego (Th10-11). Średnia długość przełyku to 25-30 cm. Ze względu na przebieg wyróżniono część szyjną, piersiową i brzuszną.

W odcinku piersiowym przełyk przylega do osierdzia, opłucnej oraz przyłączają się do jego przebiegu nerwy błędne. W odcinku brzusznym sąsiaduje z otrzewną i wątrobą. W przeważającej części przełyk zbacza na lewo od pośrodkowej osi ciała. W jego obrębie występują również przewężenia: górne w miejscu połączenia gardła z przełykiem, środkowe na wysokości rozdwojenia tchawicy oraz dolne powyżej wpustu żołądka.

Ściana przełyku, podobnie jak gardła, składa się z 4 warstw. Warstwa mięśniowa zawiera zewnętrznie położone włókna podłużne i wewnętrznie leżące okrężne. Odgrywają one rolę w transporcie płynów i kęsa pokarmowego oraz zapewniają napięcie przełyku.

Unaczynienie przełyku pochodzi od tętnicy podobojczykowej, aorty, tętnicy żołądkowej lewej i przeponowej lewej. Naczynia żylne łączą się tworząc sploty leżące pod śluzówką. Występuje tu połączenie układu żyły wrotnej i głównej górnej. Odpływ chłonki odbywa się do węzłów szyjnych głębokich oraz śródpiersiowych.

Żołądek: budowa makroskopowa, ściany żołądka, unaczynienie i unerwienie

Żołądek leży wewnątrz otrzewnowo w nadbrzuszu i w podbrzuszu lewym. Posiada 2 powierzchnie przednią i tylną. Krzywizny: mniejszą i większą oraz wpust żołądka oraz trzon i część odźwiernikowa która odźwiernikiem łączy żołądek z 12-tnicą. Ściana żołądka składa się z błony śluzowej, mięśniowej i błony zewnętrznej. Unaczynienie żołądka pochodzi od pnia trzewnego i są to tętnice: żołądkowa lewa i prawa i odchodzące od nie gałęzie. Zadaniem żołądka jest wydzielanie soku żołądkowego zawierającego w swym składzie kwas solny i pepsynę trawiącą białka.

Jelito cienkie i grube- części jelita cienkiego, cechy charakterystyczne, unaczynienie i unerwienie

Jelito cienkie jest najdłuższym odcinkiem całego przewodu pokarmowego. Jego długość wynosi około 4-5 m u osoby żywej. Z tego względu jelito cienkie podzielono na: dwunastnicę, jelito czcze i jelito kręte. U swego początku graniczy z częścią odźwiernikową żołądka, a na drugim końcu uchodzi do jelita grubego. Unaczynienie jelita cienkiego zapewnione jest przez tętnicę krezkową górną, tętnicę wątrobową wspólną. Krew odpływa do żyły krezkowej górnej a chłonka do węzłów chłonnych krezkowych. Unerwienie pochodzi ze splotu trzewnego, nerwu błędnego oraz włókien nerwów rdzeniowych.

Jelito grube jest odcinkiem przewodu pokarmowego połączonym z jednej strony z jelitem cienkim, z drugiej zaś z odbytem. Jego długość to 1,2 do 1,5 m.

Jelito grube zostało podzielone na jelito ślepe zawierające wyrostek robaczkowy, okrężnicę i odbytnicę. W okrężnicy ze względu na charakterystyczny przebieg wyróżniono wstępnicę, poprzecznicę, zstępnicę i esicę.

Do funkcji jelita grubego należą: wchłanianie wody, procesy gnilne, formowanie kału.

Unaczynienie jelita grubego pochodzi od tętnicy krezkowej górnej, krezkowej dolnej, biodrowej wewnętrznej, sromowej wewnętrznej. Krew żylna odpływa żyłą krezkową górną, dolną i żyły splotu odbytniczego. Odpływ chłonki odbywa się do węzłów trzewnych, biodrowych, krzyżowych, pachwinowych powierzchownych.

Włókna nerwowe pochodzą od nerwu błędnego, odcinka krzyżowego rdzenia kręgowego.

Wątroba i trzustka: topografia, budowa makroskopowa, funkcja, unaczynienie i unerwienie

Wątroba należy do jednych z większych i istotnych dla życia narządów w organizmie. Jest narządem miąższowym położonym w górnej części jamy brzusznej, czyli nadbrzuszu oraz części podżebrowej prawej i nieznacznie lewej poniżej przepony. Ma około 25 cm długości i 15-20 cm wysokości. Swoją powierzchnią górną wątroba przylega do przepony, stąd powierzchnia ta jest wypukła. Powierzchnia dolna jest spłaszczona i biegnie skośnie do przodu i dołu. Wątroba została podzielona na większy płat prawy, lewy oraz mniejsze czworoboczny i ogoniasty, które daje się wyróżnić tylko na jej zewnętrznej powierzchni.

Wątroba bierze udział w przemianie węglowodanów poprzez produkcję glikogenu magazynowanego w wątrobie oraz w razie zapotrzebowania uwalniania glukozy.

Unaczynienie wątroby pochodzi od tętnicy wątrobowej właściwej oraz tętnic dodatkowych odchodzących np. od tętnicy krezkowej górnej czy nerkowej prawej. Największą ilość krwi do wątroby doprowadza żyła wrotna. Krew z wątroby odpływa żyłami wątrobowymi uchodzącymi do żyły głównej dolnej. Chłonka odprowadzana jest do węzłów trzewnych, śródpiersiowych lub lędźwiowych. Za unerwienie odpowiedzialny jest nerw błędny, splot trzewny i nerw przeponowy.

Trzustka jest gruczołem zarówno wewnątrz - jak i zewnątrzwydzielniczym położonym w przestrzeni zaotrzewnowej jamy brzusznej. Jej długość nie przekracza 20 cm, a wysokość 5cm. Ma podłużny kształt, nieco haczykowato zakrzywiony. Trzustka znajduje się w górnej części jamy brzusznej, do przodu od kręgosłupa na wysokości L1-2. Jej ułożenie jest poprzeczne do osi ciała, większą częścią (trzon i ogon) leży po stronie lewej. W budowie zewnętrznej można wyróżnić podział na głowę, trzon i ogon.

Głowa trzustki otoczona jest dwunastnicą a między obie struktury u dołu wciskają się naczynia krezkowe górne. Można nawet powiedzieć, że dwunastnica tworzy wgłobienie w miąższu trzustki. Na górnym brzegu trzonu biegną naczynia dla śledziony. Ogon skierowany w lewo i do góry kontaktuje się ze śledzioną i zgięciem śledzionowym okrężnicy. Od przodu do trzustki przylegają pętle jelita cienkiego, żołądek, od tyłu nerka lewa z nadnerczem, żyłą główna dolna i aorta.

Za unaczynienie trzustki odpowiada tętnica krezkowa górna, wątrobowa wspólna oraz śledzionowa. Krew żylna odpływa do żyły śledzionowej i krezkowej górnej, a chłonka do węzłów trzewnych. Unerwienie trzustki pochodzi z włókien splotu trzewnego, nerwu błędnego oraz nerwów rdzeniowych odcinka piersiowego.

Otrzewna: narządy zewnętrzne, wewnętrzne

Otrzewna jest błoną surowiczą pokrywającą wewnętrzną część jamy brzusznej i jamy miednicy oraz mieszczące się w nich narządy. Składa się z dwóch blaszek: zewnętrznej wyściełającej ściany jamy brzusznej - otrzewnej ściennej i leżącej bardziej do wewnątrz otrzewnej trzewnej pokrywającej narządy. Pomiędzy obu blaszkami tworzy się jama otrzewnej wypełniona niewielką ilością płynu surowiczego zmniejszającego tarcie między nimi tak, aby obie blaszki przylegały do siebie. Miejsca połączenia otrzewnej ściennej z trzewną nazywa się krezką lub więzadłem. Otrzewna unerwiona jest przez nerwy międzyżebrowe, nerwy splotu lędźwiowego, nerw przeponowy oraz nerwy poszczególnych narządów.