(26) Istota kosztów alternatywnych przy uwzględnieniu kosztów stałych (G.HABERLER)
T
o
w
a
r
„b”
A’ R2
B’ R1
C’ R
D’ R3
E’ R4
A B C D E Towar „a”
Interpretacja kosztów alternatywnych:
AB = BC = CD = DE
A’B’ = B’C’ = C’D’ = D’E’
Rezygnacja z BC produkcji towaru „a” oznacza przyrost produkcji towaru „b” o „B’C’
Przyrost produkcji towaru „a” o CD jest jednoznaczny z rezygnacją z C’D’ produkcji towaru „b”
(27) Hipotetyczne możliwości produkcji towaru x i y w kraju A i B w ciągu godziny w jednostkach naturalnych (interpretacja pojęcia kosztów alternatywnych)
| Możliwości | Kraj A | Kraj B |
| Towar x | Towar y | |
A B C D E F |
20 16 12 8 4 0 |
0 8 16 24 32 40 |
KOSZTY ALTERNA- TYWNE |
4x = 8y czyli x = 2y |
8y = 4x czyli y = 1/2x |
(28) Istota funkcjonowania mechanizmu mnożnika handlu
zagranicznego
Wzrost eksportu
Wzrost zatrudnienia
Wzrost siły nabywczej
Wzrost konsumpcji Wzrost oszczędności
Wzrost konsumpcji Wzrost konsumpcji
towarów krajowych towarów importowanych
Wzrost produkcji i
dochodu narodowego
Założenia:
wolne moce produkcyjne,
elastyczność produkcji w reakcji na zmiany popytu,
stabilność cen.
(29) Definicja mnożnika handlu zagranicznego
1 1 k = -------------------- = -------------------------------- ∆ K ∆ Im ∆ O 1 - ---------- ---------- + -------- ∆ Y ∆ Y ∆ Y |
Wyjaśnienia:
k – mnożnik handlu zagranicznego
K – konsumpcja
Y- dochód narodowy
Im – import
O – oszczędności
krańcowa stopa konsumpcji
krańcowa stopa importu
krańcowa stopa oszczędności
(30) Przykład liczbowy wpływu mnożnika handlu zagranicznego
na przyrost dochodu narodowego, konsumpcji i oszczędności
∆Y – przyrost dochodu narodowego |
∆K – przyrost konsumpcji |
∆O – przyrost oszczędności |
1000$ = 1 x 1000$ 667$ = 2/3 x 1000$ 444$ = (2/3)2 x 1000$ 296$ = (2/3)3 x 1000$ 198$ = (2/3)4 x 1000$ …. …. …. …. |
2/3 x 1000$ = 667$ (2/3)2 x 1000$ = 444$ (2/3)3 x 1000$ = 296$ (2/3)4 x 1000$ = 198$ (2/3)5 x 1000$ = 132$ …. …. …. …. |
333$ 223$ 148$ 98$ 66$ …. …. |
∑ ∆ Y = k x ∆ Ex = x 1000$ = 3000$
∑ ∆ K = ∆ X x () = 3000$ x = 2000$
∑ ∆ O = ∆ Y - ∆ K = 3000$ - 2000$ = 1000$
Wyjaśnienia:
Ex – eksport,
k – mnożnik handlu zagranicznego,
K – konsumpcja,
O – oszczędności,
Y – dochód narodowy.
(31) Relacje kapitałochłonności i pracochłonności produkcji
samochodów i płótna w Stanach Zjednoczonych i w Polsce
Stany Zjednoczone
Kapitał (K) = 1
samochody
=
2
1 płótno
0 2 3 Praca (L)
Polska
Kapitał (K) = 3
samochody
=
3
płótno
1
0 1 2 Praca (L)
(32) Rodzaje definicji obfitości zasobów (teoremat obfitości zasobów HECKSCHERA – OHLINA – SAMUELSONA)
Definicja fizyczna
(K : L)P > (K : L)USA
Definicja cenowa
(RK : RL)P < (RK : RL)USA
Wyjaśnienia: K – zasób czynnika kapitału,
L – zasób czynnika pracy,
RK – przychód z zastosowania czynnika
kapitału(stopa procentowa),
RL – przychód z zastosowania czynnika pracy
(stawka płacy).
(33) Założenia teorematu obfitości zasobów
Założenia wyjściowe:
- dwa kraje, dwa towary, dwa czynniki produkcji (kapitał i praca),
- brak kosztów transportu,
- różne wyposażenie analizowanych krajów w czynniki produkcji.
Założenia dotyczące technicznych warunków produkcji:
- czynniki produkcji są jednorodne (homogeniczne) i porównywalne w skali międzynarodowej,
- relatywne wyposażenie w czynniki wytwórcze nie zmienia się, tzn. funkcje produkcji dla wszystkich wyrobów są stałe i ściśle określone,
- poziom i relacje kosztów oraz cen kształtują się wyłącznie pod wpływem relatywnego wyposażenia w czynniki wytwórcze,
- niezmienne funkcje produkcji w różnych krajach zachowują jednakowy kierunek relacji czynników wytwórczych, co oznacza, że jeśli produkcja jakiegoś towaru jest bardziej kapitałochłonna niż innego, to dotyczy to wszystkich wchodzących w rachubę wariantów produkcji obu towarów (niezmienność zasobochłonności wytwarzanych produktów),
- preferencje konsumentów w analizowanych krajach są takie same i nie zmieniają się w czasie.
Założenia odnoszące się do systemu funkcjonowania gospodarki i handlu międzynarodowego:
- funkcjonuje wolna konkurencja przy pełnym zatrudnieniu czynników produkcji w każdym z krajów,
- wolny handel w skali międzynarodowej.
(34) Przesłanki międzynarodowej wymiany handlowej (teoremat wyrównywania się cen czynników produkcji HECKSCHERA-OHLINA-SAMUELSONA)
St. Zjednoczone W. Brytania
obfitość kapitału (↑K) obfitość pracy (↑P)
brak siły roboczej (↓P) brak kapitału (↓K)
stawka płac : wysoka (↑sp) stawka płac : niska (↓sp)
renta od kapitału : niska (↓rk) renta od kapitału : wysoka (↑rk)
eksport eksport
samochodów sukna
(↑K, ↓P) (↑P, ↓K)
spadek stawki płac (↓sp) wzrost stawki płac (↑sp)
wzrost renty od kapitału (↑rk) spadek renty od kapitału (↓rk)
wyrównywanie się cen czynników produkcji
(35) Przyczyny braku pełnej adekwatności teorematu
wyrównywania się cen czynników produkcji
Przyczyny tkwią w wątpliwości co do słuszności przyjętych w modelu założeń:
W rzeczywistości technologia produkcji nie jest jednakowa w różnych krajach,
We współczesnej gospodarce światowej nie ma miejsca w pełni wolny handel
W poszczególnych branżach w skali kraju oraz w ujęciu międzynarodowym nie występuje jedynie kategoria wolnej konkurencji, ale pojawiają się struktury monopolistyczne i oligopolistyczne
Mimo powyższych ograniczeń obserwuje się w długim i ultradługim okresie tendencję do wyrównywania się cen czynników produkcji pomiędzy krajami
(36) Ilustracja teorematu obfitości zasobów na bazie badań wykonanych przez Departament Pracy USA w 1980 roku
kapitału
w eksporcie/ 1.5 Kanada
kapitału
w imporcie Szwecja
Japonia
1.0
USA
W. Brytania
Hiszpania
Brazylia
0.5 Indie
Korea
Hong Kong
5.0 10.0 15.0
Kapitał przypadający na 1 zatrudnionego (w 1000 $)
(37) Egzemplifikacja paradoksu W.LEONTIEFA
Zapotrzebowanie na kapitał i pracę przypadające na 1 mln $ amerykańskiego eksportu oraz produkcji zastępującej import |
Eksport (Ex) | Produkcja zastępująca import (Imp) |
Relacja : Imp/Ex |
I. Produkcja i struktura handlu USA w 1947 r. Kapitał (tys. $) Praca (roboczolata) Relacja: kapitał/praca (tys. $ na 1 zatrudnionego) |
2550,8 182,3 13992 |
3091,3 173,9 18184 |
1,30 |
II. Produkcja i struktura handlu USA w 1951 r. Kapitał (tys. $) Praca (roboczolata) Relacja: kapitał/praca (tys. $ na 1 zatrudnionego) |
2256,8 174,0 12977 |
2303,4 168,0 13726 |
1,06 |
III. Produkcja i struktura handlu USA w 1962 r. Kapitał (tys. $) Praca (roboczolata) Relacja: kapitał/praca (tys. $ na 1 zatrudnionego) |
1876,0 131,0 14321 |
2132,0 119,0 17916 |
1,25 |
(38) Relacja współczesnych teorii neoczynnikowych do teorii międzynarodowej współzależności cen czynników produkcji i cen towarów (HECKSCHER-OHLIN-SAMUELSON) oraz do paradoksu LEONTIEFA
Wyszczegól- nienie |
Teoria wzajemnej współzależności cen czynników produkcji i cen towarów (HECKSCHER- OHLIN-SAMUEL- SON) |
Paradoks LEONTIEFA |
Teorie neoczynnikowe |
Teoria trójczynnikowa |
|||
|
Kapitał (K) Praca (P) |
Kapitał (K) Praca (P) |
Kapitał (K) Praca (P) Zasoby naturalne (Zn) |
wymiany międzyna- rodowej |
Eksport (Ex) i import (Im) towa- rów na bazie obfitości zasobów czynników produkcji (K,P): ** gdy (K ) i (P ) wtedy Ex(K) i Im(P) ** gdy (K ) i (P ) wtedy Ex(P) i Im(K) |
Egzemplifikacja teorii Hecksche- ra-Ohlina-Samuelsona na przykładzie USA: mimo,że USA są krajem, w którym (K ) i (P ),to: ** Ex(P) i Im(K) |
Weryfikacja paradoksu Leontiefa po stronie importu USA: ** Im(K) ma miej- sce, ponieważ jest realizowany poprzez Im(Zn) |
(39) Empiryczna weryfikacja modelu HECKSCHERA – OHLINA –
SAMUELSONA (badanie H.P. Bowena, E.E. Leamera, L. Sveikauskasa dla 27 krajów i 12 czynników produkcji)
| Czynnik produkcji | Prawdopodobieństwo sukcesu (udział w próbie krajów, dla których pośredni eksport netto czynników produkcji przebiega w kierunku przewidywanym przez model H-O-S) |
KAPITAŁ PRACA SPECJALIŚCI, NAUKOWCY MENEDŻEROWIE URZĘDNICY SPRZEDAWCY PRACOWNICY USŁUG ROLNICY ROBOTNICY |
0,52 0,67 0,78 0,22 0,59 0,67 0,67 0,63 0,70 0,70 0,52 0,70 |
(40) Empiryczna weryfikacja modelu HECKSCHERA – OHLINA –
SAMUELSONA – handel Chin z USA, Japonią i krajami Unii Europejskiej w 2003 roku (mld $)
| Rodzaj towaru | Eksport Chin do krajów TRIADY |
Import Chin z krajów TRIADY |
Chemikalia Urządzenia nieelektryczne Odzież Inne dobra konsumpcyjne |
8,57 9,00 25,36 46,80 |
20,08 31,81 0,32 14,58 |
(41) Istota teorii współzależności między cłem i ceną czynników produkcji W. STOLPERA – P.A. SAMUELSONA
Założenia wyjściowe dla kraju A:
** produkcja : samochody i sukno
** samochód (K>P), sukno (P>K)
** obfitość zasobów siły roboczej (P) oraz niedostatek kapitału (K)
Konsekwencje wprowadzenia w kraju A cła na import samochodów:
** wzrost cen samochodów
** wzrost opłacalności produkcji samochodów
** wzrost produkcji samochodów
** spadek produkcji sukna
** zwolnienie części czynników produkcji w produkcji sukna, przy czym
więcej czynnika pracy niż kapitału
** powstanie różnic na rynku pomiędzy podażą i popytem: nadwyżki
podaży na rynku pracy i nadwyżki popytu na rynku kapitału
** wzrost ceny kapitału
** spadek ceny czynnika pracy
Możliwe procesy przystosowawcze:
** zmiana metod produkcji polegająca na substytuowaniu droższego
kapitału tańszą pracą
** zbliżenie poziomów stosunków wykorzystania obu czynników
produkcji do produkcji sukna i samochodów
** możliwość usunięcia nadwyżki czynnika pracy i niedoboru kapitału
jedynie wówczas, gdy proporcje wsadu czynników produkcji
zmienią się na korzyść pracy
** brak technicznej możliwości pełnej zastępowalności kapitału
czynnikiem pracy
stąd
rzadkiego jeszcze podnosi jego cenę
(42) Egzemplifikacja twierdzenia RYBCZYNSKIEGO (1)
X2
Pw‘
Pw
A
E B Pi
F B‘
T1 T2
O C D X1
Wyjaśnienia:
X2 – dobro kapitałochłonne,
T1 – krzywa transformacji kraju obfitującego w zasób pracy (stan autarkii),
A – punkt produkcji i konsumpcji kraju obfitującego w zasób pracy (stan autarkii),
Pi – krzywa ceny w kraju obfitującym w zasób pracy (stan autarkii),
Pw – krzywa ceny po podjęciu wymiany międzynarodowej,
B – punkt produkcji po podjęciu wymiany międzynarodowej,
T2 – krzywa transformacji po zwiększeniu się podaży siły roboczej,
Pw` - krzywa ceny po zwiększeniu się podaży siły roboczej,
B` - punkt produkcji po zwiększeniu się podaży siły roboczej.
(43) Twierdzenie RYBCZYNSKIEGO - wyjaśnienia do schematu (42)
Twierdzenie RYBCZYNSKIEGO: w warunkach stałych cen przyrost zasobu jednego czynnika produkcji powoduje ponadproporcjonalny wzrost produkcji dobra wytwarzanego na bazie tego czynnika oraz absolutny spadek produkcji drugiego dobra.
*** W sytuacji autarkicznej krzywą transformacji kraju obfitującego w zasoby siły roboczej jest T1. Preferencje konsumentów decydują o tym, że punkt A jest punktem produkcji i konsumpcji.
*** W sytuacji podjęcia wymiany handlowej powstaje jednolita cena światowa, która leży powyżej ceny autarkicznej. Znajduje to swoje wyrażenie w nowej, bardziej pionowej w stosunku do Pi (ceny w warunkach autarkii) linii ceny Pw. Jej punkt styczności z krzywą transformacji T1 jest nowym punktem produkcji B.
*** Jeżeli specjalizacja w zakresie dobra pracochłonnego prowadzi do przyrostu podaży siły roboczej, podczas gdy zasoby kapitału pozostają niezmienione, wówczas przesunięciu ulega krzywa transformacji (T2).
*** W przypadku kraju małego, którego zmiany struktury produkcji nie determinują cen światowych, można mówić o stałej linii ceny Pw`, której punkt styczności z krzywą transformacji T2 jest nowym punktem produkcji B`.
*** W rezultacie wzrasta produkcja dobra pracochłonnego X1, podczas, gdy produkcja dobra kapitałochłonnego X2 spada. Ograniczenie produkcji dobra X2 zwalnia czynnik pracy zaangażowany dotąd w produkcji tego dobra i przesuwa go do produkcji dobra X1.
*** Wzrost produkcji dobra pracochłonnego jest przy tym większy od spadku produkcji dobra kapitałochłonnego (CD > EF).
(44) Egzemplifikacja twierdzenia RYBCZYNSKIEGO (2)
KAPITAŁ W
G`
E`
G
M
E
F
F`
O A
PRACA
Wyjaśnienia:
OW – krzywa transformacji produkcji obrazująca najmniej kosztowną technikę produkcji dobra kapitałochłonnego (maszyny),
OM – krzywa transformacji produkcji obrazująca najmniej kosztowną technikę produkcji dobra pracochłonnego (wino),
AG – wyjściowy stan zasobów gospodarki wskazujący na dostępność OA jednostek pracy oraz AG jednostek kapitału,
OE i OF – odpowiednio produkcja maszyn i wina.
*** Przyrost kapitału w ilości GG` powoduje przyrost ogólny zasobów gospodarki z poziomu AG do AG`
*** Następuje przyrost produkcji dobra kapitałochłonnego (maszyn) o EE` oraz spadek produkcji dobra pracochłonnego o FF`
*** Wzrost produkcji dobra kapitałochłonnego (maszyn) jest przy tym ponad proporcjonalnie większy od przyrostu zasobu kapitału
EE`/OE > GG`/AG
(45) Efekty wprowadzenia ceł w gospodarce
Cena (C)
pż
B D
C2 pżz(c)
C1 pżz
A E F C
pp
W1 W’1 W’2 W2 Wolumen (W)
Wyjaśnienia:
pż – krzywa podaży oferentów krajowych,
pżz(c) – krzywa podaży oferentów zagranicznych (łącznie z cłem),
pżz – krzywa podaży oferentów zagranicznych (bez cła),
pp – krzywa popytu kraju.
EFEKTY:
* ochronny (A B) : C1 C2 , W1 W’1
* konsumpcyjny (C D) : C1 C2 , W2 W’2
* handlowy (AC BD)
* fiskalny (BDEF) : (C2 - C1) x (W’2 – W’1)
* kosztów produkcji (ABE)
* kosztów konsumpcji (FCD)
(A.MARSHALL)
Cena (C)
C1
Podaż (pż)
renta
konsu-
menta
(rk) R
C0 renta
producen-
ta
(rp)
C2
Popyt (pp)
O W Wolumen (W)
(47) Efekty unii celnej w sferze produkcji i konsumpcji kraju A
(według J.VINERA)
Cena
Z pż
n
Y p
T T1
a R b c d B1
B m
e g h j k l D1
D s
f
U pp
O A1 A2 A3 A4
Wolumen
Wyjaśnienia:
pp – popyt na towar x w kraju A
m – podaż kraju B,
s – podaż kraju C.
(48) Interpretacja efektów unii celnej w sferze produkcji i konsumpcji kraju A (na podstawie schematu 47)
Sytuacja 1: Przed powstaniem unii celnej
Cena = OT
Produkcja = OA2
Import = A2A3 (z kraju C)
Konsumpcja = OA3
Cło (cł) = TD x A2A3 = (c + j)
DOBROBYT KRAJU A (Db1) = rk1 + rp1 + cł =
= ZTT1 + TUY =
= (n + p) + (a + e + f) + (c + j)
Sytuacja 2 : Po utworzeniu unii celnej między krajami A i B
Cena = OB
Produkcja = OA1
Import = A1A4 (z kraju B)
Konsumpcja = OA4
DOBROBYT KRAJU A (Db2) = rk2 + rp2 =
= ZBB1 + BUR =
= (n + p + a + b + c + d) + (e + f)
DOBROBYT ŚWIATOWY (Dś) = Db2 – Db1 = b + d - j
Dś = (b + d):j
(49) Efekt kreacji i dyskryminacji handlu międzynarodowego
(przykład hipotetyczny)
Założenia:
$ Kraje A i B tworzą unię celną
$ Kraj C pozostaje poza unią celną
$ Stałe koszty produkcji
$ Towar x – przedmiotem wymiany międzynarodowej
$ Koszt produkcji jednostki towaru x : w kraju A – 25$, w kraju B – 20$, w kraju C – 15$
| EFEKT KREACJI | EFEKT DYSKRYMINACJI |
Brak unii celnej
# nałożenie cła na import towaru x # nałożenie cła na import towaru x
w wysokości 15$ w wysokości 7$
# cena towaru x importowanego z kra- # cena towaru x importowanego z kra-
ju B do kraju A wynosi 35$, a z kraju ju B do kraju A wynosi 27$, a z kraju
C – 30$ C – 22$
# ponieważ koszt produkcji w kraju A # ponieważ cena importu z kraju C jest
jest mniejszy od cen importu (25$< niższa od kosztu produkcji w kraju A
30$<35$) kraj A pozostawia produk- (22$<25$) kraj A importuje towar x
cję towaru x u siebie z kraju C
Kraj A tworzy unię celną z krajem B
# kraj A importuje towar x z kraju B # kraj A importuje towar x z kraju B
po cenie 20$<25$ po cenie 20$
# następuje przesunięcie produkcji # następuje przesunięcie miejsca pro-
towaru x ze źródła podaży o wyż- dukcji towaru x z kraju o niższych
szych kosztach wytwarzania kosztach wytwarzania (kraj C) do
(kraj A) do źródła podaży o kosztach kraju o kosztach wyższych (kraj B)
niższych (kraj B) (25$>20$) (22$<27$)
EFEKT KREACJI EFEKT DYSKRYMINACJI
(50) Ujęcie graficzne efektu kreacji handlu międzynarodowego
** Przed utworzeniem unii celnej : produkcja towaru x w kraju A (nie ma
importu z kraju B)
| KRAJ A | KRAJ B |
25 $ 35 $ |
20 $ |
Granica
celna
(cło = 15$)
** Po utworzeniu unii celnej między krajami A i B : import towaru x z kraju B
| KRAJ A | KRAJ B |
25 $ 20 $ |
20 $ |
Cło = 0 $
(51) Ujęcie graficzne efektu dyskryminacji handlu
międzynarodowego
** Przed utworzeniem unii celnej : import towaru x do kraju A z kraju C
(Cło = 7$)
| KRAJ A | KRAJ B |
25 $ 27 $ 22 $ (Cło = 7$) |
20 $ |
| 15 $ | |
| KRAJ C |
** Po utworzeniu unii celnej między krajami A i B : import towaru x do kraju A
z kraju B
(Cło = 0 $)
| KRAJ A | KRAJ B |
25 $ 20 $ 22 $ (Cło = 7 $) |
20 $ |
| 15 $ | |
| KRAJ C |