88.Proszę opisać założenia antropogeografii.
Antropogeografia, zwana także geografią człowieka, jest nauką o rozmieszczeniu człowieka i dzieł ludzkich na ziemi, rozpatrywanych na tle środowiska. Nauka ta bada sposoby i drogi oddziaływania naturalnych warunków ziemskich na społeczeństwa ludzkie, ich życie i działalność oraz studiuje przejawy geograficzne wzajemnego wpływania na siebie ugrupowań ludzkich. Przedmiotem zainteresowań antropogeografii są również przeobrażenia krajobrazu zachodzące pod wpływem działalności ludzkiej. Wchodzą w grę dwie grupy czynników: pierwsza z nich, czynna – to zespoły ludzkie, druga, bierna – natura. Współistnienie obu grup czynników ujawnia się w postaci niezliczonych współzależności, których studium jest głównym tematem antropogeografii. Właściwy rozkwit tej dziedziny nauki nastąpił w XIX w., kiedy ukształtowały się gł. koncepcje dotyczące powiązań między przyrodą i społeczeństwem (determinizm geogr., nihilizm geogr. i posybilizm geogr.). Za twórcę antropogeografii uważa się Friedricha Ratzela.
Założenia:
• zmaganie się czynnej strony człowieka z biernym na ogół środowiskiem – tu wyróżniamy dwa kierunki: determinizm (nawet prawo, obyczaje, wierzenia religijne, język są, wg Ratzla, dziełem przyrody) – przecenienie siły wpływu środowiska i niedocenienie wpływu czynników socjalnych lub posybilizm – docenienie czynników naturalnych, ale także równie staranne uwzględnienie siły człowieka i społeczeństwa
• społeczności ludzkie zamieszkujące w różnych typach środowiska geograficznego, wykształcają różne formy tego przystosowania, przejawiające się w różnych sposobach gospodarowania oraz odmiennej kulturze
• zbiorowości ludzkie przechodzą w swej historii przez kolejne szczeble rozwoju cywilizacyjnego przez dostosowanie do zmieniających się warunków środowiska i powiększanie swego terytorium
• obok opanowywania natury od najwcześniejszych stadiów rozwoju człowiek bronić się musiał przed innymi ludźmi. Walki między poszczególnymi ugrupowaniami ludzkimi wypełniają historię wszystkich krajów i czasów. Zmuszały one do odpowiedniego przystosowania się do okoliczności wojennych, skłaniały do czerpania z otoczenia narzędzi walki i środków obrony.
• antropogeografia bada przede wszystkim stan dzisiejszy, ale posługiwać się może przy tym perspektywami historycznymi, cofając się w głąb dziejów ludzkości, a do pewnego stopnia historii ziemi.
Antropogeografia jest przede wszystkim częścią geografii. Podstawową ideą przewodnią jest idea rozciągłości. Badając zjawiska antropogeograf musi zwrócić uwagę na ich rozciągłość. Stara się dociec, gdzie one występują, na jakiej powierzchni. Samo jednakże stwierdzenie obszarów, w których dane zjawisko występuje, zazwyczaj wystarczyć nie może. Obok kryterium jakościowego wprowadzamy oznaczenia ilościowe, gdyż dopiero określenie nasilenia badanego zjawiska na studiowanej powierzchni dać może bardziej kompletny obraz jego rozmieszczenia. Antropogeografia stara się zjawiska opisywać, ale także wyjaśniać, ujawniać korelacje między grupą zjawisk ludzkich oraz faktów związanych z naturą.