Temat: Rola składników śliny w miejscowej obronie wrodzonej, sIgA.

1. Rola śliny

• utrzymanie wodnej homeostazy organizmu

• trawienie (amylaza ślinowa- wiązanie 1,4-α- glikozydowe, lipaza, rybonukleaza-w.fosfodiestrowe)

• udział w formowaniu kęsa pokarmowego ( mucyny)

• LOKALNA OBRONA

2. Ślina wytwarzana jest przez ślinianki: przyuszna, podjęzykowa, podżuchwowa+ szereg mniejszych gruczołów śluzowych rozsianych na błonie śluzowej.

• przyuszna: parzysta, wydzielina surowicza, przewód Stenona

• podjęzykowa: parzysta, śluzowa; mniejsza: p. Riviniego, większa: p. Bartoliniego

• podżuchwowa: ch. śluzowo- surowiczy, przewód Whortona

3. Ślina jest mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych ( produkcja ok.1,5 l)

Podwyższone wydzielanie śliny	Obniżone wydzielanie śliny
bodźce zewnętrzne- psychiczne (zapach, widok) b. wewnętrzne- hormonalne( hormony żołądkowo- jelitowe) i nerwowe zatrucie Hg, Pb b. mechaniczne- miejscowe podrażnienie zapalenie b. śluzowej j.ustnej i g.ślinowych	podwyższona ciepłota ciała kamica ślinianek napromieniowanie leki (moczopędne) palenie tytoniu, picie alkoholu, narkotyki

4. Skład śliny:

• 99,2% woda i składniki nieorganiczne( sód, potas)

• 0,8% składniki organiczne:

• Enzymy

• Mucyny

• Białka niemu cynowe

• sIgA, IgG,IgM

5. Enzymy

• lizozym( mur amidaza)- hydroliza wiązań glikozydowych muraminy* składnik ściany kom. Bakterii G-; dz. bakteriobójcze i bakteriostatyczne;

występowanie: ziarnistości granulocytów, monocytów, makrofagów, płyny ustrojowe: łzy, krew, ślina, żółć

należy do niezależnego od tlenu układu bakteriobójczego

silnie b/bójczo na S. mutant

dz. bakteriostatyczne: zmniejszenie adhezji, wzrost agregacji i aglutynacji bakterii

• laktoferyna- transferaza- wiązanie jonów Fe³⁺, pozbawia bakterie cz. wzrostowego- działanie bakteriostatyczne

występowanie: mleko, ślina, łzy,żółć

działanie podobne do aktywności transferryny (250x silniejsze)

wzmaga działanie lizozym

uczestniczy w aglutynacji

• peroksydaza- oksydoreduktaza, synteza toksycznych zw. chloru w wyniku utleniania tiocyjanków- dz. bakteriobójcze

silnie b/bójczo wobec Lactobacillus i S.mutans

6. Mucyny- glikoproteiny wytwarzane przez nabłonkowe komórki układu pokarmowego, ale też oddechowego czy moczowo- płciowego.

• MG1- wielkocząsteczkowe

• MG2- drobnocząsteczkowe

Rola:

• Powlekanie i nawilżanie tkanek miękkich i twardych poprzez formowanie błonki ślinowej (MG1>>>MG2), tworzenie kęsa pokarmowego

• Zmniejszanie siły tarcia (MG1, MG2)- ochrona przed czynnikami uszkadzającymi (dym, toksyny)

• Hamowanie demineralizacji szkliwa (MG1, MG2)- ochrona przed działaniem kwasotwórczych bakterii kariogennych

• Obronna rola mucyn:

- aglutynacja bakterii (MG2>>>MG1); S. mutans, mitis, sangnis

- tworzenie kompleksów heterotypowych ( MG1, MG2) np. mucyny-sIgA, mucyny- lizozym (zwiększenie stężenia składnika związanego np. sIgA)

7. Białka niemucynowe- syntetyzowane przez ślinianki podżuchwową i przyuszną

• Stateryna- k. pierwotna

• Histatyny

• Cystatyny

• Białka bogate w prolinę (PRP)- 30% białek śliny

*

Stateryna

• Wykazuje największe wł. poślizgowe; zwilżanie bł. śluzowych oraz zębów

• Ogranicza patologiczne siły żucia- starcia, mikropęknięcia

• Hamowanie krystalizacji pierwotnej

• Minimalizuje urazy mechaniczne i biologiczne błon śluzowych ( ograniczenie kolonizacji patogenów w jamie ustnej)

• W niedoborach: tkanki podatne na wysuszenie i wpływ środowiska

• *rezerwuar Ca²⁺apozycja jonów wapnia naprawa mikrouszkodzeń szkliwa remineralizacja

Cystatyny- inhibitory proteaz inaktywacja e.proteolitycznych bakterii zabezpieczenie tkanek przed proteolizą + łagodzenie procesu zapalenia; hamowanie flory patogennej w j. ustnej

PRP: remineralizacja*+ hamowanie tworzenia k. nazębnego (k. wtórna)

Histatyny:

• Hamowanie tworzenia k. nazębnego (k. wtórna)

• Grzybobójcze (C. albicans)- aktywowanie k. tucznych

• Grzybostatyczne- hamowanie procesu germinacji

• Hamowanie wzrostu i namnażania bakterii ( S. mutant, Porphyromonas vaginalis)

8. IgG, IgM

• Śladowe ilości w ślinie

• Wzrost w stanach niedoboru IgA oraz w zaawansowanych stanach chorobowych przyzębia (periodontitis)- wzrost przepuszczalności n. krwionośnych migracja IgG, IgM z surowicy poprzez kieszonkę do śliny

9. Wydzielnicza IgA (sIgA)- jeden z najważniejszych elementów lokalnej obrony organizmu

• Dobowa synteza 4,5 g- ponad 2/3 w obrębie błon śluzowych

• 100m²- obejmuje taką powierzchnię błon śluzowych swoim działaniem

• Średnie stężenie wynosi 200μg/ml

• Poziom wydzielania sIgA (zależy od ilości śliny):

wzrost	spadek
Umiarkowania, regularna aktywność fizyczna Wysiłek umysłowy Dz. twórcze Status materialny; im wyższy więcej	stres

Transport IgA ( produkcja (k.plamzatyczne) związanie z receptorem pIgR
endocytozaproteolityczne cięciesIgA do śliny
( zawiera fragment SC- wydzielniczy z pIgR)

Przełączanie klas:

Mechanizmy stymulacji do syntezy i wydzielania sIgA:

• mechanizm lokalny ( wsteczny prąd śliny)

antygeny wypłukiwane w j. ustnej cofnięcie ze śliną do przewodów ślinianek APC (makrofagi) limfocyty T limfocyty B k.plazmatyczne sIgA

• mechanizm ogólnoustrojowy

inicjacja: dobrze zorganizowane skupiska tkanki limfatycznej ( np. kępki Peyera); w ich obrębie znajdują się komórki wyspecjalizowane do wychwytu antygenów ze światła jelita do warstwy podnabłonkowej APC limf. T limf. B (pobudzone) w obrębie innych narządów przekształcane w k. plazmatyczne IgA ( mleko, ślina)

Ochronna rola sIgA:

• aglutynacja bakterii i grzybów ( tworzenie kompleksów immunologicznych)

• blokowanie adhezji bakterii, grzybów i wirusów ( sIgA wiąże się z adhezynami drob-ojów)

• inaktywacja toksyn ( blokowanie ich łączenia z rec. na komórce gospodarza)

• wzmaganie działania laktoferyny, peroksydazy, mucyn ( kompleksy heterotypowe)

• wzmaga proces fagocytozy ( opsonizacja)

• aktywacja układu dopełniacza drogą alternatywną

• wewnątrzkomórkowa neutralizacja wirusów ( hamowanie replikacji i uwalniani wirusa z komórek zakażonych)