Zaliczenie w formie testu.

Materiał z ćwiczeń tylko.

Bez lektur.

3 krótkie teksty, na następny raz.

Reżimy polityczne:

Reżim parlamentarny - najpopularniejszy

Narodził się w UK. Istnieje w Polsce.

Reżim prezydencki - na podstawie USA.

Rola prezydenta jest znaczącą. Naczelna.

Reżim semiprezydencki, polprezydencki, V Republika Francuska de Gaulle'a. Nietypowy. Większa rola prezydenta, niż prezydencka.

Reżim Rządy konwentu, kraj bezpośredniej demokracji. Szwajcaria, charakterystyka referendum, zgromadzeń. Nietypowa sytuacja na świecie.

System niedemekrotaczny, dyktatorski . Różnice między autorytaryzmem a totalitaryzmem.

Ćwiczenia Rn. 2.

Demokracja i jej formy

W wieku XX demokracja była jeszcze inna. Odmiany typu komunistyczne. Totalitaryzmy są obalony. Nie ma takich zagrożeń. Nie jest doskonałym ustrojem. Nie opracowano lepszej jednostki ustrojowej.

Samuel Huntington - zderzenie cywilizacji - jeśli w xxi w będą konflikty to będą dotyczyć religii i cywilizacji a nie terytorialne. Dżihad, święta wojna.

Trzecia fala demokratyzacji - 1991r, falowo przypływa i odpływa demokracja. Są trzy fale:

1 fala 1828-1926 - pierwszy poważny przypływ demokracji - rewolucja francuska i amerykańska - objęła 30 państw na świecie - uk, USA, Francja, Szwajcaria, dominia brytyjskie, kanada nowa Zelandia

1828- liberalizacja prawa, dopuszczenie praw wyborczym obywatelom - 50% mężczyzn w USA zdobywa prawa wyborcze.

1922-1942- odpływ demokracji, regres, dwudziestolecie międzywojenne, rozczarowanie demokracja i ich bezsilnością w walce z wojna

1922- Benito Mussolini dochodzi do władzy - początki totalitaryzmu, 1933 - dojście Hitlera w sposób demokratyczny 1926- przewrót majowy w Polsce, dojście Salazara, zmiany na Litwie, Łotwie

2 fala 1943-1962 Korea, Niemcy, Włochy, Grecja, Turcja, Francja stają sie demokratyczne. 1960- początek dekolonizacji. Wyzwolenie państw azjatyckich, afrykańskich, wcześniej Indie. Proces zmian

1958-1975-regres odwrót od demokracji, dojście do władzy generałów szczególnie w Ameryce południowej, Pinocheta, w Ekwadorze, Peru.. Początkiem lat 70., a także w Korei i na filipinach

3 fala 1974 - rewolucja w Portugalii, odsunięciem władzy Salazara, upadek hunt wojskowych w Ameryce, demokratyzacja Grecji, azjatyckich państw.. Pod koniec lat 80. Upadek komunizmu, procesy demokratyczne w europie środkowej.

Francis Fukuyama - kontrowersyjna teza w artykule z 1991r, że historia sie skończyła. Wraz z upadkiem komunizmu, już więcej być nie może. Dwubiegonowosc upada, w sferach gospodarczych i ustrojowych. Fukuyama uznał, że jak demokracja wygrała więc może być uniwersalna. Politycy amerykańscy chcą to wcielić w życie np., na terenie bliskiego wschodu, gdzie są inne cywilizacje np. Irak. Później Fukuyama sie z tego wycofuje.

Na przestrzeni wieków demokracja nie była dobra. Rządy motłochu. W latach 40 było tylko 11 państw demokratycznych, teraz ciężko odnaleźć kraj, który nie jest demokratyczny. Każdy polityk, socjalista, faszysta czy konserwatysta jest demokrata.

Demokracja rządy ludu - demos kratos -

Wojna secesyjna - Abraham lincoln - zachęca do demokracji. - "rządy ludu poprzez lud i dla ludu" orędzie gettysburskie 1863r

Lud jest przedmiotem rządzenia,

Demokracja to samorządność. Lud pęcznieje. Powszechnieją prawa wyborcze.

Demokracja bezpośrednia (partycypacyjna) Oparta na bezpośrednim uczestnictwie obywateli w zadaniach państwa. Zaciera różnice między rządem a rządzącymi. Jej najpowszechniejsza współczesna manifestacja jest stosowanie referendum Zalety Zwiększa kontrolę obywateli nad ich własnym losem jedyną czystą forma demokracji Ma walory edukacyjny - stwarza bardziej wyrobione politycznie społeczeństwo Umożliwia społeczeństwu wyrażanie własnych poglądów bez konieczności polegania na egoistycznych politykach Zapewnia legitymizacje rządów lud jest bardziej skłonny zaakceptować decyzję której podejmie

Demokracja pośrednia przedstawicielska Forma demokracji ograniczona partycypacja w rządzeniu ogranicza sie do aktu głosowania raz na kilka lat i niebezpośrednia społeczeństwo nie sprawuje władzy jedynie wybiera osoby, które robią to w jego imieniu Zalety Oferuje wykonalna formę demokracji - bezpośrednia powszechna partycypacja możliwa jest jedynie w małych wspólnotach Zwalnia obywateli od obowiązku podejmowania decyzji umożliwia tym samym podział pracy w polityce Pozwala na umieszczenie rządów w rękach osób o lepszym wykształceniu i większym doświadczeniu Utrzymuje stabilność poprzez oddalenie zwykłych obywateli od polityki a tym samym zachęcanie ich do akceptacji kompromisu

Elitarystyczna koncepcją władzy - wg elitarystów - władza nie jest sprawowana przez większość tylko przez elity. Podważa koncepcje, że to lud sprawia władze. - G. Mosca - pisał że zwarta mniejszość może kontrolować masy, ją manipulować, Robert Michels - Żelazne prawo oligarchii - każda organizacja nie jest kierowana nie przez szeregowych członków lecz przez niewielka grupę podejmujących decyzję V. Pareto - Teoria krążenia elit - elity tylko zmieniają elity władzy - jedni stają sie opozycja, drudzy władza.

Podział wewnętrzny demokracji na dwa modele

A. Lijghart - jedni idą w rozproszenie - dwa modele - Westminsterski drugi konsensuslny

Model Westminsterski Model homogeniczny - nierówności społeczne nieekonomiczne - jedynym źródłem są nie równości ekonomiczne ludzi - lud oznacza tu jako każda minimalna większość Indie, uk, $Koncepcją władzy wykonawczej w rękach jednopartyjnego i czysto większościowego gabinetu. Członkowie tylko jednej partii, skupienie władzy $Fuzja władzy - dominacja gabinetu nad parlamentem- wbrew rządowi, żadna decyzja nie może wyjść. Koncentracja władzy $asymetryczny bikameralizm - dwuizbowy parlament, jeden z izb ma więcej praw. Izba niższa ma większą władze. Izba gmin. $ system dwupartyjny $ jednowymiarowość systemu partyjnego - różnice to polityka gospodarcza i socjalna. W uk, niewiele różnic, delikatne odchyleń partii na gospodarkę i socjalna. Światopoglądowo są bardzo podobni. $ większościowy system wyborczy - okręgi jednomandatowe $ unitarny i scentralizowany rząd - słaby samorząd, silna władza centralna, e kwestii terytorialnej $ niepisana konstytucja i nieograniczona suwerenność parlamentu - parlament może wszystko, jest najwyższy, nie ma konstytucji, bez ograniczeń $ ograniczenie zakresu stosowania instytucji demokracji bezpośredniej

Model konsensualny Społeczeństwo pluralistyczne - zróżnicowane kulturowo, zmieszane , rozdarte konfliktami, dążenie do rozproszenia władzy. Inna filozofia. Lud to tak dużą liczba ludzi, jak to możliwe. Przekazanie całej władzy. Przykład Belgia, Holandia, Szwajcaria, Austria $ tworzenie wielkich koalicji np. w Szwajcarii rządzą 4 partie od lewą do prawa do sprawiedliwego i szerokiego rządu $ separacja władzy - równowaga rządu i parlamentu $ symetryczny bikameralizm - parytet, ustalenie kto i gdzie ma rządzić, względna równowaga senatu do sejmu $ wielopartyjność $ wielowymiarowość systemu partyjnego $ proporcjonalny system wyborczy - lepiej pokazuje poparcie obywatelskie $ federalizm - rozproszenie terytorialne $ pisana konstytucja i veto mniejszości - zapisy obywatelskie i mniejszości $ stosowanie instytucji demokracji bezpośredniej

Winston Churchill -stwierdzono że demokracja jest najgorszą forma rządu, jeśli nie liczyć wszystkich innych form, które próbowano od czasu do czasu - 1947 - Izba gmin.

Władza ludu

Demokracja kontrolowana - cyberdemokracja - fora, gremia, instytucje, prasa, instytucje finansowe narzucają władzy zadania, można kontrolować parlament >>> ACTA. Władze uginają sie pod presją nacisków. Proces nie chce przewrotu, ani obalenia tylko chcą stopniowe zmiany - solidarność, demokracja zmienia swoją formule. Żeby sie obronić, musi sie zmienić wewnętrznie

Wkurzeni

Dochodzą do władzy ludzie którzy chcą zmian. Zagrożenia widać.

Ćwiczenia nr 3

Reżim -układ stosunków między władza ustawodawczą a wykonawczą. Ogół relacji prawnopolitycznych zachodzących pomiędzy dwiema strukturami decyzyjnymi pochodzącym z rywalizujących wyborów parlamentem - legislacyjna a rządem egzekutywa.

Cechy reżimu parlamentarnego

1. Parlament a przynajmniej jego niższa izba gdy jest dwuizbowy pochodzi z powszechnych wyborów rywalizujących

Kraje skandynawskie mają jednoizbowe parlamenty, <portugalia, azja>Więcej jest jednoizbowych.

Izba wyższa może być wybrana z nominacji czy wyborów - izba lordów, wybierana przez królową

2. Władza wykonawcza jest rozproszona między dwie instytucje jednoosobową głowę państwa i kolegiacie rząd z premierem na czele

3. Układ sił politycznych w parlamencie (i podjęte w nim uzgodnienia w razie gdy żadna z partii nie uzyskała większości)przesądza o powołaniu premiera i informowaniu gabinetu niezależnie od tego kto formalnie podejmuje taka decyzję.

4. Głową państwa monarcha/prezydent nie kreuje polityki ani wewnętrznej ani zagranicznej spełnia jedynie funkcję reprezentacyjne i ceremonialne a także wykonawcze wobec woli większości parlamentarnej np. Powołanie premiera, zarządzanie przedterminowych wyborów

Weto 3/5.

5. Głowa państwa nie ponosi odpowiedzialności politycznej ponosi ją natomiast rząd solidarnie i poszczególni ministrowie - wotum nieufności

69 posłów

231 ustawowa liczba posłów> funkcja kontrolna, krytykując poszczególnych ministrów

46posłów wobec całego rządu

Konstruktywne wotum nieufności

7. Dla zachowania równowagi rząd dysponuje prawem do rozwiązania parlamentu jego izby niższej gdy jest dwuizbowy przed upływem kadencji co powoduje konieczność rozpisania przedterminowych wyborów 2/3_

8. Między parlamentem a rządem istnieje system powiązań organizacyjnych funkcjonalnych i personalnych( ministrowie mogą być i czego są deputowanymi) co oznacza brak separacji władzy ustawodawczej i wykonawczej.

Austria Belgia dania Francja Hiszpania Holandia Luksemburg Malta Norwegią Szwecja Włochy Niemcy układ, Bułgaria Chorwacja, Czechy Estonia, Litwa Łotwa Estonia polska Słowacja Słowenia Węgry

Ćwiczenia nr 4

Cechy reżimu prezydenckiego

Podział władz przybiera postać systemu wzajemnego hamowania się i zrównoważenia władz check and balances

Organizacyjna i funkcjonalna separacji władzy ustawodawczej i władzy wykonawczej monolitycznej -prezydent pełni funkcję zarówno głosy państwa, jak i szefa rządu

Odrębne demokratyczne wybory parlamentu i prezydenta zakaz łączenia funkcji deputowanego i członka gabinetu, niemożność przedterminowego rozwiązania parlamentu

Cechy reżimu semiprezydenckiego

1.Dualizm władzy wykonawczej która jest rozdzielona między prezydenta i gabinet z premierem na czele

2. Prezydent jest władza zwierzchnia dopóki dysponuje większością w parlamencie - gdy ja traci realna władza przechodzi w ręce premiera

3. Szczególne właściwości prezydentury, prezydent jest powoływany w wyborach powszechnych lub przez specjalne w tym celu zwołane kolegium elektorów na określony konstytucyjnie i niezależny od zmiany układu sił politycznych w parlamencie czas, dysponuje on kompetencjami podejmowanie decyzji politycznych w zakresie polityki wewnętrznej i zagranicznej w szczególności w stosunku do rządu (powoływanie i odwoływanie premiera i ministrów) i parlamentu ( rozwiązanie przedterminowe) jest również kreatorem polityki zagranicznej za swą działalność nie odpowiada przed parlamentem (przewidywaną jest natomiast - podobnie jak w USA - odpowiedzialność prawna za naruszenie konstytucji oraz polityczna - przed wyborcami

4. Podwójną odpowiedzialność rządu który może być w każdej chwili obalony przez parlament (poprzez wotum nieufności) oraz przez prezydenta poprzez decyzję o zdymisjonowaniu gabinetu

Francja, Finlandia, Portugalia, Rumunia

Cechy systemu rządów konwentu

1. Kooperacja dwóch równorzędnych podmiotów reprezentujących władze ustawodawczą i wykonawczą

2. Kolegialny charakter monistycznej egzekutywy w której nie występuje zjawisko koncentracji władzy w ręku szefa rządu

3. Brak możliwości rozwiązania parlamentu przed upływem kadencji.

4. Wybieralność rządu przez parlament, połączona z brakiem możliwości wyrażania mu votum nieufności (lub wotum zaufania)

5. Zakaz łączenia funkcji deputowanego i członka rządu

Szwajcaria

A

1 X

2 X

3 X

4 X

5 X

NIE LUBI DWÓCH TO MOŻE DAĆ TRZEM

1

2 X

3 X

4 X

5

MOŻE SKUMUWLOWAC, DOPISYWAC OSOBY! TWORZYĆ WŁAŚNE LISTY.

Autorytaryzm wg Linza

4 cechy zasadnicze

Ograniczony pluralizm polityczny, istnienie grup politycznych niezależnych od władzy, które oddziałują na politykę

Stosunkowo niski stopień zideologizowania, brak jedynej słusznej ideologii państwowej będącej wizja idealnego porządku politycznego

Brak postulatu mobilizacji politycznej społeczeństwa

Władza jednostki lub grupy jest słabo zdefiniowana w sensie formalnym, jej granicę są łatwe do przewidzenia

Najważniejsze jest rządzenie w sensie politycznym. Pełnia władza. Z punktu widzenia rządzących.

Autorytaryzmy są stare jak świat. Kiedyś więcej niż dzisiaj. Bez względu na różnice, czy now or kiedyś, wspólnym mianownikiem jest to, ze władza nie podchodzi od ludzi, jest narzucona, bez kontroli rządzących przez społeczeństwo.

Typy autorytaryzmów

1. Reżimy konserwatywne

-monarchie tradycyjne z tradycyjną grupą rządząca oraz słabo wykształcona infrastrukturą instytucjonalna np. ARABIA SAUDYJSKA, MAROKO

-dyktatury konserwatywne (silna osobowość przywódcy ) nieliczne formy legitymizacji systemu politycznego np. MALAWI

-teokracje reżimy rewolucyjne oparte na mobilizacji masowego poparcia przede wszystkim kraje islamskie IRAN AFGANISTAN

2. Fasadowe demokracje liberalne co prawda wybory oparte na rywalizacji politycznej ale przy znacznym ograniczeniu praw obywatelskich i działania opozycji np. MALEZJA, do niedawna MEKSYK, BIAŁORUŚ

3. Reżimy wojskowe oparte na siłach wojskowych, BIRMA, EGIPT, militaryzacja ustroju politycznego

Autokracja władza autokratyczna rządzona przez jednostkę, np. absolutyzm, FRANCJA Ludwika XIV

Rządzona przez wąska grupę to oligarchia - w znaczeniu politycznym, w gospodarczym inaczej

Totalitaryzm, autokracja, oligarchia to rodzaj dyktatury.

Dyktatura jest władza narzucona, nie ze zgody społeczeństwa, nie musi być to władza zła. Może być często lepsza niz. demokracja. Często może być oparta na przemocy, ale aprobatowana przez społeczeństwo. Kiedy demokracja staje się nieskuteczna, często jest przejmowana w trakcie np. wojny. Dyktator może dobrze rządzić. Taka dyktatura pozytywna nazywana jest dyktatura cezaryjska.

Pratypem dyktatury cezatysjskiej był Juliusz Cezar. Pomimo wielu wielu lat, jest nadal pozytywnie oceniany. Piłsudski był też takim dyktatorem. Rządy sanacji po 26 były quasi autorytarne. Do dzisiaj się go pozytywnie ocena, często pamiętając o jego majowym zamachu. Napoleon Bonaparte także był rewolucyjny i autorytarny. Skończył jednak marnie. Oliver Cromwell obalił monarchie. Był lordem protektorem w XVIIw. Mordował królów.

Despotyzm i tyrania to wysoko opresyjne dyktatury bezwzględnie dławiące prawa obywatelskie.

Junty wojskowe, o charakterze militarnym dyktatura. Armia i siłą zbrojną obala konstytucję i rządzi.

Totalitaryzm -definicja Z.Brzezińskiego

Cechy zasadnicze

Jedna oficjalna ideologia państwowa wypowiadająca się na temat wszystkich aspektów ludzkiej egzystencji do której wskazań każdy obywatel musi się stosować

Masowa monopartia kierowana przez jednego człowieka dyktatura-wodza która jest albo nadrzędna w stosunku do aparatu państwowego albo całkowicie z nim zespolona

System terrorystycznej kontroli policyjnej nad społeczeństwem

Monopol rządzącej partii i podległych jej kadr na wszystkie środki masowej informacji

Wszechwładna kontrola partii nad środkami przymusu.

Centralne sterowanie gospodarką

Ślady totalitaryzmu jest młoda. Benito Mussolini dochodzi do władzy w 1922.

Włoski faszyzm, i komunizm stanowi podstawę faszyzmu XXw.

Nazizm jest traktowany jako pochodna faszyzmu.

Stalinizm jest na 100proc totalitarne, później mniej.

Nic poza państwem, nic przeciw państwu, nic bez państwa - słowa BENITO M.

Komunizm	Faszyzm
Odżegnywanie się od identyfikacji z totalitaryzmem	Entuzjastyczna identyfikacja z totalitaryzmem
Ideologia wypracowana i spójna opisująca wielką transformację społeczeństw w wymiarze wręcz globalnym	Zestaw o wiele mniej uporządkowanych idei haseł i mitów niedających podstaw do przeprowadzenia gruntownej zmiany społecznej
Na planie konstrukcji ideowych - racjonalistyczny humanistyczny i uniwersalistyczny	Przynosi postulaty organistyczne irracjonalne i antyuniwersalistyczne o silnym zabarwieniu nacjonalistycznym czy wręcz szowinistycznym
Szermuje wizja szczęścia ludzkości i bezkonfliktowego ładu który nadejdzie po okresie dyktatury proletariatu	Dyktatura i przemoc stają się niezmienna normą ideologiczną i polityczną obowiązującą również po realizacji założonych celów
Źródłem zła jest własność prywatną i jej postacie	Zło wynika z działań i knowań ras niższych
Maskowanie zbrodniczej postaci systemu	Zbrodnia spisana w naturę systemu

Autorytaryzm	Totalitaryzm
Łagodniejsza forma dyktatury	Dyktatura bardziej rygorystyczna i opresyjna
Przedmiotem zainteresowań jest z reguły tylko polityka poza nią nie istnieje większa lub mniejsza swoboda a także pluralizm idei i postaw	Monizm absolutny rządzący występując w roli strażników ideologii dążą do zniszczenia każdego przejawu pluralizmu
Brak rozbudowanych ideologicznych uzasadnień porządku publicznego	Utożsamianie się z agresywną ideologia zakładająca rewolucyjna przebudowę rzeczywistości społecznej
Ośrodkiem decyzji politycznych jest władza państwowa oparta na porządkowanej administracji	Ośrodkiem decyzji jest monopartia której struktury dominują nad strukturami państwowymi