Platyhelminthes- płazińce

Cestoda- tasiemce

Diphyllobothrium latum

Taenia saginata

Taenia solum

Echonococcus granulosus

• Ciało pokrywa gruby oskórek, zabezpieczający przed strawieniem pokryty rzęskami.

• Wór powłokowo-mięśniowy tworzy tegument oraz warstwy mięśni okrężnych

• Ciało wydłużone, rozczłonkowane na części zwane proglotydami

• Przednia część ciała zmodyfikowana, tworzy skoleks, zaopatrzony w narządy czepne

• Szyjka (collum)- nieczłonowana, produkuje proglotydy

• Strobila- łańcuch proglotydów. Każdy posiada komplet narz. wew.= autonomiczność (wspólnymi dla całej strobili są ukł. nerwowy i wydalniczy)

• Brak ukł. pokarmowego i oddechowego (pożywienie całą pow. Ciała)

• Narz. żeńskie i męskie obok siebie (męskie dojrzewają nieco szybciej)

Na skoleksie znajdują się:

- 4 przyssawki (tasiemiec nieuzbrojony)

- Bruzdy czepne (bruzdogłowiec)

- Ryjek z wieńcem haków (tasiemiec uzbrojony)

3 rodzaje proglotydów:

- młodociane- bez rozwiniętych narz. rozrodczych

- dojrzałe (rozrodcze)- czynne narządy płciowe

- maciczne (jajowe)- tylko u tasiemców z rzędu Cyclophylidea- z macicą wypełnioną jajami, inne części ukł. Rozrodczego ulegają zanikowi.

Narząd męski składa się z licznych jąder w postaci pęcherzyków rozsianych w parenchymie w części grzbietowej proglotydu, od których odchodzą przewody wyprowadzające kierujące się do nasieniowodu. Zakończony on jest narządem kopulacyjnym, który wchodzi do przedsionka płciowego, widocznego w postaci wzgórka z boku lub na pow. brzusznej proglotydu.

Narząd żeński leży tylno- brzusznej części proglotydu, jest zbudowany z dużego jedno lub kilkupłatowego jajnika, połączonego krótkim przewodem (jajowodem) z ootypem. Do ootypu wpadają jeszcze: przewód wychodzący z żółtnika, macica, skierowane ku przodowi proglotydy i kończąca się ślepo (u niektórych gatunków otwiera się na zewnątrz) oraz pochwa biegnąca obok nasieniowodu i dochodząca drugim końcem do przedsionka płciowego.

Niedojrzałe jaja tasiemców zawierają, oprócz komórki jajowej, komórki żółtkowe, gromadzące substancje odżywcze dla rozwijającego się zarodka. Jaja dojrzałe mają zarodek z 6-ma hakami. U niektórych tasiemców podczas embriogenezy wytwarza się embriofor (otoczka otaczająca zarodek).

1. Pierwsza postać larwalna ONKOSFERA. 3 pary haków zarodkowych. U Pseudophyllidea okryta rzęskami i nosi nazwę koracydium.

2. Procerkoid- w ciele żywiciela pośredniego. Kształt wrzecionowaty

3. Plerocerkoid – w procerkoidzie w 2-gim żywicielu pośrednim.

W rzędzie Cyclophyllidea onkosfera po uwolnieniu się z jaja przekształca się w kolejne stadium:

(Wągry 1-2)

1. Cysticerkoid- przednia część w kształcie pęcherzyka z wpuklonym skoleksem i tylna zwężona w postaci ogona.

2. Cysticerkus- kształt małego pęcherzyka wypełnionego płynem i otoczonego dwiema warstwami: zew. Oskórkową i wew. Mezenchymatyczną.(z niej pojedynczy skoleks do światła pęcherzyka)

3. Cenurus- duży pęcherz wypełniony płynem. Warstwa wew. twórcza wytwarza wiele skoleksów.

4. Bąblowiec- stadium larwalne z typu Echinococcus- wew. warstwa tórcza, zew. Oskórkowa. Otoczone błoną łącznotkankową produkowaną przez żywiciela. Warstwa wew. wytwarza przez pączkowanie do wnętrza pęcherza wypełnionego płynem- torebki lęgowe I pokolenia z protoskoleksami (gotowe do osiedlenia w jelicie cienkim żywiciela ostatecznego) i II pokolenia.

1. Pseudophylidea – tasiemce niższe

Mają kilka wspólnych cech z przywrami, mają 2 żywicieli pośrednich, należy tu bruzdogłowiec szeroki.

Ma łyżeczkowaty skoleks z bruzdami, osiąga 15-16 metrów.

Układ nerwowy: Zwój w skoleksie, od niego pnie nerwowe

Układ wydalniczy: Protonefrydialne kanały wydalnicze połączone kanałami poprzecznymi

Układ rozrodczy: W każdym członie komplet narządów rozrodczych.

Męskie: pęcherzykowate jądra w całym członie, położone dogrzbietowo łączą się przewodami wyprowadzającymi w nasieniowód uchodzący do zatoki płciowej gdzie znajduje się narząd kopulacyjny.

Żeńskie: Pojedynczy dwupłatowy jajnik, położony dobrzusznie, przechodzi w jajowód tworzący ootyp. Ma on gruczoły Mellisa i gruczoły żółtnikowe.

Od ootypu odchodzi pochwa, która otwiera się obok otworu płciowego, oraz macica.

Plemniki przez pochwę trafiają do ootypu. Jaja przechodzą do macicy skąd wydalane są z członu do środowiska – macica jest OTWARTA

Końcowe człony maciczne – widać pętle macicy, w niektórych zanika, bo się zużywa.

2. Caryophyllidea – tasiemce wyższe

Układ rozrodczy:

Męski – rozrzucone jądra położone dobrzusznie, otwory płciowe znajdują się na krawędzi BOCZNEJ

Żeński – dwupłatowy jajnik, jajowód, ootyp, gruczoły żółtnikowe itp. Leży u podstawy, NIE JEST ROZRZUCONY

Od ootypu odchodzi pochwa do zatoki płciowej, oraz macica która jest cewkowata i ZAMKNIĘTA

Tasiemiec uzbrojony ma 3 płatki jajnika.

Jaja przechodza do macicy, wypełniają ją, końcowe człony mają całkiem wypełnioną macicę.

BRUZDOGŁOWIEC SZEROKI

- Żywicielem ostatecznym są mięsożerne, rybożerne i człowiek.

- Żyje w jelicie. W kale znajdują się jaja i końcowe człony.

- Jajo ma wieczko i musi trafić do wody.

- W wodzie rozwija się larwa – KORACIDIUM.

- Pierwsza larwą jest zawsze ONKOSFERA a koracidium to onkosfera która wytwarza jednowarstwowy orzęsiony nabłonek.

- Zostają zjedzone przez oczlika

Nabłonek zostaje strawiony w przewodzie pokarmowym i uwalnia się onkosfera która ma 3 pary haków. Przez jelito przechodzi do jamy ciała gdzie tworzy PROCERKOID z ogonkiem i 3 parami haków.

Oczlik zostaje zjedzony przez większą rybę w której z jelita larwa przechodzi do mięśni tworząc PLEROCERKOID.

Następnie rybę zjada szczupak w którego mięśniach są larwy – jest rezerwuarem

Mięsożerca je surową rybę i następuje zarażenie.

Ten tasiemiec jest bardzo groźny, pochłania całą witaminę B12 – potrzebną do procesów krwiotwórczych, może powodować białaczkę

TASIEMIEC UZBROJONY

- Pasożyt człowieka, pawiana, chomika

- Ma 4 metry, do 1000 członów

- Człon maciczny może mieć 50000 jaj

- Macica ma 7-15 odgałęzień, człony odrywają się po kilka (5-6) zostają wydalane z kałem

- Żywiciel pośredni: ŚWINIA

TASIEMIEC NIEUZBROJONY

Ma 10-12 metrów, 2000 członów, 100 000 jaj w członie

Macica ma 15-30 odgałęzień, człony odrywają się pojedynczo i mogą aktywnie wypełzać przez odbyt.

Żywiciel pośredni: KROWA

Jaja są z onkosferą i otoczką białkową – embrioforem

Tasiemce te występują w środowisku na nawożonych łąkach.

W przewodzie pokarmowym zostaje uwolniona onkosfera która trafia do układu krwionośnego i do mięśni. Przekształca się w wągra – cysticercus.

Uzbrojony: cysticercus cellulozae

Nieuzbrojony: cysticercus bovis

Wągier jest pęcherzykowaty, wielkość ziarenka grochu, cienkościenny. Do środka wnicowany jest jeden skoleks.

Człowiek zjada surowe mięso wieprzowe lub wołowe i zaraża się, w przewodzie pokarmowym rozwijają się formy dorosłe.

Choroba żywiciela pośredniego: wągrzyca

Choroba żywiciela ostatecznego: tasiemczyca

W przypadku tasiemca uzbrojonego człowiek może być żywicielem pośrednim – przy ruchach antyperystaltycznych człon może dostać się do żołądka, zostanie strawiony i onkosfery z jelita przejdą do krwi i mięśni oraz mózgu – AUTOINWAZJA

ECHINOSUS GRANULOSUS

- Malutki, ma 3 człony: skoleks, szyjka i maciczny.

- Pasożyt mięsożernych

- Wnika w kosmki jelitowe, człon maciczny może aktywnie wypełzać.

- Przyczepia się do sierści po czym odpada – pasące się zwierzęta to żywiciele pośredni.

Uwalnia się w nich onkosfera która z krwią trafia do: wątroby, płuc, mózgu, narządów.

Rozrasta się i tworzy echinokok – bąblowca, rośnie wolno ale aż do wielkości piłki tenisowej.

Pęcherz ma w sobie wewnętrzną warstwę twórczą tworzącą komory lęgowe, przez pączkowanie protoskoleksy do 400 000. (larwa nadrabia rozrodczość)

Po zjedzeniu przez psa powstają z nich wielkie ilości tasiemców.

Człowiek może przypadkowo stać się żywicielem pośrednim nie zachowując zasad higieny przy zabawie z psem.

W Polsce 20-30 zachorowań rocznie; trzeba usuwać operacyjnie, bardzo ostrożnie aby nie uszkodzić pęcherza.