Nauczyciel a zdrowie.

Do niedawna przeważał pogląd, że praca, która nie jest pracą fizyczną jest mało uciążliwa. Włoski lekarz Bernardino Ramazzini napisał dzieło o szkodliwościach i uciążliwościach przywiązanych do niektórych zawodów. Zarówno Ramazzini jak i jego następcy dlugo jeszcze nie podejmowali tematów związanych ze zdrowiem pracowników umysłowych. W obecnych czasach – kiedy praca ludzka ulega ciągłej specjalizacji, powstają coraz to nowe zawody wymagające pracownika o określonej wiedzy, umiejętnościach, wykonującego specyficzne czynności, zajmujemy się również analizowaniem pracy pod kątem jego szkodliwości dla zdrowia ludzkiego.

Praca zawodowa nauczyciela posiada uciążliwości i szkodliwości specyficzne dla zawodu nauczycielskiego.

Praca nauczyciela odbywa sie głównie w pomieszczeniach zamknietych (klasach, salach wykładowych, aulach). W pomieszczeniach tych w okresie grzewczym, który w naszych warunkach klimatycznych trwa srednio 7-8 miesiecy, powietrze jest stosunkowo suche, a jego wilgotnosc zwykle nie przekracza 45%. Wartosci takie sa za niskie dla prawidłowego funkcjonowania narzadu głosu. Przy temperaturze stanowiacej „komfort cieplny”, która dla zamknietych pomieszczen waha sie od 18°C do 21°C, optymalna wilgotnosc powietrza dla pracy głosem powinna wynosic 60-70%. Podczas intensywnego mówienia lub spiewu wdychane jest 3-4 razy wiecej powietrza niż przy spokojnym oddychaniu. Co wiecej, podczas znacznego wysiłku głosowego oddychanie odbywa sie przez usta, z pominieciem jam nosa,

którego funkcja jest ogrzewanie, nawilżanie i oczyszczanie powietrza. Stad wdychane jest zanieczyszczone, zbyt suche powietrze, powodujace nadmierne wysychanie błony sluzowej gardła i krtani.

Niekorzystnym czynnikiem wystepujacym powszechnie w srodowisku pracy nauczyciela jest również hałas. Jak wykazały badania przecietny poziom hałasu w przedszkolach oraz szkołach na przerwach wynosi ok. 75-80 dB. Hałas ten przewyższa poziom głosnosci mowy, uniemożliwiajac jej rozumienie. Zmusza to osoby mówiace do nadmiernego wysiłku głosowego. Typowa reakcja na hałas, szczególnie u poczatkujacych pedagogów, polega na mówieniu „podniesionym głosem”- to jest zbyt głosno i zbyt „wysoko”, w konsekwencji czego dochodzi do nieprawidłowego (nadmiernego) obciażenia fałdów głosowych i ich

uszkodzenia.

Nauczyciel kieruje pracą uczniów na lekcji, a jednocześnie musi utrzymywać karność w grupie. Nauczyciel przed przekroczeniem progu klasy, podobnie jak aktor przed wyjściem na scenę , musi być gotowy do odegrania swej roli, co wymaga zatarcia śladów osobistych trosk i kłopotów. Fizyczne i psychiczne wczuwanie się w tę swoją rolę ułatwia nauczycielowi kontakt z uczniem oraz pozwala mu na przekazanie wszelkich treści, które ma do zakomunikowania. Nauczycielowi nie wolno denerwować się , skarcić ucznia zbyt ostrym słowem, nie wolno stosować kar cielesnych. Te stany nie pozwalają na tzw. wyładowanie się i są przyczynami chorób psychosomatycznych.

Praca nauczyciela ma charakter siedząco- stojący. Nauczyciel , chcąc panować nad klasą, musi stać. W tych warunkach następuje przeciążenie kręgosłupa, co prowadzi do schorzeń określonych zespołem Bulów krzyża.

W pracy nauczyciela występują zakłócenia rytmów biologicznych. Zmienne układy dnia, wynikające z różnego układu godzin pracy oraz obowiązkami pozazawodowymi, naruszają rytm: praca- wypoczynek. Z zawodem nauczycielskim wiąż się wiele obowiązków zawodowych i społecznych w szkole i poza nią. Kobiety których w zawodzie jest ponad 80%, muszą prowadzić dom, wychowywać własne dzieci. U wielu nauczycieli występuje chroniczny brak wolnego czasu, a często zdarza się tak, że sprzedają oni swój wolny czas na dodatkową pracę zarobkową. Zatem nasuwa się pytanie: czy w zwykłym , wypełnionym po brzegi dniu nie można wywalczyć odrobiny czasu i przeznaczyć go na rekreacje? Zdrowie nauczyciela jest nie tylko jego skarbem osobistym, ale także rolą społeczną. O zdrowie musi troszczyć się przede wszystkim sam nauczyciel. Można to odnieść do jednej z zasad pedagogicznych która mówi, że „trudno jest kogoś poprawić, jeżeli on sam tego nie chce.

Przedstawione wyżej dane wskazuja, że w zawód nauczyciela wpisanych jest duża ilość obciażen zarówno o charakterze psychospołecznym, jak i fizycznym. Wsród tych obciążeń wystepuja takie, które sa charakterystyczne dla wszystkich zawodów pomocowych oraz takie, które sa specyficzne dla miejsca pracy pedagoga. Obciażenia te przekładaja sie na wiele negatywnych konsekwencji zarówno w obszarze osobistego funkcjonowania nauczycieli, jak i w aspekcie społecznym. Fakty te każa wpisac zawód pedagoga do zawodów o szczególnym obciażeniu psychospołecznym i fizycznym.