Literacki portret narkomana i środowiska, w którym żyje. Analiza motywu na wybranych przykładach literatury współczesnej.


Narkomania to słowo które kojarzy się nam głównie z używkami, upadkiem moralnym, śmiercią. Z czasem zdajemy sobie sprawę, że to słowo opisuje stan duszy i ciała człowieka, który nie umie żyć we otaczającym go świecie. Narkoman to człowiek pełen sprzeczności i lęków. Gardzi nim rodzina, społeczeństwo, a on czuje się zagubiony.

Narkotyki to związki chemiczne, które modyfikują sposób myślenia oraz stany emocjonalne. Sprawiają, że na krótki czas można poczuć się dobrze. Wprowadzają w świat złudzeń. Narkotyki są bardzo różne ale nie można zapominać, że każdy może silnie uzależnić.

Narkomania jest częstym tematem poruszanym w literaturze, ponieważ jest to bardzo poważny problem społeczeństwa. W literaturze można się spotkać z pamiętnikami pisanymi przez narkomanów w trakcie ich nałogu, czy z opowiadań ludzi którzy widzieli pogrążających sie w nałogu.

Pozycje wybrane przeze mnie uważam za najciekawsze. Aby przedstawić literacki portret narkomana wybrałam osoby, które w swoim życiu miały kontakt z narkotykami - uzależniły się bądź były świadkami wielu straconych dusz.

Pierwszą bohaterką jest Dorota z książki pt. "Stokrotka". Jest to szokujące wyznanie dziewczyny, która zmieniając środowisko pogrąża się w narkotykach. Książka jest wyjątkowa ponieważ autor nie upiększał całej historii. Tytułowa Stokrotka przeżywa okres buntu, euforii, rezygnacji, niepokojów, które pchają ją ku nowym ludziom i nowym doznaniom. Próbuje walczyć, ale znów narkotyki zwyciężają. Stacza się coraz bardziej, raniąc swoich najbliższych, by wreszcie poddać się kuracji odwykowej. Jej jedynym kompanem, który jest przy niej i któremu jedynemu sie zwierza jest jej pies o imieniu Nobel.

Drugą bohaterką jest Christiane F z książki pt. "My dzieci z dworca zoo". Jest to szokująca relacja piętnastoletniej narkomanki. Jako młoda dziewczyna przeprowadziła sie do Berlina i tam zamieszkała z matką i siostrą. Była zagubiona w nowym miejscu i nie potrafiła się odnaleźć. W szkole poznała koleżankę o imieniu Kessi, która bardzo jej imponowała. Właśnie poprzez Kessi zażyła pierwszy środek odurzający na dyskotece. Tam poznała grupkę osób, z którymi początkowo paliła haszysz. Później zaczęła brać heroinę. Relacja dziewczyny pokazuje do jakich poświęceń i czynów (prostytucja i kradzieże) zdolni są ludzie uzależnieni fizycznie od narkotyku, aby zdobyć pieniądze na kolejną "działkę". Christiane wielokrotnie przechodziła odwyk i wracała do nałogu, nie widząc dróg wyjścia ze świata narkomanów, w którym przywykła żyć.

Trzecią postacią jest Barbara Rosiek z książki pt. "Pamiętnik narkomanki”. To zapis przeżyć dziewczyny, która przeszła przez piekło uzależnień i, której udało się zwyciężyć nałóg. Basia pochodzi z dobrego domu, sama jest bardzo dobrą uczennicą. Jej życie zmienia się, gdy po raz pierwszy idzie na wagary w pierwszy dzień wiosny. Udaje się do kawiarenki, gdzie poznaje Filipa, który proponuje jej pierwszy raz narkotyk. Zaprowadza ja do tzw. meliny, w której poznaje wielu innych hipisów i od tej chwili to oni stają sie jej nową rodziną, nowym otoczeniem. I tak zaczynają się lata brania narkotyków. W między czasie zmienia się sama dziewczyna i jej osobowość. Wielu jej przyjaciół umiera, a ona sama leczy się w szpitalach psychiatrycznych.

Kolejną pozycją jest "Spowiedź narkomana” autorstwa Filipa Bryły, który zdał relację z własnego życia. Czytając tę książkę jesteśmy świadkami stopniowego upadku bohatera - inteligentnego, młodego i zdolnego - który w miarę uzależniania się od coraz to mocniejszych narkotyków zmienia swój system wartości, popada także w konflikt z prawem, traci zdrowie i stacza się na samo dno. Jest to relacja z trudnej i ciężkiej walki głównego bohatera z nałogiem, kiedy próbuje go przezwyciężyć i odzyskać swą godność.

Ostatnią pozycją jest „Hera moja miłość”. Nie jest to typowa książka o narkomanii. Próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie dlaczego młody chłopak, który ma praktyczne wszystko sięga po narkotyki. Opisana jest rodzina, która pozornie wydaje się być idealna. Pod przykrywką idealności, obok siebie mieszkają 4 osoby które nie mają ze sobą za wiele wspólnego. Najważniejszym bohaterem jest Jacek. Nie mając oparcie w rodzinnym domu szuka go gdzie indziej. Razem z dziewczyną zaczyna od palenia trawki, potem przechodzi na mocniejsze narkotyki. Młodszy brat Jacka- Michał obserwując z boku, matkę zawsze z papierosem oraz brata, palącego skręty, także chce wejść do świat dorosłych. Kradnie jednego bratu i razem z przyjacielem Krzysiem pali go na strychu kolegi. Odurzony pragnie mieć tak długą szyję jak żyrafy które widział w zoo. Powieszenie się chłopca wpływa na całą rodzinę... Rodzice szukają błędów wychowawczych, a Jacek wchodzi w narkotykowe bagna coraz głębiej. Razem z przypadkowo poznaną dziewczyną - Kometą, która dla fiolki narkotyku sprzeda wszystko : godność, ciało, a nawet duszę. Poznaje smak heroiny i coraz bardziej stacza sie na dno... Jednak rodzice podejmują próby aby go wyrwać z nałogu, co jednak nie jest proste. Na sali szpitalnej walczy z narkotycznym głodem i bezsilnością. Zwyciężył. Jednak rodzina, w której żyje, już nie jest rodziną.

Przed wejściem w nałóg każda z tych osób była normalną młodą osobą, mająca normalne życie.
Życie każdego narkomana można podzielić na trzy etapy.
Pierwszym z nich jest poznanie stanu odurzenia oraz zaakceptowanie go jako sposób na problemy dnia codziennego. Stan odurzenia, którym upajają się bohaterowie jest dla nich ucieczką od realnego świata. Christiane znalazła w heroinie spokój od kłopotów w domu. Wracając do domu po heroinie nie myślała o niczym, nie myślała o problemach dlatego polubiła ten stan. Barbara uważała że skoro chce utrzymać się w gronie hipisów powinna brać, ponieważ każdy tak robił, traktowała ćpanie jako część ich ideologii. Dorota zaczęła brać również dlatego, iż nie potrafiła się odnaleźć na wsi, gdzie musiała mieszkać wraz z babcią i bratem. Z nikim nie potrafiła złapać kontaktu. W „Spowiedzi narkomana” zaczęło się niewinnie: paru znudzonych nastolatków postanawia zmienić coś w swoim życiu. Najprostszym rozwiązaniem było przeprowadzenie eksperymentów na własnym ciele. I tak począwszy od nikotyny, alkoholu i trawki, chłopcy stopniowo sięgali po coraz cięższe środki. Jacek szuka oparcia. Nie mając go w rodzinnym domu zaczyna palić trawkę, potem przechodzi do mocniejszych narkotyków.

Kiedy zbliża się drugi etap narkotyk staje się celem nadrzędnym dla narkomana. Za zdobycie jednej działki narkoman jest w stanie zrobić wszystko... Christiane wraz ze swym chłopakiem Detlefem sprzedają swoje ciała, by mieć pieniądze choć na jedną działkę. Zrobią dosłownie wszystko. Barbara aby zdobyć narkotyk schodzi na drogę zbrodni i włamuje się do aptek, a Dorota niepełnoletnia dziewczyna zgadza się na braniu udziału w filmach erotycznych z jej udziałem. To pokazuje , że narkoman mimo tak szokujących zachowań uważa, iż wcale jeszcze nie jest tak źle, że jeszcze potrafi z tego bagna wyjść. Pod koniec tej fazy jednak zaczyna powoli zdawać sobie sprawę, że jest uzależniony fizycznie i psychicznie od narkotyku. W trzecim etapie ujawniają się alarmujące sygnały : zmiana osobowości, zmiany stanu fizycznego. Bohaterka ""Pamiętnika narkomanki" kiedy zrozumiała, że narkotyki nie są dobrą drogą, bardzo się załamała. Uczucie beznadziejności i bezradności narastało w niej z dnia na dzień. Stokrotka również myślała tylko o narkotyku, o kolejnej działce. Wracając do domu nie chciała już niczego, jednak gdy spotkała dwie narkomanki, które zaproponowały jej polskiego kompotu, bez wahania wyciągnęła rękę.

Walka z nałogiem jest oszukiwaniem samego siebie. Cristiane chcąc się wyleczyć pojechała do babci na wieś. Przeżywała męki, lecz po paru dniach poczuła się już lepiej. Przez okres około 3 tygodni nic nie brała. Z myślą, iż jest juz zdrowa wróciła do Berlina, gdzie chęć wstrzyknięcia sobie trucizny wygrała.. Chorobę przezwyciężyła tylko dzięki swojej mamie, która widząc kolejne nieudane próby wywiozła ją z Berlina, aby była z dala od znajomych, z dala od środowiska. Barbara Rosiek która spędziła bardzo dużo czasu w szpitalach psychiatrycznych oraz w Monarze, widziała że nie przynosi to żadnych zamierzonych efektów. Na zakończenie jej życia z narkotykiem wpływ miała śmierć przyjaciółki Marzeny. Tak bardzo to przeżyła, że zrozumiała, że ją samą również czeka śmierć w samotności. Stokrotka walczyła, lecz za każdym razem gubiła sie sama w sobie gdy widziała narkotyk czy osobę, która wiązała się z narkotykiem.

Relacje z otoczeniem są bardzo specyficzne. Narkoman jest zazwyczaj odosobniony od reszty ludzi, jest zamknięty w sobie oraz ufa tylko nielicznym. Przyjacielem jest tylko ten, który ma towar i jest w stanie się nim podzielić. Środowiskiem narkomana są miejsca, w których jest dostępny narkotyk oraz miejsca, w których można spokojnie władować sobie działkę. Christiane drugim domem był dworzec berliński. Tam zarabiała pieniądze na towar, tam go kupowała i tam też go wstrzykiwała w toalecie. Głównym miejscem spotkań Barbary były tzw. "meliny". Były to prywatne mieszkania jakiegoś ćpuna, w którym zbierali się ażeby to oddać się tylko pozornemu szczęściu.. Stokrotka również poznała narkotyk wówczas gdy pojechała na wieś.

Podsumowując środowisko narkomana ma bardzo zawężony zasięg. Ogranicza się ono tylko do miejsc gdzie jest dostępny towar . Narkoman jest osobą samotną. Nie chce mieć przyjaciół, ale utrzymuje kontakt z innymi narkomanami tylko po to żeby w razie potrzeby poratowali działką.

Relacje między narkomanami są bardzo dziwne. Kiedy jest towar to jest wszystko w porządku, kochają się, lubią ze sobą rozmawiać. Natomiast gdy już zabraknie towaru i pieniędzy na działkę zaczynają się kłócić, obrzucać obelgami. Kiedy znów towar się pojawia relacje się stabilizują.
Narkotyki sprawiają, że relacje z rodziną oraz resztą otoczenia diametralnie sie zmieniają. Oczywiście na gorsze. Może tylko na początku wydaje się być super, ponieważ można dzięki narkotykowi uciec od problemów dnia codziennego i zapomnieć. Jednak z biegiem czasu wszystko przestaje być tak piękne i kolorowe.
Świat w oczach narkomana zmienia się wraz z kolejnym działaniem narkotyków. Zniekształca się obraz świata i już po paru razach świat wydaję się być niebezpieczny. Najgorzej świat wygląda gdy wkoło brak działki a we znaki daje się głód, który czuje się w każdej komórce swego ciała.

W życiu każdego z bohaterów jest taki moment, że w końcu kończą z nałogiem. Muszą sami sobie powiedzieć "koniec na zawsze" i wygrać tą brutalną i śmiertelną grę z narkotykiem. Życie nie jest łatwe nawet gdy minie rok od zaprzestania. Najlepiej pokazuje to książka "Pamiętnik narkomanki". 8 lat trwało to aż w końcu Barbara mogła powiedzieć, że jej się udało. Mimo tego że 8 lat trwała w czystości bez nałogu, to jednak musiała walczyć tak długo sama ze sobą, ze swoimi lękami i obawami przed samodzielnym życiem.

Literatura ma bardzo duży wpływ na dzisiejszą młodzież. Dlatego takie książki jak te są potrzebne aby młodzi ludzie wiedzieli czego nie robić i w jakie bagno można się wpakować próbując tylko raz narkotyku. Literatura przekazuje wiedzę o świecie i ludziach, pobudza wyobraźnię i kształci uczucia, przyczynia się do kształcenia charakteru, postawy wobec rzeczywistości, która z każdej strony kusi nas złem.

Nasze życie zależy tylko od nas. Sami decydujemy o swoich działaniach. Środowisko jakim się otaczamy zawsze będzie miało na to życie wpływ. Musimy sami zadecydować w jakim stopniu pozwolimy oddziaływać na nasze życie i jak j przeżyjemy. Decyzja należy tylko i wyłącznie do nas.