Nabycie własności od osoby nieuprawnionej
- nabycie pochodne, zbywca – nabywca, rządzi zasada nemo plus iuris
- to będą jednocześnie wyjątki od zasady nemo plus iuris
- osoba uprawniona: właściciel, komisant (nie jest przedstawicielem tylko jest zastępcą pośrednim – działa w imieniu własnym choć na rachunek zastąpionego;
przy przedstawicielstwie nie ma podmiotu pośredniego, co ma miejsce przy umowie zlecenia), przedstawiciel właściciela, zleceniobiorca (umowa zlecenia – umowy powiernicze, umowy fiducjarne, np.;. przywłaszczenie na ubezpieczenie; klasyczna umowa zlecenia: oparta na zaufaniu – z treści umowy zlecenia wynika fakt,
iż w przyszłości nieruchomość ma się stać własnością zleceniodawcy)
- nieuprawniona osoba: złodziej, przechowawca, najemca, dzierżawca (stosunki obligacyjne), użytkownik (ograniczone prawo rzeczowe; używanie, pobieranie pożytków tylko, brak zaś pobierania pożytków)
- w prawie polskim nie ma generalnej ochrony nabywcy prawa, który jest w dobrej wierze
- domniemanie dobrej wiary z KC to nie zasada generalnej ochrony dobrej wiary (art. 7 KC), to tylko uwalnia od ciężaru dowodu tego, kto był w dobrej wierze
- przy pozorności zaś jest ochrona dobrej wiary – musi być wyraźne unormowanie chroniące dobrą wiarę, jeśli nie ma to mamy nemo plus iuris
- odstępstwa od zasady nemo plus iuris
- zasada rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych – art. 5 – 9 ustawy o księgach wieczystych i hipotece
- ochrona osoby działającej w zaufaniu do ksiąg wieczystych
- ochrona nabywcy w dobrej wierze działa tylko w stosunku do nabywcy przy zdarzeniu, które stanowi czynność prawną
- zbywca wpisany do księgi wieczystej niezgodnie z rzeczywistym stanem prawnym – w tym przypadku, widnieje dalej jako właściciel
- nabywca stanie się właścicielem, skutecznie nabędzie własność nieruchomości, jeśli (kumulatywnie)
- on sam jest w dobrej wierze
- nabycie jest odpłatne
- KC – brak definicji dobrej wiary
- zła wiara – jest w niej ten, kto wiedział o tym, że osoba wpisana nie jest właścicielem lub z łatwością mógł się o tym dowiedzieć (negatyw
dobrej wiary; tj. def. z w/w ustawy)
- w dobrej wierze jest ten, kto nie wiedział o rzeczywistym stanie prawnym i przy dołożeniu należytej staranności nie mógł się dowiedzieć
- KC – art. 169 – dot. rzeczy ruchomych i nabywcy (?) [dobra wiara nabywcy + wydanie rzeczy / objecie w posiadanie / element rzeczywisty /
rodzaj władztwa nad rzeczą + rzecz zgubiona, skradziona, utracona w inny sposób przez właściciela - § 2 – upływ 3 lat od utraty,
przy czym `następcza zła wiara szkodzi` - dowiedział się z późniejszych źródeł, np. od policji, z prasy to nie może skutecznie nabyć
i jego już ochrona nie obejmuje; warunek tych 3 lat nie dot. ze względu na ochronę obrotu – pieniędzy, dokumentów na okaziciela, rzeczy
nabytych na urzędowej licytacji publicznej lub w toku postępowania egzekucyjnego – znaczenie oficjalnej procedury]- ograniczenia obrotu nieruchomościami rolnymi
- w razie sprzedaży udziału w tej nieruchomości przez współwłaściciela (tj. współwłasność w częściach ułamkowych) pozostali
mają prawo pierwokupu- ustawa o gospodarcze nieruchomościami z 1997
- art. 34 – zakłada jako obligatoryjny tryb przetargowy przy obrocie nieruchomościami państwowymi
- wyjątki – przetarg niewymagany
- ma dot. SP czy jst
- aport (wkład niepieniężny) do spółki
- wyposażenie tworzonej państwowej albo komunalnej osoby prawnej
- ma stworzyć majątek fundacji
- zbycie na rzecz osoby przysługującej pierwszeństwo nabycia
- zbycie w drodze zamiany lub darowizny
- niezbędne wywieszenie wykazu nieruchomości + ogłoszenie o przetargu, by przetarg się odbył
- art. 13 – sposoby obrotu nieruchomościami SP lub jst – przykładowe wyliczenie: sprzedaż, zamiana, najem, dzierżawa, użyczenie,
trwały zarząd (uprawnienie bezpodmiotowe – oddanie do używania nieruchomości na rzecz staciones fisci – brak samodzielności
w obrocie, nie są podmiotami w prawie cywilnym tzn. ministerstwa – ale mają one prawo używania)
Podział nieruchomości
- art. 93 w/w ustawy z 1997 – zasada: dopuszczalny, gdy on zgodny z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego - dyspozycja faktyczna rzeczą
- można dokonać w przypadku zniesienia współwłasności zabudowanej min. 2 budynkami (?) – nie trzeba tej zgody z planem zagospodarowania
- czasem potrzebne wydzielenie pewnej części gruntu w wyniku zasiedzenia
- też przy dzieleniu działki budowlanej
- następuje na podstawie decyzji administracyjnej
Ustawowe prawo pierwokupu
- co do zasady dot. tylko nieruchomości nie mających charakteru rolnego czy leśnego – dot. nieruchomości bez szczególnych cech
- przysługuje gminie (art. 109 i nast. Ugn – ogarnąć to mamy) – tj. ustawowe prawo pierwokupu (umowne prawo pierwokupu poznamy na zobowiązaniach), gdy dot.
- sprzedaży nieruchomości niezabudowanej i nabyta uprzednio przez sprzedającego od SP lub jst
- użytkownik może sprzedać prawo użytkowania wieczystego bo ono jest zbywalne, ale nie może sprzedać samej nieruchomości
- sprzedaży nieruchomości, która w planie zagospodarowania została przeznaczona na cele publiczne (chodzi o terytorium)
- sprzedaży nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków
- wyjątki od tego prawa
- sprzedaż nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego na rzecz osób bliskich (nie dot. tylko powiązań prawnych, ocena ad casum) zbywcy
nie wymaga respektowania tego prawa- sprzedaż między członkami tego samego kościoła
- gmina ma miesiąc na wykonanie prawa pierwokupu – termin zawity
- prawo pierwokupu – wykonanie przez złożenie oświadczenia woli w formie aktu notarialnego w terminie 1 mies. (akt notarialny → bezpośrednim skutkiem jest nabycie nieruchomości na rzecz gminy)
- etapy
- zawarcie umowy zobowiązującej
- po miesiącu przy braku oświadczenia woli – zawarcie umowy o skutku rozporządzającym
Utrata własności
- nie ma instytucji jednostronnego zrzeczenia się własności nieruchomości – art. 179 KC
- substytutem uchylonego art. 179 KC jest art. 9021 i 9022 KC – umowa o przekazaniu nieruchomości (z 2008 r.) – nieodpłatne przekazanie na rzecz gminy lub SP
- rzeczy ruchome – art. 180 KC – przez porzucenie rzeczy w zamiarze zrzeczenia się własności – czynność prawna jednostronna o charakterze realnym,
tj. rzecz niczyja wtedy – skutek tej czynności prawnej - taką rzecz można nabyć przez przywłaszczenie (ale nie `zawłaszczenie` z KK)
- rój pszczół gdy ucieknie staje się niczyi, gdy właściciel w ciągu 3 dni od urojenia go nie odszukał – wtedy dochodzi do utraty prawa własności
- właściciel, którego pszczoły opuściły, może zawłaszczyć ten rój
- ale traci on własność, gdy rój osiadł w dziupli lub w cudzym roju niezajętym – właściciel ma roszczenie o zwrot roju za zwrotem kosztów
- ustawa wyłącza roszczenie o bezpodstawne wzbogacenie w odniesieniu do właściciela roju, do którego dołączyły się `pszczoły – uciekinierki`
w cudzym ulu zajętym
Akcesja – art. 192 i nast.
- połączenie rzeczy w sposób trwały i powstanie nowej rzeczy
- połączenie rzeczy ruchomej z nieruchomością, to ruchoma staje się częścią składową nieruchomości
- rzeczy ruchome – pomieszanie, przetworzenie, połączenie rzeczy oznaczonych co do gatunku
- dotychczasowi właściciele stają się współwłaścicielami, z wyjątkiem gdy ta rzecz ruchoma stanowi wartość o wiele większą, i ten jej właściciel staje się właścicielem wszystkiego, choć rozliczenia między 2 dotychczasowymi właścicielami są możliwe – tj. pomieszanie, połączenie
- wytworzenie nowej rzeczy z cudzych materiałów – kto wytworzył, ten staje się właścicielem – tj. przetworzenie
- wywłaszczenie – tylko dot. nieruchomości i tylko na rzecz SP czy jst – art. 112 i nast. ugn
- `wywłaszczenie`- to też pozbawienie prawa własności lub ograniczenie tego prawa własności przez ustanowienie służebności
- tylko na cele publiczne i tylko gdy w inny sposób nie można tych celów publicznych zrealizować
- obligatoryjne są uprzednie rokowania, negocjacje z właścicielem w celu wynegocjowania w drodze umowy cywilnoprawnej
- musi być odszkodowanie pieniężne (równe wartości rynkowej nieruchomości), czasami nieruchomość zamienna
Zasiedzenie
- przedmiotem zasiedzenia mogą być tylko niektóre prawa rzeczowe wskazane w ustawie, mianowicie
- własność nieruchomości gruntowych, lokalowych oraz budynkowych (ale wtedy objąć ma też użytkowanie wieczyste – tzw. prawo związane)
- fizyczna część nieruchomości gruntowej – wg orzecznictwa i doktryny
- udział we współwłasności (gł. w nieruchomości, aczkolwiek teoretycznie dot. także rzeczy ruchomych)
- własność rzeczy ruchomych
- użytkowanie wieczyste, ale musiało być już raz ustanowione – umowa między SP a użytkownikiem, który nie wykonuje swojego prawa (musiało
być ono choć raz wcześniej na czyjąś rzecz ustanowione)
- niektóre służebności gruntowe – art. 292 KC (zasiedzenie nie dot. służebności osobistych)
- przesłanki zasiedzenia nieruchomości
- posiadanie samoistne (`władać jak właściciel`) i nieprzerwane
- upływ czasu
- możliwe jest nabycie nieruchomości w złej wierze (kategoria świadomości co do prawa) – chodzi o moment objęcia w posiadanie, ocenie podlega moment początkowy – w tym przypadku wymagane jest 30 lat
- posiadanie uzyskano w dobrej wierze – wymagane 20 lat – chodzi o moment objęcia w posiadanie
- dot. też te w/w terminy zasiedzenia użytkowania wieczystego i zasiedzenia służebności gruntowych
- przesłanki zasiedzenia rzeczy ruchomej
- posiadanie samoistne i nieprzerwane
- upływ 3 lat
- cały czas musi być dobra wiara (korelacja z art. 169) – niedopuszczalne bez względu na upływ czasu zasiedzenia w złej wierze
Posiadanie nieprzerwane – dość liberalne podejście, ono jest łagodniejsze od samoistnego
- przesłanka wspomagana domniemaniami ciągłości posiadania (przerzucenie ciężaru dowodu)
- przeszkoda przemijająca nie przerywa posiadania
- art. 345 – posiadanie przywrócone poczytuje się za nieprzerwane
Art. 175 KC → bieg zasiedzenia może ulegać zawieszeniu (art. 121) i przerwaniu (art. 123) ; np. powództwo o zwrot – powództwo windykacyjne – dot. przerwy
Szczególna ochrona osób niepełnoletnich
Art. 176 KC – accesio temporis i … - przeniesienie posiadania dobrowolne
Posiadanie jest dziedziczne
Zasada doliczania czasu poprzednika (gdy poprzednik był w złej wierze, to stosujemy 30 lat)
Akt notarialny może być dotknięty brakiem obciążającym …
Zdarzeniem prawnym jest upływ czasu