Normą indywidualną nazywamy normę w której indywidualnie wskazany jest jej adresat lub okoliczności.

Normą generalną nazywamy normę, której adresat wskazany jest generalnie lub też w sposób generalny określone są okoliczności.

Prawo – jest zespołem norm postępowania. Do prawa zalicza się tylko normy generalne skierowane do pewnej kategorii adresatów określonych rodzajowo i abstrakcyjne – obliczone na wielokrotne zastosowanie.

Normy prawne są chronione przez państwo co oznacza, że państwo zabezpiecza też ich stosowanie.

Prawo to całokształt generalnych i abstrakcyjnych norm postępowania ustanowionych lub uznanych przez państwo, których przestrzeganie jest zagwarantowane przez państwo.

Prawo to całokształt norm postępowania, które są poparte przymusem państwowym.

Przepis prawny – przepisem prawnym nazywamy każdą jednostkę zdaniową w sensie gramatycznym aktu normatywnego. Jest to więc zwrot językowy zawarty w akcie normatywnym stanowiący część redakcyjną, techniczną tego aktu, wyodrębnioną przez ustawodawcę, w postaci artykułu, paragrafu, punktu lub innej postaci zdaniowej.

Przepis prawny wyrażony jest zawsze wprost w akcie normatywnym przez kompetentny organ prawotwórczy.

Podział przepisów prawnych:

1. Można wyróżnić przepisy nakazujące, zakazujące i uprawniające (upoważniające).

Cechą charakterystyczną przepisów nakazujących jest to, że sposród wielu możliwych w danej sytuacji zachowań wskazują one tylko na jedno, jako na zgodne z tym przepisem.

Przepisy zakazujące, sposród wielu możliwych w danej sytuacji zachowań, zabraniają jednego z nich określonego w przepisie.

Przepisy uprawniające przewidują możliwość wyboru przez adresata przepisu, sposobu zachowania się w danej sytuacji.

2. Przepisy bezwzględnie obowiązujące ( Ius cogens) zwane też przepisami imperatywnymi.

Przepisy wzglęgnie obowiązujące ( Ius dispositivum ) zwane też przepisami dyspozytywnymi.

Bezwzględnie obowiązujący (imperatywny) charakter przepisów polega na tym, że w każdym przypadku przewidzianym przez dany przepis jego postanowienia mają znaleźć zastosowanie, niedopuszcza on bowiem żadnych możliwości odmiennego zachowania się podmiotów od tego jakie sam wskazuje – narzuca.

Przepisy względnie obowiązujące (dyspozytywne) pozostawiają podmiotą stosunku prawnego swobodę kształtowania własnego zachowania i wzajemnych relacji. Przepisy te znajdą zastosowanie dopiero wówczas, gdy podmioty te pewnych elementów łączącego je stosunku prawnego nie ustaliły. Pierwszeństwo ma tutaj zatem wola stron, a przepisy dyspozytywne stosuje się jedynie posiłkowo.

Można też wyróżnić przepisy ogólne(lex generalis) i przepisy szczegółowe (lex specialis)

Przepis ogólny rozumiany jest jako reguła powszechna, natomiast przepis szczegółowy (szczególny) ustanawia wyjątki od postanowień, reguły powszechnej.

NORMA PRAWNA- Reguła postępowania stworzona na podstawie przepisów prawnych, która zawiera warunki powinnego zachowania się regułę tegoż zachowania i konsekwencję niezastosowania się do wymogów reguły.

W strukturze normy prawnej wyróżniamy 3 niezbędne i ściśle ze sobą związane elementy:

HIPOTEZĘ- Człon normy prawnej określający warunki, których zaistnienie powoduje możliwość przypisania komuś obowiązku lub uprawnienia.
DYSPOZYCJĘ- Człon normy prawnej, który wyznacza sposób zachowania adresata, gdy spełnione zostały warunki przewidziane w hipotezie. Sposób zachowania sprowadza się albo do zachowań będących obowiązkami adresatów albo do zachowań stanowiących ich uprawnienia.
SANKCJĘ- Człon normy prawnej określający konsekwencje prawne zachowania niezgodnego z obowiązkiem sformułowanym w dyspozycji.

• SANKCJA KARNA (REPRESYJNA)- Grożąca za dokonanie czynów zabronionych przez normy prawa karnego materialnego. Pozbawienie naruszyciela cennych dla niego dóbr np. wolności, wartości majątkowych, praw obywatelskich itd.

• SANKCJA EGZEKUCYJNA- Występuje w normach prawa administracyjnego i cywilnego. Polega bądź na przymuszeniu adresata do wykonania ciążącego na nim obowiązku (np. wyegzekwowaniu zwrotu długu) bądź na przymusowym unicestwieniu tego, co zostało przez adresata zyskane wbrew zakazowi

• SANKCJA NIEWAŻNOŚCI (bezskuteczności czynności prawnej) – Ma zastosowanie przede wszystkim do czynności prawnych znanych prawu cywilnemu, chociaż może ona także zaistnieć wobec czynności władczych organów władzy publicznej związanych ze stosowaniem prawa (decyzji administracyjnych, orzeczeń sądowych)

  Norma prawna- Stworzona na podstawie przepisów prawnych generalna i abstrakcyjna reguła postępowania składająca się z hipotezy, dyspozycji i sankcji.

  ŹRÓDŁA PRAWA

Przez system źródeł prawa w danym państwie rozumie się całokształt jego źródeł w ich wzajemnym powiązaniu ujmowanych z punktu widzenia tego, co jest im wspólne i co je różnicuje.

FORMY TWORZENIA PRAWA

Prawo tworzone jest współcześnie najczęściej albo drogą jego stanowienia albo w formie tz. uznania. Podstawowym sposobem tworzenia prawa jest stanowienie prawa, przez co należy rozumieć świadome i celowe działanie organów władzy publicznej w wyniku, których powstają nowe normy prawne.

Prawo może być stanowione samodzielnie przez jeden organ władzy publicznej (jednoosobowy lub kolegialny). Może też być rezultatem współstanowienia, gdy normy prawne powstają w wyniku decyzji dwóch lub więcej organów

Zwyczaj Prawo uznane- prawo zwyczajowe, niepisane Prawo stanowione, prawo pisane

Do wykształcenia się normy prawa zwyczajowego niezbędne są dwa elementy:

1. Element obiektywny- utrwalona praktyka
2. Element subiektywny- przekonanie, świadomość towarzysząca podmiotom tej praktyki, że postępują zgodnie z prawem, w ramach porządku prawnego
3.Element czasu (przedział czasu) sam w sobie nie jest trzecim elementem przesądzającym o wykształceniu się normy prawa zwyczajowego.

System źródeł prawa RP

Zgodnie z postanowieniami Konstytucji RP 02.04.1997 źródła prawa w Polsce zostały podzielone na 2 grupy: Źródła powszechnie obowiązującego prawa oraz źródła prawa o charakterze wewnętrznym

Źródła powszechnie obowiązującego prawa to takie, których adresatem mogą być wszelkie podmioty na terytorium RP tj. organy państwowe, osoby fizyczne, inne jednostki organizacyjne i które na te podmioty prawa mogą nakładać ciężary i obowiązki.

Do powszechnie obowiązującego prawa Konstytucja RP zalicza:

KONSTYTUCJĘ

USTAWY

RATYFIKOWANE UMOWY MIĘDZYNARODOWE

ROZPORZĄDZENIA

NA OBSZARZE DZIAŁANIA ORGANÓW, KTÓRE JE USTANOWIŁY AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO

Warunkiem wejścia w życia tych aktów normatywnych jest ich ogłoszenie.
Konstytucja RP przyjęła koncepcję tzn. zamkniętego katalogu źródeł powszechnie obowiązującego prawa.

Źródła prawa o charakterze wewnętrznym mogą obowiązywać tylko jednostki organizacyjne podległe organowi władzy publicznej, który wydał dany akt. Są to zatem akty normatywne obowiązujące jedynie wewnątrz systemu organu władzy publicznej. Konstytucja zalicza do nich wprost po pierwsze: uchwały rady ministrów, drugie: zarządzenia prezesa rady ministrów, ministrów i organów im równorzędnych, prezydenta RP

ŹRÓDŁA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO PRAWA

KONSTYTUCJA

(w państwie unitarnym- jednolitym jest tylko 1 akt o tej randze i nazwie)

Konstytucję charakteryzują następujące cechy:

• Konstytucja zawiera postanowienia odnoszące się do podstawowych zasad ustroju politycznego, gospodarczego i społecznego państwa.

• Określa podstawowe wolności i prawa jednostki.

• Reguluje organizację kompetencje i tryb działania organu władzy publicznej.

• Żaden inny akt normatywny w państwie nie zawiera norm o takim zakresie przedmiotowym- materia konstytucyjna

• Jest aktem o najwyższej mocy prawnej, zajmuje najwyższą pozycję w systemie źródeł prawa.

• Zgodne z nią musza być wszystkie inne akty normatywne.

• Uchwalenie nowej konstytucji, zmiana konstytucji bądź uchylenie odbywa się w szczególnym trybie, innym niż pozostałych ustaw

USTAWA

Akt normatywny pochodzący od parlamentu, który charakteryzuje się następującymi cechami:

• W formie ustawy może być uregulowana każda sprawa niebędąca przedmiotem regulacji konstytucyjnej. Niektóre kwestie wskazane w Konstytucji RP muszą być (materia ustawowa) uregulowane ustawą (np. budżet państwa, wolności, prawa i obowiązki jednostki.

• Uchwalenie (zmiana czy uchylenie) ustawy odbywa się w specjalnym trybie zwanym trybem ustawodawczym (uregulowany jest on w Konstytucji RP oraz regulaminie sejmu, senatu)

• Ustawa musi być zgodna z Konstytucją oraz umowami międzynarodowymi ratyfikowanymi za zgodą parlamentu wyrażoną w ustawie.

• Ustawa zajmuje wysoką pozycję w systemie źródeł prawa w Polsce. Muszą być z nią zgodne wszystkie niższe (niż ustawa) akty normatywne.