Wykład1

T: Czynniki plonotwórcze miejsce nawożenia w agrotechnice, gospodarka składnikami mineralnymi

1.Plon- jest częścią rośliny uprawnej, która człowiek może:

- skonsumować

- przeznaczyć na paszę dla inwentarza żywego

- użyć jako włókno

- przetworzyć na energię

- przeznaczyć do przetwórstwa przemysłowego

2. Plon rośliny uprawnej należy rozpatrywać jako efekt działania 3 grup czynników:

a) definiujących:

- promieniowanie słoneczne

- zawartość CO2 w powietrzu atmosferycznym

- roślina (fizjologia, fenologia, struktura łanu)

b) ograniczających:

- dostępność wody

- dostępność składników mineralnych

c) redukujących:

- zakwaszanie łanu

- porażenie roślin przez choroby

- zaatakowanie roślin przez szkodniki

- obecność związków toksycznych w powietrzu, glebie i wodzie

3. Plon rozpatrywany jako współdziałanie czynników genetycznych i środowiska:

P=G+E+GE

P- plon G- potencjał genetyczny odmiany (potencjał plonowania)

E- środowisko wzrostu rośliny (klimat, gleba, agrotechnika) GE- współdziałanie GE

4. Hodowlany potencjał planowania- HPP (potencjał plonowania= plon potencjalny

Potencjał plonowania rośliny uprawnej określa maksymalny plon użytkowy najlepszej jej odmiany, uzyskany w warunkach minimalizacji ujemnego działania czynników ograniczających i redukujących plon.

5. Kategorie plonów (na przykładzie pszenicy ozimej)

a) absolutny potencjał plonowania – APP

b) hodowlany potencjał plonowania- HPP

c) plon ograniczony wodą- POW

d) plon rzeczywisty- PR

6. Plon rośliny uprawnej jest efektem działania wielu czynników agrotechnicznych:

Woda---odczyn—zasobność wody---struktura gleby---stanowisko---odmiany---chwasty—

Choroby szkodniki—inne—plon potencjalny

7. Wpływ czynników agrotechnicznych na plon roślin uprawnych w Polsce, %

- nawożenie 40-50%

- odmiana rośliny 15-20%

- zmianowanie 12-15%

- ochrona roślin 10-15%

-siew/sadzenie 10-15 %

- zbiór 10-12%

- uprawa roli 3-8

8. Żyto ozime- 70% inne czynniki, N- 19%, P-18%, K-3%

Jęczmień jary- 51%- inne czynniki, N-31%, K-11%, P-7%

Ziemniaki- 34%- inne czynniki, N-27%, P-14%, K-25%

9. Struktura zasiewów w Polsce- 46% zboża, 23%- TRAWY, 14% warzywa

10. Czynniki stresowe:

a) stres- stan fizjologiczny rośliny, wywołany działaniem czynników środowiskowych, objawiający się zahamowaniem procesów wzrostu, rozwoju i zakłóceniem reprodukcji

b) cztery główne czynniki stresu rośliny- światło, temperatura, woda, składniki mineralne

11. Składniki pokarmowe- wszystkie składniki niezbędne do wzrostu rośliny (C,H,O+ SKŁ.MINERAL)

Składniki mineralne

A-Makroskładniki

1.Podstawowe (pierwszorzędne): N,P,K

Drugoplanowe (drugorzędne): Ca, Mg,S, Na (Si)*

B- mikroskładniki (mikroelementy):

Mn,CuZn,B,Fe,Mo,Cl i inne

*niezbędne dla niektórych roślin uprawnych

12. Funkcje nawożenia:

- dostarczenie roślinie uprawnej składników mineralnych w odpowiednich ilościach, formach, proporcjach, terminach

- dostarczenie do poszczególnych gatunków a nawet odmian roślin uprawnych ,uwzględniające zawartość poszczególnych składników w glebie

13. Cele nawożenia:

- utrzymanie lub poprawa żyzności gleby

- uzyskanie wysokiej jakości produktów roślinnych

- maksymalizacja plonu przy względnie niskich kosztach nawożenia

- minimalizacja ujemnego wpływu nawozów na środowisko

14. Źródła składników mineralnych dla roślin uprawnych:

Gleba: materia organiczna (próchnica glebowa) po mineralizacji, minerały glebowe (związki mineralne), wiązanie biologiczne (bakterie glebowe), nawożenie w przeszłości

Nawozy mineralne: -- doglebowo, dolistnie

Nawozy naturalne i organiczne---- doglebowo

Opad atmosferyczny (S,N , niektóre mikroelementy jako zanieczyszczenia powietrza)

15. Straty składników mineralnych:

- pobranie przez rośliny

- ulatnianie do atmosfery

- wymywanie do głębszych warstw gleby

- erozja, spływ powierzchniowy

16. Definicje dotyczące nawożenia i nawozów:

a) nawozy- produkty przeznaczone do dostarczenia roślinom składników mineralnych lub zwiększenia żyzności gleb jako zwiększenia żyzności stawów rybnych.

b) żyzność gleb- zdolność gleby do dostarczenia rośliny uprawnej wody, powietrza i składników mineralnych w odpowiednich proporcjach i terminie w celu realizacji potencjału plonotwórczego

c) nawozy mineralne- nawozy nieorganiczne produkowane w drodze przemian chemicznych lub przerobu surowców mineralnych w tym wapno nawozowe, także zawierające Mg.

d) nawozy naturalne- nawozy powstające na bazie odchodów zwierzęcych (obornik, gnojówka, gnojownica)

d) nawozy organiczne- wyprodukowane z substancji organicznej lub z mieszaniny substancji organicznych w tym komposty, także wyprodukowane przy udziale dżdżownic.

17. Elementy charakteryzujące wyposażenie rolnictwa w środki produkcji:

- poziom nawożenia mineralnego, poziom wapniowania, zużycie nawozów organicznych i naturalnych, wyposażenie w środki techniczne (ciągniki, przyczepy, samochody ciężarowe, maszyny),

Zapotrzebowanie na środki obrotowe (pasze, pestycydy, transport nawozów, zużycie energii)

18. Warunki uzyskania dużej efektywności nawożenia: niska zasobność gleby w dany składnik mineralny, optymalna zasobność gleby w pozostałe składniki, optymalny układ czynników produkcji: naturalnych (pogodowe), agrotechnicznych (dobór odmiany, ochrona roślin, uprawa gleby)

19. Czynniki ograniczające efektywność nawożenia: warunki atmosferyczne, choroby i szkodniki, chwasty, czynniki glebowe (odczyn, złe zbilansowanie składników pokarmowych),

agrotechnika (zmianowanie, przygotowanie gleby, termin siewu, zbiór, technika nawożenia)

20. Udział nawożenia w kosztach zależy od specyfiki roślin. Zużycie NPK- suma na 1 ha wynosi 100-110 NPK/1HA. N- 60-7- KG P-30 KG K-20-25 KG. Największe zużycie nawozów mineralnych- Polska Zachodnia.

21. Prawa nawozowe:

a) prawo minimum Liebega- wielkość plonu zależy od składnika pokarmowego występującego w glebie w najmniejszej ilości w stosunku do potrzeb roślin ->>racjonalne nawożenie, opłacalność

b)prawo zwrotu składników pokarmowych- wyprowadzonych z gleby wraz z plonami roślin. Obliczenia dawki nawozu dokonuje się w oparciu o ilości składnika pobranego przez rośliny uprawne, przy założeniu przynajmniej średniej zasobności gleby -->>> zasada” nawożenia równoważnego”

c)prawo pierwszeństwa biologicznej wartości plonów (Voisina) zarówno nadmiar jak i niedobór składników pokarmowych prowadzi do pogorszenia wartości biologicznej produktów roślinnych.

>produkcja tzw. „zdrowa żywność”

d)zasada organicznych strat do minimum składników nawozowych -na drodze ulatniania do atmosfery (N) oraz wymywanie do głębszych warstw profilu glebowego i spływu powierzchniowego (N,fosforu,S) ->>>> minimalizacja ekologicznych skutków nawożenia

22. Wymagania niektórych roślin uprawnych względem składników mineralnych:

a) rośliny o szybkim wzroście wegetatywnym (warzywa, pasze, zboża)> azot, potas

b) kukurydza->>> w początkowym okresie wzrostu fosfor, cynk

c) burak cukrowy->> potas, mikroelementy

d) jęczmień browarny>>> niewielka dawka azotu

e) rzepak ozimy->>> znacznie pobranie wszystkich składników pokarmowych „S”

f) strączkowe-> duże zapotrzebowanie na fosfor (aktywność bakterii brodawkowych)

g) ziemniaki>>> duże pobieranie potasu, Mg, forma potasu

Wykład 2 T: Gleba i składniki mineralne- wiadomości ogólne

23.Rośliny pobierają składniki mineralne z roztworu glebowego (fazy ciekłej) w formie mineralnej (kation lub anion) KCL- K+ I CL-, organem przeznaczonym do pobierania jest korzeń.

24. W glebie dominują ładunki ujemne (kompleks sorpcyjny) które przyłączają kationy, aniony są łatwiej wymywane, ponieważ mało jest ładunków dodatnich (wyjątek fosfor)

25. Odczyn gleby wapniowanie

a) toksyczne działanie glinu (teoria gliny wymiennego): glin w większym stopniu niekorzystnie działa w glebie a nie wodór, niekiedy glin może być toksyczny

b) formy występowania glinu w glebie: najbardziej Al3+ gleby silnie kwaśne

c) toksyczne działanie glinu na korzenie bawełny: Al₃ który się uruchamia w glebach kwaśnych uszkadza system korzeniowy.

26. Cele wapniowania:

-polepsza: strukturę gleby (warunki powietrzno-wodne), dostępność fosforu i molibdenu

-usuwa: kwasowość gleby, nadmiar toksycznego Al., Mn,

-zmniejsza: dostępność Mn, Zn, Cu, B, Pb, Cd i innych metali ciężkich

-zapewnia: warunki dla intensywnego życia biologicznego gleby (wiązanie N₂, rozkład materii organicznej).

27. Ogólne zasady stosowania nawozów odkwaszających:

a) pole powinno zostać zwapnowane „pod przeplon”- zboże. W tym przypadku można stosować nawozy wolnodziałające

b) należy zrobić to zaraz po zbiorze przedplonu pod pokrywką, nawozy szybkodziałające

c) w przypadku specyficznych objawów po wschodach można zastosować niewielka ilość nawozu węglanowo- tlenkowego

d) w glebach silnie kwaśnych, gdy dawka nawozu jest bardzo duża można nawożenie wykonać w dwóch mniejszych dawkach, co roku

28. W glebach bardzo lekkich, o małej zdolności buforowej należy stosować tylko nawozy wolnodziałające, węglanowe.

29. Ustalanie dawki nawozu wapniowego- 2 sposoby chemiczna do analizy, lub o odczyn gleby np.: Helliga, częściej wybierany przez rolników

30. Azot- składnik pierwszoplanowy o największym znaczeniu plonotwórczym, ekologicznie niebezpieczny

31.Azot pobierany jest przez rośliny z gleby albo w formie kationy NH₄^- albo anionu NO₃^-. Azot mineralny w glebie stanowi 5%, a organiczny 95%. Organiczny- próchnica glebowa, resztki roślinne, mikroorganizmy)

32. O przemianach azotu w glebie decydują 2 grupy procesów: mineralizacja i immobilizacja oraz nitryfikacja i denitryfikacja

33. Mineralizacja- uwolnienie azotu mineralnego z glebowej substancji organicznej oraz nawozów naturalnych i organicznych. Zachodzi przy udziale mikroorganizmów. Pierwszym produktem mineralizacji jest zawsze forma NH4

34. Immobilizacja- włączenie azotu mineralnego pochodzącego z gleby lub nawozu w biomasę mikroorganizmów (białczanie azotu. Jeżeli C:N wąsko to rozkład a gdy szeroko to mikroorganizmy zjadają azot .

35. Nitryfikacja- utlenianie azotu amonowego jedna z przyczyn zakwaszania gleb. Ma 2 etapy:

I powstaje 2H+ a w II 2H+

36. Nitryfikacja: redukcja azotu azotanowego do N20, NO, N2

37. Formy pobierania azotu przez rośliny: amonowa NH4+, Azotanowa NO3-

38. Jon azotanowy NO3-:

- jest słabo wiązany w glebie, łatwo ulega wymyciu do dolnych partii profilu glebowego

- może ulegać denitryfikacji (straty gazowe)

39. Jon amonowy:NH4:

- jest wiązany w glebie w kompleksie sorpcyjnym czyli jest mniej podatny na wymywanie

- łatwo ulega ulatnianiu do atmosfery

- może ulegać nitryfikacji: NH4+02->NO3- + H+ (zakwaszanie gleby, wymywanie)

40. Jony amonowe- zalety

- pobieranie nie wymaga dodatkowego nakładu energii

- zwiększają pobieranie jonów ortofosforowych

41. Jony amonowe- wady

a)- są toksyczne dla żywych organizmów (kwestia dawki)

- silnie zakwaszają ryzosferę, ograniczają produkcję ATP,

b) asymilacja azotu przebiega w korzeniach: duży nakład na transport cukrów z liści do korzeni, ograniczenie szybkości wzrostu roślin uprawnych

c) antagonizm kationowy NH4+-> K+, Mg2+, Ca2+

d) ogranicza pobieranie azotanów

42. Pobieranie azotanów zalety:

- nie są toksyczne dla roślin

- zwiększają pobieranie kationów

- mechanizm redukcji objawia się głównie w liściach-> mniejsze nakłady na transport węglowodanów

- konkurencja z CL- większa produktywność roślin w warunkach zasolenia

43. Związki azotu w roślinie

- aminokwasy amidy i białka, zasady azotowe RNA I DNA, grupy prostetyczne enzymów, składniki hormonów (auksyny, ABA), nośniki energii: ATP, NAD(P), NAD(P)H, fitosiderofory- związek przez system korzeniowy wyłapuje np.: cynk, związki osmoregulujące w komórce, azotowe związki obronne rośliny: alkaloidy i inne

44. Główne grupy związków azotu w roślinie: NO3-, NH4-> aminokwasy, amidy, białka, mocznik-> białka, kwasy nukleinowe, inne koenzymy, alkaloidy

45. niedobór azotu- chloroza (zanik chlorofilu)

46. Rola azotu w roślinie: maksymalizacja wydajności fotosyntetycznej łanu, który polega na:

Maksymalizacji jednostkowej produktywności liścia jako podstawowego składnika aparatu fotosynetycznego rośliny, optymalizacji powierzchni fotosyntetycznej łanu (LAI). WNIOSEK: odżywiani

47. W glebie dominuje azot organiczny:

Produktem mineralizacji N organicznego jest forma amonowa NH₄. forma amonowa może ulatniać się z gleby. Jest poza tym silnie wiązana w kompleksie sorpcyjnym tzn. formy amonowe nie są wymywane. Azot amonowy może także ulegać nitryfikacji (utlenianiu) NH₄^- →NO₃^-. Azotany są słabo wiązane w glebie i mogą być wymywane. Mogą ulegać denitryfikacji (redukcja azotanów).

48.Plonotwórcze działanie azotu: zmiany cech morfologicznych i fizjologicznych rośliny (wzrost powierzchni asymilacyjnej, zawartość chlorofilu, długość okresu wegetacji).

-Mniejsza zawartość węglowodanów strukturalnych w roślinie (celulozy, hemicelulozy, ligniny)- poprawa strawności pasz zielonych.

- Wzrost plonów ziarna, bulw, korzeni, nasion.

-Zwiększenie produkcji białka ogółem.

-Wydłużenie generatywnej fazy wegetacji (okres nalewania ziarna).

49. Niedobór azotu- skutki produkcyjne

- mniejsza liczba pędów kwiatonośnych (kłosów)

- mniejsza liczba kwiatów (np.: ziarniaków w kłosie)

- mniejsza masa nasion (np.: owoców, ziarniaków, bulw)

- mniejsza zawartość białka (np.: w ziarnie, bulwach)

- mniejszy plon użytkowy

Niedobór azotu- nadmiernie rozwinięte korzenie, niedorozwinięte części nadziemne.

Optimum azotu- optymalnie rozwinięte korzenie i części nadziemne.

Niedobór azotu- chloroza. Pojawia się na liściach starszych (dolnych).

Azot w nawozie- 100%. Azot pobrany przez roślinę- 50%. Azot związany w glebie-25%. Straty azotu- 25% (wymywanie-5%, utlenianie- denitryfikacja- 20%).

50. Nadmiar azotu- skutki produkcyjne:

- większa podatność zbóż, kukurydzy, rzepaku na wyleganie

- wzrost podatności na porażenie przez choroby

- opóźnione kwitnienie

- opóźniony termin zbioru

- spadek plonu użytkowego

- pogorszenie jakości plonu użytkowego poza pszenicą

51. Wpływ nawożenia azotem na jakość plonu

- im wyższa zawartość azotu tym większy plon, ale mniejsza jakość

- wypadanie roślin motylkowych z runi

- im wyższa dawka azotu tym większa zawartość glutenu

52. Wpływ azotem a zdrowotność roślin:

- rola N odnoszona jest do działania plonotwórczego

- współdziałanie między poziomem odżywienia tym składnikiem a podatnością rośliny na choroby jest specyficzne

*Czynniki określające specyficzne działanie N: rodzaj patogena, stan i stan odżywienia tym składnikiem ( zasobność gleby w N mineralny, poziom nawożenia azotem)

53. Pasożyty obligatoryjne: odżywiają się asymilatami zawartymi w żywych komórkach rośliny (np.: rdza, mączniak)

Pasożyty fakultatywne- saprofity odżywiające się dojrzałymi tkankami: wydzielają substancje toksyczne by uszkodzić lub zabić komórki gospodarza (np.: Alternaria, Fusarium, Xanthonas)

54. Wszystkie czynniki metaboliczne i syntetyczne oraz hamujące starzenie się roślin zwiększają odporność na pasożyty fakultatywne.

55. Nawożenie azotem zwiększa udział tkanek młodych (rośliny są dłużej zielone),a to z kolei zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia patogenów obligatoryjnych

56.Rolnicze i ekologiczne skutki nawożenia azotem.

Większe plony → większa produkcja zwierzęca → CH₄, CO₂

↑ ↓

Większa dawka azotu więcej obornika → NH₃

↓ ↓

Większa masa resztek większa aktywność

Pożniwnych mikroorganizmów → CH₄, CO₂, N₂O, N₂

Wykład3

57. O przemianach fosforu mineralnego w glebie decydują procesy:

a. rozpuszczania i strącania

b. adsorpcji i desorpcji ( adsorpcja- wiązanie fosforanów przez fazę stałą gleby, desorpcja- uwalnianie anionów fosforanowych z fazy stałej gleby d o roztworu glebowego)

58.Uwstecznianie fosforu: 6,6-7 pH, przechodzenie w zw. Mniej rozpuszczalne

59.Czynniki kształtujące dostępność fosforu dla roślin

a. ODCZYN GLEBY: uwstecznianie w glebach kwaśnych i zasadowych

b. WILGOTNOŚĆ GLEBY: szybkość dopływu P do powierzchni korzenia

c. TEMPERATURA: wzrost stężenia P w roztworze glebowym

d. STRUKTURA GLEBY: więcej tlenu w glebie (pobieranie czynne)

e. PRÓCHNICA: zwiększa rozpuszczalność fosforanów i aktywność mikroorganizmów glebowych

f. ROŚLINA: wzrost w strefy niewyczerpane z P; uruchamianie P ze związków o mniejszej rozpuszczalności

60.Bezpośredni wpływ fosforu na stan fizjologiczny rośliny

rozwój systemu korzeniowego

stymuluje krzewienie zbóż

zwiększa pobieranie jonów (zwłaszcza kationów, w tym NH4+)

zwiększa produkcję związków o charakterze budulcowym, nadających roślinie sztywny pokrój (ligniny)

zwiększa reprodukcję nasion

kształtuje proces dojrzewania ziarna (nalewanie ziarna zbóż, skraca okres dojrzewania kukurydzy)

61.Fazy krytyczne pobierania fosforu

Budowa systemu korzeniowego

Tworzenie plonu rozwój ziarniaków = nalewanie ziarna

62.Plonotwórcze działanie fosforu

1.stymulowanie wzrostu korzeni

uniezależnienie się rośliny od skutków niedoboru wody i składników pokarmowych

2. Poprawa wartości biologicznej płodów rolnych

szybsze przekształcanie form mineralnych azotu w aminokwasy i białka

3. Zmniejszenie zawartości azotanów w roślinach podatnych na ich akumulację

sałata, szpinak, burak ćwikłowy, rzodkiewka, marchew, seler, kalafior, ziemniak

4. Wzrost odporności roślin na niektóre choroby

Przykład: zgorzel podstawy źdźbła

5. Zwiększenie liczby i wielkości brodawek roślin motylkowych (groch, fasola, lucerna, koniczyna)

rośliny motylkowe wytwarzając brodawki na korzeniach dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi posiadają zdolność do wiązania azotu atmosferycznego.

6. Wzrost zawartości witamin B1, B2, C i karotenu

Zwiększenie walorów odżywczych

Rośliny pobierają fosfor głównie w strefie włośnikowej. Fosfor i potas przemieszczają się w kierunkach korzenia na drodze dyfuzji. Natomiast pozostałe składniki na drodze masowego przepływu z wodą.

63.OBJAWY NIEDOBORU FOSFORU (antocyjanowe, purpurowe przebarwienia na starszych liściach)

64.Potas.- źródła potasu w glebie, duża, przyswajalnego przez rośliny niewielkie. W Polsce czynnikiem minimum produkcji roślinnej jest potas. Potas może ulegać w glebie czyli sorpcji geometrycznej, fiksja- wnikanie kationów potasu w przestrzeń międzypakietową minerałów ilastych. Funkcje fizjologiczne potasu w roślinie

1. Regulacja procesów osmotycznych:

a. wzrost komórek merystematycznych

b. cykl dobowy aparatów szparkowych

2. Aktywacja enzymów roślinnych w procesach:

a. pobierania jonów

b. fotosyntezy

c. produkcji energii

d. syntezy węglowodanów, białek, tłuszczów

e. akumulacja związków organicznych w organach zapasowych

3. Transport jonów i składników organicznych w ksylemie

4. Transport związków organicznych i nieorganicznych we floemie

65.Plonotwórcze działanie potasu

1. Regulacja gospodarki wodnej i wzrost odporności na suszę

Rośliny dobrze zaopatrzone w potas racjonalniej gospodarują wodą!!!

2. Większa produkcja białka przez roślinę: wpływ nawożenie potasem na zawartość białka

3. Wzrost jakości produktów roślinnych

• zawartość cukru w korzeniach buraków

• zawartość skrobi w bulwach ziemniaków

• zawartość oleju w nasionach rzepaku

• wartość kulinarna ziemniaków

4. Zwiększenie odporności na choroby

5. Większa zimotrwałość zbóż i rzepaku

6. Większa odporność na wyleganie

66.Objawy niedoboru potasu:

- zasychanie końcówek starszych liści

- zwiędnięty pokrój rośliny

- brunatne plamy na liściach, postępujące od brzegów blaszki liściowej

- gorsza jakość ziemniaków (ciemnienie bulw, podatność na rozgotowywanie)

- opóźnienie czerwienienia się pomidorów

- mniejsza masa 1000 ziarniaków zbóż

- mniej białka w roślinie

67.Magnez w glebie: najwięcej magnezu motylkowe, prod.mleczna, pieczywo żytnie

1. Pobierany w formie kationu : Mg2+

2. Powszechny w minerałach glebowych (magnezyt, dolomit)

3. Przyswajalność dla roślin większa w glebach średnich (duży KS)

4. Z gleb lekkich i kwaśnych łatwo wymywany (20-40

kg Mg/ha/rok)

68.Główne przyczyny niedostatecznego

zaopatrzenia roślin w magnez

1. Niski poziom zasobności gleb:

- niedostateczne nawożenie

- duży udział gleb lekkich

2. Zakwaszenie gleb uprawnych

3. Niekorzystne warunki meteorologiczne:

- susze glebowe

- nadmierne opady deszczu

4. Zła agrotechnika

69.Znaczenie magnezu w żywieniu roślin

1. Jest składnikiem chlorofilu

Zawartość Mg w liściach kukurydzy a asymilacja CO2

2. Występuje w ścianie komórkowej

3. Kontroluje syntezę kwasów RNA i białek

4. Aktywuje enzymy (procesy fosforylacji związane z metabolizmem energii)

70.Magnez zmniejsza toksyczność glinu w glebach kwaśnych

71. Objawy niedoboru magnezu

1. Chloroza dolnych liści (marmurkowatość – zanik chlorofilu między nerwami)

2. U zbóż paciorkowatość wzdłuż blaszki liściowej

72. Cechy plonu kształtowane przez magnez

Roślina: Cechy:

Ziemniak wzrost odporności na choroby, zawartość skrobi i witaminy C

Burak cukrowy wzrost zawartości cukru

zboża większa masa ziarniaków (MTZ), zawartość

białka, poprawa składu aminokwasowego

oleiste wzrost zawartości oleju

owoce i warzywa większa zawartość witaminy A, Mg

kontrola zawartości azotanów

73.Wymagania roślin względem magnezu

• duże [ więcej niż 50 kg MgO/ha ] burak cukrowy i pastewny, ziemniak, uźytki zielone, lucerna i koniczyna

• średnie [ 20-50 kg MgO/ha ]kukurydza, rzepak, strączkowe

• małe [ mniej niż 20 kg MgO/ha ]zboża

74.Niedobory Mg najczęściej obserwuje się na zbożach

Dlaczego ???

- zboża są uprawiane po okopowych (stanowiska wyczerpane z Mg)

- pod okopowe zwykle stosowany jest obornik

Antagonizm: obecność składnika pokarmowego w roztworze glebowym utrudnia pobieranie magnezu

- K (zbyt szeroki stosunek K:Mg tężyczka pastwiskowa bydła)

- Na, H

- NH4 (nawozy amonowe i mocznik)

- Ca (po przekroczeniu pH 5,5)

Synergizm: jon działa stymulująco na pobieranie M- NO3

-, (H2PO4 -)

75. WAPŃ jest składnikiem pokarmowym spełniającym specyficzne funkcje w żywieniu roślin

Jest makroskładnikiem niezbędnym dla roślin (Ca2+)

Jest odpowiedzialny za właściwości fizyko-chemiczne

gleby takie jak:

- stosunki wodne i powietrzne

- buforowość gleby

- odczyn

Dotychczas panował pogląd, że nawożenie wapniem sprowadza się tylko do poprawy właściwości gleby, decydujących o jej żywności. Uważa się że rośliny nie potrzeba żywić wapniem gdyż w glebie znajdują się wystarczające ilości tego składnika

76. Akumulacja wapnia w roślinie

Najwięcej wapnia pobierają : rzepak ozimy i burak cukrowy

77.Przyczyny niedoborów wapnia w glebie

Wymywanie wapnia

1. Wapń może być wymywany z gleby w dużych ilościach nawet do 200-300 kg / ha

2. Warunki sprzyjające wymywaniu wapnia:

a. duża ilość opadów

b. kwaśny odczyn gleby

kompleks

sorpcyjny

2H+

Ca+2

wymywanie Ca

c. rozkład materii organiczne(zwiększa rozpuszczalność minerałów i wymywanie Ca)

d. mało minerałów ilastych i próchnicy gleby lekkie

78. Wapń- to główny składnik kompleksu sorpcyjnego gleb obojętnych

79. Funkcje wapnia w roślinie

- w odróżnieniu od azotu, fosforu i potasu nie jest pobierany na całej długości korzenia, lecz tylko w niewielkiej strefie, za wierzchołkiem korzenia

- największe ilości wapnia spotyka się w ścianie komórkowej i błonach cytoplazmatycznych

- większa odporność roślin na atak patogenów

- sztywny pokrój rośliny

- wapń opóźnia starzenie się organów wegetatywnych

- wapń neutralizuje kwasy organiczne w roślinie

dłuższa faza wegetatywna = większy plon

80. Objawy niedoboru wapnia w roślinie

Zaburzenia w rozwoju systemu korzeniowego:

- korzenie nitkowate

- mała ilość rozgałęzień

- mniej włośników

- barwa brunatna

- śluzowaty nalot

Zahamowanie wzrostu:

- zaburzenia w procesach podziału i różnicowania komórek

- skrócenie międzywęźli u zbóż

Wapń może tworzyć chelaty ze związkami fenolowymi.

Przy braku Ca polifenole utleniają się do chinonów, którerazem z aminokwasami i białkami mogą tworzyć czarno-brunatne związki melaninowe.

1. Liście skręcone haczykowato

2. Najpierw żółte,potem brunatne plamy

3. „Łamliwość liści”

4. „Zwiędnięte” kwiatostany rzepaku Wapń przemieszcza się w roślinie apoplaście, a następnie w ksylemie.

Organy zaopatrywane przez floem (owoce drzew owocowych i pomidorów) mogą odczuwać brak wapnia i zapadać na tzw. Choroby fizjologiczne takie jak:

gorzka plamistość podskórna i brunatnienie miąŜszu jabłek

sucha zgnilizna wierzchołków pomidora

siarka- 81. Wykład VI Siarka

81.Objawy niedobory siarki

- chloroza młodych (górnych) liści

- zaburzenia krzewienia zbóż

- zaburzenia kwitnienia rzepaku ozimego

- deformacja łuszczyn rzepaku

82.Plonotwórcze działanie siarki

1. Składnik budowy białek (cystyna, cysteina i metionina)

2. Synteza chlorofilu

3. Zmniejszenie zawartości niebiałkowych form azotu w

roślinie (cysteina warunkuje aktywność reduktazy

azotanowej)

4. Biologiczne wiązanie azotu atmosferycznego

5. Synteza lignin i kwasów tłuszczowych

6. Obecność w witaminie B1

7. Podnoszenie walorów smakowych i zapachowych (tioestry

alifatyczne, sulfotlenki, polisiarczki)

8. Zwiększenie odporności na choroby (alliacyna w czosnku)

83.Najważniejszą funkcją siarki jest zwiększenie efektywności nawożenia azotem

większa opłacalność produkcji roślinnej

- mniejsze nakłady na nawozy azotowe i środki ochrony roślin

- mniejsze rozproszenie azotu w środowisku

Podział roślin wg zapotrzebowania na siarkę

1. Duże (> 50 kg S/ha): rzepak, kapustne, czosnek, cebula

2. Umiarkowane (20-50 kg S/ha): motylkowe, burak

3. Mała (< 20 kg S/ha): zboŜa (?), trawy, kukurydza,ziemniaki

Wykład VIII.Nawozy naturalne i organiczne

84.Nawozy organiczne i naturalne - definicje

Nawozy naturalne:

obornik, gnojówka i gnojowica

odchody zwierząt gospodarskich w rozumieniu przepisów o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich, z wyjątkiem odchodów pszczół i zwierząt futerkowych, bez dodatków innych substancji

guano - przeznaczone do rolniczego wykorzystania,

Nawozy organiczne:

nawozy wyprodukowane z substancji organicznej lub z mieszanin substancji organicznych, w tym komposty, także wyprodukowane przy udziale dżdżownic

Nawozy naturalne i organiczne

OBORNIK – naturalny nawóz składający się z kału, ściółki i moczu zwierząt gospodarskich

GNOJÓWKA – przefermentowany mocz zwierząt gospodarskich

GNOJOWICA – płynna mieszanina kału i moczu wraz z dodatkiem wody używanej do utrzymania higieny zwierząt gospodarskich

NAWOZY ZIELONE – masa organiczna roślin uprawianych w celu przyorania

SŁOMA – używana w celach nawozowych w gospodarstwach z dużym udziałem zbóż i małej obsadzie zwierząt

KOMPOST – nawóz organiczny otrzymywany przez tlenowy rozkład materii organicznej ułożonej w specjalnej pryzmie

System chowu zwierząt

Decyduje o miejscu gromadzenia odchodów w gospodarstwie rolnym

1. Oborowy (12 miesięcy w oborze) – płyty obornikowe; zbiorniki na gnojowicę;

2. Pastwiskowy – całoroczny (12 miesięcy na pastwisku) –odchody pozostają na pastwisku;

3. Mieszany – przemienny: obora + pastwisko lub wybieg

85.Systemy utrzymania zwierząt

1. Systemy ściołowe:

• .Obora głęboka;

• Obora płytka;

2. Systemy bezściołowe:

• Płytki - bezściołowy

• rusztowy;

86.Plonotwórcza znaczenie nawozów naturalnych i organicznych

1.Są źródłem składników pokarmowych

- makro: N, P, K, Ca, Mg i S

- mikro: Mn, Cu, Zn, Mo, Fe, B

2. Stanowią substrat do powstania próchnicy glebowej

3. Wpływają korzystnie na właściwości gleby(fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby)

Nawożenie naturalne i organiczne

zwiększając zawartość próchnicy poprawia żyzność gleby

87.Od czego zależy skład chemiczny nawozu ?

1. Gatunku i wieku i zwierząt

2. Składu chemicznego paszy i odchodów

3. Ilości i składu chemicznego ściółki

4. Systemu chowu i utrzymywania zwierząt

5. Systemu przechowywania obornika

88.Obornik

Działanie azotu z nawozów naturalnych i organicznych

1. Natychmiastowe : gnojówka, gnojowica

2. Umiarkowane : dobrze przefermentowany obornik, nawozy zielone

3. Powolne : słoma, komposty, torf

Wykorzystanie składników z obornika zależy od:

- rodzaju gleby (lekkie, szybsza mineralizacja)

- gatunku rośliny (najlepsze wykorzystanie okopowe, kukurydza)

- stopnia rozkładu (przechowywanie)

- rodzaju obornika (lepsze wykorzystanie N z obornika końskiego niŜ świńskiego)

- warunków pogodowych (wilgotność, temperatura)

89,Przechowywanie obornika:

1. Pod zwierzętami (obory głębokie)

- obornik jest systematycznie ugniatany przez zwierzęta, co stwarza warunki beztlenowe 2NH3 + CO2 + H2O 2(NH4)2CO3

- duże stężenie gazów z fermentującego obornika wymusza konieczność wentylowania obory

2. Na gnojowni

- szczelne dno

- możliwość odprowadzania wody gnojowej do specjalnego zbiornika

3. Kompostowanie samego obornika lub z dodatkami naturalnych materiałów takich jak torf, mączki fosforytowe czy glina

- zachodzi w warunkach tlenowych

- dodanie naturalnych materiałów poprawia skład chemiczny oraz zmniejsza straty azotu i potasu)

90.Ile obornika produkują zwierzęta ?

O ilości obornika decydują:

- rodzaju zwierzęcia

- ilość ściółki

- ilość odchodów (=paszy)

- kierunek produkcji

DJP – duża jednostka przeliczeniowa(zwierzę o masie ok. 500 kg)

Średnio: 1 DJP = 10 t obornika rocznie

91.GNOJOWICA

Przechowywanie gnojowicy i gnojówki

Należy dążyć do zmniejszenie ilości produkowanej gnojowicy do koniecznego

minimum („racjonalne” mycie pomieszczeń inwentarskich, sprawne poidła)

Wartość nawozową gnojowicy określa kategoria agronomiczna gleby, termin stosowania.

Równoważnik nawozowy gnojowicy jest to ustalona eksperymentalnie wartość wyrażająca, oddzielnie, działanie składników nawozowych gnojowicy

(N,P,K) w porównaniu do działania tego składnika w nawozach mineralnych. Indeks dla azotu wynoszący 70 oznacza, że 100 kg azotu gnojowicy, zastosowanej wiosną działa jak 70 kg azotu z nawozu mineralnego.

92.NAWOZY ZIELONE

Sposoby produkcji i wykorzystania nawozów zielonych

1. Uprawa roślin przeznaczonych w całości na przyoranie:

- plon główny

- plon wtóry

- poplon ozimy

- poplon ścierniskowy

2. Przyoranie odrostów po skoszeniu lub przesianiu uprawianej rośliny(mieszanki motylkowych z trawami)

3. Przyoranie resztek pożniwnych po uprzednim zbiorze części nadziemnych

4. Przeniesienie skoszonej masy przeznaczonej na zielony nawóz na inne pole i przyoranie

Bilans i dawka azotu, kg N/ha

Potrzeby pokarmowe buraka cukrowego

200 kg N/ha, 50 t/ha korzeni

Efekt resztkowy

Zwyżka plonu jako efekt stosowania nawozów naturalnych i organicznych, której nie da się osiągnąć na bazie nawozów mineralnych

Efekt resztkowy jest związany z poprawą Ŝyzności gleby (właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych gleby)

Dawki i terminy stosowania nawozów naturalnych

1. Stosujemy pod rośliny o długim okresie wegetacji

2. Dawki ustalamy wg zawartości nawozu działającego w nawozie

Azot działający = azot całkowity x równoważnik nawozowy

Dawki i terminy stosowania nawozów naturalnych

3. Roczna dawka nawozu naturalnego nie może przekraczać ilości zawierającej 170 kg N/ha

W praktyce :

- gnojowica: około 45 m3/ha (170 kg N/ha) w ciągu roku

- obornik: około 40 t/ha (170 kg N/ha) w ciągu roku

4. Nawozy naturalne i organiczne w postaci stałej i płynnej nie powinny być stosowane w okresie od 30 listopada do 1 marca

5. Gnojowicę i gnojówkę powinno się stosować na nie obsianą glebę.

Dopuszcza się stosowanie tych nawozów pogłównie na rośliny, z wyjątkiem przeznaczonych do bezpośredniego spożycia lub krótko przed spasaniem.