Unijne instytucje oferują różne możliwości zatrudnienia w międzynarodowym i wielojęzycznym środowisku. Szeroki wachlarz możliwości pracy obejmuje m. in. interesujące i satysfakcjonujące stanowiska w takich działach, jak technologie informacyjne, ekonomia, finanse, nauki polityczne, kontrola ksiąg finansowych i prawo (na przykład w Trybunale Sprawiedliwości czy służbach prawnych Komisji). Ścieżki kariery oparte o wykształcenie lub doświadczenie zawodowe w kilku dziedzinach, takie jak weryfikator prawny (lingwista prawnik) czy specjalista ds. teleinformatyki, pokazują, jak szerokie jest spektrum kariery zawodowej i jak fascynujące mogą być perspektywy takiej kariery w UE. Istnieje również możliwość odbycia staży w instytucjach i organach UE. Nabór pracowników prowadzi Europejski Urząd Doboru Kadr (EPSO) głównie w drodze otwartych konkursów.
1Europejskie Biuro Selekcji Kadr ściśle trzyma się zasady, że każda organizacja powinna być faktycznym odzwierciedleniem społeczeństwa, jakiemu służy. Stanowiska w UE sa dostępne dla wszystkich obywateli państw członkowskich pod warunkiem, że spełniają oni kryteria wyboru na dane stanowisko. Instytucje europejskie stosują politykę równych szans i akceptują kandydatów niezależnie od płci, rasy, koloru skóry, pochodzenia etnicznego lub społecznego, cech genetycznych, języka, wyznania, poglądów politycznych i innych, przynależności do mniejszości narodowej, majątku, urodzenia, niepełnosprawności, wieku, orientacji seksualnej, stanu cywilnego czy też sytuacji rodzinnej. Zawsze i wszędzie, jeżeli tylko jest to możliwe, zapewnia się osobom niepełnosprawnym warunki, które pozwalają im konkurować na tych samych prawach z osobami w pełni sprawnymi, a kandydaci, którzy pozytywnie przejdą proces rekrutacji, maja zapewnioną skuteczną integrację w otoczeniu zawodowym. W instytucjach UE nie toleruje się dyskryminacji. Kierując się w pierwszym rzędzie zasadą zatrudniania osób na podstawie ich kwalifikacji, staramy się utrzymać równowagę personelu pod względem geograficznym oraz wdrażamy politykę promującą powszechniejszy dostęp kobiet do wyższych stanowisk.
”2 Zgłoszenie swojej kandydatury jest często jednym z pierwszych kontaktów, jakie ma obywatel UE z jej instytucjami. Do tej pory musiał się on przedzierać przez gąszcz różnych instytucji, których procedury i terminy były zupełnie niezwiązane ze sobą, a przez to niejasne. Począwszy od roku 2003 Biuro Selekcji Kadr, jako swoisty punkt kontaktowy będzie dostarczać informacji kandydatom, przetwarzać ich zgłoszenia oraz będzie odpowiedzialne za praktyczna organizację egzaminów konkursowych. Efektem będzie lepsza, jakość usługi dla obywatela, niższe koszty administracyjne dla podatników oraz lepszy wizerunek instytucji Unii Europejskiej”
Zadaniem Biura jest zapewnienie, aby procedury rekrutacyjne gwarantowały zatrudnienie pracowników na najwyższym poziomie - kompetentnych, wydajnych i umiejących zintegrować się oraz wybranych w oparciu o jak najszersze kryterium geograficzne spośród obywateli państw członkowskich UE (lub, w przypadku rozszerzenia, kraju przystępującego).Kandydaci wybierani sa na podstawie swoich kwalifikacji, w drodze uczciwych i otwartych konkursów.
3Administracja UE przypomina inne administracje państwowe i pełni właściwie wszystkie funkcje państwa. Praca dla Unii Europejskiej jest wyzwaniem. Trudno byłoby znaleźć druga taka instytucje zarówno pod względem wykonywanej tu pracy, jak i prawdziwie wielokulturowego środowiska. Bez względu na charakter wykonywanej pracy, szeroki zakres działalności UE w połączeniu z jej stosunkowo niewielkim obszarem oznacza sporą odpowiedzialność pracownika już na wczesnym etapie kariery zawodowej. 4Podstawowym poziomem zaszeregowania jest poziom AD5 - dotyczy on osób, które nie posiadają znaczącego doświadczenia zawodowego. Konkursy organizowane sa również na wyższych poziomach zaszeregowania, na przykład AD6 dla osób posiadających, co najmniej trzyletnie doświadczenie zawodowe. Praca na stanowisku kategorii AD w Unii Europejskiej jest wymagająca. Trzeba wykazać się dynamizmem i inicjatywa, jak również umiejętnościami zarządzania środkami i personelem o bardzo zróżnicowanym pochodzeniu. Trzeba umieć wyrażać się jasno w mowie i piśmie, umieć zarządzać własnym – często bardzo napiętym - planem pracy. Wysiłek się jednak opłaca. Nowy funkcjonariusz Unii Europejskiej może spodziewać się ciekawej kariery. Większość możliwości zatrudnienia dla osób z wyższym wykształceniem to stanowiska związane z administracja i zarządzaniem, dostępne dla absolwentów różnych kierunków studiów wyższych. Zadaniem na nowym stanowisku może okazać się tworzenie nowego prawodawstwa w dziedzinie środowiska, uczestnictwo w negocjacjach z państwami trzecimi czy pomoc we wdrażaniu zasad wspólnej polityki rolnej. Mogą to być także zadania związane z procedurami legislacyjnymi UE, interpretacja i zastosowaniem prawa wspólnotowego, kontrola zarządzania finansami instytucji UE lub uczestnictwem w konkretnym programie badawczym.
Poszczególne typy urzędników w szeregach UE:
5Administratorzy opracowują kierunki polityki i wdrażają prawo wspólnotowe, a także przygotowują analizy i pełnią funkcję doradczą. Administrator może odgrywać kluczową rolę w unijnych procedurach prawodawczych i budżetowych, odpowiadać za koordynację ogólnej polityki państw członkowskich w zakresie gospodarki i w innych dziedzinach, brać udział w negocjacjach handlowych z krajami, spoza UE albo reprezentować instytucje na forum międzynarodowym. Może też przeprowadzać inspekcję flot rybackich państw członkowskich, przygotowywać program naukowo-badawczy lub nim zarządzać albo redagować tekst orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości lub decyzji Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich. Absolwentom wyższych uczelni oferujemy szeroki wachlarz możliwości zawodowych w takich dziedzinach jak administracja, prawo, finanse, ekonomia, komunikacja, nauki ścisłe itp.
Każdy kandydat musi:
- być obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej
- posiadać pełnię praw obywatelskich
- mieć uregulowany stosunek do służby wojskowej zgodnie z przepisami prawa swojego kraju
- doskonale władać jednym z języków urzędowych Unii Europejskiej, a drugi znać w stopniu zadowalającym.
- Kandydaci muszą ponadto spełniać kryteria w zakresie kwalifikacji i doświadczenia zawodowego, jeśli tego rodzaju warunki zostały zawarte w ogłoszeniu o konkursie.
Wymagany poziom wykształcenia zależy od stanowiska. W przypadku wszelkiego rodzaju stanowisk administratora najczęściej wymagany jest dyplom uczelni wyższej. W niektórych przypadkach konieczne może się okazać doświadczenie zawodowe w danej dziedzinie. Lingwiści (tłumacze ustni, tłumacze pisemni, prawnicy lingwiści) muszą wykazać się dodatkową znajomością języków, wykraczającą poza podane powyżej wymogi podstawowe.
6Zadaniem asystentów jest zazwyczaj udzielanie wsparcia administratorom (praca w sekretariacie, administracja, finanse, komunikacja, pomoc przy opracowywaniu kierunków polityki i jej wdrażaniu itp.). Pełnią oni ważną rolę w zarządzaniu pracą instytucji, zwłaszcza w dziedzinie budżetu i finansów, kwestii kadrowych, informatyki oraz prowadzenia dokumentacji. Wymagania takie same jak u Administratora.
7Pracownicy kontraktowi są zatrudniani do wykonywania prac fizycznych lub zadań administracyjnych albo w celu uzupełnienia braków kadrowych na stanowiskach, na których konieczna jest wiedza specjalistyczna. Podpisują oni umowę na czas określony, często początkowo na krótszy okres (6–12 miesięcy), w zależności od charakteru zadań.
Pracownicy kontraktowi są zatrudniani na różne stanowiska o różnym poziomie wymogów w zakresie kwalifikacji. Dzielą się oni na cztery grupy funkcyjne:
1. Prace fizyczne i pomoc w zadaniach administracyjnych
2. Praca w sekretariacie, prowadzenie biura itp.
3. Zadania wykonawcze, redakcyjne, księgowe itp.
4. Zadania administracyjne, doradcze, językowe itp.
8Pracownicy tymczasowi mogą zostać zatrudnieni, na co najwyżej sześć lat, do wykonywania różnych zadań o charakterze czasowym, w tym wymagających wysokiego poziomu wiedzy specjalistycznej. Swoją kandydaturę na tego rodzaju stanowisko można zgłosić, zamieszczając swój życiorys w elektronicznej bazie danych „EU CV on-line” zarządzanej przez Dyrekcję ds. Personelu i Administracji. Procedurę naboru pracowników tymczasowych przeprowadzają zazwyczaj same instytucje i agencje, a nie EPSO. Niektóre instytucje zatrudniają również pracowników z lokalnego rynku pracy, tymczasowo i na bardzo krótkie okresy (do sześciu miesięcy) za pośrednictwem specjalnych agencji. Osoby zainteresowane tego rodzaju krótkotrwałym zatrudnieniem kontaktują się bezpośrednio z agencjami pracy tymczasowej. Do tej grupy zaliczają się urzędnicy i inni pracownicy służby publicznej zatrudnieni w instytucjach krajowych lub organizacjach międzynarodowych, którzy tymczasowo pracują dla instytucji UE. Wnoszą oni do instytucji europejskich swoje doświadczenie w dziedzinach, w których się specjalizują, a następnie wracają do swojej pracy w administracji krajowej wzbogaceni o wiedzę na temat polityk i procedur unijnych. 9Oddelegowani eksperci krajowi pracują razem z urzędnikami UE, pomagając im w osiągnięciu strategicznych celów określonych przez daną dyrekcję generalną lub wybrany dział. Pracują zgodnie z instrukcjami otrzymanymi od urzędników UE, wykonując zadania szczegółowo opisane w zakresie obowiązków i przestrzegając zasad, które mają zapobiec wszelkim konfliktom interesów. Ich rekrutacja odbywa się w ramach osobnej procedury, w której nie uczestniczy EPSO. Informacje na temat aktualnych ofert można zazwyczaj uzyskać w biurach stałych przedstawicielstw państw członkowskich przy UE (w Brukseli).
10Każdy kandydat musi przejść test kwalifikacyjny sprawdzający jego umiejętności:
1.Test kwalifikacyjny – preselekcyjny
Jest to test wielokrotnego wyboru sprawdzający wiedzę o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz umiejętność analizy tekstu i operowania danymi liczbowymi. Test przeprowadzany jest w zadeklarowanym przez kandydata języku roboczym UE (angielski, francuski, niemiecki). Do dalszego etapu przechodzą osoby, które najlepiej napisały test.
2. Część pisemna
Test wielokrotnego wyboru badający specjalistyczną wiedzę z wybranej uprzednio przez kandydata dziedziny (prawo, ekonomia, europejska administracja publiczna/zasoby ludzkie, audyt), zdawany w tym samym języku, co test preselekcyjny. Do kolejnego etapu przechodzą osoby, które najlepiej napisały test. Wypowiedź pisemna w tym samym języku, co poprzednie testy, na temat wybrany z podanych, w zakresie dziedziny zadeklarowanej przez kandydata. Wypowiedź pisemna w języku ojczystym kandydata – streszczenie własnej pracy uprzednio napisanej w ramach poprzedniej części konkursu. Do tej części przystępują osoby, którzy uzyskają wymaganą ilość punktów w etapie pisemnym. Rozmowa obejmuje pytania z dziedziny wybranej wcześniej przez kandydata w zakresie funkcjonowania instytucji UE oraz pytania ogólne dotyczące UE, często odwołujące się do aktualnych wydarzeń. Kandydaci, którzy pomyślnie przejdą wszystkie etapy umieszczani są na listach rezerwowych.
11Nowi pracownicy są zatrudniani na dziewięciomiesięczny okres próbny. Na jego zakończenie sporządzane jest sprawozdanie oceniające ich pracę i osiągnięcia. Pracownicy, którzy pomyślnie przeszli okres próbny, zostają mianowani na stanowisko urzędników.
Urzędnicy, którzy dobrze wywiązują się ze swoich obowiązków, otrzymują awans do wyższej grupy zaszeregowania wiążący się ze wzrostem zarobków. Urzędnik spędza zazwyczaj w jednej grupie zaszeregowania od trzech do sześciu lat. Ocena pracy odbywa się w ramach corocznej procedury oceny personelu. W przypadku asystentów, jeżeli pozwala na to ocena ich pracy oraz zdany egzamin kwalifikacyjny, mają oni możliwość zostania administratorami (proces przemianowania - tzw. „certification”). Zmiana kategorii nie pociąga za sobą zmiany grupy zaszeregowania.
12Pragnąc wnieść swój wkład w rozwój edukacji europejskiej i szkolenie zawodowe oraz umożliwić obywatelom poznanie zasad funkcjonowania instytucji, Parlament Europejski oferuje różne rodzaje staży i „wizyt naukowych” w Sekretariacie Generalnym PE.
13Staże mogą być płatne lub niepłatne i wyróżnia się ich następujące rodzaje: opcja ogólna, opcja dziennikarska, staże dla tłumaczy pisemnych i (w bardzo ograniczonym zakresie) staże dla tłumaczy ustnych. Co roku ponad 1200 młodych ludzi ma okazję doskonalić umiejętności zawodowe, rozwijać swoje predyspozycje oraz pogłębiać wiedzę o Unii dzięki stażom w instytucjach UE. Parlament Europejski, Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska, Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Regionów oraz biuro Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich organizują dla młodych absolwentów wyższych uczelni staże trwające od trzech do pięciu miesięcy. Osoby przyjmowane na staż muszą mieć dyplom uniwersytecki, a zatem powierzane są im zadania podobne do tych, które wykonują urzędnicy z grupy AD na progu kariery. Poszczególne instytucje same decydują o programie oferowanych staży, dlatego też szczegółowych informacji na temat ofert i procedur selekcji należy szukać na ich stronach internetowych.
http://ec.europa.eu/publications/booklets/eu_glance/68/pl.doc↩
Słowa Rogera Grassa, Przewodniczącego Zarządu Europejskiego↩
http://europa.eu/about-eu/working-eu-institutions/index_pl.htm↩
http://www.lgeringer.pl/pliki/praca_epso.pdf↩
http://www.europa.wortale.net/index.php?s=30↩
http://www.europa.wortale.net/index.php?s=30↩
http://www.ukie.gov.pl/www/serce.nsf/0/68c21ae2f08865efc125762a00284bde?open↩
http://www.europa.wortale.net/index.php?s=30↩
http://europa.eu/youth/working/traineeships/index_eu_pl.html↩
http://www.kariery.uek.krakow.pl/download/PracaPraktykiStaze.pdf↩