GLOBALIZACJA- Niejednoznaczność pojęcia; Proces wielowymiarowy i wielopoziomowy; Prowadzi do intensyfikacji ekonomicznych, politycznych i kulturowych stosunków poprzez granice -> należy traktować globalizację całościowo oraz wskazywać na jej implikacje. Globalizacja ma odniesienia zarówno przyrodnicze, jak i ekonomiczne. Odniesienia przyrodnicze to m.in. światowe skutki lokalnych ingerencji w przyrodę. Odniesienie ekonomiczne to różnego rodzaju przeniesienia skutków działań i zjawisk z regionu źródłowego na inne regiony. Globalizację ekonomiczną traktuje się jako postępujący proces integrowania się krajowych i regionalnych rynków w jeden globalny rynek towarów, usług i kapitału. Proces ten prowadzi do rosnącego przenikania się i scalania się rynków oraz umiędzynarodowienia produkcji, dystrybucji, marketingu i przejęcia przez firmy globalnych strategii działania.

Najczęściej powtarzane cechy globalizacji: kompresja czasu i przestrzeni; erozja granic i zniesienie barier geograficznych w towarów, usług, kapitału; rozciąganie działalności ekonomicznej ponad granice; przyśpieszenie globalnych interakcji; wzajemne powiązania i współzależność.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POWIĄZANIA I WSPÓŁZALEŻNOŚCI: Postęp w liberalizacji handlu światowego; Liberalizacja przepływów kapitałowych i deregulacja rynków finansowych; Liberalizacja, deregulacja, prywatyzacja w wielu gospodarkach narodowych; Nowe technologie, IT; Patrząc na rozwój międzynarodowych powiązań gospodarczych można wyróżnić trzy kolejne procesy(internacjonalizację, międzynarodową integrację gospodarczą, globalizację).

INTERNACJONALIZACJA- Umiędzynarodowienie skutków gospodarczych odbywa się dwutorowo:

poprzez umiędzynarodowienie własności; Poprzez umiędzynarodowienie stron transakcji.

UMIĘDZYNARODOWIENIE WŁASNOŚCI -Umiędzynarodowienie własności odbywa się poprzez: inwestycje bezpośrednie firm z jednego kraju w innych; zakup pakietów akcji przez firmy zagraniczne; tworzenie konsorcjów międzynarodowych; zakupy udziałów lub inwestycje bezpośrednie finansowane przez organizacje międzynarodowe. Wyznacznikiem stopnia internacjonalizacji majątku krajowego jest udział kapitału zagranicznego w tym majątku. Wzrasta on np. w wyniku sprzedaży składników majątku narodowego (np. w sektorze finansów lub ubezpieczeń). Również przedsiębiorstwa mają wiele motywów do internacjonalizacji.

ZAGRANICZNE INWESTYCJE BEZPOŚREDNIE- Dostęp do nowych, obiecujących rynków; Dążenie do nabycia po dobrej cenie wartościowych zasobów (np. Jaguar i TATA Motors, Rolls Royce i BMW, Bentley i VW); Połączenie zasobów (np. Caterpillar i Mitsubishi Heavy Industry); Wyprzedzenie i zablokowanie ruchu głównego konkurenta (np. Philips i Polam); Obejście barier celnych; Ograniczenie ryzyka kursowego.

PRZYCZYNY INTERNACJONALIZACJI- Dostęp do taniej siły roboczej; Dostęp do surowców, specyficznych zasobów lub kwalifikacji; Odmienne/ korzystne uwarunkowania prawne (np. w sferze podatków); Rosnące koszty B+R (np. przemysł farmaceutyczny).

INTERNACJONALIZACJA TRANSAKCJI- Tylko gospodarka autarkiczna może odbyć się bez wymiany międzynarodowej. W gospodarce rynkowej transakcje międzynarodowe rozwijają się przede wszystkim w obszarze transakcji finansowych (w mniejszym stopniu są rezultatem wymiany dóbr i świadczenia usług).

INTEGRACJA/KONCENTRACJA- Koncentracja dotyczy różnych sfer życia. Obejmuje z jednej strony jednostki

gospodarcze, a z drugiej politycznych (jako odpowiedź na procesy globalizacji).

GŁÓWNE NUTRY DYSKUSJI

Globaliści: Globalizacja oznacza nową epokę w dziejach ludzkości; Zagrożenia i/ lub szanse; Szanse – możliwości wzrostu efektywności i poprawy poziomu życia; Zagrożenia – ujednolicenie wzorców, ograniczenie roli państwa, obniżenie standardów socjalnych, kryzysy finansowe, narastanie nierówności, powszechny neoliberalizm. Globalsceptycy: Globalizacja jest mitem i nic specjalnie nowego nie ma miejsca; Odwołanie do historii; Odwołanie do dominacji Triady; Negują twierdzenie o odejściu od polityki państwa opiekuńczego; Nadal widzą znaczący wpływ rządów na proces globalizacji.

Zwolennicy koncepcji globalnych transformacji: Stanowisko pośrednie; Widzą znaczące jakościowe różnice w zachodzących obecnie procesach; Podkreślają wielowymiarowość zmian; Globalizacja postrzegana jest jako główna siła napędzająca przemiany społeczne; Państwa nadal istotne, ale ich suwerenność jest ograniczona.

Ruch społeczny przeciw globalizacji: Dostrzeganie zagrożeń; Podział świata na zwycięzców i przegranych; Przeciwstawienie się dyktaturze międzynarodowego biznesu; Reprezentowany głównie przez NGO.

PRZYKŁADY GLOBALIZACJI: Globalizacja rynków(finansowych; towarowych i usług; pracy); Globalizacja działalności gospodarczej; Nowy wymiar konkurencyjności; Globalizacja produkcji przemysłowej; Globalizacja wiedzy i technologii.

WARUNKI I KIERUNKI DOSTOSOWAŃ DO GLOBALIZACJI: Postawa radykalna; Postawa neoliberalna (otwarcie się i wdrażanie zasad gospodarki rynkowej); Reformistyczna (próba kompromisu): szczebel regionalny (np. UE) szczebel globalny (np. MFW, BŚ).

ROZPOWSZECHNIENIE ZASAD GOSPODARKI RYNKOWEJ: Polityka monetarna – dbałość o inflację i niski deficyt; Zmniejszanie udziału pracy w ogólnych kosztach wytwarzania; Zastosowanie IT dla podniesienia produktywności; Restrukturyzacja -> przemysły o wysokiej wartości dodanej; Prywatyzacja i deregulacja; Stabilizacja cen energii i surowców; Otwieranie się na świat zewnętrzny (brak barier).

POJĘCIE MSG: Naukę o międzynarodowych stosunkach gospodarczych należy traktować jako teorię ekonomii. Przedmiotem tej dyscypliny są zasady i mechanizmy rządzące tą gospodarką narodową. Przedmiotem badań są stwierdzenia bardzo ogólne – wymiana międzynarodowa obejmująca przepływy towarów, czynników produkcji (kapitał i technologia), usług. Przepływy te można badać w skali światowej – z punktu widzenia powiązań danego kraju z zagranicą. Polityka w zakresie stosunków międzynarodowych nazywa się polityką zagraniczną lub polityką międzynarodową – określa metody i narzędzia osiągania przez państwo celów gospodarczych głównie przez tworzenie i udział międzynarodowych instytucji gospodarczych.

PROBLEMY MSG: Wyjaśnienie zjawisk, procesów i praw rządzących gospodarką w skali międzynarodowej. Zasady funkcjonowania gospodarki światowej jako całości i poszczególnych dziedzin gospodarki światowej (np. światowy rynek pracy, towarowy, usługowy itp.). Zagraniczna polityka ekonomiczna – świadome oddziaływanie państwa na całokształt stosunków gospodarczych z zagranicą.

CZYNNIKI PRZYCZYNIAJĄCE SIĘ DO ROZWOJU GOSPODARKI ŚWIATOWEJ: Podział pracy -prowadzi do specjalizacji danego kraju w produkcji dobra bądź usługi. Międzynarodowy podział pracy – stanowi szczególną formę społecznego podziału pracy, dokonującego się pomiędzy podmiotami działalności gospodarczej w ramach różnych organizmów państwowych (obecnie jest to bardzo szczegółowy podział duża specjalizacja). Uwarunkowany jest czynnikami wewnętrznymi i zewnętrznymi.

Czynniki wewnętrzne: Warunki naturalne -położenie geograficzne, klimat, gleby, zasoby naturalne, czynniki demograficzne (liczba ludności, struktura, wykształcenie) -rola tego czynnika była istotna w początkowym okresie, maleje wraz z rozwojem gospodarki światowej (np. charakter postępu technicznego – energooszczędny, pracooszczędny, kapitałochłonny); Warunki nabyte (dziedzictwo przeszłości) -związane z osiągniętym poziomem rozwoju gospodarczego i istniejącą infrastrukturą gosp., zasoby kapitałowe kraju, stan infrastruktury gospodarczej, poziom nowoczesności posiadanego aparatu technicznego, nowoczesność rozwiązań instytucjonalno-systemowych. Postęp techniczny -zdolność gospodarki do wdrażania rozwiązań postępu techn. Czynniki systemowe -system polityczny, przyjęte rozwiązania instytucjonalne, przepisy regulujące działalność gospodarczą, fiskalną, celne, zakres uczestnictwa państwa w gosp. itp. Np. Japonia czy Korea – bardzo silne wsparcie proeksportowe (gwarancje eksportowe – bardzo silny motor wzrostu gospodarczego). Zdarzenia pozaekonomiczne (nieprzewidywalne) -klęski żywiołowe, wojny, zaburzenia społ. – ryzyko polityczne.

Czynniki zewnętrzne: Przekształcenie gospodarki światowej jako całości; Liberalizacja handlu; Zniesienie stawek celnych na pewne produkty prowadzące do napływu towarów do kraju.

Pozostałe czynniki przyczyniające się do rozwoju gospodarki światowej: Postęp techniczny; Powstanie, funkcjonowanie i rozwój wielkich korporacji międzynarodowych; Światowy system walutowy; Wzrost procesów integracji gospodarczej (regionalnej) -znoszone są ograniczenia w handlu, powstają ogromne jednolite rynki (strefy wolnego handlu) np. Unia Europejska, NAFTA (USA, Kanada, Meksyk), ASEAN (Pacyfik, Azja Wsch. i Płd. Wsch., Australia, USA). Ugrupowania te różnią się zakresem integracji. Strefa wolnego handlu jest najprostszą formą integracji europejskiej, np. wprowadzenie wspólnej waluty „euro”; Działalność instytucji międzynarodowych (MFW, BŚ, GATT-WTO), które przyczyniają się do umiędzynarodowienia życia gospodarczego. Ich celem jest liberalizacja handlu światowego. GATT -liberalizacja wymiany międzynarodowej; MFW -ułatwienie rozliczeń w skali międzynarodowej; stymulowanie rozwoju krajów rozwijających się; OECD -Organizacja Współpracy Gospodarczej i

Rozwoju,; przeciwdziałanie niebezpieczeństwom w skali międzynarodowej.

ROZPOWSZECHNIENIE GOSPODARKI RYNKOWEJ: Kontrola nad inflacją uzyskana dzięki rozsądnej polityce monetarnej; Stopniowe zmniejszanie się udziału pracy w ogólnych kosztach wytwarzania; Rosnąca produktywność dzięki IT ; Restrukturyzacja od przemysłów o niskiej wartości dodanej do przemysłów o wysokiej wartości dodanej; Prywatyzacja i deregulacja; Stabilizacja cen energii i surowców ; Otwarcie na rynki światowe.

3 MODELE KAPITALIZMU: Wolnokonkurencyjny kapitalizm amerykański lub angloamerykański; Europejska społeczna gospodarka rynkowa; Ascetyczny kapitalizm azjatycki oparty na kolektywizmie, wspólnym tworzeniu gospodarczych imperiów, wysokim morale pracy, oszczędności i dyscyplinie.

GOSPODARKA OTWARTA

Autarkia oznacza gospodarkę zamkniętą: Brak wymiany z resztą świata ; Konsumpcja ograniczona własną produkcją; Inwestycje ograniczone własnymi oszczędnościami;

Gospodarka otwarta: Przepływy osób i czynników produkcji; Konsumpcja nie musi być ograniczona własną produkcją (eksport i import); Inwestycje mogą być finansowane z oszczędności innych krajów (przepływy kapitału); Gospodarki otwarte stają się współzależne (dobre i złe konsekwencje).

KORZYŚCI Z HANDLU: Każda dobrowolna transakcja wymiany wiąże się z korzyścią dla stron ją zawierających (inaczej by jej nie zawierały) – np. pomidory z Wysp Kanaryjskich w zimie; Dodatkowa korzyść: skoncentrowanie się na wytwarzaniu tego, w czym się jest dobrym, czyli specjalizacja produkcji- nie musi to oznaczać ograniczania się do konsumpcji tego, co produkujemy (wymiana – główna tradycyjna korzyść z otwarcia); Specjalizacja może prowadzić do dodatkowych korzyści: skali produkcji, postęp technologiczny

PKB: MIARA ROLI W GOSPODARCE ŚWIATOWEJ: Mierząc wartość wszystkich towarów i usług rozróżniamy: PKB = (GDP) Produkt Krajowy Brutto (wytworzony w kraju); PNB = (GNP) Produkt Narodowy Brutto (rezydentów krajowych); PKB + saldo przychodów czynników produkcji = PNB.

Porównania między krajami dokonuje się najczęściej przy użyciu kursów opartych o parytet siły nabywczej (PPP), uwzględniający różnice w poziomach cen wyrażonych w różnych walutach.

PKB największych gospodarek: USA,JAPONIA,CHINY-razem wytwarzają 40% światowego PKB. PL-0,9%.

Model grawitacyjny w podstawowej formie zakłada, że wielkość handlu zależy od wielkości gospodarek i odległości między nimi: Tij = A • Yi • Yj • (1/Dij )

Tij to wartość handlu między krajem i a krajem j; A jest stałą; Yi to PKB kraju i; Yj to PKB kraju j; Dij to odległość między krajem i a j.

Oszacowania efektu odległości wskazują, iż 1% zmiany odległości miedzy krajami wiąże się, ze spadkiem wymiany handlowej o około 0,7-1%.

INNE CZYNNIKI MAJĄCE WPŁYW NA WIELKOŚĆ HANDLU (poza PKB i odległością): Bliskość kulturowa: kraje powiązane kulturowo zwykle mają także silne więzi ekonomiczne; Geografia: zatoki oraz brak gór ułatwiają transport i handel; Korporacje transnarodowe: firmy rozlokowane w różnych krajach importują i eksportują dobra w handlu między swoimi oddziałami; Granice: konieczność przekraczania granic wiąże się z koniecznością załatwiania formalności i ponoszenia kosztów (jak cła) .Istnienie granicy może oznaczać również problem używania różnych języków i walut, co dodatkowo może utrudniać handel.

CZY ŚWIAT STAŁ SIĘ MNIEJSZY?

Negatywne skutki odległości dla wielkości wymiany pozostają istotne, ale znacząco się zmniejszyły wraz z rozwojem transportu i komunikacji: Koło, żagiel, kompas, kolej, telegraf, maszyna parowa, samochód, telefon, samolot, komputer, faks, internet, światłowody… to wszystko technologie, które doprowadziły do wzrostu handlu. Znaczenie mają koszty transportu, a nie fizyczna odległość! Historia dowodzi jednak, iż czynniki polityczne (jak np. wojny) mogą zmienić wielkość i strukturę handlu w większym stopniu niż wynalazki z zakresu transportu i komunikacji. Dwie fale globalizacji: 1840 – 1914, 1945 –dziś.

KOSZT ALTERNATYWNY danego dobra to ilość innego dobra, z której trzeba zrezygnować, aby możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki tego pierwszego. w wielu podręcznikach z zakresu ekonomii jest definiowany jako koszt potencjalnie utraconych możliwości (lub jako koszt utraconych korzyści). Inaczej mówiąc jest to wartość najlepszej z możliwych korzyści, utraconej w wyniku dokonanego wyboru. Kosztem alternatywnym związanym z podjęciem określonej decyzji jest wartość najlepszego z dostępnych rozwiązań alternatywnych: Koszt alternatywny trzymania 500 zł w portfelu – gdybym trzymał je w banku w ciągu roku zarobiłbym 20 zł odsetek – kosztem tej decyzji jest utrata tych 20 złotych.

KOSZT ALTERNATYWNY NA POZIOMIE GOSPODARKI: Jednym z obszarów, gdzie pojawia się problem kosztu alternatywnego jest wybór struktury produkcji w gospodarce: w jaką produkcję zaangażować rzadkie zasoby.

DAVID RICARDO I TEORIA PRZEWAGI KOMPARATYWNEJ: Teoria przewagi komparatywnej – teoria ekonomiczna wyjaśniająca mechanizm obustronnie korzystnej międzynarodowej wymiany towarów i usług w sytuacji

znacząco niższych kosztów produkcji dóbr po stronie jednego z partnerów wymiany.

Zgodnie z tą teorią decydujące znaczenie dla korzyści czerpanych przez obydwu partnerów handlowych z wymiany ma względny stosunek kosztów produkcji dóbr, będących przedmiotem wymiany w krajach partnerów, a nie bezwzględny poziom nakładów, jakie w poszczególnych krajach należy ponieść na wytworzenie tych dóbr. Wystarczającą przesłanką rozwoju specjalizacji i handlu międzynarodowego jest występowanie względnych różnic kosztów wytwarzania, mierzonych nakładami pracy.

PRZEWAGA KOMPARATYWNA: Kraj ma przewagę komparatywną w wytwarzaniu tego dobra, przy produkcji którego ma niższy koszt alternatywny niż drugi kraj. Kraj, który ma przewagę komparatywną w produkcji jakiegoś dobra, wykorzystuje posiadane zasoby w sposób najbardziej wydajny, kiedy wytwarza dobro, w którym ma przewagę komparatywną.

KOSZT ALTERNATYWNY A PRZEWAGA KOMPARATYWNA: USA mają przewagę komparatywną w produkcji komputerów: używają swoich zasobów bardziej efektywnie przy wytwarzaniu komputerów, w porównaniu do róż, zaś Ekwador ma przewagę komparatywną w produkcji róż: używają swoich zasobów bardziej efektywnie przy wytwarzaniu róż, w porównaniu do komputerów.

ZAŁOŻENIA TEORII PRZEWAGI KOMPARATYWNEJ: Rozpatruje się dwa kraje i dwa towary. Jedynym czynnikiem produkcji jest praca; Doskonała przenośność czynników produkcji z gałęzi do gałęzi; Doskonała konkurencja; Pełne zatrudnienie; Niezmienność warunków produkcji wpływających na różnice w kosztach wytwarzania; Pełna równorzędność krajów; Pełna swoboda decydowania o strukturach wymiany.

KORZYŚCI Z HANDLU: Wzrost produkcji -najbardziej wydajne użycie zasobów oznacza produkcję dobra, w którym kraj ma przewagę komparatywną.; Zmiany dochodów – pracownicy uzyskują dochody z gałęzi bardziej wydajnych.; Produkty, które były kiedyś względnie droższe, tanieją; Handel rozszerza możliwości konsumpcyjne poza możliwości produkcyjne danego kraju (bez handlu konsumpcja ograniczona jest do tego, co kraj produkuje). W warunkach handlu, konsumpcja każdego kraju może się zwiększyć, ponieważ łączna światowa produkcja się zwiększa, gdy każdy kraj specjalizuje się w produkcji tego dobra, w którym ma przewagę komparatywną.

TEORIA HECKSCHERA-OHLINA: Teoria postuluje, że czynnikiem odpowiedzialnym za powstawanie wymiany handlowej może być zróżnicowanie obfitości zasobów czynników produkcji: Kraje różnią się względną obfitością zasobów ; Produkcja różnych dóbr wymaga różnej względnej intensywności użycia czynników produkcji.

ZAŁOŻENIA TEORII: Istnieją dwa kraje, dwa produkty oraz dwa czynniki produkcji (kapitał i praca).; Na rynkach: towarowym oraz czynników produkcji panuje konkurencja doskonała.; W wymianie międzynarodowej panują warunki wolnego handlu.; Wymiana między krajami ogranicza się do wymiany dóbr.; Pomijane są koszty transportu.; Poszczególne kraje różnią się stopniem wyposażenia w czynniki produkcji, czynnik produkcji relatywnie obfity w kraju I jest jednocześnie relatywnie rzadki w kraju II i na odwrót.; Oba wytwarzane dobra wymagają różnych proporcji nakładów czynników produkcji, co oznacza, że funkcje produkcji tych dóbr różnią się, a więc dobro A wymaga innej relatywnej intensywności zużycia czynników produkcji niż dobro B.; Wytwarzane dobra są jednorodne;

Na obu rynkach konsumenci mają takie same gusta.

Kraj będzie eksportował te towary, do wytworzenia których zużywa się relatywnie dużo czynnika produkcji w danym kraju względnie obfitego, a sprowadzał z zagranicy towary, których produkcja wymaga relatywnie dużo czynnika produkcji w danym kraju względnie rzadkiego.

WYRÓWNYWANIE SIĘ CEN CZYNNIKÓW PRODUKCJI: Założenia poczynione w twierdzeniu Heckschera-Ohlina, które mówią o specjalizacji produkcji w zależności od tego, który czynnik obficiej występuje w danym kraju, mogą wpływać na ceny tych czynników. Po raz pierwszy tym zagadnieniem zajął się znany ekonomista – Paul Samuelson. Wraz ze specjalizacją i wzrostem zapotrzebowania na czynnik, którego w danym kraju jest więcej, następuje wzrost ceny tego czynnika. Tym samym, cena czynnika, którego w danym kraju jest mniej, i którego zapotrzebowanie się ogranicza, spada. To samo zjawisko dotyczy drugiego kraju, który bierze udział w wymianie międzynarodowej. Zjawisko to określa się wyrównywaniem się cen czynników produkcji. literaturze twierdzenie przyjmuje nazwę Heckschera-Ohlina-Samuelsona.

Model HO postuluje, że handel jest konsekwencją zróżnicowania obfitości zasobów między krajami. Kraje są eksporterami dóbr, do produkcji których używają intensywnie czynników względnie obficie występujących. Handel powoduje zmiany relacji cen i również zmiany wynagrodzeń. Korzyści odnoszą czynniki intensywnie wykorzystywane w produkcji dóbr eksportowanych, zaś straty ponoszą czynniki intensywnie wykorzystywane w produkcji dóbr konkurujących z importem. Handel nie musi prowadzić do pełnej specjalizacji.

PRZEPŁYWY CZYNNIKÓW PRODUKCJI, podobnie jak przepływy dóbr, są kwestią bardzo wrażliwą politycznie i często są przedmiotem daleko posuniętych ograniczeń: Ograniczenia dla migracji (problem swobody przepływu w obrębie UE); Ograniczenia w przepływie kapitału, zwłaszcza portfelowego (Czy każdy na świecie może kupić obligacje polskiego rządu, czy też akcje strategicznie ważnych przedsiębiorstw?); Ograniczenia w działalności firm wielonarodowych i przepływach inwestycji bezpośrednich.

MOBILNOŚĆ PRACY: Założenia modelu: wytwarzane jest jedno dobro; do jego produkcji potrzebne są dwa czynniki produkcji: ziemia i praca; funkcja produkcji cechuje się tym, że krańcowy produkt pracy jest malejący: przy

stałym zasobie ziemi, każdy kolejny pracownik w coraz mniejszym stopniu zwiększa wytwarzany produkt.

Z powodu malejącej krańcowej produktywności, produktywność pracowników zależy od wielkości zatrudnienia: Im więcej jest ich zatrudniony, tym niższy jest krańcowy produkt pracy; Jeśli przyjmiemy, że zarówno na rynku dóbr, jak i na rynku czynników produkcji panuje doskonała konkurencja, realne wynagrodzenie pracowników musi wynikać z krańcowego produktu pracy. Jeśli Kraj jest względnie obficie wyposażony w pracę, zaś Zagranica jest względnie obficie wyposażona w ziemię, zaś oba kraje dysponują taką samą technologią: Krańcowy produkt pracy w Kraju jest niższy Zagranicą, a zatem wynagrodzenie robotników krajowych jest niższe niż zagranicą. O ile dopuścimy możliwość zmiany miejsca pracy, krajowi robotnicy będą chcieli wyjeżdżać za granicę

MOTYWACJA DLA MIGRACJI: Krajowi robotnicy będą chcieli wyjeżdżać dotąd, dopóki występuje różnica między płacą w kraju, a płacą za granicą: Emigracja z kraju podnosi płace realne robotników, którzy zostają w kraju (bo spada podaż pracy) ; Z kolei napływ pracowników zagranice obniża tamtejsze wynagrodzenia (bo rośnie podaż pracy).

OGRANICZENIA MODELU: W praktyce często nie obserwuje się wyrównywania się płac. Model zakłada, że oba kraje produkują identyczne dobra- w rzeczywistości dobra mogą być inne, co powoduje, że nie możemy wprost porównywać produktywności pracy w produkcji dóbr w różnych krajach.; Model zakłada, ze oba kraje dysponują taka samą technologia- w rzeczywistości ta sama technologia nie jest dostępna wszystkim, co może wpłynąć na produktywność i wynagrodzenia czynników produkcji; Występują znaczące bariery i koszty związane z migracją.

JEŚLI PRACOWNICY SĄ MOBILNI: Realne wynagrodzenia się upodabniają. Łączna światowa wielkość produkcji rośnie: produkcja zagranicą rośnie a w kraju spada, przy czym przyrost produktu zagranicą przewyższa spadek produktu krajowego; Mimo ogólnej poprawy, niektóre osoby tracą wskutek tych zmian (ci, którzy początkowo pracowali w kraju, otrzymują teraz wyższe wynagrodzenia realne; ci, którzy początkowo pracowali zagranicą – otrzymują teraz niższe płace; właściciele ziemi zagranicą korzystają z większej podaży pracy; właściciele ziemi w kraju – tracą wskutek migracji); Podobnie jak w przypadku korzyści z handlu międzynarodowego, międzynarodowa mobilność siły roboczej, stwarzając szanse by teoretycznie zyskał każdy, powoduje, że niektóre grupy w rzeczywistości tracą.

MIGRACJE: Obecnie szacuje sie, że liczba imigrantów na świecie przekroczyła 214 milionów (2009). Imigranci stanowią około 3,1 % ludności świata (względna stabilność); W 2009 transfery związane z migracjami szacowano na 414 miliardów dolarów, z czego 316 miliardów napłynęło do krajów rozwijających się; Szanuje sie, iż na świecie mamy 27,1 milionów tzw. „nielegalnych” imigrantów; Szacuje sie, iż na świecie około 26 milionów osób musiało zmienić miejsce zamieszkania z powodu konfliktów zbrojnych i wojen; W 2009 roku liczba uchodźców przekroczyła 15 milionów osób.

MIĘDZYNARODOWA DZIAŁALNOŚĆ POŻYCZKOWA: Pod pojęciem międzynarodowej mobilności kapitału

rozumie się zwykle mobilność kapitału finansowego(Kiedy mówimy o międzynarodowej mobilności siły roboczej, pracownicy rzeczywiście fizycznie przenoszą się do innego kraju; Kiedy mówimy o przepływie kapitału z USA do Meksyku, nie mamy na myśli tego, że amerykańskie maszyny są rozmontowywane i przewożone na południe. Mówimy raczej o transakcji finansowej; Kapitał finansowy jest źródłem funduszy używanych do wytwarzania kapitału fizycznego); Międzynarodowa mobilność kapitału może być interpretowana jako handel międzyokresowy (Handel międzyokresowy = wymiana dóbr konsumowanych dziś przez pożyczkobiorców na dobra konsumowane w przyszłości przez pożyczkodawców); Każda gospodarka staje przed wyborem między skonsumowaniem swojego dochodu dziś a zaoszczędzeniem go na przyszłość; Im więcej oszczędzamy (i inwestujemy dziś) tym mniej dziś konsumujemy; Wybór ten możemy przedstawić graficznie za pomocą międzyokresowej granicy możliwości produkcyjnych.

MIĘDZYOKRESOWA PRZEWAGA KOMPARATYWNA: Niektóre kraje mają przewagę komparatywną w wydawaniu bieżącego dochodu (w bieżącej konsumpcji); Inne mają przewagę w zaoszczędzeniu bieżącego dochodu (w przyszłej konsumpcji); Przewaga komparatywna w bieżącej konsumpcji (Niski koszt alternatywny bieżącej konsumpcji; Wydając dziś złotówkę mojego dochodu tracę mało przyszłej konsumpcji).

MIĘDZYOKRESOWA PRZEWAGA KOMPARATYWNA A KIERUNKI PRZEPŁYWU KAPITAŁU: Kraje, które są pożyczkobiorcami netto, to kraje, które charakteryzują się bardzo efektywnymi możliwościami inwestycyjnymi w stosunku do bieżących możliwości produkcyjnych; Przepływy kapitału odzwierciedlają zatem zasadę międzyokresowej przewagi komparatywnej i służą wymianie konsumpcji bieżącej na konsumpcje przyszłą.

ZAGRANICZNE INWESTYCJE BEZPOŚREDNIE: Zagraniczne inwestycje bezpośrednie to inwestycja, na skutek której firma z jednego kraju bezpośrednio kontroluje (jest właścicielem) firmy w innym kraju.

KORPORACJE WIELONARODOWE: Czemu powstają korporacje wielonarodowe i czemu podejmują zagraniczne inwestycje bezpośrednie? Innymi słowy: (Lokalizacja: czemu dobra są produkowane w dwóch różnych krajach zamiast tylko w jednym (a następnie eksportowane do drugiego kraju)? ; Internalizacja: jeśli już chcemy produkować jakieś dobro w różnych miejscach, czemu robić to w ramach jednej firmy, a nie niezależnie przez różne firmy?)

TEORIA KIRPORACJI WIELONARODOWYCH: Fakt podejmowania jednoczesnej produkcji w kilku miejscach wynika zwykle z: Umiejscowienia koniecznych czynników produkcji: np. określone typy produkcji wymagają określonych czynników produkcji znajdujących sie w danym miejscu (np. górnictwo, ropa); Różnic w kosztach produkcji (produkcja względnie pracointensywna realizowana jest w miejscach, gdzie dostępny jest duży zasób siły roboczej) – montownia w Chinach; Kosztów transportu i innych barier dla handlu – np. fabryka materiałów budowlanych w Rosji.

INTERNALIZACJA PRODUKCJI ma z kolei miejsce, kiedy bardziej korzystne dla producenta jest prowadzenie transakcji i produkcji w ramach jednej organizacji (a nie osobnych organizacji). dlaczego? Transfery technologii: transfer technologii czy wiedzy może być łatwiejszy w ramach jednej organizacji -> Słabe (lub czasem nieistniejace) prawo patentowe i ochrony własności intelektualnej + Wiedzę niejawną trudno spakować i sprzedać.

INTEGRACJA PIONOWA polega na konsolidacji różnych faz procesu produkcji: Integracja pionowa polega na połączeniu firm, które produkują dobra, z których jedne są nakładem produkcji w wytwarzaniu innych; Takie rozwiązanie może być bardziej korzystne niż korzystanie z osobnych firm; Np. stworzenie jednej firmy składającej sie z gospodarstw rolnych oraz młynów może być bardziej wydajnie niż posiadanie młynów i zakupywanie ziarna w zewnętrznych firmach.

Prosty model międzynarodowej mobilności pracy pokazuje, że pracownicy (kapitał) będą (będzie) migrować do krajów charakteryzujących sie wyższą produktywnością pracy (kapitału) i wyższymi płacami (stopami procentowymi): Płace realne spadają na skutek imigracji; Płace realne rosną na skutek emigracji.

Kraje różnią się tym, jakie dobra produkują, różnią się posiadaną technologią, a nade wszystko ponieważ istnieją bariery dla migracji, płace realne nie wyrównują sie między krajami. Międzynarodową działalność pożyczkowa możemy postrzegać jako handel międzyokresowy, gdzie kraje dysponujące zyskownymi okazjami inwestycyjnymi pożyczają środki od tych, które takich okazji nie mają, inwestują je i zwracają je w przyszłości, co prowadzi do korzyści dla obu krajów. Firmy wielonarodowe podejmują zagraniczne inwestycje bezpośrednie, gdyż: ulokowanie produkcji za granica może być bardziej efektywne; internalizacja przepływów technologicznych może być bardziej efektywna; integracja pionowa może być bardziej efektywna.

SKUTKI HANDLU: Wzrost efektywności: przy tych samych zasobach czynników produkcji i technologii można wyprodukować (i skonsumować) więcej; Wyższy poziom użyteczności dla konsumentów (niższe ceny i większy wybór); Efekty redystrybucyjne wewnątrz gospodarek: jedni zyskują, a inni tracą; Koszty dostosowawcze (Choć przejście od autarkii do wolnego handlu podniesie dobrobyt, samo dostosowanie może być kosztowne (trzeba zamknąć fabrykę ołówków, a otworzyć fabrykę procesorów); wiąże sie to przede wszystkim z faktem, iż w praktyce czynniki produkcji nie są w pełni mobilne).

W PRAKTYCE OKAZUJE SIĘ ŻE: Większość krajów stosuje regulacje w handlu międzynarodowym i wpływa na wielkość i strukturę swojego handlu zagranicznego tworząc określoną politykę handlową danego kraju; Polityka handlowa = oddziaływanie na eksport i import.

PRZYCZYNY STOSOWANIA POLITYKI HANDLOWEJ: Motyw produkcyjny: rząd chce chronić krajowy sektor wytwarzający dobra, w których kraj nie ma przewagi komparatywnej (i zatrudnienie w nim) przed konkurencja z zewnątrz -> osiągane efekty są jednak dyskusyjne długoterminowo; rząd chce promować sektor mający przewagę komparatywna (promować eksport):z powodów bezpieczeństwa (np. energetyka) i z powodów społecznych (np. bezrobocie); Motyw konsumpcyjny: rząd chce ograniczyć konsumpcję jakiegoś dobra (np. z powodów zdrowotnych);

Motyw fiskalny: niektóre instrumenty polityki handlowej (np. cła) generują przychód fiskalny; Dla zrównoważenia bilansu płatniczego: np. cła importowe mogą zmniejszyć import i przyczynić sie do zmniejszenia deficytu handlowego; Z powodów politycznych: embargo wobec wybranych państw.

INSTRUMENTY POLITYKI HANDLOWEJ: 1. Cła, 2. Ograniczenia ilościowe (kwoty importowe, dobrowolne ograniczenia eksportowe) ,3. Subwencje eksportowe, 4. Przepisy domieszkowe ,5. Inne instrumenty(Minimalne wymogi eksportowe; Bariery techniczne i sanitarne (Chiny – Renault, Rosja – polskie mięso).

CŁO JAKO PODSTAWOWY INSTRUMENT POLITYKI HANDLOWEJ: Cło to podatek pośredni nakładany w momencie przekraczania przez towar granicy celnej. Najstarszy instrument celny; Wysokość tego podatku jest określona w taryfach celnych.

RODZAJE CEŁ

Z punktu widzenia ruchu towarów: Cła tranzytowe – kiedyś często pobierane (myto), dziś bardzo rzadko, większość rządów uznaje, że sam tranzyt przynosi korzyści gospodarce i nie pobiera dodatkowych opłat; Cła eksportowe – stosowane rzadko, jeśli to w krajach (szczególnie rozwijających sie), gdzie duża cześć gospodarki oparta jest na eksporcie jakiegoś jednego dobra (mogą zastępować podatki); Cła importowe – najczęściej spotykane.

Z punktu widzenia formy: Cła ad valorem -jako procent wartości jednostkowej towaru, np. 5% od wartości importu cukru; Cła specyficzne -określona kwota pieniędzy za import jednostki, np. 10 zł za tone cementu; Cła kombinowane = ad valorem + specyficzne.

SKUTKI STOSOWANIA CEŁ W KRAJU MAŁYM: Załóżmy, że w małym kraju obserwujemy doskonale konkurencyjny rynek pewnego dobra (nie patrzymy na konsekwencje cła dla innych rynków). Kraj ten nie ma przewagi komparatywnej w produkcji tego dobra (cena autarkiczna (Pa) jest wyższa niż światowa cena dobra, Pw). Doskonała konkurencja: dobro jest homogeniczne; identyczne dobro produkowane jest za granicą. Załóżmy, że nie ma kosztów transportu, a wyjściowo także żadnych innych barier dla handlu.

CZEMU CŁA SĄ STOSOWANE: Dobrobyt ogólnospołeczny spada; Ale na wprowadzenia cła zyskuje rząd oraz producenci; Producenci zwykle są małą, dobrze zorganizowaną i sprawnie lobbującą grupą; Konsumentów zwykle jest wielu, a jednostkowa strata jest często mała –> nie przeciwstawiają sie skutecznie takiej polityce; Część konsumentów jest także zainteresowana istnieniem tego systemu (dzięki ochronie celnej ich miejsca pracy są bezpieczne).

CŁO W KRAJU DUŻYM: Kraj mały: ma tak mały udział w światowym rynku danego dobra, iż cokolwiek stanie sie na krajowym rynku tego dobra, nie wpłynie to na cenę światową.; Kraj duży: ma na tyle duży udział w światowym rynku danego dobra, iż jeśli np. zmniejszy swoje zakupy danego dobra lub zwiększy jego podaż w sposób istotny wpłynie na ogólnoświatową cenę tego dobra.

W kraju dużym wprowadzając cło, kraj zmniejsza import, a zatem zmniejsza swoje zakupy danego dobra na rynku światowym; światowy rynek odczuje te zmianę i przełoży się to na spadek ceny.

TERMS OF TRADE = relacja światowej ceny dobra eksportowanego do światowej ceny dobra importowanego. Im wyższe terms of trade, tym bardziej korzystnie dla kraju: drożej sprzedaje, a taniej kupuje. cło w kraju dużym obniża światowa cenę dobra importowanego, czyli poprawia terms of trade.

OPTYMALNA TARYFA CELNA W KRAJU MAŁYM I DUŻYM: To poziom cła, który maksymalizuje dobrobyt kraju. W kraju małym optymalna taryfa celna wynosi zero.

DOBROBYTOWE SKUTKI KWOT: Skutki dobrobytowe ograniczenia ilościowego są identyczne, jak cła: Wywołuje stratę konsumenta i powodują wzrost nadwyżki producenta, ALE Rząd nie ma wpływów do budżetu (jak przy cle).

DOBROWOLNE OGRANICZENIA EKSPORTOWE: Dobrowolne ograniczenie ilościowe działa jak kwota importowa, z tym że kwota nakładana jest przez kraj eksportujący, a nie kraj importujący. Są one nakładane najczęściej na żądanie kraju importera. W porównaniu ze zwykła kwota powodują zyski dla zagranicznych rządów i producentów (a nie importerów). Instrument ten po raz pierwszy wprowadziły USA chcąc ograniczyć import samochodów osobowych z Japonii w latach osiemdziesiątych.

SUBWENCJE EKSPORTOWE: Polityka handlowa obejmuje także instrumenty mające wpływać na eksport, np.

wymierzone w zwiększenie eksportu (w przypadku dóbr, w których mamy przewagę komparatywna, czyli dóbr eksportowanych). Najczęściej stosowanym instrumentem jest subwencjonowanie eksportu, czyli dopłata rządu do każdej wyeksportowanej przez krajowego producenta jednostki dobra.

PRZEPISY DOMIESZKOWE: Przepisy domieszkowe to regulacje, które wymagają, aby pewna określona część produktu finalnego była wyprodukowana w kraju. Z punktu widzenia krajowych producentów części (półproduktów), zapewniają taką samą ochronę jak kwota importowa. Z punktu widzenia firm, które muszą zaopatrywać się na rynku lokalnym, istnieje pewna różnica: przepisy domieszkowe nie nakładają wyraźnych ograniczeń na import. Pozwalają firmom więcej importować, pod warunkiem, że będą również więcej kupowały na rynku krajowym. Oznacza to, że efektywna cena nakładów dla firmy jest średnia z cen nakładów (półfabrykatów) importowanych i produkowanych w kraju. Ważną cechą przepisów domieszkowych jest to, że nie powodują one ani przychodów dla rządu, ani renty z kwoty. Ciekawą innowacją w przepisach domieszkowych było dopuszczenie możliwości, by firmy wypełniały zobowiązania o udziale produkcji krajowej poprzez eksport, a nie stosowanie części produkowanych w kraju.

INNE INSTRUMENTY POLITYKI HANDLOWEJ: Subsydia do kredytów eksportowych: jest to instrument podobny do subsydium eksportowego, z tym, że polega na subsydiowanej pożyczki dla nabywcy dobra. Zamówienia publiczne: zakupy rządowe lub firm kontrolowanych przez rząd mogą być przeznaczane na dobra produkowane w kraju, nawet jeśli są one droższe niż import. Bariery biurokratyczne: bardzo łatwo jest przekształcić normalne procedury związane z ochrona zdrowia, bezpieczeństwem lub procedury celne tak, aby stanowiły one odczuwalne bariery w handlu.

Cło wprowadza klin pomiędzy zagraniczną a krajową cenę, podnosząc cenę krajową, ale o mniej niż wynosi wielkość stawki celnej. Ważnym i szczególnym przypadkiem jest kraj „mały”, który nie może istotnie wpłynąć na ceny zagraniczne. W kraju małym cło w pełni przenosi się na ceny krajowe.

Koszty i korzyści z cła lub innego instrumentu polityki handlowej mogą być mierzone przy użyciu pojęcia nadwyżki konsumenta i nadwyżki producenta. Wykorzystując te pojęcia możemy pokazać, że krajowi producenci danego dobra zyskują, ponieważ cło podnosi cenę, jaką otrzymują. Zaś krajowi konsumenci tracą – z tego samego powodu. Istnieje także korzyść dla rządu w postaci wzrostu jego przychodów.

Jeśli dodamy do siebie koszty i korzyści z wprowadzenia cła, okaże się, że efekt netto dla społecznego dobrobytu można podzielić na dwie części. Z jednej strony mamy do czynienia ze strata efektywnościową, a z drugiej, istnieje efekt w postaci poprawy terms of trade, który odzwierciedla efekt cła, polegający na obniżaniu zagranicznej ceny eksportowej. W przypadku kraju małego, który nie oddziałuje na zagraniczne ceny, drugi efekt nie występuje, a zatem many do czynienia z jednoznaczna strata dobrobytową.

Analiza cła może być łatwo zaadaptowana do analizy innych narzędzi polityki handlowej, takich jak subsydia eksportowe, kwoty importowe czy dobrowolne ograniczenia eksportowe.

Subsydium eksportowe powoduje straty efektywnościowe podobne do cła, przy czym powiększa te straty, wywołując dodatkowo pogorszenie terms of trade. Kwoty importowe i dobrowolne ograniczenia eksportowe różnią sie od ceł przede wszystkim tym, że nie powodują przychodów dla rządu. To, co mogłoby być dochodem rządu, staje się rentą otrzymywaną przez posiadacza licencji importowej w przypadku kwoty i przez zagranicznego producenta w przypadku dobrowolnego ograniczenia eksportowego.

PKB: Produkt krajowy brutto danego kraju (PKB) = wartość wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych przez czynniki produkcji tego kraju i sprzedanych na rynku w jakimś okresie czasu. PKB obliczany jest jako suma rynkowej wartości wszystkich wydatków na produkcję finalną. Uwzględnia zatem wartość takich dóbr, jak chleb sprzedany w supermarkecie czy podręczniki sprzedane w księgarni, a także wartość usług dostarczanych przez analityków kredytowych czy hydraulików. Ponieważ produkcja nie może być wytwarzana bez nakładów czynników produkcji, wydatki, które tworzą PKB są blisko powiązane z dochodami pracy, kapitału i innych czynników produkcji.

Ekonomiści dzielą PKB na cztery części według celów zakupu dóbr finalnych w danym kraju:

Konsumpcja -prywatne zakupy w celu zaspokojenia bieżących potrzeb; jest największą i najbardziej stabilną częścią PKB w większości gospodarek (około 2/3) ; Inwestycje -część bieżącej produkcji używana do wyprodukowania przyszłej produkcji, część PKB używana w celu zwiększenia zasobu kapitału w danym kraju, zapasy to także inwestycje. Wydatki rządowe –wartość dóbr i usług zakupywanych przez rząd; transfery rządowe, takie jak zasiłki socjalne lub zasiłki dla bezrobotnych nie wymagają od osoby otrzymującej je, świadczenia rządowi żadnych usług ani przekazania żadnych dóbr, a zatem płatności transferowe nie są zaliczane do zakupów rządowych. Eksport netto – różnica między wydatkami zagranicy na dobra produkowane przez nasz kraj (eksport) a naszymi wydatkami na dobra produkowane przez zagranicę (import).

PKB A PNB: PKB mierzy wielkość produkcji wytwarzanej w granicach danego kraju. PNB mierzy wielkość produkcji wytwarzanej przez czynniki produkcji (inaczej mówiąc przez firmy) będące własnością obywateli danego kraju bez względu na to, gdzie są ulokowane. PNB równa się PKB plus dochody netto czynników produkcji z reszty świata.

DOCHODY NETTO: to głównie dochody, jakie krajowi rezydenci otrzymują od majątku posiadanego w innych krajach pomniejszone o dochody, jakie krajowi rezydenci przekazują zagranicznym właścicielom majątku zgromadzonego w kraju, a będącego własnością obcokrajowców. Np. dochody hiszpańskiej fabryki mającej brytyjskich właścicieli zaliczane są do hiszpańskiego PKB, ale są częścią brytyjskiego PNB. Usługi brytyjskiego kapitału świadczone w Hiszpanii są eksportem usług z Wielkiej Brytanii, a zatem są dodawane do brytyjskiego PKB przy obliczaniu PNB. Jednocześnie, aby obliczyć hiszpański PNB musimy odjąć od hiszpańskiego PKB wielkość odpowiadającą importowi usług z Wielkiej Brytanii.

PNB A DOCHÓD NARODOWY: PNB nie uwzględnia zużycia maszyn i urządzeń w miarę, jak są używane do produkcji dóbr -strata ta, która nazywana jest deprecjacją, obniża dochód właścicieli kapitału. Aby obliczyć dochód narodowy w jakimś okresie, musimy zatem od wartości produkcji odjąć wartość deprecjacji kapitału w danym okresie (amortyzację). PNB pomniejszony o amortyzację to produkt narodowy netto (PNN – net national product).

Dochód narodowy zależy od cen, jakie producenci otrzymują za swoje wyroby, zaś wartości produktu od cen, jakie nabywcy płacą za zakupy. Na przykład podatek VAT powoduje, iż nabywcy płacą więcej niż otrzymują sprzedawcy, co prowadzi do tego, że wartość PKB przeszacowuje dochód narodowy. Przy wyliczaniu dochodu narodowego, musimy zatem odjąć od PKB wartość podatków pośrednich. PNB pomniejszony o podatki pośrednie nazywa się PNB w cenach czynników produkcji.

Dochód kraju może zawierać także dary od mieszkańców innych krajów, zwane transferami jednostronnymi. Przykładami jednostronnych transferów dochodów są emerytury wypłacane emerytowanym obywatelom mieszkającym za granicą, płatności repatriacyjne oraz pomoc zagraniczna, jak na przykład fundusze pomocowe przekazywane krajom dotkniętym suszą. Jednostronne transfery netto są częścią krajowego dochodu, ale nie są częścią jego produktu, a zatem muszą być dodane do PNN przy obliczaniu dochodu narodowego.

Dochód narodowy jest równy PNB minus deprecjacja plus transfery jednostronne netto minus podatki pośrednie. Z Kolei PNB to PKB powiększony o dochody netto z tytułu własności za granicą. Zaś PKB to suma konsumpcji, inwestycji, wydatków rządowych i eksportu netto.

CO SIĘ DZIEJE Z DOCHODEM NARODOWYM?: Trafia do kieszeni właścicieli czynników produkcji (pracowników, właścicieli kapitału etc.). Po drodze strumień ten jest zasilany dodatkowymi płatnościami ze strony rządu –tzw. transferami socjalnymi. Ale rząd opodatkowuje też dochody czynników produkcji podatkami bezpośrednimi (np. PIT). Czyli dochód rozporządzalny konsumentów to dochód narodowy powiększony o transfery i pomniejszony o podatki bezpośrednie.

Produkcja przedsiębiorstw = wartość wytworzonych dóbr i usług finalnych = wynagrodzenia czynników produkcji = wydatki konsumpcyjne + wydatki inwestycyjne + wydatki rządu – podatki pośrednie.

OZNACZA TO ŻE W GOSPODARCE ZAMKNIĘTEJ:

PKB = C + I + G

PNB = PKB

PNN = PNB – Amort.

DN = PNN – TVAT

DDO = DN + B –TPIT gdzie B to transfery rządu

DDO = C + S

Czyli C + I + G – Amort. – TVAT + B – TPIT = C + S

I = S + (TVAT + TPIT -B – G) + Amort.

Inwestycje = Oszczędności prywatne + Oszczędności rządu + Amortyzacja .

Inwestycje = Oszczędności prywatne + Saldo budżetu państwa + Amortyzacja

Inwestycje netto = Oszczędności prywatne + Saldo budżetu państwa

W GOSPODARCE OTWARTEJ

PKB = C + I + G + export netto (NX)

PNB = PKB + dochody netto z własności za granicą (R)

PNN = PNB – Amort.

DN = PNN + transfery jednostronne z zagranicy (TR) – TVAT

DDO = DN + B –TPIT

DDO = C + S

Czyli C + I + G + NX + R – Amort. + TR – TVAT + B – TPIT= C + S

I = S + (TVAT+ TPIT-B –G)-(NX + R + TR) + Amort.

Inwestycje = Oszczędności prywatne + Oszczędności rządu + Oszczędności zagranicy + Amortyzacja.

Inwestycje = Oszczędności prywatne + Saldo budżetu państwa – Saldo rachunku obrotów bieżących + Amortyzacja.

Inwestycje netto = Oszczędności prywatne + Saldo budżetu państwa – Saldo rachunku obrotów bieżących.

I= S – deficyt budżetu – CA (current account – rachunek bieżący bilansu płatniczego).

I=S – deficyt budżetu – CA.

S = I + deficyt budżetu + CA .

W gospodarce zamkniętej źródłem finansowania inwestycji są tylko oszczędności krajowe; w gospodarce otwartej można je finansować z oszczędności zagranicznych. Gospodarka zamknięta może przeznaczyć oszczędności prywatne na inwestycje lub finansowanie deficytu budżetowego. Gospodarka otwarta może przeznaczać oszczędności na budowę własnego zasobu kapitału, finansowanie deficytu budżetowego lub na zakup aktywów zagranicznych (inwestowanie zagranicą, pożyczanie zagranicy). Możliwe jest jednoczesne zwiększanie inwestycji i zwiększanie zadłużenia zagranicznego, bez zmiany krajowych oszczędności.

BILANS PŁATNICZY: Początkowo bilans handlowy obejmował zestawienie wartości importu i eksportu. W kolejnych wiekach, gdy międzynarodowe stosunki gospodarcze wyszły daleko poza wymianę towarową, potrzebne było stworzenie bardziej rozbudowanego wykazu transakcji z zagranicą. W ten sposób otrzymano dzisiejszy bilans płatniczy, w którym wykazane są wszystkie obroty gospodarcze z zagranicą w danym okresie. Dotyczy to zarówno transakcji finansowych, jak i niefinansowych. Rejestrowane jest zarówno kupno lub sprzedaż towaru, czy usługi, jak i wymiana towaru za towar lub przekazanie towaru nieodpłatnie (na przykład wysłanie paczki). Zestawienie wszystkich transakcji zawieranych w jakimś okresie między krajem a zagranicą między rezydentami a nierezydentami. Podstawowa konwencja sporządzania bilansu płatniczego opiera się na zasadzie podwójnego księgowania transakcji. Oznacza to, że każda transakcja znajduje swój zapis w bilansie płatniczym po dwóch stronach bilansu, o jednakowej wartości: po stronie kredytowej ze znakiem dodatnim i po stronie debetowej ze znakiem ujemnym. Bilans płatniczy jest zatem narzędziem, które stosując techniki księgowe, pozwala określić sytuację finansowa kraju „na styku” z otoczeniem zewnętrznym.

Cele i zadania bilansu płatniczego: zapewnienie informacji o stanie stosunków finansowych państwa z zagranicą, przeznaczonej dla administracji gospodarczej; oddziaływanie na kierunki polityki gospodarczej państwa, zwłaszcza monetarnej, fiskalnej, handlowej i na kurs walutowy; zapewnienie informacji bankom i przedsiębiorstwom oraz innym podmiotom bezpośrednio lub pośrednio uczestniczącym w wymianie handlowej i finansowej z zagranicą.

ZAPISY PO STRONIE KREDYTOWEJ: Po stronie kredytowej bilansu płatniczego zapisujemy: eksport dóbr i usług; dochody rezydentów należne z zagranicy; transfery otrzymane z zagranicy; zwiększenie krajowych zobowiązań wobec zagranicy; zmniejszenie aktywów zagranicznych posiadanych przez rezydentów.

Z punktu widzenia rynku walutowego zapisy po stronie kredytowej powodują zwiększanie się podaży walut obcych.

ZAPISY PO STRONIE DEBETOWEJ: Po stronie debetowej bilansu płatniczego zapisujemy: import dóbr i usług; dochody nierezydentów należne z kraju; transfery dla zagranicy; spadek krajowych zobowiązań wobec zagranicy; wzrost aktywów zagranicznych posiadanych przez rezydentów.

Z punktu widzenia rynku walutowego zapisy po stronie debetowej powodują zwiększanie się popytu na waluty obce.

W bilansie podobnie jak w księgowości wszelkie transakcje zapisywane są w sposób podwójny po stronie kredytowej (+) i po stronie debetowej (-). W systemie podwójnego zapisu każdej transakcji kredytowej towarzyszy równoległa transakcja debetowa. Jednakże system podwójnego zapisu nie gwarantuje idealnej zgodności obu stron bilansu płatniczego. Dzieje się tak dlatego, że w warunkach wyjątkowej złożoności gospodarki światowej oba zapisy są dokonywane oddzielnie, niejednokrotnie w znacznym odstępie czasu. Odbiciem braku tej zależności jest pozycja „błędy i opuszczenia” występująca w bilansie płatniczym każdego kraju.

STRUKTURA BILANSU PŁATNICZEGO: Bilans płatniczy składa się z kilku rachunków, gdzie zapisywane są poszczególne typy transakcji.

1. Rachunek obrotów bieżących (Dobra; Usługi; Dochody czynników produkcji- wynagrodzenia siły roboczej, dochody inwestycyjne z kapitału, inne dochody; Transfery bieżące.

2. Rachunek obrotów kapitałowych – obejmuje transfery kapitałowe, do których zalicza się dary i środki z tytuł pomocy bezzwrotnej, dokonane z wyraźnym przeznaczeniem na finansowanie Śródków trwałych, jak również umorzenie długów oraz nabywanie/zbywanie aktywów kapitałowych o charakterze niefinansowym (patenty, licencje, prawa własności, znaki handlowe, grunty pod budowę ambasad).

3. Bilans obrotów finansowych : Inwestycje bezpośrednie – transakcje związane z ustanawianiem trwałych i bezpośrednich więzi ekonomicznych (nabycie co najmniej 10% udziałów w kapitale firm). Inwestycje portfelowe – płatności z tytułu zakupu i sprzedaży udziałowych (nie będących inwestycjami bezpośrednimi) oraz dłużnych papierów wartościowych. Pozostałe inwestycje – transakcje finansowe, które nie są ujmowane z inwestycjach bezpośrednich, inwestycjach portfelowych ani oficjalnych aktywach rezerwowych, a które wpływają na krajowe należności i zobowiązania.

4. Saldo błędów i opuszczeń – wynika z transakcji niezarejestrowanych lub nieprawidłowo ujętych w sprawozdaniach

5. Oficjalne aktywa rezerwowe – transakcje dokonywane przez bank centralny w zakresie obrotów na rachunkach bieżących i lokat w bankach zagranicznych, obrotów zagranicznymi papierami wartościowymi, transzy rezerwowej MFW oraz zakupów i sprzedaży złota monetarnego.

PODSTAWOWA TOŻSAMOŚĆ BILANSU PŁATNICZEGO

CA + KA + FA + SD+ RES = 0 (w sensie księgowym)

CA – current account (rachunek bieżący);

KA – capital account (rachunek kapitałowy)

FA – financial account (rachunek finansowy)

SD – statistical discrepancy (saldo błędów)

RES – reserves (zmiana rezerw).

Bilans płatniczy w sensie księgowym zawsze sumuje się do 0. Dlaczego zatem mówi się o nadwyżce, deficycie lub równowadze bilansu płatniczego? O równowadze bilansu płatniczego (lub nierównowadze w postaci nadwyżki bądź deficytu) mówimy jedynie w odniesieniu do rachunków bilansu z wyłączeniem pozycji finansujących (czyli oficjalnych aktywów rezerwowych). Pozycje bilansu płatniczego z wyłączeniem rezerw nazywa się bilansem płatniczym w wąskim rozumieniu: BP= CA + KA + FA + SD. Jeśli suma sald powyższych rachunków jest dodatnia, mówimy o nadwyżce bilansu płatniczego w wąskim rozumieniu. Gdy jest ujemna – mówimy o jego deficycie.

Z definicji bilansu płatniczego w wąskim rozumieniu wynika, że: BP = -RES. Oznacza to, że bilans płatniczy jest w równowadze, gdy saldo rezerw nie zmienia się. Deficyt bilansu płatniczego oznacza sytuację, w której obserwujemy zmniejszenie się rezerw (zmniejszenie rezerw księgowane jest po stronie kredytowej ze znakiem dodatnim, gdyż jest to zmniejszenie się aktywów zagranicznych posiadanych przez rezydentów; na rynek walutowy napływają waluty obce – występuje ich podaż). Odwrotnie w przypadku nadwyżki BP.

RÓWNOWAGA I NIERÓWNOWAGA BILANSU PŁATNICZEGO: Równowaga bilansu płatniczego jest to sytuacja, w której suma bilansu obrotów bieżących i bilansu obrotów kapitałowych jest równa zeru. Polega na równoważeniu deficytów z jednego okresu, nadwyżkami z drugiego. Nierównowaga bilansu płatniczego oznacza istnienie nadwyżki lub deficytu. Osiąganie ciągłych deficytów jest niemożliwe, gdyż może to prowadzić do trwałego wyczerpania rezerw dewizowych (utrata możliwości płatności). Osiąganie ciągłych nadwyżek również nie jest możliwe, gdyż powodowałoby to ciągły deficyt innych krajów (a jest to niemożliwe). Okresowe nadwyżki są preferowane, ale mogą doprowadzić do negatywnych konsekwencji (presja inflacyjna – szybki wzrost bazy monetarnej, której źródłem są nadwyżki bilansu płatniczego, przy założeniu problemów ze sterylizacją; implikacja deficytów w innych krajach (negatywne gdy dla danego kraju liczy się kooperacja międzynarodowa).

POJĘCIE MIĘDZYNARODOWEGO SYSTEMU WALUTOWEGO: Międzynarodowy system walutowy jest konstrukcją historyczną. Obejmuje zespół układów, reguł, instytucji, zasad i zwyczajów, które określają warunki i sposoby funkcjonowania pieniądza w sferze stosunków międzynarodowych. Międzynarodowy system walutowy zawiera zasady: ustalone – w ramach układów wielostronnych, z których część znalazła wyraz w statutach międzynarodowych organizacji finansowych (np. MFW); przejęte – ukształtowane w toku praktycznej działalności uczestników sektora prywatnego w międzynarodowym obrocie gospodarczym.

PRZESŁANKI MIĘDZYNARODOWEGO SYSTEMU WALUTOWEGO: Konieczność istnienia systemu pieniężnego uwzględniającego różnorodność poszczególnych gospodarek narodowych i odmienności polityki gospodarczej. Konieczność integracji gospodarki światowej w sferze stosunków walutowych i płatniczych. Konieczność tworzenia pieniądza światowego (np. prowadzenia rozliczeń w złocie, SDR w MFW lub Euro w UE).

HISTORIA MIĘDZYNARODOWEGO SYSTEMU WALUTOWEGO: System waluty złotej; Okres międzywojenny 1914-1944; System dewizowo-złoty (system z Bretton Woods) 1945-1971; System wielodewizowy.

System waluty złotej Funkcjonował w latach 1870-1914. w średniowieczu i w czasach nowożytnych złoto i srebro spełniało funkcję pieniądza zarówno w obiegu wewnętrznym, jak i w obiegu międzynarodowym (bimetalizm). Zmienna podaż kruszców i koszty ich produkcji powodowały chaos walutowy.

PRAWO KOPERNIKA-GRESHAMA: Prawo Kopernika-Greshama to zasada mówiąca, że jeśli jednocześnie istnieją dwa rodzaje pieniądza, pod względem prawnym równowartościowe, ale jeden z nich jest postrzegany jako lepszy, ten "lepszy" pieniądz będzie gromadzony, a w obiegu pozostanie głównie ten "gorszy". Krótko mówiąc, gorszy pieniądz wypiera lepszy. Gorszym p. jest ten, który posiada większą różnicę między wartością nominalną na którą opiewa, a wartością kruszcu w nim zawartą.

REGUŁY SYSTEMU WALUTY ZŁOTEJ: Emisja banknotów była podporządkowana wymogowi pokrycia rezerwami złota.; Bank centralny był zobowiązany do kupna i sprzedaży złota po stałej cenie w walucie krajowej; Występowała pełna wzajemna wymienialność wszystkich form pieniądza, w tym przede wszystkim banknotów na złoto; Istniała swoboda wywozu i przywozu złota w skali międzynarodowej.

PARYTETY: 1 USD = 1504,65 miligramów złota. 1 Funt = 7,322 granów (1 gran to około 64,799 miligramów) złota. 1 Frank = 290,32 miligramów złota. Oznacza to, że waluty narodowe, jak dolar, funt szterling czy frank, były jedynie nazwami, lub ściślej roszczeniami do określonej ilości złota.

Banknoty pięciodolarowe można było zamienić na 5 monet dolarowych, z których wszystkie ważyły 7,5231 granów złota. Zapewniało to „sztywne kursy wymiany” pomiędzy poszczególnymi jednostkami monetarnymi – 1 funt był wart 25 franków lub 5 dolarów, a jeden dolar 5 franków (1 funt = 5 dolarów =25 franków). „sztywne kursy wymiany” nie wypływały z narzuconej odgórnie kontroli, ale raczej z samej natury tych wymienialnych „walut narodowych” Korzyści: Czynnik stabilizacji i rozwoju (niska inflacja); Powszechność reguł; Wyrównywanie bilansu płatniczego; Duża elastyczność cen i płac; Stosowanie zasad wolnego handlu (ingerencja państwa była minimalna); Integracja różnych rejonów gospodarczych (np. USA).

MECHANIZM WYRÓWNYWANIA BILANSU PŁATNICZEGO: 1. Deficyt płatniczy kraju A z krajem B prowadzi do (przy niemożliwości zmiany kursu oficjalnego) do wzmożonego popytu na walutę kraju B. 2. Waluta kraju B jest sprzedawana po kursie wyższym od parytetowego w kraju A 3. Dłużnikom opłaca się więc bardziej wywieść złoto do kraju B, wymienić je, aby uregulować należności 4. Transfer złota (jego eksport z kraju A do B) uruchamia mechanizmy wyrównywania bilansu płatniczego -> spadek rezerw złota powodował wzrost stopy dyskontowej i redukcję dopływu pieniądza krajowego na rynek, ponieważ rozmiary kredytu były warunkowane stanem rezerw złota 5. Pod wpływem wzrostu stopy dyskontowej następował przypływ kapitałów obcych -> bilans płatniczy poprawiał się 6. Wzrost stopy dyskontowej w kraju A powoduje spadek dochodów, popytu i cen -> zwiększa się rentowność transakcji eksportowych -> następuje wzrost eksportu i spadek importu.

Wady: Przyczyny upadku waluty kruszcowej: rozwój sił wytwórczych powoduje wzrost produkcji, że złota jest za mało do obsłużenia potrzeb obiegu pieniężnego; brak możliwości prowadzenia ekspansywnej polityki pieniężnej (np. nastawionej na inne cele); złoto było nierównomiernie rozmieszczone pomiędzy różnymi państwami; Ograniczona podaż złota sprzyjała (raczej) deflacji.

ROLA BANKU ANGLII: Posiadacz największych rezerw złota; Regulowanie zakłóceń bilansu płatniczego przez:

(zmianę wysokości stopy dyskontowej; lokowanie kapitałów w krajach zależnych; przerzucenie zakłóceń na kraje surowcowe i rolnicze); Wolne bicie monety w USA, Francji, Wielkiej Brytanii, a później także w i innych krajach, jest cechą charakterystyczną standardu złota.

WALUTA SZTOBOWA-ZŁOTA (1914-44)

By sfinansować wydatki wojenne, funt, frank i marka zostały odcięte od złota. Ponowne przywracanie wymienialności na złoto – 1925/ 1926. Złote monety powiązane z dolarem / waluty europejskie wymieniane jedynie na sztaby złota. Złoto = Dolar <-funt <-inne waluty europejskie. Rezerwy w złocie i walutach kluczowych (USD i funt). od 1931 roku, Anglia porzuciła nowy system wymienialności złota. Podobnie postępowały też inne kraje -> pieniądz fiducjarny.

Funkcjonowanie: Częste zmiany parytetu walut w celach konkurencyjnych; Brak koordynacji polityki walutowej prowadzonej przez poszczególne kraje; Arbitralnie ustanawiane ograniczenia dewizowe.

SYSTEM DEWIZOWO-ZŁOTY(DO 1971): Cel -> stworzenie zasad obowiązujących wszystkie kraje oraz powołanie międzynarodowej instytucji, która czuwałaby nad ich stosowaniem. Na konferencji walutowej i finansowej

Narodów Zjednoczonych w lipcu 1944 utworzone zostaje MFW -> pierwszy system walutowy wprowadzony na drodze formalnego porozumienia. Zasady MFW miały być próbą połączenia z jednej strony polityki prowadzonej z punktu widzenia wymogów gospodarki wewnętrznej z polityką uwzględniającą warunki utrzymania równowagi bilansu płatniczego. Zasady MFW obejmują: kursy walut; reguły dostosowawcze w przypadku deficytu lub nadwyżki bilansu płatniczego; reguły wymienialności walut; zasady współpracy banków centralnych.

PODSTAWOWE ZASADY: Parytet waluty każdego kraju członkowskiego jest ustalony w złocie lub w USD; Transakcje walutowe dokonane między krajami członkowskimi MFW muszą być oparte na parytecie walutowym (± 1%) ; Zmiana parytetu może nastąpić w przypadku wystąpienia tzw. zasadniczego braku równowagi bilansu płatniczego (bez zgody MFW do ± 10%); W przypadku deficytu bilansu płatniczego można zaciągać kredyty w MFW -> zakup deficytowych dewiz za pieniądz narodowy; Na złoto wymienialny jest jedynie USD (35$ za uncję), inne waluty są wymienialne jedynie na USD.

Cechy charakterystyczne: W użyciu występował pieniądz papierowy niewymienialny na złoto. Emisja pieniądza i rozmiary kredytów kształtowane przez kraje w sposób autonomiczny (nie były uwarunkowane stanami rezerw złota i dewiz w banku centralnym). Występowanie stref walutowych (funt i frank).

PROBLEMY: Nierównomierny rozwój gospodarczy, zróżnicowany przebieg cyklu koniunkturalnego, różne stopy procentowe oraz stopy inflacji => dewaluacje i rewaluacje poszczególnych walut. Deficyt bilansu płatniczego USA => presja inflacyjna na rynkach utrzymujących duże rezerwy walutowe w USD. Mało elastyczny system dostosowawczy -> brak troski o bilans płatniczy a działania dostosowawcze opóźnione. Konieczność utrzymania parytetów prowadziła do utraty rezerw walutowych. Utrata zaufania do dolara -> dolary zgromadzone poza Stanami Zjednoczonymi miały być z zasady wykupywane w złocie przez System Rezerwy Federalnej. W praktyce jednak gromadziły się w nieskończoność bez spłaty. Podaż rezerw walutowych nie pokrywała wymiany międzynarodowej (nie byłoby tego gdyby popytem i podażą kierował rynek).

UPADEK SYSTEMU: Brak złota i „pożądanie” dolara na świecie. W 1957 r. amerykańskie zapasy złota wynosiły około 25 miliardów dolarów, natomiast zagraniczne roszczenia nie przekraczały 10 miliardów dolarów. Wzrost deficytu bilansu płatniczego (coraz mniejsze rezerwy złota w USA). Podwójny rynek złota (pieniężne i przemysłowe).

Inflacja i amerykański deficyt powodują wzrost zagranicznych roszczeń dolarowych przekraczając 80 miliardów dolarów.

W tym samym czasie amerykańskie zasoby złota zmniejszyły się do krytycznego poziomu 10 miliardów dolarów. Wolna „cena” złota potroiła się. Nixon: albo poważna dewaluacja dolara, albo odejście od systemu z Bretton Woods. Upłynnienie kursu dolara -> zakaz jakiejkolwiek wymienialności metalicznej; a waluty narodowe stały się niczym więcej, jak niewymienialnymi pieniędzmi papierowymi.

SYSTEM WIELODEWIZOWY (OD 1971): Funkcje pieniądza w układzie międzynarodowym pełni nie tylko dolar, ale i inne jednostki walutowe. Dywersyfikacja rezerw walutowych (ochrona przed ryzykiem; deprecjacja dolara doprowadziła do zmiany struktury walutowej handlu światowego; wzrost walut innych krajów).; Rozwój międzynarodowego rynku finansowego; Rozwój eurorynku pieniężnego i kapitałowego; Płynne kursy walutowe mają zapewnić głównie spełnienie celów makroekonomicznych, a więc doprowadzić do równowagi i niejako automatycznego wyrównywania się bilansów płatniczych krajów; Swoboda wyboru reguł kursowych, a zwłaszcza systemu kursów płynnych lub stałych. Znaczny udział w tym systemie podmiotów innych niż banki centralne.

MECHANIZM FUNKCJONOWANIA SYSTEMU WIELODEWIZOWEGO: Funkcję pieniądza pełni wiele rodzajów pieniądza i wiele walut narodowych o statusie międzynarodowym. Płynność międzynarodowa wynika z wielu źródeł decyzyjnych (Producenci i eksporterzy złota; FED; Władze pieniężne krajów o wymienialnych walutach; MFW; Władze Unii Europejskiej).

W SYSTEMIE WIELODEWIZOWYM FUNKCJONUJĄ: Waluty rezerwowe, Waluty interwencyjne, Waluty lokacyjne, Waluty transakcyjne.

WALUTY REZERWOWE: Kraje członkowskie MFW przechowują swoje rezerwy walutowe w różnych składnikach, takich jak złoto, SDR, dewizy oraz pozycja rezerwowa danego kraju w MFW. Struktura rezerw walutowych zależna jest : od systemu kursowego; handlu zagranicznego z krajami, których waluta jest walutą rezerwowa; waluty używane w płatnościach z tytułu obsługi zadłużenia zagranicznego. Utrata znaczenia złota.

Waluty rezerwowe: .

w latach 90. – dolar, jen, funt, frank, ecu (później euro), marka niemiecka, frank francuski, gulden.

czołową pozycję nadal zajmował dolar (około 55-70%), druga to marka niemiecka, trzecie euro, a czwarta waluta rezerwowa to jen. Specyficzna rola franka szwajcarskiego.

Waluty interwencyjne: Waluty interwencyjne to waluty, w których banki centralne lub inne oficjalne instytucje monetarne przeprowadzają operacje na rynkach walutowych w celu niedopuszczenia do nadmiernych odchyleń kursu waluty narodowej wobec innych walut lub w celu uzyskania takiego poziomu kursu waluty narodowej, który jest uznawany za pożądany lub optymalny. W latach 1945-71 główną walutą interwencyjną był dolar.

Waluty lokalne: Przez pojęcie waluty lokacyjnej rozumie się walutę, w której nierezydenci utrzymują swoje należności i zobowiązania oraz w której dokonuje się emisji międzynarodowych obligacji i euro obligacji (w przeszłości: USD, marka, frank szwajcarski; obecnie: USD, euro, jen).

Waluty transakcyjne: Przez pojęcie waluty transakcyjnej rozumiemy walutę występującą w obrotach na rynkach walutowych oraz walutę używaną do fakturowania eksportu i importu. Dominacja dolara. Jest to waluta przejścia (około 90% transakcji).

STRUKTURA WALUTOWA HANDLU ŚWIATOWEGO: Pojęcie waluty międzynarodowej – waluta, która jest używana przez osoby i podmioty gospodarcze będące rezydentami w innych państwach niż to, w którym dana waluta jest emitowana. Dodatkowo: jest ona środkiem wymiany, pełni ona funkcję jednostki rozliczeniowej oraz pełni funkcję środka tezauryzacji.

Główne waluty międzynarodowe: USD, euro i jen (potwierdzenie triady). Rosnąca rola euro mimo początkowych trudności; Rynki surowców liczone w dolarach ; Handel internetowy liczony jest głównie w dolarach.

SDR (Specjalne prawa ciągnienia): Utworzone w 1969 roku w końcowym okresie funkcjonowania MFW. Międzynarodowy, wirtualny pieniądz kreowany przez MFW. Celem wprowadzenia SDR było zmniejszenie roli USD, który w historii MFW okazał się zbyt niestabilny. Jednostka rozrachunkowa w MFW.

WARTOŚCI ZWIĄZANE Z SDR: Wartość SDR ustala się codziennie na podstawie koszyka walut wg ich kursów na rynku londyńskim. Oprocentowanie ustala się co tydzień na podstawie średniej ważonej oprocentowania obligacji.

ZALETY SYSTEMU WIELODEWIZOWEGO: Wiele walut rezerwowych, lokacyjnych i transakcyjnych; Duża płynność pochodząca z wielu źródeł (wielobiegunowość bez wyraźnej dominacji); Rozwój narodowych rynków finansowych; Brak międzynarodowej równowagi płatniczej łagodzone przez przepływy kapitałów z krajów nadwyżkowych do deficytowych.

WADY SYSTEMU WIELODEWIZOWEGO: Mała stabilność ; Konieczność zabezpieczania się przed ryzykiem kursowym; Czasami znaczne zmiany wywoływane presją rynku.