Chów zwierząt hodowlanych w Polsce  
Podstawowym źródłem dochodów w rolnictwie krajów średnio i wysoko rozwiniętych jest produkcja zwierzęca, która jest uwarunkowana produkcji roślinnej. Wynika to z rachunku ekonomicznego – produkty pochodzenia zwierzęcego są bardziej opłacalne pod względem
cen, niż produkty pochodzenia roślinnego. W Polsce połowa powierzchni wszystkich użytków rolnych (łąki, pastwiska, część gruntów ornych,
gdzie uprawia się rośliny pastewne) stanowi podstawę paszową dla chowu zwierząt.

Produktami chowu zwierząt gospodarskich są głównie artykuły żywnościowe (mięso i jego przetwory, tłuszcze, mleko, sery, masło, jaja) oraz surowce dla przemysłu (skóry, futra, rogi). W rolnictwie zwierzęta wykorzystywane są także, jako siła pociągowa, a produkty uboczne chowu zwierząt są wykorzystywane do nawożenia w produkcji roślinnej.



Hodowla zwierząt w Polsce

W Polsce chów zwierząt odbywa się w systemie pastwiskowo–oborowym, polega na hodowli zwierząt w okresie ciepłym na pastwiskach, a w okresie zimnym - w oborach. Powiązany jest on z wytwarzaniem własnej paszy przez gospodarstwo rolne. Wykorzystywane są w tym celu uprawy roślin pastewnych oraz użytki zielone.
W Polsce wśród zwierząt zarówno pod względem pogłowia zwierząt, jak i produkcji mięsa wiodącą pozycję osiąga chów trzody chlewnej, oraz bydła. Rośnie także udział drobiu, a maleje owiec.

Trzoda chlewna

Świnia domowa pochodzi od dzika, który został udomowiony w Azji przed około 7tys. lat p.n.e. Początkowo karmiono je odpadkami i produktami ubocznymi, dlatego traktowane są, jako zwierzęta nieczyste.
Obecnie świnie są najbardziej wydajnymi zwierzętami, jeśli chodzi o przerób paszy na mięso, toteż hoduje się je w celu pozyskiwania mięsa i
tłuszczów. Produkcja wieprzowiny w Polsce w 1997 r. wyniosła 2146 tys. ton, co stanowi 74% ogółu wyprodukowanego mięsa.
Dominacja trzody chlewnej w hodowli w Polsce związana jest z produkcja roślinną, ponieważ podstawą karmy tych zwierząt są zboża i ziemniaki. W Polsce około 80% powierzchni upraw to właśnie te rośliny, istnieje więc odpowiednie zabezpieczenie paszowe. Ponadto łatwość przyrządzania wieprzowiny, tradycje żywieniowe, a także walory smakowe powodują wzrost popytu na ten gatunek mięsa. Poza tym chów trzody chlewnej jest zdecydowanie bardziej opłacalny niż chów bydła. Jest tak, ponieważ występuje tutaj szybki przyrost masy mięsnej - sztuka do uboju nadaje się już po 6 miesiącach, gdzie osiąga przeciętną wagę ok. 100kg, podczas gdy bydło wymaga, co najmniej 2-3 lat.                                                                                                                    Rys.2. Obszary hodowli trzody chlewnej w Polsce

Obecnie największe skupienie hodowli trzody chlewnej występuje w Centralnej Polsce – w Wielkopolsce, Kujawach, w północnej części Niziny Mazowieckiej, a także na Podlasiu. Najniższa obsada występuje zaś w woj. podkarpackim, małopolskim i dolnośląskim, czego przyczyną jest niska kultura rolna na tych obszarach, oraz mały udział rolnictwa w gospodarce regionu.

Wyk.1. Pogłowie trzody chlewnej wg województw

Od roku 1945 pogłowie trzody ustawicznie wzrasta, niekiedy tylko maleje na wskutek cen wieprzowiny, zasobu pasz własnych i importowanych. W 1992 roku odnotowano rekordową ilość pogłowia trzody chlewnej w Polsce, która wynosiła ponad 22mln szt. W późniejszych latach podlegało ona wahaniom, by w 2002roku wynieść wartość ok. 20 mln szt.


Bydło

Kolejnym przykładem gatunków zwierząt hodowlanych jest bydło. Są to ssaki zaliczane do rodziny krętorogich, udomowione miedzy VII a VI tysiącleciem p.n.e. w Azji. Dzikim przodkiem bydła domowego jest tur.  Początkowo hodowano je ze względu na mięso i skóry, później również ze względu na siłę pociągową i nawóz. Dziś  są one dostarczycielem głównie mleka oraz mięsa.


Chów bydła jest bardzo pracochłonny i wymaga systematyczności, zwłaszcza jeśli jest to bydło nastawione na produkty mleczne. Mięso wołowe stanowi 7% ogółu mięsa produkowanego w Polsce. Produkcja mleka w Polsce w 1997r. wynosiła 11, 8 mln litrów, co stanowi 5, 7% produkcji mleka w Europie i daje nam 6 miejsce.

Występowanie pogłowia bydła, tak jak trzody chlewnej wykazuje duże zróżnicowane przestrzenne. Największe skupienie hodowli bydła występuje w północno-wschodniej Polsce, gdzie sprzyjają temu warunki przyrodnicze - duży udział łąk i pastwisk, oraz ostatnio inwestycje kapitału zachodniego w przemysł mleczarski. Dużo pogłowia bydła znajduje się także na Mazowszu i w Wielkopolsce, oraz środkowej części Pogórza Karpackiego. Z kolei najmniejsza liczba tych zwierząt jest na zachodzie Polski.
Pogłowie bydła najwyższy stan osiągnęło w roku 1975 i wynosiło 13,2mln szt., po czym zaczęło systematycznie maleć nawet do 5mln szt. w roku 2002. Wynikało to głównie
przede wszystkim z nieopłacalności produkcji, oraz likwidacji państwowych gospodarstw specjalizujących się w hodowli bydła. Do spadku chowu bydła przyczyniła się także choroba szalonych (wściekłych) krów – BSE, której ogniska zapalne pojawiły się w Europie Zachodniej.

Rys. 5. Obszary hodowli bydła w Polsce

Wyk.2. Pogłowie bydła wg województw

Owce

Owca domowa, tak jak i bydło pochodzi z rodziny krętorogich, a została udomowiona około 6-8tys. lat p.n.e. w południowo-zachodniej Azji. Początkowo hodowano je ze względu na skóry, mięso i mleko, obecnie pozyskuje się z nich również wełnę.
Terenami, gdzie hodowla owiec rozwinęła się na dużą skalę to Karpaty, Podkarpacie i Sudety, występuje także na Górnym Śląsku, Podlasiu, Wielkopolsce oraz na Wysoczyźnie Piotrkowskiej. Związane jest
to z dużym odsetkiem użytków zielonych na tych terenach. Najniższe jest w województwie mazowieckim i opolskim.
Jest to jedno z tych zwierząt, które w ostatnim czasie odnotowały największy spadek w hodowli. Liczba owiec w Polsce zmniejszyła się z 4, 8mln szt. w 1985, do 345 tys. szt. w 2002 roku. Spowodowane to było małym zainteresowaniem mięsa, które nie jest popularne w naszej kuchni, ponadto niskie ceny zbytu wełny na rynku międzynarodowym i konkurencja innych producentów spowodowała tak duży spadek.


Drób

Do drobiu zalicza się między innymi kury, gęsi, indyki, kaczki i perlice. W Polsce drób jest bardzo popularnym zwierzęciem hodowlanym ze względu na tradycję znacznego spożycia mięsa drobiowego, ale także na jaja i pierz. Większość rolników prowadzi wychów tych ptaków na potrzeby własne, a rzadziej dla zarobku.
Najwięcej ferm kurzych, bo to w chowie drobiu one zajmują dominujące miejsce, znajduje się na południu kraju. Wyraźnie wyodrębniły się dwa kierunki produkcji – jajczarski i mięsny. Ten drugi skupia się głównie wokół dużych aglomeracji miejskich stanowiących rynki zbytów.





Pozostałe

Mówiąc o zwierzętach hodowlanych nie można zapomnieć o koniach. Ich pogłowie także ostatnio spadło, czego powodem jest wzrost znaczenia mechanizacji rolnictwa. Dziś rolnicy hodują głównie konie rasowe, czystej krwi arabskiej, w celach wystawiania na aukcjach (najpopularniejsza w Polsce to stadnina koni w Janowie Podlaskim).
Ostatnio nastąpiło odnowienie chowu kóz, którego głównym celem jest produkcja mleka. Związane jest to z modą na zdrowe, ekologiczne wyroby mleczne. Oprócz tego kozy coraz częściej są hodowane dla celów rekreacyjnych.
W Polsce mało znacząca jest hodowla zwierząt futerkowych. Należą do nich głównie lisy, szynszyle, króliki. Hodowla ich jest nakierowana głównie na pozyskiwanie futer, jednak ze względu na małą liczbę punktów skupu futer, niską opłacalność produkcji, oraz ciągłe „walki” ekologów z naturalnymi futrami jest on mało opłacalny.
Ostatnio podejmuje się także próby wprowadzenia do hodowli gatunków dotąd obcych, jak np. strusie czy ślimaki. Hodowla strusi przypłynęła do nas z Europy Zachodniej ze względu na wysoką jakość mięsa i skóry, ale także na turystykę. Jest ona początkowo kosztowna – zakup strusi, zapewnienie odpowiednich warunków jest kosztowny, jednak szybko przynosi korzyści. Hodowla ślimaków przeznaczona jest głównie na eksport do Francji, poza tym jest ona tania, nie wiąże się z wysiłkiem fizycznym i można ją prowadzić przez cały rok.

Produkcja rolna Polski na tle Europy i świata  
1. Produkcja zwierzęca.

Trzoda chlewna

W Polsce w produkcji zwierzęcej dominuje chów trzody chlewnej. Jest to spowodowane przede wszystkim wpływem tradycji oraz kultury. Trzodę chlewną możemy podzielić na: tuczniki, maciory oraz prosięta. Hodowla wymaga znacznych kosztów poniesionych na odpowiednią klimatyzację pomieszczeń inwentarskich. Mimo iż chów trzody chlewnej nie jest tak pracochłonny jak w wypadku bydła, to jednak duże straty odnotowuje się wśród prosiąt, które są bardzo podatne na choroby.
W Polsce dominuje hodowla w gospodarstwach prywatnych.

 Rys 1. Tucz przemysłowy świń
Źródło: http://www.tuczniki.pl/chlewnia.jpg

Sektor państwowy stanowi niewiele ponad 0,6%. Opłacalność produkcji wieprzowiny w ostatnich latach drastycznie spadła powodując odejście od produkcji mniejsze gospodarstwa. Jedynie duże, wyspecjalizowane fermy były w stanie wytrzymać falę niskich cen oraz spełnić wymagania, co do chowu zwierząt, które zostały nałożone na hodowców po wejściu Polski do Unii Europejskiej.
W 2007r. pogłowie trzody chlewnej w Polsce wynosiło 18128,1 tys. sztuk. Średnia obsada w Polsce wynosi ok. 98 szt./ha użytków rolnych (grunty orne, łąki i pastwiska). Jest to wynik zbliżony do średniej europejskiej, jednak znacznie mniejszy niż w takich państwach jak Holandia, gdzie obsada wynosi nawet 700 szt./100 ha użytków rolnych, za to znacznie większy niż w takich państwach jak Rosja, gdzie obsada wynosi średnio niecałe 3 szt./100 ha użytków rolnych.

Najwyższa obsada występuje na obszarach o wysokiej kulturze rolnej, czyli w woj. wielkopolskim (221szt./100 ha użytków rolnych) i kujawsko-pomorskim (165 szt./100 ha użytków rolnych). Najniższa obsada występuje w woj. podkarpackim (50 szt./100 ha), małopolskim i dolnośląskim. Przyczyną takiego stanu jest niska kultura rolna na tych obszarach, oraz mały udział rolnictwa w gospodarce regionu.

Wykres 1. Pogłowie trzody chlewnej w Polsce w latach 2001-2007.
Źródło: Raport GUS na temat pogłowia trzody chlewnej wg stanu na 31 lipca 2007r.

1.Niemcy	26521300
2.Hiszpania	25131000
3.POLSKA	18880558
4.Francja	14840323
5.Dania	12604000
6.Holandia	11300000

Tabela 1. Pogłowie świń w państwach UE (najwięksi producenci) dane w szt.

Na podstawie powyższego wykresu możemy zaobserwować brak ustabilizowanej sytuacji na rynku trzody chlewnej. Główną przyczyną
są wahania cen związane m.in. z wejściem na polski rynek zagranicznych inwestorów w hodowli (takich jak np. Smithfield Foods) oraz z embargiem naniesionym przez Rosję na wyroby pochodzenia zwierzęcego (listopad 2005).
Na świecie produkcja wieprzowiny rozwija się bardzo dobrze . Największy wzrost można zauważyć w Chinach, gdzie obecnie znajduje się prawie 52% światowego pogłowia świń. W 2006r. liczba świń na świecie wynosiła 985,05 mln sztuk. W Unii Europejskiej liczba ta wynosiła 159,33 mln szt., co stanowiło ponad 16% światowego pogłowia, natomiast w Polsce wynosiła niecałe 2% . Polska zajmuje 7. miejsce na świecie w produkcji żywca wieprzowego. Największymi producentami są kolejno: Chiny (510,6mln szt.), USA (61,4 mln szt.), Brazylia (34 mln szt.), Wietnam (26,8 mln szt.), Niemcy (26,5 mln szt.) oraz Hiszpania (25,1 mln szt.) .

Bydło

Rys. 2. Nowoczesna obora wolnostanowiskowa z umieszczonym centralnie stołem paszowym

Bydło możemy podzielić na: krowy mleczne, jałówki, opasy
i młodzież. Chów bydła jest bardzo pracochłonny i wymaga systematyczności. Zwierzęta te są odporne na niekorzystne warunki klimatyczne oraz charakteryzują się niską podatnością na choroby. Bardzo delikatne są natomiast krowy mleczne, które są bardzo wrażliwe na wszelkie zmiany paszy, mikroklimatu oraz wykazują
niską odporność na choroby.
Średnia obsada bydła w Polsce wynosi ok. 30 szt. / 100 ha użytków rolnych, co daje 5696,2 tys. sztuk. Stanowi to 6,2% pogłowia
państw UE , oraz 0,4% pogłowia światowego (dane z 2006r.). Znacznie wyższą obsadę od nas ma Holandia gdzie obsada wynosi ponad 200 szt./100 ha użytków rolnych, jednak jest to spowodowane małą ilością ziemi użytkowanej rolniczo w tym kraju. Poza tym niewiele odbiegamy od średniej europejskiej. Od kilku lat pogłowie bydła w Polsce Źródło: Raport GUS na temat pogłowia zwierząt gospodarskich wg stanu w dniu 1 maja 2007r. utrzymuje się na stałym poziomie (patrz Wykres 2.). Znaczne zagęszczenie hodowli następuje w województwach podlaskim i warmińsko-mazurskim ze względu na duże zaplecze paszowe oraz bliskość największych w kraju zakładów z branży mleczarskiej.

Wykres 2. Pogłowie bydła w Polsce w latach 2001-2007.
Źródło: http://infobot.pl/r/gGt

Najwięcej sztuk na 100 ha użytkowanych rolniczo jest w woj. podlaskim (59 szt./100 ha), oraz w woj. małopolskim (51 szt./100 ha). Najniższa obsada występuje w woj. lubuskim i zachodniopomorskim (poniżej 20 szt./100 ha).
Bydło hoduje się głównie dla pozyskania mleka, ale i także mięsa. Mięso wołowe stanowi 6,4% ogółu mięsa produkowanego w Polsce. Produkcja mleka w Polsce w 2006r. wynosiła 11,98 mln litrów, co stanowi ok. 8% produkcji mleka w Unii Europejskiej i daje nam 4. miejsce zaraz za Niemcami(28,5 mln l), Francją(24,2 mln l) i W. Brytanią (14,6 mln l). Przeciętna wydajność mleczna polskich krów wynosi 3000l rocznie i jest mniejsza niż w wielu państwach Europy, gdzie wydajność mleczna krów często przekracza 5000 litrów. Niska mleczność krów spowodowana jest głównie złym doborem pożywienia oraz brak stosowania dodatków do pasz treściwych poprawiających zdrowotność oraz wydajność krów mlecznych. Na świecie produkcja mleka w 2006r. wynosiła 546,3 mln l, z czego 2,2% wyprodukowała Polska. Największymi producentami mleka na świecie są USA (82,5 mln l), Indie (39,8 mln l), Chiny(32,2 mln l) i Rosja(31,1 mln l). Polska zajmuje 11. w rankingu.

Owce

Rys. 3. Wypas owiec w Polsce jest coraz rzadszym widokiem
Źródło: http://infobot.pl/r/gI1

    Owce są dziś nieliczną grupą zwierząt hodowanych w Polsce. Pogłowie w 2007r. wynosiło zaledwie 331,9 tys. sztuk. W porównaniu do roku 1980 pogłowie owiec spadło o ponad 82%. Jest to spowodowane głównie spadkiem opłacalności produkcji, załamaniem się rynku wschodniego i niskiego spożycia baraniny w Polsce. Obsada owiec w naszym kraju wynosi ok. 1,6 szt./100ha użytków rolnych, jednak ten wskaźnik nie rozkłada się równomiernie dla całego kraju. Największa obsada (powyżej 10 szt./100 ha użytków rolnych) występuje w woj. śląskim i małopolskim. Najniższa obsada występuje w woj. mazowieckim i opolskim (poniżej 1,2 szt./100 ha użytków rolnych). Owce hoduje się głównie dla mięsa i wełny. Baranina stanowi nikły odsetek produkowanego mięsa. W 2006 roku wyprodukowano w Polsce 928 ton wełny. Przeciętnie w Polsce otrzymuje się 3 kg wełny na rok od jednej owcy, co nie odbiega zasadniczo od średniej światowej. Polska zajmuje 67. miejsce na świecie pod względem ilości wyprodukowanej wełny. Największymi producentami wełny na świecie są: Australia (520 tys. ton),, Chiny (389 tys. ton) oraz Nowa Zelandia (209 tys. ton). Największe pogłowie owiec w UE znajduje się w W. Brytanii (34,7 mln szt.), Hiszpanii (22,5 mln szt.),Francji (8,9 mln szt.) i Grecji (8,8 mln szt.). Największymi światowymi producentami owiec są Chiny (173,9 mln szt.), Australia (100,1 mln szt.) oraz Indie (62,9 mln szt.). Polska zajmuje 16. miejsce wśród państw UE i jest setnym producentem owiec na świecie.

Drób

Rys. 4. Nowoczesne kurze fermy gromadzą tysiące kur w niewielkich klatkach
Źródło: http://infobot.pl/r/gNP

Do drobiu zaliczamy kury, kaczki, gęsi i indyki. Drób jest bardzo licznie produkowany w Polsce ze względu na tradycję spożycia mięsa drobiowego. Praktycznie w większości polskich gospodarstw hodowane są kury. Coraz popularniejsze stają się w Polsce tzw. kurze fermy produkujące jaja lub drób na mięso w przemysłowych ilościach, wypierając tym samym mniejszych dostawców. Pogłowie drobiu w Polsce szacuje się na 122,9 mln sztuk. Średnia obsada wynosi 667 szt./100 ha użytków rolnych (2006r.) i koncentruje się wokół aglomeracji miejskich. Największe pogłowie występuje w woj. wielkopolskim (30,4 mln sztuk), natomiast najniższe występuje w woj. opolskim i podlaskim.
Drób hoduje się głównie dla mięsa, jaj i pierza. W 2006 roku wyprodukowano 960 tys. ton mięsa drobiowego, co stanowi 11,4% produkcji państw UE i 1,3% produkcji światowej.
Światowymi potentatami w produkcji mięsa drobiowego są: USA (15,94 mln ton), Chiny (10,7 mln ton), i Brazylia (8,5 mln ton),. W tym samym roku nasze kury zniosły 537232 ton jaj, co daje 7 miejsce w UE i stanowi 8% produkcji państw Unii Europejskiej i 0,8% produkcji światowej. Największymi producentami jaj na świecie są: Chiny (29,9 mln ton), , USA (5,4 mln ton), oraz Indie (2,6 mln ton). Polska zajmuje pod tym względem 21. miejsce na świecie.
W 1997r. pojawił się szczep wirusa H5N1 tzw. ptasiej grypy, który wywołał prawdziwą epidemię dopiero w 2003r. Jego ogniska zaobserwowano w Kambodży, Chinach, Indonezji, Japonii, Laosie, Korei Południowej, Tajlandii i Wietnamie. W tym samym roku zginęło od wirusa oraz z rąk hodowców ponad 100 mln sztuk drobiu. W Polsce, jak dotąd wirus ten nie spowodował zbyt dużych strat. Pierwszy przypadek odnotowano 2 marca 2006r. Do chwili obecnej (2008 rok) znaleziono 13  ognisk choroby na terenie naszego kraju, jednak dalsze rozprzestrzenianie się wirusa zostało zahamowane i nie ma obaw o zmianę sytuacji na rynku drobiu.

2. Produkcja roślinna.

Zboża

Rys. 5. Kombajn zbożowy w działaniu.
Źródło: http://infobot.pl/r/gPB

Głównym produktem rolnictwa są zboża. Stanowią one  Użycie
podstawę wyżywienia ludności świata. W krajach bogatszych najnowszych technologii znacznie ułatwia
stanowią paszę dla zwierząt, ale także surowiec przemysłowy. uprawę oraz zbiór zbóż. W 2006r. zbiory zbóż na świecie wyniosły 22,2 mld ton. Największymi producentami zbóż na świecie są: Chiny (445,36 mln ton), USA (346,56 mln ton) oraz Indie (239,13 mln ton). W Polsce zbiory zbóż w 2006r. wyniosły 21,78 mln ton. Polska jest   22. producentem zbóż na świecie oraz 5. w Europie (zaraz za Rosją, Francją, Niemcami oraz Ukrainą). Udział powierzchni uprawy poszczególnych gatunków zbóż w Polsce w ogólnej powierzchni
zasiewów zbóż wraz z mieszankami zbożowymi przedstawia się następująco:
- pszenica – 27,2%
- żyto – 16,5%
- jęczmień – 15,3%
 - owies – 6,7%
- pszenżyto – 14,9%
- mieszanki zbożowe – 19,3%.

Wykres 3. Plony pszenicy w Polsce (podział na województwa).
Źródło: Publikacja GUS na temat wyników produkcji roślinnej w 2006r

Najbardziej rozpowszechnionym zbożem świata jest pszenica. W 2006r. jej zbiory na świecie wyniosły 603,67 mln ton. Najwięcej pszenicy zbiera się w Chinach (104,5 mln ton)., Indiach (69,4 mln ton)., USA (57,3 mln ton). oraz Rosji (45 mln ton).
Plony pszenicy są bardzo zróżnicowane, od 6-8 dt w niektórych krajach północnej Afryki, do 60-80 dt w krajach europejskich. W Polsce średnie plony pszenicy z hektara wynoszą 32,5 dt. W naszym kraju możemy zaobserwować, iż na zachodzie plony zbóż są wyższe od średniej krajowej i wraz z przemieszczaniem na wschód wartość ta maleje. Różnice w plonach zbóż odzwierciedlają poziom kultury rolnej i nakładów kapitałowych, aczkolwiek istotą rolę odgrywają warunki klimatyczne (niedobór wilgoci).
Powierzchnia upraw pszenicy w 2006r. w Europie wynosiła 56 mln ha, na świecie 213,5 mln ha, natomiast w Polsce 2,18 mln ha. Największe powierzchnie upraw posiadają: Indie(26,5 mln ha), Chiny(23,5 mln ha), Rosja(23 mln ha), i USA(20,3 mln ha).
W ostatnich latach możemy zaobserwować znaczny wzrost powierzchni przeznaczonych pod zasiew kukurydzy. Zjawisko to
występuje nie tylko w Polsce, ale także na całym świecie. W chwili obecnej kukurydza jest drugim zbożem na świecie pod względem powierzchni upraw. W większości przypadków kukurydza jest uprawiana jako pasza dla zwierząt (jest szczególnie ważnym składnikiem diety krów mlecznych ze względu na dużą ilość zawartego w nasionach i łodygach białka), ale stanowi także ważny składnik żywienia w wielu regionach świata. Ponadto służy jako surowiec przemysłowy (m.in. do produkcji oleju jadalnego, celulozy, papieru, alkoholu, kleju). Kukurydza jest zbożem pochodzenia amerykańskiego. Wymaga dużo ciepła oraz wilgoci, dlatego w największych ilościach jest uprawiana w wilgotnych klimatach strefy gorącej i w ciepłych morskich klimatach umiarkowanych. Najnowsze jej odmiany pozwalają uprawiać ją
niemal w każdych warunkach klimatycznych.

Rys. 6. Najnowsze odmiany kukurydzy są odporne na choroby oraz dają wysokie plony.
Źródło http://infobot.pl/r/gRO

W ostatnich latach zaobserwowano znaczący wzrost szkodnika zwanego stonką kukurydzianą. W 2007r. dotarł do Polski południowej i wyrządził znaczne szkody w uprawach kukurydzy. Walka z nim nie należy do łatwych (ze względu na utrudniony oprysk) w związku z czym, eksperci przewidują spadek powierzchni upraw tego zboża w przeciągu kilku najbliższych lat.
Powierzchnia upraw kukurydzy w Polsce wynosi zaledwie 303 tys. ha, w Europie 13,5 mln ha, zaś na świecie aż 144,38 mln ha. Średni plon z 1 ha wynosi na świecie 48,15 dt, w Europie 57,10 dt, natomiast w Polsce jest niższy od średniej światowej i wynosi 41,6 dt. Największe zbiory osiąga USA (267,6 mln ton), Chiny (145,6 mln ton) i Brazylia (42,6 mln ton). W naszym kraju zbiory wyniosły 1,26 mln ton i dały nam 42. miejsce na świecie.

Rys. 7. Kłosy żyta charakterystycznie „opadają”, gdy są w pełni dojrzałe.
Źródło: http://infobot.pl/r/gSy

Żyto jest zbożem uprawianym głównie w Europie. Rozpowszechnione
jako jednoroczna roślina ozima. Jego zbiory od wielu lat utrzymują się na
zbliżonym poziomie, natomiast jego areał ciągle się kurczy. Zborze to daje
znacznie mniej plonów i zawiera mniej białka niż pszenica. Cechuje się dużą odpornością na mróz i małymi wymaganiami glebowymi i cieplnymi.. Cztery kraje: Rosja, Polska, Niemcy i Białoruś dostarczają ok. 82% światowej produkcji żyta. Niewielkie ilości tego zboża uprawia się ponad to w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych i Argentynie. Rozmieszczenie upraw związane jest z tradycją upraw, wykorzystaniem żyta jako paszy dla zwierząt gospodarskich oraz spożyciem żytniego chleba. Żyto skrzyżowane z pszenicą dało nowy gatunek – pszenżyto, które jest bardziej odporne od pszenicy oraz daje wyższe plony od żyta. Światowe zbiory żyta wynoszą 13,26 mln ton. Największymi producentami żyta na świecie jest: Rosja(2,97 mln ton), Niemcy(2,64 mln ton) oraz Polska(2,62 mln ton). Średnie światowe plony żyta wynoszą 22,13 dt/ha . W Polsce wskaźnik ten wynosi 19,9 dt/ha. Największe plony osiąga Wielka Brytania - 61 dt/ha.

Polska, za czasów PRL słynęła z produkcji ziemniaków. Roślina ta pochodzi z Ameryki Południowej, ale najbardziej rozpowszechniła się w Azji i Europie. Ziemniak ma skromne wymagania klimatyczne i glebowe. Najlepsze plony daje w warunkach klimatu umiarkowanego, a jego uprawa sięga po koło podbiegunowe północy.

Rys. 8. W 2004r. w Polsce zarejestrowanych było 118 odmian ziemniaków.
Źródło: http://infobot.pl/r/gSU

Jest rośliną bardzo wydajną; średnie światowe plony przekraczają 167 dt/ha, w  Europie 172 dt/ha, a w Polsce wynoszą 150 dt/ha. Ziemniak jest ważną rośliną  alimentacyjną, dostarcza paszy dla zwierząt oraz jest surowcem do produkcji spirytusu, krochmalu i syropu ziemniaczanego. Ze względu na historię upraw ziemniaka oraz związany z nią udział tej rośliny w ocaleniu przed śmiercią głodową milionów ludzi na świecie, Organizacja Narodów Zjednoczonych ogłosiła rok 2008 Międzynarodowym Rokiem Ziemniaka. Jeszcze kilka lat temu Polska znajdowała się w trójce czołowych producentów ziemniaka na świecie. W 2006r. zajmowała 7. miejsce na świecie z wynikiem 8,98 mln ton (2,8% światowej produkcji i 7% europejskiej). Światowe zbiory wyniosły 315,1 mln ton, natomiast europejskie – 126,5 mln ton.



W produkcji cukru podstawowe znaczenie ma trzcina cukrowa, a zaraz za nią burak cukrowy. W całej Europie, Wspólnocie Niepodległych Państw i w Ameryce Północnej cukier uzyskuje się głównie z buraka cukrowego. Jest to roślina wymagająca znacznego nasłonecznienia

Rys. 9. Zawartość cukru w bulwie może wynosić od 15% do 22% w zależności od odmiany i nasłonecznienia w okresie dojrzewania.
Źródło: http://infobot.pl/r/gTa

(im więcej godzin słonecznych tym większa zawartość cukru w buraku) i starannej uprawy. Buraki cukrowe udają się najlepiej
po zbożach – zwłaszcza w płodozmianie z pszenicą – na żyznych, średnio żyznych i próchniczych glebach, zasobnych w wilgoć i niezakwaszonych. Ich uprawy są kapitałochłonne i pracochłonne, wymagają bowiem stosowania dużych ilości obornika i nawozów mineralnych oraz częstych zabiegów pielęgnacyjnych. Potrzebują one stosunkowo długiego okresu wegetacyjnego. Powierzchnia uprawy buraków cukrowych w 2006 r. w Polsce wyniosła 262,0 tys. ha. W tym samym roku na świecie zebrano 36,3 mln ton, z czego 24,73 mln ton w Europie i 1,85 mln ton w Polsce. W Europie największymi producentami są Francja(4,2 mln ton), Niemcy(3,3 mln ton), a za nimi plasuje się Polska. Największym producentem buraków cukrowych na świecie jest USA (48,8 mln ton),
zaś Polska jest 7. na świecie producentem tego surowca.