Wprowadzenie do pedagogiki kolokwium
Na czym polegała filozofia pozytywistyczna Augusta Comta?
Nazwa pozytywizm wiąże się za stosowanym przez zachodnioeuropejski nurt filozoficzny terminem, sformułowanym przez Augusta Comte’a w 6-tomowym dziele pt. „Wykłady filozofii pozytywnej”. Pozytywny wg Comte’a tzn. realny, użyteczny, pewny i ścisły, względny.
Comte nakreślił podstawy filozofii pozytywistycznej (był twórcą pojęcia pozytywizm). Filozofia jego jest pozytywna gdyż:
zajmuje się ona wyłącznie przedmiotami rzeczywistymi – bada rzeczy dostępne umysłowi;
rozważa tylko tematy pożyteczne – gdyż chce służyć polepszeniu życia;
ogranicza się do przedmiotów, o których można uzyskać wiedzę pewną;
zajmuje się kwestiami ścisłymi;
pracuje pozytywnie, nie ogranicza się do krytyki.
Filozof pozytywny unika tworów abstrakcyjnych oraz "bezbłędnych" i zastępuje je przez konkretne oraz względne.
Comte określił zakres filozofii pozytywnej, ograniczając ją do realnie istniejących przedmiotów, o których można uzyskać wiedzę pewną i ścisłą – czyli do faktów zewnętrznych dotyczących przedmiotów fizycznych. Dlatego metafizyka nie może być przedmiotem rzetelnej wiedzy. Pozytywizm odrzucał dociekania co do istnienia materii albo Boga jako niepewne, znajdujące się poza rzetelnym doświadczeniem.
Chociaż nie zaprzeczał, iż istnieją fakty poza ludzkim doświadczeniem, postanowił zająć się kwestiami sprawdzalnymi, empirycznymi. Podstawą jego filozofii stał się człowiek, otaczające go społeczeństwo oraz nauka.
Personalizm wg Ericha Fromma.
PERSONALIZM: (łac. Persona-osoba). Jest to postulat wychowania w poczuciu poszanowania praw należnych człowiekowi jako osobie. Są to zasady gotowości, równości i wzajemnego szacunku ludzi. Personalizm miał swoje początki w starożytności m. In. U sofistów. Rozwinięty przez św. Augustyna w średniowieczu. W centrum jego zwolenników znajduje się osoba, byt natury, odbarzony świadomością i wolą, twórczy i odpowiedzialny.
Fromm przez cały okres swojej twórczości próbował znaleźć środki zaradcze na negatywne zjawiska społeczne, zwłaszcza te charakterystyczne dla cywilizacji zachodnioeuropejskiej. Twórczość Fromma charakteryzują wątki moralno-utopistyczne oraz wiara, że ludzkość mogłaby dojść do ukształtowania "zdrowego społeczeństwa". Wg Fromma każdy powinien być sobą, człowiek powinien pozbyć się złudzeń, każdy powinien mieć kontakt z innymi ludźmi, bo bez nich człowiek czuje się samotny i wyobcowany - wszyscy stanowimy jedność.
Antropozofia i jej wpływ na pedagogikę Rudolfa Steinera.
Opisz pozytywne i negatywne aspekty szkoły waldorfskiej.
Argumenty za:
Celem nauczania i wychowania jest wspomaganie dziecka w osiągnięciu świadomej , odpowiedzialnej dojrzałości.
Pedagogika steinerowska odpowiada na potrzeby, zainteresowania i problemy dzieci i młodzieży.
Główny nacisk kładzie się na wychowanie do wolności.
Rozwój postawy badawczej ucznia, który osiąga się poprzez rozbudzenie naturalnej ciekawości dzieci i chęci rozumienia świata.
Indywidualny program nauczania dla każdego dziecka.
Każdy nauczyciel jest twórcą i kreatorem procesu kształcenia ucznia.
Szkoła kładzie duży nacisk na pracę : nauczyciel-dziecko-rodzina.
Rolą nauczyciela jest pomaganie uczniom w rozwoju wrodzonych możliwości i zdolności, a także w usuwaniu i pokonywaniu słabości i trudności.
Integracja całej szkoły, która wpływa na rozwój przynależności.
Szkoły „waldorwskie” nie są zależne od programów państwowych.
Odbywanie się konferencji dla samokształcenia nauczycieli.
Nauka języków obcych już od 1 klasy
Brak uwarunkowań religijnych
Argumenty przeciw:
W szkołach steinerowskich nie można pracować nie będąc antropozofem.
Elitaryzm-zamykanie się w grupie uprzywilejowanych oraz pogląd głoszący konieczność istnienia w społeczeństwie elit.
Biblia nazywana jest w świetle wiedzy tybetańskiej – Jezus nazywany jest Wielkim Duchem Słonecznym, Duchem Ziemi, Impulsem Chrystusa.
Za szkołę trzeba płacić – przeznaczona jest tylko dla dzieci z zamożnych rodzin.
Brak podręczników i zupełne zdanie Si na wiedzę i autorytet nauczyciela.
Główne założenia pedagogiki społeczne Heleny Radlińskiej.
W pedagogice społecznej pani Radlińska wyodrębniła trzy działy:
Teoria oświaty: teoria ta bada potrzeby kulturalne osób dorosłych, określa sposoby zaspokajania ich braków, a także możliwości i formy rozwijania potencjału społeczno-kulturowego poprzez m.in. szkoły, kursy oświatowe, uniwersytety ludowe, muzea, wystawy…
Teoria pracy społecznej: badania nad sytuacjami socjalno-bytowymi, których ludzie nie są wstanie sami rozwiązać, potrzebna jest im pomoc i opieka. Może być ona zapewniona przez m.in. placówki opieki wychowawczej, instytucje pomocy rodzinie, ośrodki opieki higieniczno-medycznej, a nawet akcje pomocy doraźnej (ratowniczej).
Dzieje pracy społecznej i oświatowej- obejmuje badania nad przebiegiem procesów kulturowych i społecznych i ich wychowawczo-rozwojowym znaczeniem, które ustalają trwałość i zmienność elementów tradycji i kultury oraz ich rolę w rozwiązywaniu problemów. Może je realizować każdy pracownik społeczno-oświatowy.
Radlińska była twórczynią pedagogiki społecznej, odrębnej subdyscypliny nauk o wychowaniu. U podstaw tej koncepcji znajduje się problematyka relacji: człowiek – wychowanie – środowisko. Stanowisko to opierało się na fundamentalnych założeniach humanistycznych i humanitarnych, a jednocześnie uwzględniało przesłanki nauk praktycznych, przekształcających i tworzących nową rzeczywistość. W tej perspektywie mieściły się dwa generalne obszary i zadania pedagogiki społecznej Radlińskiej:
określenie wpływu warunków bytowych, socjalnych i kulturowych (środowisko życia) na rozwój jednostek, grup oraz środowisk społecznych,
ustalenie możliwości bezpośredniego oraz pośredniego przetwarzania istniejących realiów (środowisko życia) w procesie wychowania i działalności oświatowo – społecznej, zgodnie z aprobowanymi ideałami, na czele z prawem człowieka do nieskrępowanego rozwoju.
W przypadku pierwszym pedagogika społeczna jest teorią środowiska wychowawczego, w drugim- teorią projektowania oraz teorią działania pedagogicznego w środowisku. Pedagogika społeczna w ujęciu Radlińskiej była dyscyplina żywą, otwartą i elastyczną, a nie systemem abstrakcyjnym, zamkniętym, statycznym. Obszar ten łączył się z innymi naukami o człowieku: biologicznymi, społecznymi (polityka społeczna, socjologia), psychologicznymi (psychologia rozwojowa oraz społeczna), a także z etyką i kulturoznawstwem.
W pedagogice Heleny można było wyróżnić koncepcję badania i działania. Badanie i działanie jest sposobem na poznanie rzeczywistości.
Wkład pedagogiki społecznej H.Radlińskiej do teorii i opraktykipedagogicznej.
Rola i zadania nauczyciela w systemie Marii Montessori.
Nauczyciel wg M.Montessori powinien być sługą ludzkiego ducha, współpracownikiem dziecka, pośrednikiem między dzieckiem i środowiskiem, jego pomocnikiem, doradcą, przewodnikiem i organizatorem oraz animatorem dziecięcej wolności. Jego rolą jest udzielanie pomocy osobie uczącej się w osiągnięciu przez nią niezależności i wspierania jej rozwoju duchowego, psychicznego oraz fizycznego. Nauczyciel musi być osobą dobrze wykształconą, wychowaną, zdolną do pełnego szacunku, autentycznej miłości. Musi być człowiekiem cierpliwym, zdolnym do obserwacji rozwoju dziecka o wysokiej moralności i bogactwie duchowym, gdyż ma być łącznikiem dla swoich uczniów, tłumaczem i interpretatorem skomplikowanego świata kultury. Jego praca powinna opierać się na przestrzeganiu ładu i porządku.
Scharakteryzuj system edukacyjny Marii Montessorii.
Pedagogika Marii Montessori daje dziecku szanse wszechstronnego rozwoju. Pomaga rozwijać indywidualne cechy osobowości, formułować prawidłowy charakter, zdobywać wiedzę, umiejętności szkolnei współdziałanie .Cele te realizowane są poprzez pomoc dziecku miedzy innymi w rozwijaniu samodzielności i wiary we własne siły, formułowaniu postaw wzajemnej pomocy bez rywalizacji, osiągnięcie długotrwałej koncentracji nad wykonywanym działaniem.
Cechy systemu edukacyjnego Montessori:
Oprócz wyżej wymienionych to: szacunek dla pracy innych, wpajanie dziecku społecznych reguł, indywidualna praca dziecka, jedyną karą jest izolacja od rówieśników na jakiś czas, proste materiały dydaktyczne(dziecko samo poprawia bółędy), samodzielna praca uczniów, wprowadzenie tzw. ‘lekcji ciszy’, dostosowanie nauczyciela do rzeczywistych potrzeb dziecka, przestronne, kolorowe sale, w których SA małe zwierzątka i lekkie mebelki, aby dzieci same mogły je ustawiać, wszystkie meble dostosowane do potrzeb i wysokości dzieci, swobodny wybór zajęć, miejsca i sposobu pracy, zasada porządku (każdą rzecz odnosi się na miejsce), zasada samokontroli, zasada ograniczenia ( są pewne zasady), zasada własnego działania i powtarzania.
Scharakteryzuj koncepcję samorządu dziecięcego w pedagogice Janusza Korczaka.
Opisz podstawowe założenia pedagogiki Janusza Korczaka.
Założenia planu Jenajskiego Petera Petersena.
Scharakteryzuj sylwetkę Celestyna Freineta.
C. Freinet (1896-1966) – pedagog francuski, twórca francuskiej szkoły nowoczesnej. Pochodził z biednej rodziny chłopskiej, wychowywał się na wsi. Początkowo pobierał naukę w szkole wiejskiej w Gars, później w w Grasse. W 1913r podjął studia w Nicei. W wieku 18lat został powołany do wojska, po czym jako inwalida (uszkodzone płuco) podjął pracę w szkółce w Bar-sur-Loup. Szczególnie podkreślał bezcelowość stosowania podręczników, proponując w zamian metody oparte na swobodnym poznawaniu świata przez dziecko i jego działaniach twórczych. Nauka miała być oparta na własnych doświadczeniach dziecka.W 1927 ukazała się jego książka „drukarnia w szkole”. W 1935r. zorganizował „front obrony praw dziecka”. Podczas wojny został aresztowany przez Niemców. W warunkach obozowych napisał „wychowanie przez pracę”, „Zarys psychologii stosowanej w wychowaniu”, po wojnie wznowił pracę. W 1957 zainicjował FIMEM ( FEDERACJA RUCHÓW SZKOŁY NOWOCZESNEJ). Jego działalność nie ustała aaż do śmierci. Freinet zaliczany jest do przedstawicieli pedagogiki naturalistycznej.
Koncepcje pedagogiczne Celestyna Freineta.
Nie ma podziału na dydaktykę i wychowanie,
Szkoła nie może selekcjonować dzieci na lepsze i gorsze, lecz powinna pracować z dziećmi o różnych możliwościach intelektualnych,
W pracy pedagogicznej najważniejszy jest rozwój osobowości każdego dziecka,
Pedagogika oparta jest na prawach dziecka, szacunku dla jego osoby, potrzeb i dążeń,
W rozwoju zawodowym nauczyciela ważna jest wymiana doświadczeń,
Założenia pedagogiczne realizowane są za pomocą TECHNIK, które ułatwiają pracę nauczyciela.
Odrzuca on ocenę, konwencję podręcznika, uwzględnia indywidualne tempo pracy. Inny jest sposób zdobywania wiedzy przez ucznia. Freinet szczególną uwagę zwracał na rozwój samorządności, czyli pracę w małych grupach. Jej formą jest tzw. spółdzielnia szkolna. Dzieci organizują wszystkie dziedziny i rodzaje działalności w szkole. Pracują nie w klasach, lecz w pracowniach wyposażonych w materiały i pomoce kształcące. Uczniowie sami określają zadania do wykonania na cały tydzień, wyznaczają osoby odpowiedzialne, dokumentują pracę. Na koniec tygodnia następuje samoocena i ocena pracy. Ma ona charakter graficzny. Zamiast ocen dzieci uzyskują sprawności i dyplomy. Taki sposób oceniania wysiłków dzieci sprawia, że znika niezdrowa rywalizacja, a każde dziecko może zdobyć sprawność intelektualną lub manualną zgodnie ze swoim wyborem. Dlatego też inna jest rola nauczyciela w klasie. Musi on przezwyciężyć w sobie postawę dogmatyczną, autorytarną, narzucającą, aby wejść między uczniów, by razem z nimi pracować i szukać rozwiązań. Wychowawca ma inspirować, regulować i pomagać..
Ma na celu kształcenie umiejętność poprawnego wypowiadania swoich myśli, wrażeń i przeżyć. W tej technice występują wszystkie rodzaje ćwiczeń: w mówieniu, pisaniu, pisaniu z pamięci, czytaniu głośnym i cichym ze zrozumieniem, słownikowe, gramatyczne, ortograficzne, nauki o języku, wiedzy o literaturze. Teksty te mogą być wykorzystane w korespondencji międzyszkolnej lub w gazetkach.
Uczniowie korespondują z rówieśnikami z innej szkoły. Obejmuje ona głównie LISTY. Dzieci poznają zasady kompozycyjne pisania listów, używania wielkiej litery w zwrotach grzecznościowych. Oprócz tego dzieci mogą wysyłać rysunki, gazetki szkolne i klasowe oraz ciekawe teksty własne, krzyżówki, rebusy, zagadki.
Są to kartoniki z zadaniami dla uczniów i kartoniki z prawidłowymi odpowiedziami. Każdy uczeń pracuje samodzielnie, bierze jedno zadanie i wykonuje je w specjalnym zeszycie. Po wykonaniu zadania uczeń odnosi zadanie i bierze kartonik z prawidłową odpowiedzią. Uczeń sam sprawdza poprawność wykonania, poprawia błędy. Jest to nauka samokontroli. Nauczyciel nie ocenia i nie kontroluje uczniów. Fiszki można wielokrotnie wykorzystywać, wzbogacać, zmieniać przykłady.
Celestyna Freinet podkreślał, iż kształcenie i wychowanie dokonują się przez działanie. Stąd wynika zasada wychowania przez samodzielną pracę, która jest bardzo ważnym elementem koncepcji Freineta, gdyż praca wg niego jest wyróżnikiem ludzkiej egzystencji.