UKŁAD KRĄŻENIA obejmuje układ krwionośny i chłonny. Dzięki systemowi naczyń krążące płyny ustrojowe mogą brać udział w przenoszeniu substancji odżywczych i gazów oddechowych, końcowych produktów metabolizmu.
Układ krwionośny
Zaliczamy serce spełniające funkcje rytmicznie pracującej pompy oraz naczynia krwionośne, tętnice, żyły, naczynia włosowate. Układ ten jest zamknięty. Krew płynie w naczyniach, nie wylewa się do jam ciała. Serce jest narządem mięśniowym, w którym są 4 jamy: przedsionek prawy, lewy, komora prawa i lewa. Krew zawsze wypływa z komór do naczyń zwanych tętnicami i dzieje się to na zasadzie aktywnego tłoczenia a wpada do przedsionka z naczyń zwanych żyłami.
Wyróżnia się obieg duży czyli droga krwi z komory lewej poprzez naczynia do przedsionka prawego. Obieg mały (płucny) z komory prawej poprzez naczynia do przedsionka lewego.
Z komory lewej krew wyrzucana jest do tętnicy głównej zwanej AORTĄ, która rozgałęzia się na mniejsze naczynia tętnicze przechodzące w sieć naczyń włosowatych. Po zaopatrzeniu tkanek w tlen i substancje odżywcze oraz odebraniu dwutlenku węgla
i końcowych produktów przemieniona krew wraca do serca żyłami, które zbierają się w żyłę główną górną i żyłę główną dolną a te wpadają do przedsionka prawego skąd wpadają do komory prawej. Skurcz komory prawej wyciska krew żylną do pnia płucnego i dalej do tętnic płucnych kierując się do płuc. W płucach krew oddaje CO2, pobiera tlen i wraca żyłami płucnymi do przedsionka lewego skąd dostaje się do lewej komory. Tętnice rozdzielają się na sieć drobnych tętnic, naczyń włosowatych, oplatają narządy i je odżywiają (a żyły też się rozgałęziają do drobnych naczyń włosowatych i zbierają z narządów produkty przemiany materii).
SERCE – leży w śródpiersiu zawieszone jest na wielkich naczyniach krwionośnych. W sercu wyróżniamy podstawę zwróconą ku górze i ku stronie prawej oraz koniuszek skierowany ku dołowi, ku przodowi i ku stronie lewej. Na sercu występuje spłaszczona powierzchnia przeponowa spoczywająca na przeponie. Wypukła powierzchnia mostkowo-żebrowa zwrócona do mostka i żeber oraz zaokrąglona powierzchnia płuc.
Serce składa się z części prawej i lewej. Do części prawej należy przedsionek i komora prawa a do lewej – komora i przedsionek lewy. Przedsionki oddziela przegroda przedsionkowa a komory – przegroda międzykomorowa. Wewnętrzny podział serca na jamy zaznacza się na powierzchniach zewnętrznych bruzdami okrężną i podłużną. Pierwsza z nich zwana wieńcową biegnie na granicy przedsionkowej ich komór w miejscu odejścia pnia tętnicy płucnej i tętnicy głównej. Bruzdy podłużne występują na granicy między dwoma komorami i odpowiednio do strony, w której się znajdują noszą nazwę bruzdy międzykomorowej przedniej i bruzdy międzykomorowej tylniej. W bruzdach biegną naczynia wieńcowe doprowadzające substancje odżywcze i tlen do mięśnia sercowego.
PRZEDSIONEK PRAWY – w górnej ścianie przedsionka jest ujście żyły głównej górnej a w ścianie tylnej ujście żyły głównej dolnej otoczone fałdem zwanej zastawką żyły głównej dolnej. Ku przodowi od tej zastawki występuje ujście zastawki wieńcowej serca zamykane zastawką zatoki wieńcowej. W dolnej ścianie przedsionka widoczne jest ujście przedsionkowo komorowe prawe opatrzone zastawką przedsionkowo komorową prawą nazwaną trójdzielną.
KOMORA PRAWA – ku górze komora prawa łączy się z przedsionkiem prawym a w ujściu przedsionkowo komorowym prawym. Do przodu od tego ujścia w lewym górnym narożu komory zaczyna się pień płucny w kierunku niego jama komory ma kształt ściętego stożka zwanego stożkiem tętniczym prawym. U ujścia pnia płucnego znajdują się zastawka półksiężycowata pnia płucnego złożona z 3 płatków. Powyżej zastawki pień płucny nieco rozszerza się.
PRZEDSIONEK LEWY – w tylnej ścianie przedsionka występują otwory 4 żył płucnych a w ścianie dolnej ujście przedsionkowo komorowe lewe zamyka zastawkę przedsionkowo-komorową lewą inaczej dwudzielną zbudowaną z 2 płatków. Są one grubsze od płatków zastawki trójdzielnej.
KOMORA LEWA – jest dłuższa od prawej a ściany 3 razy grubsze od komory prawej. Pomiędzy komorami występuje przegroda międzykomorowa. Pomiędzy przegrodą międzykomorową a ujściem przedsionkowym lewym jest stożek tętniczy lewy przechodzący w tętnicę główną czyli aortę. Na granicy aorty i stożka tętniczego występuje zastawka półksiężycowata aorty złożona z 3 płatków a powyżej niej leżą zatoki tętnicy górnej.
BUDOWA ŚCIANY SERCA
Składa się z 3 warstw: wsierdzia, śródsierdzia i nasierdzia.
Wsierdzie stanowi warstwę wewnętrzną wyścielającą jamę serca zbudowanego z cienkiej warstwy tkanki łącznej pokrytej śródbłonkiem morfologicznie zaliczonego do nabłonka jednowarstwowego płaskiego.
Śródsierdzie utworzone jest z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej sercowej w której wyróżnia się oddzielone od siebie pierścieniami włóknistymi stanowiącymi podporę dla odchodzących od nich płatków zastawionych.
Nasierdzie jest blanką trzewną osierdzia przylegającą do mięśnia sercowego.
NACZYNIA KRWIONOŚNE – krew wypływa z serca do tętnic pod dużym ciśnieniem, które podlega cyklicznym zmianom ok. 120 mm Hg w czasie skurczu komór i około 80 mm Hg w czasie rozkurczu komór. Uzasadnia to znaczna grubość i elastyczność tętnic.
Tętnice zbudowane są z 3 warstw, od strony światła warstwa śródbłonka następnie warstwa włókien kolagenowych i warstwa włókien sprężystych.
W żyłach płynie krew pod zmienionym ciśnieniem co rzutuje, że 3 warstwy z których są zbudowane są cieńsze.
Naczynia tętnicze krążenia dużego – największym naczyniem tętniczym jest tętnica główna czyli Aorta. Od łuku aorty odchodzą trzy naczynia: pień ramienno głowowy, tętnica szyjna wspólna lewa i tętnica obojczykowa lewa. Łuk aorty przechodzi w aortę zstępującą biegnącą w obszarze klatki, stanowi aortę piersiową, a po przejściu przez przeponę stanowi aortę brzuszną. Od aorty piersiowej odchodzą gałęzie trzewne i gałęzie ścięgne.
Naczynia żylne krążenia dużego – żyła główna górna uchodzi do prawego przedsionka, prawego serca. Do żyły głównej górnej spływa krew z głowy, szyi, kończyn górnych i ścian klatki piersiowej.
Do żyły kończyny górnej należą:
sieć żylna ręki,
żyły śródręcza,
żyła odłokciowa,
żyła odpromieniowa.
Żyła główna dolna – stanowi najgrubsze naczynia organizmu ludzkiego, powstaje z połączenia żył biodrowych wspólnych.
Do żył kończyn dolnych należą:
sieć żylna stopy,
żyła odpiszczelowa,
żyła odstrzałkowa,
żyła podkolanowa,
żyła udowa.
Naczynia krążenia małego – ze stożka tętniczego prawej komory serca wychodzi pień tętniczy, który dzieli się na tętnice płucną prawą, tętnice płucną lewą, opłatków płucnych następuje rozdzielenie się tętnicy na drobne naczynia włoskowate oplatające pęcherzyki płucne.
FIZJOLOGIA UKŁADU KRĄŻENIA – AUTOMATYZM SERCA.
zadaniem serca jest przepompowywanie z niskociśnieniowych naczyń żylnych do wysokociśnieniowych naczyń tętniczych. W tym celu potrzebne są skurcze serca, bodźce wywołujące te skurcze pochodzą z węzła zatokowo – przedsionkowego, który leży w pobliżu ujścia żyły głównej do przedsionka prawego a powstające w nim pobudzenie rozchodzi się na przedsionki a potem na komory. Uszkodzenie tego węzła powoduje, że funkcje czynnika wyzwalającego bodźce przyjmuje węzeł przedsionkowo – komorowy znajdujący się w przegrodzie przedsionkowo – komorowej. Gdy ten też ulegnie uszkodzeniu do głosu dochodzi trzeciorzędowy odcinek automatyzmu serca, pęczek przedsionkowo – komorowy oraz z odgałęzieniami.
ELEKTROKADRIOGRAFIA
Działaniu serca towarzyszy zjawisko elektryczne, które można badać i zapisywać przy użyciu przyrządu elektrokardiogramu (EKG)
Ciśnienie krwi w naczyniach i tętnicach wacha się w zależności od fazy pracy serca, w okresie skurczu komór ciśnienie tętnicze osiąga największą wartość i normę ciśnienia tętniczego skurczowego, a w czasie rozkurczu zwane ciśnieniem tętniczym rozkurczowym, prawidłowa wartość ciśnienia nie może być większa niż 145/95 mmHg
Tętno – skurcz lewej komory wtacza krew do tętnic dużego obiegu powodując wzrost ciśnienia i powstanie fali ciśnieniowej biegnącej od serca w kierunku naczyń włoskowatych, której towarzyszy początkowo rozszerzenie ścian tętnic a następnie ich skurcz, co daje wrażenie tętna. Badanie tętna pozwala określić liczbę skurczów serca.
Regulacja krążenia krwi w naczyniach. Za regulację krążenia krwi w naczyniach odpowiada ośrodek naczyniowo – ruchowy, który mieści się w rdzeniu przedłużonym.
Układ chłonny – jest układem otwartym pomiędzy komórkami organizmu zbiera się płyn tkankowy następuje transport sił odżywczych i gazowych i białek odpornościowych.