Podstawy psychiatrii i psychopatologii (ćwiczenia 1) 27.11.11r.

Zaburzenia spostrzegania:

-złudzenia,

-omamy (halucynacje).

Złudzenia:

1.Fizjologiczne ( np. złudzenia geometryczne-uwarunkowane struktura spostrzeganego przedmiotu, Złudzenia Sandera, Złudzenie Zollnera),

- złudzenia uwarunkowane przez nastawienie (nie świadczą o patologii) np. zafałszowanie spostrzegania danej sytuacji przez silne emocje np. lęk czy strach.

2. Psychopatologiczne – to zniekształcone spostrzeżenia, których chory nie koryguje mimo dowodów błędności.

Różnica pomiędzy złudzeniem patologicznym, a fizjologicznym polega na tym, że człowiek zdrowy z chwilą dostrzeżenia pomyłki koryguje ja natomiast, chory psychicznie człowiek ulega błędnemu spostrzeżeniu.

Omamy – chory doznając omamów, przeżywa spostrzeżenia przedmiotów, które nie znajdują się w jego otoczeniu lub w ogóle nie istnieją i umiejscawia je w otaczającej rzeczywistości.

Trzy charakterystyczne cechy omamów:

1. Spostrzeżenia (lub wrażenia) powstające bez bodźców z zewnątrz,

2. Rzutowane na zewnątrz (projekcja) np. przy omamach wzrokowych chory może dostrzegać przedmioty, postacie tak jakby znajdowały się przed nim.

3. Towarzyszy im poczucie realności – chory jest przekonany o rzeczywistym istnieniu przedmiotów (chory słyszy, czuje zapach).

Podział omamów:

1. Elementarne – chory słyszy pojedyncze szumy, zgrzyty, błyski, pojawiają się podczas przezywania doznań typu wrażeń.

2. Proste – dotyczą jednego analizatora, chory dostrzega postacie, przedmioty lub słyszy rozmowę, śpiew, melodię.

3. Złożone – dotyczą dwóch lub więcej analizatorów, chory przeżywa całe sceny.

Omamy dzielimy także na :

1. Wzrokowe – mogą mieć cechy wrażeń: błyski, punkty, plamy, iskry lub podobnych elementarnych zjawisk (fotopsji), jednak częściej są to doznania typu spostrzeżenia chory widzi wtedy: postacie ludzkie, zwierzęta, przedmioty, wielkości i kształtu realnie istniejącego lub dziwaczne w wyglądzie i wielkości.

Występują w : omamy żywe, barwne sceniczne występują w jakościowych zaburzeniach świadomości, charakterystyczne dla zespołu majaczeniowego, psychozach schizofrenicznych, czasem w pojedynczych przypadkach schizofrenii, zaburzeniach świadomości.

1. Słuchowe - mogą być elementarne jak i w postaci spostrzeżeń. Mogą być o różnym natężeniu od cichych po głośne, chory może słyszeć glosy dochodzące z różnych miejsc np. ze ściany, z innego miasta. Mogą występować tzn. omamy imperatywne zawierające nakazy, zakazy, polecenia popychając chorego do czynów skierowanych przeciwko otoczeniu lub jemu samemu.

Występują : w psychozach schizofrenicznych

3.Smakowe – występują rzadziej niż omamy słuchowe i wzrokowe. Chory odczuwa wtedy zmieniony smak potraw. Często uważa że potrawy są zatrute. Doznaje chory wtedy często omamów czucia ustrojowego co chory uważa za wpływ trucizny.

1. Węchowe występują razem z omamia smakowymi. Chory częściej czuje zapachy nieprzyjemnie rzadziej są to zapach przyjemne.

Halucynoidy hakowe – objawy które chory ocenia krytycznie, polegają one na odczuwaniu przykrych zapachów pojawiających się napadowo i występujących w padaczce. Zaburzenia psychosensoryczne, spowodowane są podrażnieniem zakrętu hakowego.

1. Dotykowe – polegają na odczuwaniu przez chorego rożnych doznań z powierzchni skory.

Występują: w psychozach majaczeniowych, schizoferni paranoidalnej.

1. Czucia ustrojowego – to doznania napływające według chorego z jego narządów wewnętrznych lub różnych części ciała.

Pseudohalucynacje (omamy rzekome) – opisane przez Kandinskiego opisane w 1890 r.

Są to spostrzeżenia powstające bez bodźców z zewnątrz, nie mają cech obiektywnej przedmiotowej rzeczywistości, lecz znamiona wyobrażeń zlokalizowanych w przestrzeni wewnętrznej, są odczuwane jako obce, narzucone z zewnątrz doznania.

Występują: w psychozach schizofrenicznych, zaburzeniach świadomości typu onejroidalnego, czasem w tanach depresyjnych.

Halucynoidy to wrażenia lub spostrzeżenia powstające bez bodźców działających z zewnątrz, doznania te chory ocenia krytycznie, uważa je za objaw chorobowy.

Występują: w niektórych przypadkach padaczek, guzów mózgu, są zwykle wyrazem zmian organicznych mózgu.

Zaburzenia psychosensoryczne – polegają na występowaniu zwykle krótkotrwałych halucynoidów takich jak np. błyski, szmery objawy te występują zwykle napadowo. W czasie napadu świadomość chorego jest zwykle przyćmiona, ale nie występują jakościowe zaburzenia świadomości. Chory po napadzie ocenia je krytycznie.

Występują: w padaczce, guzach mózgu, kile mózgu, w stanach po przebytym zapaleniu mózgu, po zatruciach uszkadzających tkankę mózgu.

Zaburzenia myślenia:

1. Zaburzenia poznania w zakresie czynności myślowych dotyczą zarówno treści, jak i toku myślenia.

2. Zaburzenia treści obejmują takie objawy jak: urojenia, idee nadwartościowe, natręctwa nerwowe.

3. Zaburzenia toku myślenia – rozkojarzenie, przyspieszenie, spowolnienie.

Urojenia- są to fałszywe sądy, które chory wypowiada z przekonaniem o ich prawdziwości i których nie koryguje, mimo oczywistych dowodów błędności.

Podział urojeń:

1. Prześladowcze – jedne z najczestrzych. Charakterystyczną cechą jest głębokie przeświadczenie chorego że jest on prześladowany np. przez ludzi bądź jakieś siły tajemne. Czasami występują jako pojedynczy objaw, ale także łączą się z omamami.

2. Zazdrości – bliskie urojeniom prześladowczym, przybierają nieraz formę urojeniową interpretacji wydarzeń rzeczywistych, zwykle drobnych, codziennych, a poczytywanych za dowody zdrady.

Występują w: paranoi alkoholowej, psychozach starczych, schizofrenii.

1. Urojenia hipochondryczne – polegają na nieuzasadnionym przeświadczeniu o chorobie niszczącej organizm. Np. chory wielokrotnie oznajmia, że jego żołądek nie funkcjonuje od lat, jest zniszczony, a ciało ulega rozpadowi.

Dysmorfobie – urojenia zniekształcenia ciała, zwłaszcza twarzy.

1. Grzeszności i winy – chorzy przypisują sobie różne przestępstwa i zbrodnie, za które musza pokutować ludzie niewinni.

2. Poniżenia, upośledzenia, zubożenia, nicości (nihilistyczne). Podobne w treści do urojeń hipochondrycznych. Chory może trwać w przeświadczeniu że jego ciało jest zniszczone, pozbawiony jest narządów, nic już nie ma, ani zdrowia ani własnego ciała.

3. Depresyjne – w skład tych urojeń wchodzą urojenia grzeszności i winy, poniżenia, upośledzenia, zubożenia i nihilistyczne.

4. Wielkościowe – dotyczą osobistych przymiotów chorego wyróżniających go, w jego imieniu, i wynoszących ponad otoczenie i przeciętność

Urojenia podział:

1. Odnoszące (ksobne)- chory odnosi wydarzenia rozgrywające się wokół niego. Urojenia te często występują z urojeniami prześladowczymi i urojeniami wielkościowymi.

Nastawienie odnoszące – występuje też u ludzi zdrowych. Tylko nieco przypomina urojenia i nie świadczy o patologii.

1. Urojenia oddziaływania – chory ma wrażenie że na jego ciało i umysł ktoś oddziałuje.

2. Urojenia owładnięcia – chory czuje że oddziałuje na niego jakaś siła, tkwiąca w nim samym, jest nią owładnięty, myśli nie przebiegają swobodnie, są mu narzucane wbrew woli .

Podział urojeń wg budowy:

1.Paranoiczne – to urojenia usystematyzowane tworzą pewien system dotyczący jednej zasadniczej sprawy chorego. Są zazwyczaj powiązane, pozornie logiczne i wykazujące wewnętrzną spoistość. Charakterystyczne dla paranoi.

2. Paranoidalne – nieusystematyzowane zazwyczaj dotyczą wielu niespójnych zdarzeń Doś luźno ze sobą powiązanych.

3. Niespójne (inkoherentne) – brak wszelkiej spójności i zmienność treści. Poszczególne części wypowiedzi chorego są absurdalne.

Urojeniowa interpretacja wydarzeń rzeczywistych – gdy chory zaczyna zauważać że w jego otoczeniu dzieją się dziwne rzecz, wtedy tłumaczy je w sposób urojeniowy.

Nastawienie urojeniowe – gotowość do myślenia w sposób urojeniowy.

Idee nadwartościowe – to przekonania które człowiek uważa za szczególnie ważne, słuszne i z którymi jest szczególnie związany emocjonalnie. Idee te znajdują swój wyraz w żarliwym propagowaniu pewnych poglądów np. dotyczących wiary. W części pzrypadkow świadczą o zaburzeniach osobowości.

Natręctwa i fobie

Natręctwa – to myśli lub wyobrażenia uporczywie narzucające się lub czynności ruchowe wielokrotnie wykonywane, mimo przeświadczenia o ich niedorzeczności. Człowiek doznając natręctw określa je krytycznie.

Podział natręctw:

1. Natrętne myśli

2. Natrętne wyobrażenia

3. Natrętne czynności

Zespół anankastyczny – mamy z nim do czynienia jeżeli natręctwa dominują w obrazie chorobowym.

Automatyzm psychiczny – polega na wykonywaniu pewnych czynności takich jak poruszanie kończynami, uderzanie pięścią, zrywanie się. Napór obcych myśli (kantyzm) objaw spotykany najczęściej w schizofrenii należy do automatyzmu psychicznego.

Fobie – polegają na występowaniu leku w określonych sytuacjach, na dążeniu do ich unikania oraz na przeżywaniu leku przed tymi sytuacjami. Chory w tym przypadku uważa swój lęk za nie uzasadniony (zachowana ocena krytyczna), uporczywość w występowaniu.

Zaburzenia myślenia z przewagą zaburzeń toku

1. Przyspieszenie toku myślenia – ma różne stany od nieznaczne go do gonitwy myśli. Charakterystyczne dla stanów maniakalnych i niektórych zespołów zaburzeń świadomości.

2. Zwolnienie myślenia polega na zatrzymaniu się wolno przesuwającego wątku myślowego.

3. Zatamowanie – nagłe przerwanie myślenia dotąd przesuwającego się sprawnie.

4. Rozkojarzenie – polega na braku logicznego związku miedzy poszczególnymi dłuższymi fragmentami wypowiedzi lub miedzy zdarzeniami. Znaczne rozkojarzenie - Schizofazja = „sałata słowna” .

Werbigeracja – polega na wielokrotnym powtarzaniu słów lub pojedynczych zgłosek, nie tworzących żadnej sensownej całości, czasem połączonych jedynie podobieństwem dźwięku.

Stereotypia słowne – te same słowa czy zdania są wypowiadane zawsze w sposób niemal identyczny, a przez to jakby zautomatyzowany.

1. Splątanie toku myślenia – przejawia się zupełnym porwaniem wątku myślowego, skojarzeniami powierzchownymi, przypadkowymi, przy przyspieszonym na ogół biegu myśli. Charakterystyczne dla głębokich zaburzeń świadomości zwałszcza dla zespołu splątaniowego. Inkoherencja myślenia – splątanie toku myślenia. Zespół amentywny – zespół splątaniowy. Gonitwa myślowa – słowotok.

2. Lepkość myślenia – charakterystyczny dla opętania padaczkowego. Nazywana także wiskotycznością, polega na przywieraniu do jednego tematu, chory trwa przy nim niezmiernie długo i podaje wiele malo istotnych szczegółów.

3. Rozwlekłość myślenia – charakteryzuje się wprowadzaniem wątków ubocznych oddalających od tematu zasadniczego, a nawet prowadzących do jego zgubienia. Uwarunkowane zmianami organicznymi tzn. myślenie starcze.

4. Myślenie autystyczne – jest typowe dla schizofrenii, postawa tych osób wyraża się dosunięciem rzeczywistości, którą chory odbiera w sposób zmieniony przechodzi mimo jej objawów.

5. Myślenie magiczne - często występuje w schizofrenii, polega na niedostatecznym odróżnianiu znaku od tego co on reprezentuje oraz na łączeniu nieracjonalnymi związkami pewnych wydarzeń. Np. chory twierdzi że gestem czy slowem może wpłynąć na bieg wydarzeń.

6. Ambisentencja – współwystępowanie sądów sprzecznych, polega na tym że chory wypowiada zdania sprzeczne, ale z jego innych wypowiedzi wynika że oba te zdania uważa za prawdziwe.

Depersonalizacja polega na poczuciu zmiany swojej osobowości, swojego „ja”.

Derealizacja – chory odbiera rzeczywistość w sposób zmieniony.

Niedoczynność pamięci i inne jej nieprawidłowości

1. Nadczynność pamięci – zdolność szybkiego zapamiętywania obszernego materiału oraz odtwarzania zapamiętanych treści w sposób dokładny i szybki, odgrywa niewielką rolę w psychopatologii.

2. Niedoczynność pamięci – może być psychogenna i czynnościowa lub spowodowana organicznym uszkodzeniem mózgu.

-zaburzenia czynnościowe – upośledzenie zapamiętywania zna skutek rozproszenia uwagi wywołanego stanem wzruszenia.

- wywołane zmianami organicznymi mózgu sa charakterystycznym objawem zespołu psychoorganicznego

3. Niepamięć tj. luka pamięciowa, może obejmować krotki okres np. minuty, a czasem tygodnie lata. Chorzy uzupełniają luki często zafałszowaną treścią tzw. konfabulacjami

-niepamięć śródczesna – całkowita niepamięć w przypadku np. stan śpiączkowy.

-niepamięć wteczna – występuje po urazie czaszki, powodującym wstrząsienie mózgu. Okres pamięci ulega skróceniu

- niepamięć nastepcza – polega na pokryciu niepamięcią okresu , jaki miał miejsce już po wystąpieniu zaburzeń świadomości.

- zafałszowanie pamięci do nich zalicza się konfabulacje, złudzenia i omamy pamięciowe, zjawisko typu deja vo.

4. Złudzenia pamięciowe – występują u ludzi zdrowych ale także jako objaw patologiczny. Przyczyna może być np. postawa niechęci, wrogości, uwielbienia, wzruszenia zwłaszcza silne.

5. Omamy pamięciowe – polegają one na przeświadczeniu chorego o realności doznań których nie doznał, wystąpiły jedynie w przeświadczeniu chorego.

6. Złudzenia pamięciowe utożsamiające – polegają na poczuciu znajomości sytuacji nowej, a więc nie przeżytej nigdy poprzednio. Obiawy noszą nazwę deja vecu – „już przeżytego” i deja vo – „już widzianego” .

ZABURZENIA MYŚLENIA Z PRZEWAGĄ ZABURZEŃ TOKU MYŚLENIA

ZABURZENIA MYŚLENIA

 

 

MYŚLENIE to proces przetwarzania informacji odbieranych przy pomocy narządów zmysłów w nowe, abstrakcyjne reprezentacje.

 

 

•         Zaburzenia TOKU myślenia:

 

o        Spowolnienie – procesy myślowe przebiegają wolniej niż przeciętnie,

obserwacja pośrednia na podstawie symptomów zewnętrznych:

- wolne mówienie

- długie zastanawianie

- myślenie przychodzi z trudem

- z reguły mówią cicho i wolno

•         Przyspieszenie („gonitwa myśli”) – jedna myśl goni drugą, duża produkcja

słów, pomysłów, pojawiających się pod

wpływem bodźca, przeskakiwanie z jednego tematu na drugi, niczym nieuzasadnione dygresje, mówienie szybko

•         Rozwlekłość – trochę przypomina zwolnione tempo, wiąże się z pojawianiem

się w procesie myślenia różnych wątków, błahych, niepotrzebnych,

brak oddzielenia rzeczy ważnych, od rzeczy pobocznych, gubienie celu po drodze

•         Splątanie – inkoherencja, „sałatka słowna”

kompletna dezorganizacja wypowiedzi, tylko fragmenty zdań lub

równoważniki, nie powiązane ze sobą, każda wypowiedź

niezależna od drugiej.

•         Perseweracje – uporczywe powtarzanie tego samego, często w myślach,

czasem obserwowalne na poziomie mowy

  - lepkość myślenia – charakterystyczne dla otępienia padaczkowego. Polega na „przywieraniu” do jednego tematu.

- myślenie autystyczne – typowe dla schizofrenii

- myślenie magiczne – często występuje w schizofrenii. Polega na niedostatecznym odróżnianiu znaku (słowa, symbolu) od tego , co on reprezentuje oraz na łączeniu nieracjonalnych związków pewnych wydarzeń.

- Ambisentencja – współwystępowanie sądów sprzecznych, polega na tym że chory wypowiada zdania sprzeczne, ale z jego innych wypowiedzi wynika, że oba te zdania uważa się za prawdziwe.

-Depersonalizacja polega na poczuciu zmiany swojej osobowości, swego ”ja”

- Derealizacja – chory odbiera rzeczywistość w sposób zmieniony.

ZABURZENIA UKIERUNKOWANIA CZYNNOSCI POZNAWCZYCH

Zaburzenia uwagi – jako wyraz zmian chorobowych, polegają głownie na nadmiernej przerzutności lub trudności przenoszenia uwagi z jednego przedmiotu trwałości i zakresu uwagi na drugi, lub też na zaburzeniu trwałości i zakresu uwagi.

Nadmierna przerzutność – występuje często w sytnie maniakalnym. Chory nie może na niczym dłużej skupić uwagi

Psychopatologia emocji.

Nastrój - utrzymujące się przez dłuższy okres zabarwienie emocjonalne wszystkich przeżyć, zarówno doświadczane subiektywnie i relacjonowane, jak również możliwe do obserwacji przez otoczenie.

Wzruszenie – stan emocjonalny charakteryzujący się nagłym początkiem, zaznaczonymi objawami wegetatywnymi, obniżeniem zdolności logicznego myślenia oraz krótkim czasem trwania np. gniew, Stach, radość, rozpacz.

Afekt (łac. affectus) – w psychiatrii i psychologii termin określający obserwowaną przez badającego ekspresję emocji. Ekspresja ta nie zawsze współgra z opisem emocji podawanym w wywiadzie przez pacjenta.

Afekt patologiczny, silna reakcja emocjonalna, często nieadekwatna do przyczyny, przebiegająca z wysokim stopniem pobudzenia psychoruchowego i pojawianiem się gwałtownych wyładowań, np. aktów agresji, przy jednoczesnym zwężeniu pola świadomości (ograniczenie lub niezdolność do prawidłowej oceny sytuacji i własnego zachowania). Afekt patologiczny był uważany przez psychiatrię sądową za jedno z kryteriów niepoczytalności (w świetle współczesnych badań stanowisko takie budzi poważne zastrzeżenia). Skłonność do "nietrzymania afektu", uwarunkowana osobowościowo lub jako stan chorobowy, może objawić się nawykową tendencją do intensywnych, niekontrolowanych wybuchów gniewu, wściekłości, agresji i przemocy. Często towarzyszy tzw. psychicznej epidemii, objawiającej się np. w czasie koncertów zespołów młodzieżowych, na stadionach sportowych.

Lęk – negatywny stan emocjonalny związany z przewidywaniem nadchodzącego z zewnątrz lub pochodzącego z wewnątrz organizmu niebezpieczeństwa, objawiający się jako niepokój, uczucie napięcia, skrępowania, zagrożenia. W odróżnieniu od strachu jest on procesem wewnętrznym, nie związanym z bezpośrednim zagrożeniem lub bólem^[1].

Lęk staje się patologiczny gdy stale dominuje w zachowaniu, gdy nie pozwala na swobodę, a w konsekwencji prowadzi do zaburzeń. Reakcje lękowe tracą swoją przystosowawczą funkcję i są nieadekwatne do bodźców, a niepokój wywołują sytuacje nie mające znamion zagrożenia^[2].

Lęk staje się często punktem krystalizacyjnym^[3] dla innych objawów, przybiera postać:

• nieokreślonego niepokoju

• napadów lękowych

• zlokalizowaną - dotyczącą określonej części ciała lub sytuacji^[4].

Od lęku odróżnia się strach wywołany konkretnym zagrożeniem^[5].

Strach - jedna z podstawowych cech pierwotnych (nie tylko ludzka) mających swe źródło w instynkcie przetrwania. Stan silnego emocjonalnego napięcia, pojawiający się w sytuacjach realnego zagrożenia, naturalną reakcją organizmu jest np odruch silnego napięcia mięśni a w konsekwencji ucieczka lub walka. Spowodowany jest zdolnością zapamiętywania i kojarzenia podobnych sytuacji (podobna sytuacja w przeszłości miała groźny skutek) oraz w przypadku ludzi z umiejętnością abstrakcyjnego myślenia (z mojej decyzji wyniknie sytuacja która spowoduje groźny skutek). Nierozerwalnie związany z przyszłością (odstęp czasowy jest nieistotny) gdyż zdarzenia z przeszłości odczuwamy inaczej (żal po jakiejś stracie) a jeszcze inaczej teraźniejsze (ból sprawia nam cierpienie). Straty lub bólu mającego nadejść możemy się bać (odczuwamy przed nimi strach). Strach może mieć skutek pozytywny gdy efektem jest ochrona nas lub naszego interesu albo negatywny gdy powstrzymuje nas przed konsekwentnym dążeniem do celu. Jest subiektywny gdyż ten sam spodziewany skutek nie zawsze i nie u wszystkich spowoduje poczucie zagrożenia.

Psychopatologia odróżnia strach od lęku, którego obiekt jest zawsze irracjonalny.

Strach nie wiąże się z odczuwaniem sytuacji jako niebezpiecznej, ale źródło tej reakcji stanowi aktualny, określony stan organizmu. Szybko wygasa jeżeli po wystąpieniu bodźca, który go wywołał, nie ma przykrych skutków jego działania. Wtedy reakcja zanika, a organizm przystosowuje się do zaistniałej sytuacji. W sytuacji, kiedy szkodliwe działanie bodźca trwa, przeżycie strachu rozwija się i nasila.

W przypadku bardzo silnego strachu jako element przygotowania do ucieczki może nastąpić nieświadome wypróżnienie. Celem takiej reakcji fizjologicznej jest zmniejszenie ciężaru ciała, aby ułatwić ucieczkę. Innym przejawem pełnej mobilizacji organizmu jest napięcie wszystkich mięśni. Przejawem może być uniesienie się włosów na głowie człowieka, co jest analogią do jeżenia się sierści u zwierząt.

Obniżony nastrój – jako objaw nerwicowy nazywany jest tez przygnębieniem.

Przygnębienie nerwicowe – jest objawem psychopatologicznym oznacza zespół depresyjny.

Podwyzszony nastrój - Wyróżniono trzy, zbliżone pod względem przejawów zewnętrznych, sposoby zachowań: odważny spokój oraz rzeczywisty i pozorny brak reakcji emocjonalnej. Odważny spokój jest wyrazem, w typowym przypadku, spostrzegania choroby jako przeszkody, którą trzeba pokonać, a która wyzwala lęk. Lęk utrzymuje się mimo działania mechanizmów obronnych. Zewnętrzny spokój jest osiągany w wyniku świadomej kontroli swego zachowania i w następstwie wykorzystywania wcześnie nabytych doświadczeń w zmaganiu się z zadaniami trudnymi. Sytuacja trudna wywołuje na ogół pobudzenie emocjonalne i to nieraz o znacznym natężeniu. Czasem jednak reakcja emocjonalna jest nikła, na co wskazują m.in. wyniki badań D. H. Funkensteina i in. Niezależnie jednak od rzeczywistego braku wyraźniejszej reakcji emocjonalnej może mieć miejsce, u innych osób lub w innych okolicznościach, pozorny brak emocji. Na przykład wówczas, gdy lęk ulega stłumieniu. Nie jest uświadamiany, ale i nie jest rozładowany. Ewentualność tego rodzaju zasługuje na uwagę. Dalszy wpływ informacji lękotwórczych, działanie czynników astenizujących lub np. błąd jatrogenny, może wywołać nagłą i zaskakującą zmianę w zachowaniu pacjenta: gniew lub ostry lęk z oznakami niepokoju słownego i ruchowego.

Dysforia (stgr. δύσφορος, δυσ- trudność, φέρω- znosić) − jeden z objawów występujących w zaburzeniach psychicznych np. w charakteropatiach, w depresji, w niektórych odmianach padaczki (tzw. napady dystymiczne), jako powikłanie wieloletniej, źle kontrolowanej padaczki z cechami uszkodzenia OUN, w zespołach psychoorganicznych, a niekiedy w psychozach schizofrenicznych. Bywa też obserwowany w zespołach otępiennych, także w otępieniu typu Alzheimera. Polega na wyolbrzymianiu pewnych sytuacji oraz innych bodźców, co powoduje reakcje gniewne, złość lub wręcz agresję chorego. Ogólna drażliwość, wybuchowość, zrzędliwość, rozdrażnienie^[1].

W zwalczaniu dysforii dużą rolę odgrywają niektóre leki normotymiczne^[2].

Apatia – stan znacznie zmniejszonej wrażliwości na bodźce emocjonalne i fizyczne. Towarzyszy mu obniżenie aktywności psychicznej i fizycznej, utrata zainteresowań, zmniejszenie liczby kontaktów społecznych, anhedonia.

Apatia jest częstym objawem depresji. Występuje także w zaburzeniach nerwicowych, wczesnej fazie kalectwa lub jako reakcja na silny uraz psychiczny.

Apatia według poglądów filozoficznych stoików to stan wolny od wzruszeń, pozwalający osiągnąć pełnię szczęścia (zob. apateja).

Zobojętnienie uczuciowe –polega na zaniku uczuć wyższych. Chory traci dawne zainteresowania i zmienia się jego stosunek do bliskich. Jeden z objawów schizofrenii.

Otępienie uczuciowe - przygnębienie nerwicowe)◊OBNIŻONY NASTRÓJ (hypothymia) = przygnębienie (stan fizjologiczny lub patologiczny
DYSFORIA - “nastrój gniewny”, d r a ż l i w o ś ć (irritabilitis, tendencja do wygórowanych reakcji emocjonalnych, często w postaci wybuchów gniewu, działań agresywnych); często uwarunkowany zmianami organicznymi
NIETRZYMANIE AFEKTU (incontinentia affectiva) - zatracanie kontroli nad reakcjami emocjonalnymi, epizodyczne wyładowania afektu
APATIA - obniżenie zainteresowań i aktywności, przygnębienie oraz poczucie rezygnacji
ZOBOJĘTNIENIE UCZUCIOWE (obtusio affectiva) - zanik uczuć wyższych, płytkie, niedostosowane do sytuacji reakcje emocjonalne: parathymia (reagowanie radością na wiadomość tragiczną), paramimia (ekspresja niezgodna z treścią emocji); objaw siowy schizofrenii;
OTĘPIENIE UCZUCIOWE (dementia affectiva) - na podłożu zmian organicznych; obniżona sprawność intelektualna, zab. pamięci i orientacji, zachowanie dobrego kontaktu z otoczeniem;
AUTYZM
PODWYŻSZONY NASTRÓJ (hyperthymia): euforia (umiarkowane podwyższenie nastroju char. dla chrób o podłożu organicznym, uczucie zadowolenia, pogody, beztroski, brak krytycyzmu wobec swojego stanu chorobowego); moria (char. obj. guzów płatów czołowych i następstw mechanicznego uszkodzenia tejże okolicy, wesołkowatość, dowcipkowanie, brak powściągliwości działań popędowych oraz dystansu)
CHWIEJNOŚĆ EMOCJONALNA (labilitas affectiva) - obj. char. dla zespołu psychoorganicznego, zmienność nastroju
LEPKOŚĆ EMOCJONALNA (viscositas affectiva) - nadmiernie długie trwanie raz wzbudzonego nastroju (zaleganie afektu) lub stanu wzruszenia
AMBIWALENCJA EMOCJONALNA - dwuwartościowość
ZABURZENIA AKTYWNOŚCI I DZIAŁAŃ RUCHOWYCH

AKTYWNOŚĆ - świadome, uporządkowe, wytrwałe dążenie do określonego celu

ZABURZENIA AKTYWNOŚCI
1. OBNIŻENIE AKTYWNOŚCI (hypobulia)
• zespół apatyczno-abuliczny - nikła aktywność (napęd), zobojętnienie
2. PODWYŻSZENIE AKTYWNOŚCI (hyperbulia) - char. dla płytkich stanów hipomaniakalnych, bezładny niepokój
• ambitendencja - sprzeczne dążenia

ZABURZENIA RUCHU
1. SPOWOLNIENIE lub ZAHAMOWANIE
• osłupienie depresyjne (stupor melancholicus)◊znamienne dla zesp. depresyjnego (czasami z niepokojem ruchowym)
• osłupienie katatoniczne (supor catatonicus) - ustępuje z godziny na godzinę; czasami nagłe - zryw ruchowy (raptus catatonicus) - bezładna ucieczka wśród oznak strachu, z czynami agresywnymi, wybuchem gniewu
• osłupienie efektoryczne (sztywny) - pozostawanie w bezruchu, utrzymywanie głowy nad poduszką (obj. poduszki powietrznej), elastyczny opór przy zginaniu biernym, po którego pokonaniu utrzymanie kończyny w nadanej pozycji (gibkość / giętkość woskowa - flexibilitas cerea); giętkość rzekomowoskowa - kończyna stosunkowo szybka wraca do poprzedniej pozycji; negatywizm czynny - aktywne przeciwstawianie się (prosimy o otwarcie oczu, chory je zamyka)
• osłupienie receptoryczne (onejroidalne, wiotkie) - spowolonienie nie osiąga zahamowania; zmiana pozycji, wolne poruszanie się; negatywizm bierny - chory nie spełnia kierowanych do nich poleceń, przeciwstawia się zmianie położenia ciała
2. STEREOTYPIE RUCHOWE - wielokrotne, monotonne wykonywanie stale takich samych czynności ruchowych (np. kołysanie się)
• echopraksja - naśladowanie czyichś ruchów
• echomimia - naśladowanie mimiki
• echolalia - powtarzanie słów i zdań wypowiadanych przez innych
3. ZMANIEROWANIE RUCHOWE - typowe dla schizofrenii, wykonywanie dziwacznych czynności ruchowych
4. NATRĘCTWA RUCHOWE
5. POBUDZENIE RUCHOWE - stopniowe narastanie, szybkie ruchy, wykonywane jedne po drugich, mimika, gestykulacja żywa
• niepokój ruchowy (i słowny) - np. w depresji
• podniecenie katatoniczne - dążenie do chaotycznych wyładowań ruchowych
6. ZABURZENIA DZIAŁAŃ POPĘDOWYCH (actiones impulsivae)
• zab. popędu samozachowawczego - tendencje i zamachy samobójcze, samookaleczenie
• zab. popędu płciowego - obniżenie, wzmożenie, zmiana ukierunkowania i sposobu zaspakajania potrzeb
• zab. popędu do odżywiania się - anorexia, parorexia, bulimia, uzależnienia
• zab. popędu do snu
∗ inne: działania impulsywne: popęd do podpalania, wędrowania, kradzieży
7. PARAGNOMEN - actio praeter expectationem - działanie wbrew oczekiwaniu

ZABURZENIA SEKSUALNE I TOŻSAMOŚCI PŁCIOWEJ

Zaburzenia na tle seksualnym – stany patologiczne związane z seksualnością człowieka.

Społeczne postrzeganie normy i patologii w sferze seksualnej jest odmienne dla każdego obszaru kulturowego, zmienia się także z biegiem czasu. Prowadzone są prace nad stworzeniem jednolitego i adekwatnego dla wszystkich kultur opisu seksualnych problemów zdrowotnych.

Warstwy życia erotycznego

Efektem badań psychologów, psychiatrów i innych specjalistów w zakresie zdrowia psychicznego jest stworzenie uznawanej na całym świecie klasyfikacji DSM-IV, której część dotycząca zaburzeń seksualnych bazuje na koncepcji pięcioelementowego podziału życia erotycznego:

• tożsamość płciowa – uznawanie siebie za kobietę, mężczyznę lub osobę androgyniczną. Zaburzenie występuje w momencie, gdy odczuwa się rozbieżność między poczuciem przynależności do danej płci a płcią fizyczną (transseksualizm). Rozwiązanie tego problemu zdrowotnego polega na doprowadzeniu do zgodności między płcią psychiczną i fizyczną poprzez wykonanie operacji zmiany płci. Nie jest natomiast patologią postrzeganie siebie jako osobę androgyniczną lub niezróżnicowaną bez względu na posiadaną płeć fizyczną (gonadalną).

• orientacja psychoseksualna – druga warstwa życia erotycznego określająca czy zainteresowanie jest kierowane na kobiety, mężczyzn, obie płci lub żadną z nich. W tej warstwie patologie nie występują - wszystkie rodzaje orientacji seksualnej są wg współczesnych norm medycznych równorzędne.

• preferencje seksualne – trzecia warstwa określa jakie obiekty wywołują największą stymulację seksualną lub na jakich ludzie skupiają się czynnościach seksualnych. Stany patologiczne w obrębie tej warstwy, zwane parafiliami (dawniej "dewiacjami" lub "zboczeniami") dotyczą takich sytuacji, które uniemożliwiają nam satysfakcjonujący związek z drugą osobą.

• rola płciowa – społeczna ekspresja tożsamości seksualnej, wykazująca ogromną zmienność w różnych kulturach i społecznościach. W obrębie tej warstwy także nie występują wg współczesnych norm medycznych żadne patologie.

• realizacja seksualna – ostatnia warstwa dotyczy stopnia adekwatności reakcji seksualnych. Zaburzenia w obrębie tej warstwy (np. przedwczesny wytrysk) nazywamy dysfunkcjami seksualnymi.

Podział DSM-IV

Wg DSM-IV tylko w obrębie trzech warstw życia erotycznego można mówić o patologii. W związku z tym w DSM-IV wyróżnione są trzy kategorie zaburzeń na tle seksualnym:

• zaburzenie tożsamości płciowej – odczuwanie niezgodności między płcią mentalną a fizyczną. Dawniej próbowano leczyć ten stan poprzez zmianę tożsamości na zgodną z płcią fizyczną. Obecnie leczy się transseksualizm jedynie poprzez operację zmiany płci (metoda "zmiany tożsamości" uważana jest za prawie bezużyteczną).

• zaburzenia preferencji seksualnych – stany, w których preferowane przez chorego obiekty, sytuacje lub praktyki uniemożliwiają utrzymanie mu stabilnego i satysfakcjonującego związku z drugą osobą.

• dysfunkcje seksualne – zaburzenia związane z fizjologią reakcji seksualnych.

Transseksualizm (z łac. transire → przechodzenie) – zaburzenie psychiczne, należące do zaburzeń identyfikacji płciowej, postać zespołu dezaprobaty płci, polegająca na pragnieniu życia i byciu akceptowanym jako osoba płci przeciwnej fizycznie^[1]. Osoby o biologicznych cechach płci męskiej, ale poczuciu bycia płci żeńskiej oznaczamy M/K lub nazywamy transseksualistkami, natomiast osoby o biologicznych cechach płci żeńskiej, lecz czujące się mężczyzną oznaczamy K/M lub nazywamy transseksualistam.

Transwestytyzm o typie podwójnej roli (ICD-10 F64.1) – polega na ubieraniu się w stroje płci przeciwnej w celu uzyskania zadowolenia z chwilowego doświadczenia bycia osobą płci przeciwnej, bez pragnienia trwałej zmiany płci. Przebieranie obywa się bez satysfakcji seksualnej. Według DSM-IV tego typu stan nie należy do zaburzeń. W obowiązującej obecnie klasyfikacji międzynarodowej ICD-10 zaburzenie to zalicza się do zaburzeń identyfikacji płciowej (F64.x).

Orientacja seksualna – trwały, odczuwany wewnętrznie popęd płciowy, emocjonalny do osobników określonej płci.

Wyróżnia się orientacje seksualne:

• heteroseksualną – popęd do osób przeciwnej płci

• homoseksualną – popęd do osób tej samej płci

• biseksualną – popęd do osób obu płci

Według klasyfikacji chorób ICD-10 oraz DSM-IV żadna orientacja sama w sobie nie jest uznawana za zaburzenie psychiczne.

Zaburzenia psychologiczne i zaburzenia zachowania związane z rozwojem i orientacją seksualną (ICD-10 F66):

• Zaburzenia dojrzewania seksualnego (ICD-10 F66.0):

cierpienie z powodu niepewności co do tożsamości płciowej lub orientacji seksualnej, prowadzące do wystąpienia lęku lub depresji. Najczęściej dotyczy młodzieży w wieku dojrzewania. Może też wystąpić u osób, które po okresie pozornego ustalenia się orientacji seksualnej zauważyły jej zmianę^[1].

• Orientacja seksualna niezgodna z ego (egodystoniczna) (ICD-10 F66.1):

Identyfikacja płciowa czy też preferencja seksualna (heteroseksualna, homoseksualna, biseksualna lub przedpokwitaniowa) nie budzą wątpliwości, ale jednostka z powodu współistniejących zaburzeń psychologicznych i behawioralnych chciałaby, by było inaczej i chce leczyć się w celu zmiany orientacji ^[1].

• Zaburzenie związków seksualnych (ICD-10 F66.2):

jest to nieprawidłowość identyfikacji płciowej lub preferencji seksualnych, która odpowiada za trudności w nawiązaniu głębokiej więzi partnerskiej i utrzymaniu związku^[1].

Parafilie (zaburzenia preferencji seksualnych) to utrwalone formy zachowań seksualnych, które zapewniają jednostce satysfakcję na poziomie psychicznym ale wykluczają spełnienie biologicznej (prokreacja) lub społecznej (tworzenie więzi) funkcji zachowania seksualnego.

Najczęściej rozróżnia się parafilie ze względu na obiekt i praktyki seksualne. Dla osoby dotkniętej parafilią nietypowy obiekt lub sposób realizacji seksualnej jest najczęściej jedynym źródłem uzyskania pełnej satysfakcji. Zaburzenia te występują najczęściej u mężczyzn.

Najczęściej spotykane zaburzenia preferencji seksualnych ze względu na obiekt to m.in.:

* fetyszyzm: konieczność posiadania pewnych przedmiotów jako bodźców do uzyskania pobudzenia oraz satysfakcji seksualnej. Najczęściej przedmiotami tymi są odzież czy obuwie (poszerzenie ludzkiego ciała) lub guma, plastik, skóra; np.: o nekrofilia: rolę fetysza pełnią ludzkie zwłoki o koprofilia: rolę fetysza pełni kał * pedofilia: preferencja seksualna osoby dorosłej w stosunku do dzieci, zwykle w wieku przedpokwitaniowym lub we wczesnym okresie pokwitania. Niektórzy pedofile przejawiają skłonność tylko do dziewczynek, inni - tylko do chłopców, lub do obu płci. Pedofilia rzadko występuje wśród kobiet. Z pedofilią niekoniecznie stoją stosunki seksualne dorosłych z dojrzałymi płciowo dziećmi, chociaż nie zyskują społecznej akceptacji. Najczęściej pedofilami są mężczyźni wykazujący preferencje do dorosłych partnerów, lecz mają trudności z nawiązywaniem kontaktów i kierują swoją uwagę na dzieci. * gerontofilia: to parafilia polegająca na osiąganie satysfakcji seksualnej w związku z osobami w wieku starczym * zoofilia: zaspokojania popędu płciowego przez współżycie ze zwierzętami.

Najczęściej spotykane zaburzenia preferencji seksualnych ze względu na sposób osiągania satysfakcji to m.in.:

* sadyzm: jednostka odczuwa podniecenie seksualne w wyniku zadawaniu partnerowi fizycznego i psychicznego bólu oraz upokarzania go. * masochizm: jednostka odczuwa podniecenie seksualne w sytuacjach, kiedy zadawany jest jej fizyczny i psychiczny ból lub gdy jest poniżana. * ekshibicjonizm: nawracająca lub utrwalona tendencja do pokazywania narządów płciowych obcym osobom lub ludziom przebywającym w miejscach publicznych bez prób zachęcania do bliższego kontaktu. * voyeuryzm/oglądactwo: utrwalona tendencja do podglądania praktyk seksualnych i zachowań intymnych bez wiedzy podglądanych osób, przy pozostaniu anonimowym. Prowadzi to zwykle do podniecenia seksualnego i masturbacji.

Zaburzeń preferencji seksualnych nie należy mylić z zaburzeniami identyfikacji płciowej takimi jak transseksualizm czy transwestytyzm.

Rodzaje parafilii:

1. Podniecenie seksualne wobec obiektów nieożywionych: fetyszyzm i transwstytyzm

2. Odczucie podniecenia seksualnego w sytuacjach związanych z cierpieniem i upokorzeniem: sadyzm, masochizm

3. Wobec osób nie wyrażających na współżycie seksualne: ekshibicjonizm, oglądactwo, pedofilia, ocieractwo, skatologia telefoniczna

kod nazwa warunkiem osiągnięcia satysfakcji seksualnej wg DSM-IVjest:

302.4 ekshibicjonizm pokazywanie swoich narządów płciowych zaskoczonym (nieprzewidującym tego) obcym osobom^[34]. 302.81

fetyszyzm użycie nieosobowych (najczęściej nieożywionych) obiektów (z obecnością lub bez partnera osobowego)^[35]. 302.89

frotteuryzm dotykanie lub ocieranie się (niekiedy narządami płciowymi) o niewyrażające na to zgody osoby^[36]. 302.2

pedofilia czynność seksualna z udziałem dziecka lub dzieci, które nie weszły w okres pokwitania (zwykle w wieku 13 lat lub młodszych)^[37].

302.83

masochizm seksualny bycie (rzeczywiste, niesymulowane) upokarzanym, bitym, wiązanym, lub doznawanie cierpienia w inny sposób^[38]. 302.84

sadyzm seksualny rzeczywiste (niesymulowane), fizyczne (ból) lub psychiczne cierpienie (w tym upokorzenie) innej osoby (ofiary)^[39].

302.3 fetyszyzm transwestycyjny u osoby heteroseksualnej, ubieranie się w odzież właściwą osobie płci przeciwnej^[40][41], zwykle bez realnego partnera, ale z wyobrażaniem sobie, że jest się też tym partnerem.

302.82 voyeuryzm obserwowanie niewiedzącej o tym, niepodejrzewającej tego i niezgadzającej się na to osoby, która jest naga, zdejmuje ubranie lub jest w trakcie czynności seksualnej^[42]. 302.9 parafilia niespecyficzna inne

Rola związana z płcią (ang. gender role) – sposób zachowania, który w danej kulturze postrzegany jest jako typowy bądź akceptowalny dla danej płci. Część z tych zachowań wynika z uwarunkowań biologicznych, część zaś jest wynikiem presji społecznej^[1].

Terapia parafilii

Osoby cierpiące na parafilie mogą nie odczuwać potrzeby zmiany swoich preferencji. Chęć zmiany pojawia się najczęściej, gdy parafilia staje się uciążliwa lub niszczy związek z drugą osobą. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy partnerzy tych osób uświadamiają sobie, że pełnią w związku rolę rekwizytu niezbędnego lub ułatwiającego realizację potrzeb seksualnych. Jednocześnie osoby dotknięte parafilią często mają poczucie winy z powodu swoich preferencji, które uważają za niemoralne czy wręcz obrzydliwe. Wielu z nich popada w depresję.

Wiele osób dotkniętych parafiliami nie uważa swego stanu za patologiczny i nie odczuwa potrzeby zmiany swoich preferencji. Najczęściej są one do tego zmuszane przez władze dopiero, gdy trafią do więzienia w związku z przestępstwami na tle seksualnym. To sprawia, że parafilie nie są zaburzeniami w pełni zbadanymi i nie posiadamy o nich tak dużej wiedzy, jak o innych typach problemów zdrowotnych[51].

Celem terapii jest uwolnienie człowieka od cierpienia, co nie pokrywa się z koniecznością uwolnienia go od skłonności parafilnych[52]. Sposób postępowania zależy od przyczyny cierpienia[53]:

• Jeśli cierpienie spowodowane jest realnie doświadczanym odrzuceniem przez otoczenie lub obawą odrzucenia, celem terapii jest wzmacnianie pewności siebie i stabilizacja emocjonalna, które umożliwią osobowości akceptację parafilnych skłonności.

• Jeśli człowiekowi brakuje sił lub zdolnosci do akceptacji siebie wraz z parafilią, gdy nie może on przezwyciężyć nacisku społecznego otoczenia lub własnego poczucia winy, oraz gdy parafilia jest nietolerowana przez społeczeństwo do tego stopnia, że spotyka się z ostrymi sankcjami społecznymi, w tym karnymi, to celem terapii staje się usunięcie zachowań parafilnych, np. przez tzw. terapię zachowania (behawioralną). W niektórych przypadkach konieczne może być przejściowe lub trwałe wyłączenie (osłabienie) popędu seksualnego (kastracja).

• Jeśli zachowania parafilne są objawem nerwicy, w grę wchodzi tylko jej leczenie metodami psychoterapeutycznymi.

Terapia awersyjna

Istotnym elementem w redukowaniu niekorzystnych zachowań seksualnych są techniki stosowane w terapii awersyjnej. Wykorzystuje się w niej mechanizmy warunkowania, polegające na kojarzeniu ze sobą odpowiednich bodźców. W trakcie terapii prosi się pacjenta, by wyobraził sobie sytuację, która wywołuje u niego podniecenie seksualne. Następnie pacjent ma za zadanie wyobrazić sobie sytuacje przykre, wywołujące reakcję awersyjną. Jednocześnie, celem dostarczenia dodatkowych nieprzyjemnych bodźców, w powietrzu zaczyna unosić się przykry zapach uwalniany przez specjalne urządzenie. Wykorzystując w ten sposób mechanizmy warunkowania, wytwarza się u pacjentów niechęć do niekorzystnych zachowań. Jednocześnie, terapia awersyjna uzupełniana jest przez terapię poznawczą i trening umiejętności społecznych.

Realizacja seksualna

Nieprawidłowości w tej warstwie to :

Dysfunkcje seksualne - rodzaj zaburzeń na tle seksualnym polegający na nieprawidłowym przebiegu reakcji seksualnych.

Związane sa one z brakiem lub obniżeniem:

-pożądania,

- pobudzenia,

- orgazmu.

Przejawy dysfunkcji seksualnych:

1. Pożądania (brak fantazji)

2. Podniecenia (brak)

3. Orgazm

- u mężczyzn przedwczesny lub opóźniony

- u kobiet anorgazmia

F52. Brak lub utrata potrzeb seksualnych:

Awersja seksualna – forma dysfunkcji seksualnej polegająca na unikaniu relacji seksualnych, związanym czasami z odczuciem wstrętu wobec wszelkich przejawów seksualności.

Do przyczyn awersji seksualnej należą: rygorystyczne wychowanie, bycie ofiarą wykorzystywania seksualnego, zaburzenia seksualne partnera, jego romans oraz zaniedbywanie higieny.

Częściej niż unikanie kontaktów seksualnych spotyka się przypadki anhedonii seksualnej tj. utraty możliwości przeżywania przyjemności ze stosunku, będące efektem analogicznych procesów dezaprobaty własnej seksualności i obrony przed jej manifestowaniem

Brak reakcji genitalnej – dysfunkcja seksualna u mężczyzn nazywana impotencją, u kobiet polega na upośledzonym zwilżeniu pochwy (suchość pochwy) związanym z zakłóceniem pobudzenia seksualnego^[1].

Anorgazmia − dysfunkcja seksualna definiowana jako zaburzenia w występowaniu orgazmu, którego w czasie stosunku nie udaje się osiągnąć w ogóle, pomimo występowania typowych objawów podniecenia seksualnego^[1].

Zaburzenie dzieli się na anorgazmie pierwotną (u kobiety nigdy nie występował orgazm), wtórną (kobieta była w stanie w przeszłości osiągnąć orgazm) oraz sytuacyjną, pojawiającą się w określonych momentach^[1].

Przyczyny

Uznanie zahamowania orgazmu za zaburzenie jest w znacznej mierze związane z okolicznościami kulturowymi. Obecnie wzorce kulturowe narzucają kobietom wymóg przeżywania orgazmu pochwowego; gdy okoliczności uniemożliwiają jego występowanie, dochodzi do poczucia niepełnej sprawności, posądzenia o oziębłość itp., co wpływa znacząco na samoocenę. Brak orgazmu staje się wówczas głównym elementem zespołu zaburzeń i przyczyną leczenia.

W większości przypadków anorgazmia występuje u kobiet, u których może mieć podłoże nerwicowe, czy też prowadzić do zaburzeń nerwicowych. U mężczyzn anorgazmia występuje rzadko i może być powiązana z impotencją.

Wytrysk przedwczesny (łac. eiaculatio praecox) − dysfunkcja seksualna polegająca na ejakulacji po minimalnej stymulacji seksualnej, osiągniętej wcześniej, niż mężczyzna chce (przed penetracją lub wkrótce po rozpoczęciu penetracji pochwy), co prowadzi do napięcia, niepokoju lub frustracji u mężczyzny lub partnerki^[1]. Jest to definicja oparta na Second Consultation on Erectile and Sexual Dysfunctions zaproponowana przez WHO w 2004.

Zaburzenie dość powszechne, dotyczy około 1/3 aktywnych seksualnie mężczyzn^[2]. Raport seksualności Polaków publikowany przez prof. Lwa-Starowicza w 2002 i 2005 wskazuje, że problem ten dotyczy 37% Polaków.

Obecnie w diagnostyce wytrysku przedwczesnego stosowane jest pojęcie czasu wewnątrzpochwowego opóźnienia wytrysku, pozwalające ocenić ciężkość tej dysfunkcji.

W przypadku dłuższej abstynencji seksualnej szybkie następowanie wytrysku jest zjawiskiem naturalnym. Niekiedy jednak przejawia się prawie stale, mimo częstego współżycia

Wytrysk opóźniony, wytrysk późny' (łac. eiaculatio retardata) to dysfunkcja seksualna polegająca na pojawieniu się wytrysku nasienia po bardzo długim czasie od rozpoczęcia spółkowania (definiowanym jako godzina i więcej).

W warunkach fizjologicznych opóźnienie wytrysku może się pojawiać po wyczerpaniu związanym z dużą ilością stosunków lub przy działaniu bodźców hamujących wynikających z rozproszenia uwagi. Może się także wiązać z niewielką atrakcyjnością seksualną partnerki/partnera oraz może być wyrazem dysproporcji w budowie narządów płciowych.

Zaburzenie występuje najczęściej z przyczyn psychogennych, nadużywania alkoholu^{[uwaga 1]} lub stosowania niektórych leków (np. prozac), a także u osób w podeszłym wieku i cierpiących na zaburzenia neurologiczne lub problemy z krążeniem. Opóźnienie wytrysku spotyka się także jako następstwo głębszych urazów i sytuacji konfliktowych oraz w wypadkach istnienia skłonności dewiacyjnych.

Przy różnicowaniu pochodzenia zaburzenia – na tle czynnościowym lub organicznym – może mieć znaczenie jego tempo pojawiania się, stopniowe w chorobach organicznych lub nagłe w zaburzeniach czynnościowych.

Pochwica – dysfunkcja seksualna polegająca na niezależnym od woli skurczu mięśni wokół wejścia do pochwy, co może powodować zamknięcie wejścia i niemożność odbycia stosunku płciowego^[1], gdyż powoduje silny ból przy wprowadzaniu prącia do pochwy. Podobny ból pojawia się przy próbie wprowadzenia tamponu czy palca.

Pochwica nieorganiczna powodująca bolesność, jest zazwyczaj związana z reakcją obronną, wynikającą z niejasności nastawienia emocjonalnego do partnera bądź z lęków seksualnych kobiety. Bywa także reakcją powstającą w okolicznościach niesprzyjających współżyciu seksualnemu – związanych z zagrożeniem, narażeniem na wstyd itp.

Powtarzające się skurcze pochwy, mimo chęci podjęcia współżycia i niezależne od okoliczności, bywają wyuczoną reakcją obronną uwarunkowaną wcześniejszymi traumatycznymi doświadczeniami.

Pochwica jest uleczalna.

Dyspareunia to objawiająca się odczuwaniem bólu w czasie stosunku.

Przyczyny u kobiet

• stany zapalne w obrębie narządów płciowych lub miednicy małej

• po zabiegach operacyjnych w obrębie dróg rodnych lub po porodzie

• brak nawilżenia pochwy (na przykład suchość pochwy w okresie postmenopauzalnym)

• brak nawilżenia pochwy spowodowany przyjmowaniem niektórych leków w przebiegu chorób ogólnoustrojowych

• problemy z nawilżeniem pochwy związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym (zawodowi sportowcy)

• brak nawilżenia pochwy po chemioterapii

• wulwodynia/vestibulodynia

• szablowate spojenie łonowe

• przyczyny psychiczne

Przyczyny u mężczyzn

• wady w obrębie prącia (stulejka, zbyt krótkie wędzidełko napletkowe prącia)

• stany zapalne w obrębie narządów płciowych.

Hiperseksualność (hiperlibidemia) to ciągła, wyniszczająca i uporczywa potrzeba uprawiania stosunków płciowych, przesłaniająca inne potrzeby człowieka. U kobiet nazywana nimfomanią, u mężczyzn satyriasis. Pojęcia te odnoszą się do wzmożonych potrzeb seksualnych.

Podstawy psychiatrii i psychopatologii (ćwiczenia 2) 03.12.2011r.

Specyfika zaburzeń dziecięcych:

1. Rozwój psychiczny różnych dzieci postępuje w różnym tempie (trudno odróżnić zaburzenia od zjawiska rozwojowego)

2. Duża dynamika zaburzeń

3. Dzieci nie potrafią mówić o swoich problemach

4. Diagnoza zaburzeń dziecięcych opiera się na interpretacjach dorosłych

5. Problemy dzieci często dotyczą szczegółowej sytuacji lub kontekstu (często mają charakter konkretny)

6. Zaburzenia dziecięce od normalnych zjawisk rozwojowych odróżnia stopień uciążliwości.

Typy zaburzeń dziecięcych:

Grupy zaburzeń	Rodzaje	Czas wystepowania
Uogólnione zaburzenia rozwojowe	Upośledzenie umysł Autyzm Zespół Retta Zespół Aspargra	Od ur. Do 3 r.ż. Od urodzenia do 4 r.ż. Okres przedszkolny
Destrukcyjne zaburzenia zachowania	Zaburzenia zachowania Zab. Opozycyjno buntownicze ADHD	5-16 lat Od urodzenia do 8 r.ż W wieku szkolnym
Zaburzenia emocjonalne	Reaktywne zaburzenia przywiązania Lęk separacyjny Fobie Depresja dziecieca	Od urodzenia do 5 rż Od urodzenia do 8 r.ż Od urodzenia do 17 r.ż

Uogólnione zaburzenia rozwojowe:

- sfera poznawcza’

-komunikacja,

- kontaktów społecznych,

- sfera ruchowa

Cechy charakterystyczne:

- trudności w nabywaniu umiejętności : poznawczych, językowych, ruchowych, społecznych.

- przebieg często chroniczny.

Autyzm wczesnodziecięcy, autyzm głęboki, zespół Kannera – całościowe zaburzenie rozwoju, w którym istotną rolę odgrywa funkcjonowanie mózgu^[1]. Do typowych cech należą problemy z komunikacją uczuć i związkami społecznymi. Występują również kłopoty z integracją wrażeń zmysłowych. W typowych przypadkach pojawia się w pierwszych trzech latach życia. Ocenia się, że autyzm występuje u 5,6 na 10000 osób, przy czym jest cztery razy częstszy u mężczyzn niż u kobiet.

Obecnie autyzm może być leczony (farmakologicznie i behawioralnie), ale nie jest wyleczalny^[2]. Wczesna diagnoza i działanie są niezbędne w celu zapewnienia jak najlepszego rozwoju dziecka. Uważa się powszechnie, że nie jest możliwe stworzenie w pełni działającego leku, bo na autyzm wpływają cechy mózgu determinowane na bardzo wczesnym etapie rozwoju.

Wśród wielu specjalistów rozpowszechnione jest błędne przekonanie, jakoby autyzm dotyczył jedynie wieku dziecięcego, tak więc nie biorą oni pod uwagę tej diagnozy, gdy mają do czynienia z dorosłymi. Należy pamiętać, że nazwa "dziecięcy" nie odnosi się tylko do dzieci, ale również do okresu życia, kiedy obserwujemy pierwsze objawy. Określenie to powstało dla zróżnicowania tego zaburzenia od wcześniej znanych i też określanych jako autyzm podobnych objawów z jakimi mamy do czynienia w schizofrenii.

Zachowania wskazujące na możliwość występowania u dziecka zaburzeń ze spektrum autystycznym

Objawy autyzmu wg Leo Kannera:

• autystyczna izolacja

• przymus stałości otoczenia

• niezdolność do interakcji społecznych

• stereotypowe, powtarzające się czynności

• zaburzenia mowy (echolalia, odwracanie zaimków) lub całkowity brak mowy

• łatwość mechanicznego zapamiętywania

Autyzm dziecięcy:

• nie gaworzy, nie wskazuje, nie wykonuje świadomych gestów po pierwszym roku życia

• nie mówi ani jednego słowa w wieku 16 miesięcy

• nie składa słów w pary w wieku 2 lat

• nie reaguje na imię

• traci zdolności językowe lub społeczne

Inne objawy:

• słaby kontakt wzrokowy

• nie potrafi się bawić zabawkami

• nadmiernie porządkuje zabawki lub inne przedmioty

• jest przywiązane do jednej zabawki lub przedmiotu

• nie uśmiecha się

• czasem wydaje się upośledzone słuchowo lub w Zespole Aspergera wyostrzony zmysł słuchu

• urojenia

• omamy

Prawdopodobnie, u podłoża wszystkich zaburzeń spektrum autyzmu leżą defekty neurologiczne o szczegółowo nieznanej etiologii. Do najczęściej wymienianych, potencjalnych przyczyn ich powstawania należą:

genetyczne – uwarunkowane genem EN2 na chromosomie 7, a także innymi genami znajdującymi się na chromosomach 3, 4, 11; Naukowcy odkryli 20-30 genów odpowiedzialnych za powstanie autyzmu i wyróżniają geny odpowiedzialne za powstanie wczesnej i późnej odmiany autyzmu. Geny znajdujące się na chromosomie 11 są odpowiedzialne za powstanie autyzmu u mężczyzn, a geny znajdujące się na chromosomie 4 są odpowiedzialne za powstanie autyzmu u kobiet. Kobiety posiadają więcej genów odpowiedzialnych za powstanie autyzmu niż mężczyźni Przekazywana jest nie tyle podatność na autyzm, ile skłonność do wystąpienia spektrum zaburzeń tj. np.: trudności przystosowania, cech osobowości, itp

• wiek ojca powyżej 40 lat zwiększa ryzyko zachorowalności na autyzm

• zaburzenia metaboliczne, przede wszystkim nietolerancja glutenu i kazeiny,zaleca się dietę pozbawioną tych substancji urazy okołoporodowe

• uszkodzenia centralnego układu nerwowego

• toksoplazmoza (wrodzona)

• dziecięce porażenie mózgowe

• poważne infekcje i intensywne antybiotykoterapie w okresie niemowlęcym

• alergie i osłabiona sprawność immunologiczna

Mimo że rodzice mogą zauważyć pierwsze objawy autyzmu u swojego dziecka po wykonaniu pierwszych rutynowych szczepień, a obawy niektórych doprowadziły do zmniejszenia częstości stosowania szczepień u dzieci (a w związku z tym zwiększenia prawdopodobieństwa epidemii odry), nie ma dowodów naukowych wskazujących na związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy stosowaniem szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczke, a występowaniem autyzmu, a także nie ma naukowych dowodów na to, że zawierający rtęć Thiomersal (w USA znany jako Thimerosal) występujący w szczepionkach może przyczynić się do wystąpienia autyzm

ZESPÓŁ RETTA

Zespół opisał jako pierwszy austriacki pediatra, Andreas Rett (1924-1997) wiosną 1965 roku. W poczekalni swojego gabinetu zobaczył dwie matki z dziećmi, które – mimo, że nie były spokrewnione – zachowywały się bliźniaczo podobnie: siedząc na kolanach matek w charakterystyczny sposób zaplatały palce dłoni. Dr Rett znalazł jeszcze sześć przypadków choroby i opisał je wstępnie w artykule w "Wiener medizinische Wochenschrift"^[1]. W roku 1977 Rett opisał kolejne 22 dziewcząt u których wyodrębnił charakterystyczne cechy^[2]:

• stereotypowe ruchy rąk

• ataksję

• hiperamonemię

• ogólne stępienie afektu

• atrofię kończyn dolnych

• objawy charakterystyczne dla autyzmu dziecięcego

Temu charakterystycznemu zespołowi objawów nazwę "Rett Syndrome" nadał B.Hagberg, który nieświadom wcześniejszych prac Retta, w roku 1980 zaprezentował na konferencji naukowej własną prezentację 16. przypadków identycznego zespołu zaburzeń.

Pierwsze kryteria diagnostyczne Zespołu Retta zostały opracowane w 1984 roku przy współudziale samego Andreasa Retta. Dzięki sprecyzowaniu standardów diagnozowania do końca swojego życia Andreas Rett miał możliwość konsultowania aż 1000 dziewcząt z tym zaburzeniem rozwoju. Obecnie opisanych jest wiele tysięcy przypadków na całym świecie a prace badawcze nad Zespołem Retta trwają w obrębie różnych subdyscyplin naukowych.

Zespół Retta często jest mylnie rozpoznawany jako autyzm, porażenie mózgowe czy ogólne zaburzenia rozwoju intelektualnego. Typowe objawy:

• normalny rozwój od urodzenia do 6-18 miesiąca życia

• utrata sprawności manualnej i zdolności mówienia

• ataksja

• niski wzrost, małe ręce i głowa (wtórna mikrocefalia)

• stereotypowe ruchy rąk (klaskanie, stukanie, wkładanie do ust), zgrzytanie zębami

• problemy z kontaktami społecznymi, ataki paniki, unikanie kontaktu wzrokowego

• napady padaczkowe w 81%^[11]

• problemy żołądkowo-jelitowe i oddechowe

• boczne skrzywienie kręgosłupa

• przykurcze mięśniowe.

Leczenie

Aktualnie nie istnieje żadna sprawdzona metoda leczenia przyczynowego. Dzięki intensywnej rehabilitacji obejmującej m.in. edukację dopasowaną do możliwości dziecka, opiekę logopedy i psychologa dziecięcego, od 2% do 15% pacjentek może samodzielnie funkcjonować. Ważna jest odpowiednio skomponowana dieta.

Szansę na opracowanie skutecznej terapii dają badania przeprowadzone na University of Edinburgh i University of Glasgow. Posługując się mysim modelem choroby uczeni dowiedli, że możliwe jest niemal całkowite wyeliminowanie objawów choroby, jeśli przywrócona zostanie aktywność genu MECP

Zespół Aspergera (syndrom Aspergera, ZA; ang. Asperger's Syndrome, AS) – całościowe zaburzenie rozwoju mieszczące się w spektrum autyzmu.

Zaburzenie to obejmuje przede wszystkim upośledzenie umiejętności społecznych, trudności w akceptowaniu zmian, ograniczoną elastyczność myślenia przy braku upośledzenia umysłowego oraz szczególnie pochłaniające, obsesyjne zainteresowania, natomiast rozwój mowy oraz rozwój poznawczy przebiega bardziej prawidłowo w porównaniu do autyzmu dziecięcego. Głównymi kryteriami różnicującymi ZA od autyzmu głębokiego są: brak opóźnienia rozwoju mowy i innych istotnych jej zaburzeń uniemożliwiających logiczną komunikację, prawidłowy rozwój poznawczy.

Ludzie z tym zaburzeniem przypominają osoby z autyzmem dziecięcym pod tym względem, że od wczesnego dzieciństwa występuje u nich ten sam rodzaj upośledzeń (jednak w dużo łagodniejszej postaci). W stosunku do głębokiego autyzmu wyróżniają się o wiele bardziej prawidłowym rozwojem mowy i lepszą adaptacją społeczną, zaś z powodu swych niezwykłych zainteresowań łagodniejsze przypadki częściej uchodzą za ekscentryków niż ludzi o zaburzonej osobowości.

Granice zespołu Aspergera są bardzo nieostre, pokrewne zaburzenia to m.in. autyzm wysokofunkcjonujący WFA (HFA: High-Functioning Autism), hyperleksja, zaburzenie semantyczno-pragmatyczne (SPD:Semantic pragmatic disorder), upośledzenie zdolności niewerbalnego uczenia się (NLD:Nonverbal Learning Disabilities/Disorder), a także zaburzeń emocjonalnych jak reaktywne zaburzenie przywiązania (RAD:Reactive attachment disorder), ADHD i wiele innych rzadkich zespołów – ich prawidłowa diagnoza i rozróżnianie mogą sprawiać problemy w wielu indywidualnych przypadkach^[1]. Dlatego nierzadko, potocznie określa się mianem zespołu Aspergera wszystkie relatywnie łagodne zaburzenia rozwoju, gdzie głównym problemem jest nieumiejętność nawiązywania kontaktów społecznych

Najczęściej wymienia się zespół sześciu głównych kryteriów diagnostycznych Gillbergów z 1989 r.^[2], obejmujących aspekty, które nie zostały wymienione w DSM-IV czy ICD-10.

Są to:

1. zaburzenia interakcji społecznej, nieumiejętność lub brak chęci współpracy w grupie,

2. zaburzenia mowy i języka (opóźniony rozwój, powierzchownie perfekcyjny język ekspresyjny, sztywna i pedantyczna mowa, nietypowa prozodia i charakterystyka głosu, uszkodzenie zdolności rozumienia języka – przede wszystkim znaczeń przenośnych i ukrytych)

3. zawężone, specjalistyczne zainteresowania, połączone czasem z obsesyjnym zainteresowaniem jedną dziedziną,

4. zachowania powtarzalne, rutynowe, niezmienne,

5. trudności w komunikacji niewerbalnej (ograniczone gesty, skąpa ekspresja twarzy, dystans fizyczny, zachwianie rozumienia bliskości do innej osoby, kłopoty z kontaktem wzrokowym),

6. niezdarność ruchowa (nie zawsze).

Prawdopodobnie, u podłoża wszystkich zaburzeń spektrum autyzmu leżą defekty neurologiczne o szczegółowo nieznanej etiologii. Do najczęściej wymienianych, potencjalnych przyczyn ich powstawania należą:

• genetyczne – uwarunkowane genem EN2 na chromosomie 7, a także innymi genami znajdującymi się na chromosomach 3, 4, 11;

Przekazywana jest nie tyle podatność na autyzm, ile skłonność do wystąpienia spektrum zaburzeń: trudności przystosowania, cech osobowości, czy innych psychoz

• wiek ojca od 40 i więcej lat zwiększa ryzyko zachorowalności na autyzm

• urazy okołoporodowe

• uszkodzenia centralnego układu nerwowego

• toksoplazmoza (wrodzona)

• dziecięce porażenie mózgowe

• poważne infekcje

Mimo że rodzice mogą zauważyć pierwsze objawy autyzmu u swojego dziecka po pierwszych rutynowych szczepieniach, a obawy niektórych doprowadziły do zmniejszenia częstości stosowania szczepień u dzieci (a w związku z tym zwiększenia prawdopodobieństwa epidemii odry), nie ma dowodów naukowych wskazujących na związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy stosowaniem szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce, a występowaniem autyzmu, a także nie ma naukowych dowodów na to, że Thiomersal (w USA znany jako Thimerosal) występujący w szczepionkach może przyczynić się do wystąpienia autyzmu^[

Destrukcyjne zaburzenia zachowania

Zaliczane do grupy zaburzeń wczesnodziecięcych mają swój początek w okresie przedszkolnym a czasem na początku szkoły podstawowej.

W psychologii wyróżnia się trzy podstawowe typy destrukcyjnych zaburzeń zachowania:

1) Zaburzenia zachowania (conduct disorders)

• Charakteryzują się: trwałym zachowaniem sprzecznym z prawami innych i podstawowymi normami społecznymi (konflikt z prawem, młodociani przestępcy),

2) Zaburzenie opozycyjno – buntownicze

• Obejmuje: brak posłuszeństwa (bez pogwałcania praw innych), zachowania negatywistyczne, wrogie, buntownicze,

3) Zespół deficytu uwagi z nadruchliwością (ADHD; attention deficit hyperactivity disorder)*

• Charakteryzuje się: impulsywnością, brakiem uwagi, nadpobudliwością (najczęściej diagnozowane zaburzenie u dzieci przed okresem dojrzewania),

Dlaczego dziecko łamie normy społeczne (źródła zaburzenia zachowania)?

A.  Czynniki społeczne:

• Powszechny dostęp do broni (Zimring, 1998),

• Modelowanie agresji (sceny przemocy prezentowane w mediach, grach komputerowych),

• Zdezorganizowane środowisko domowe (brak uczuć, ostra, niespójna dyscyplina, słaby nadzór, rozwody rodziców, brak wzmocnienia zachowań prospołecznych, brak wsparcia),

B. Czynniki biologiczne:

• Predyspozycje genetyczne (dziedziczność),

• Niższy poziom serotoniny (neuroprzekaźnik związany z występowaniem depresji),

• Nieprawidłowości w obrębie płata czołowego mózgu (zmiana zachowań, obniżenie zahamowań, impulsywność),
• Niższy poziom pobudzenia fizjologicznego (poszukiwanie ryzykownych, stymulujących doświadczeń podwyższa poziom pobudzenia fizjologicznego),

Jak leczyć zaburzenia zachowania?

Najczęściej stosuje się interwencje oparte na teorii uczenia się społecznego (karanie zachowań negatywnych wzmacnianie pozytywnych, uczenie się przez obserwację). Należy pomóc dziecku identyfikować sytuacje wyzwalające zachowania agresywne, uczyć przyjmowania perspektywy innych, trenować negocjacje.

Dobre efekty przynosi terapia rodzinna (zaangażowanie rodziny dziecka, systemowa korekta wzorców wzajemnych stosunków panujących w rodzinie).

stnieje mniej poważny rodzaj zaburzenia związanego z zachowaniami typu acting out,

zwany ZABURZENIEM OPOZYCYJNO-BUNTOWNICZYM.

Zaburzenie to pod wieloma względami przypomina zaburzenie zachowanie.

 

Jednak różnica polega na tym, że zaburzenie zachowania powiązane jest z poważnym łamaniem podstawowych praw, natomiast zaburzenie opozycyjno-buntownicze obejmuje wzory zachowań negatywistycznych, wrogich i buntowniczych.

Zachowania te trwają co najmniej 6 miesięcy.

 

 

 

 

Dzieci z zaburzeniem opozycyjno-buntowniczym nie posuwają się do nagminnych aktów agresji fizycznej, niszczenia mienia, kradzieży lub oszustwa. Osoba, która cierpi na zaburzenie opozycyjno-buntownicze nigdy nie posuwa się do złamania prawa.

 

Jednak te dwa zaburzenia czasami następują po sobie. Wiele dzieci objawiających zachowania opozycyjno-buntownicze stopniowo rozwija w sobie zaburzenie zachowania       w okresie dorastania. Obydwa zaburzenia kojarzą się z problemami w zrozumieniu                       i rozwiązywaniu problemów międzyludzkich (Matthys, Cuperus, van Engeland, 1999). Ponadto jeden, jak i drugi typ zaburzenia wiąże się  z wysokim ryzykiem antyspołecznego zachowania w okresie dorosłości (Langbehn, Cadoret, Yates, Troughton, Stewart, 1998)[2].

 

DIAGNOZA

 

Dzieci spełniające kryteria diagnostyczne zaburzenia opozycyjno-buntowniczego (oppositional defiant disorder – ODD) charakteryzuje postawa negatywistyczna, wrogość, wybujały temperament i bunt wobec osób reprezentujących władzę przez przynajmniej sześć miesięcy.

 

 

Postawienie diagnozy wymaga dowodów wskazujących, że u danej osoby występuje pewien wzór zachowania (trwający 6 miesięcy), w czasie którego pojawiają się cztery                               z następujących zachowań:

       Często traci panowanie nad sobą,

       Często kłóci się z dorosłymi,

       Często łamie ustalone zasady lub odmawia stosowania się do wymagań dorosłych,

       Często umyślnie irytuje ludzi,

       Często oskarża innych o popełnienia błędów lub niewłaściwe zachowanie,

       Często jest drażliwy lub łatwo irytują go inni,

       Często jest rozgniewany lub urażony często jest złośliwy i mściwy.

 

Główna cechą zaburzenia opozycyjno-buntowniczego jest „opozycja”, przeciwstawianie się.

 

 

PRZYCZYNY

 

Przyczyny zaburzenia opozycyjno-buntowniczego są podobne do przyczyn zaburzenia zachowania.

Dzieci wykazujące zaburzenia opozycyjno-buntownicze również pochodzą z rodzin niestabilnych, ich rodzice stosują surowe, niespójne kary i rzadko angażują się w ich zajęcia (Frick, Christian, Wooton, 1999). 

Dzieci te wykazują spadek wskaźników aktywności serotoniny (von Goozen, Matthys, Cohen-Kettenis, Westenberg, von Engeland, 1999)[3].

 

 

 

LECZENIE

 

Mimo wielu poszukiwań nie wykazano efektywności leczenia farmakologicznego zaburzeń zachowania. Badania kontrolowane wskazują na brak korzystnych efektów indywidualnej psychoterapii zorientowanej psychodynamicznie oraz  na niekorzystny wpływ psychoterapii grupowej.

 

Przegląd badań nad wynikami leczenia zaburzeń zachowania potwierdza celowość                       i skuteczność stosowania leczenia zintegrowanego uwzględniającego rodzinę i dostosowanie do sytuacji. Korzyści zintegrowanego leczenia obejmującego terapię rodziny, systemową interwencję w środowisku szkolnym, opiekę indywidualną z dostosowanymi do potrzeb pacjenta metodami[4].

 

 

 

 

 

 

 

TERAPIA

 

Teoria behawioralna wyjaśnia, że zachowania antyspołeczne powstają i utrzymują się jako rezultat wzmacniania i braku umiejętności na skutek nieprawidłowych relacji między dziećmi i rodzicami. Zachowania te występują, gdy dziecko nie obserwuje u rodziców zachowań prospołecznych, gdy stale spotyka się z rozkazami lub ciężkimi karami, gdy rodzice reagują na przejawy zachowania antyspołecznego zainteresowaniem o charakterze negatywnym          i pozytywnym zarazem i nie stawiają wymagań w sposób konsekwentny[5].

 

Terapia koncentruje się na zmianie interakcji między rodzicami a dzieckiem, na wzmocnieniu zachowań prospołecznych.

Jej celem bezpośrednim jest poprawa umiejętności wychowawczych rodziców.

Można zastosować metodę nagrody bądź kary, prowadzić wymianę pozytywnych  wzmocnień,  zawrzeć obustronny (rodzice – dzieci) kontrakt.

Zadaniem rodziców jest sprawowanie nadzoru nad zachowaniem dziecka zarówno w domu jak i w szkole.

Terapeuta utrzymuje stały kontakt z rodzicami celem konsultacji bieżących efektów ich pracy.

 

 

Teoria poznawcza uznaje braki i zaburzenia w zakresie procesów poznawczych.

Nieumiejętność  tworzenia alternatywnych rozwiązań interpersonalnych, sposobów osiągania celów, na przykład nawiązywania przyjaźni, przewidywania konsekwencji własnych zachowań, przypisywanie perspektyw innych ludzi jako własne.

 

Celem terapii jest poznanie i nauczenie się reflekcyjnego, rozważnego podejścia                         do frustrujących sytuacji oraz uzyskanie umiejętności rozwiązywania konfliktów międzyludzkich.

 

 

 

 

Trening rozwiązywania problemów ma na celu wyrównanie deficytów i zniekształceń poznawczych w podejściu do sytuacji interpersonalnych.

W tej terapii można zastosować  na przykład: modelowanie i ćwiczenie przez odgrywanie ról społecznych, interpersonalnych.

 

Terapeuta modeluje sposób reagowania w sytuacjach będących dla dziecka problemem poprzez zademonstrowanie pojedynczej wypowiedzi lub ich sekwencji.

Pokazuje jak sam rozwiązuje problemy społeczne. Poszukuje alternatywnych możliwości rozwiązania problemów. Uczy dziecko jak wstrzymać złość i zachować się inaczej, jak radzić sobie z własnymi emocjami i innych ludzi. Udziela wskazówek odpowiedniego zachowania oraz informacji zwrotnej, udziela pochwał, aby wzmocnić nowe zachowania.

Stopniowo wprowadza wykorzystywanie tych umiejętności w rzeczywistych sytuacjach.

 

 

 Lęk separacyjny

Lęk separacyjny

W psychoanalizie: hipotetyczny lęk dziecka przed możliwą utratą obiektu w osobie matki.

• Ogólnie: lęk przed możliwością utraty każdej innej osoby, od której ktoś jest uzależniony

Lękowe zaburzenia separacyjne

Nerwica lękowa wieku dziecięcego, której dominujacą cechą jest nadmierny i nieadekwatny lęk przed rozdzieleniem z pierwotnym obiektem przywiązania (zazwyczaj jednym lub obojgiem rodziców) i (lub) otoczeniem domowym; najczęstsze objawy to nierealistyczna obawa nieszczęść, które mogą spotkać obiekt przywiązania, kiedy jest on nieobecny, natrętny strach przed zgubieniem się, porwaniem lub nawet śmiercią, kiedy pozostaje się rozdzielonym, wycofanie społeczne.

Fobie dziecięce

Co to jest fobia?

Fobia to uporczywy strach przed określonymi sytuacjami (np. zamknietymi pomieszczeniami) czy obiektami (np. zwierzętami, widokiem krwi), który jest obiektywnie nadmierny i nieuzasadniony. U dzieci i młodzieży lęk musi być obecny, przez co najmniej  sześć miesięcy, by był zdiagnozowany jako fobia (a nie jako lęk przemijający, pojawiający się w rozwoju większości dzieci)

Rodzaje fobii występujące u dzieci i młodzieży:

• fobie specyficzne (tj. związane z określonym obiektem lub sytuacją)

• ataki paniki z agorafobią lub bez agorafobii

• fobia społeczna (lęk w sytuacjach, w których dziecko przebywa w grupie rówieśniczej,)

• mutyzm wybiórczy (niemożność mówienia w określonych sytuacjach społecznych, przy zachowanej zdolności do mówienia w innych; w innych klasyfikacjach może być traktowany nie jako zaburzenie lękowe)

Co jest przyczyną fobii?

Badania wskazują na genetyczne i środowiskowe podłoże fobii.

Kogo jest podatny na fobie?

Zaburzenia lękowe dotykają osoby w każdym wieku.
Występowanie specyficznych fobii u dzieci szacuje się na od 1 do aż 9,5%.
Fobie społeczne dotyczą tylko ok. 1,4%  dzieci i adolescentów.
Ataki paniki mogą pojawić się w każdym wieku, najczęściej jednak pierwszy atak występuje w okresie adolescencji lub wczesnej dorosłości. 

Symptomy, jakie można zaobserwować u dziecka lub adolescenta z fobią:

• przyspieszone bicie serca
• pocenie się
• drżenie
• trudności ze złapaniem powietrza
• uczucie duszenia się
• ucisk w klatce piersiowej
• ból brzucha
• uczucie omdlewania i zawroty głowy
• lęk przed utratą kontroli lub zwariowaniem
• lęk przed śmiercią
• odrętwienie
• dreszcze lub ataki gorąca

Jak się diagnozuje fobie?

Diagnozę zaburzenia lękowego stawia psycholog lub psychiatra dziecięcy po wnikliwym wywiadzie. Rodzice obserwujący oznaki nadmiernego lęku u swojego dziecka powinni zgłosić się z nim na diagnozę i leczenie. Wcześnie podjęte leczenie zaburzeń lekowych może zapobiec powstaniu innych problemów w funkcjonowaniu emocjonalnym i społecznym dziecka.

Leczenie

Program leczenia opracowywany jest indywidualnie dla każdego dziecka, z uwzględnieniem:
• wieku, stanu zdrowia i historii medycznej dziecka
• rodzaju i głębokości fobii
• tolerancji i podatności dziecka na określone procedury terapeutyczne
• zakładanych przyczyn pojawienia się zaburzenia

Terapia może obejmować:
• terapię indywidualną dziecka
• terapię rodziny
• współpracę z rodzicami i nauczycielami dziecka
• w niektórych przypadkach również farmakoterapię

Zapobieganie fobii

Dotychczas nie są znane metody zapobiegania fobiom u dzieci. Wczesna diagnoza i podjęcie leczenia są bardzo ważne, ponieważ zapobiegają pogłębianiu się trudności oraz poprawiają jakość życia dzieci i młodzieży.

Depresja dziecięca

Dziecko może się moczyć, mieć problemy z zasypianiem. Może pojawić się zmiana w zachowaniu: z pogodnego dziecka zamienia się w człowieczka targanego skrajnymi emocjami.

Nagle przestajemy poznawać swoją córkę czy syna, który może stać się nieśmiały i bojaźliwy lub przeciwnie - wzburzony i drażliwy.

 

Bardzo charakterystyczną cechą depresji dziecięcej jest złość. Pojawiają się zachowania autodestrukcyjne, np. uderzanie o coś głową. Warto postawić sobie pytanie Skąd się bierze depresja u dziecka. Otóż dziecko nie wykształciło umiejętności radzenia sobie z emocjami, które go dopadły. Dlatego organizm somatyzuje objawy - lęk przekształca się np. w ból brzucha.

Samopoczucie w depresji zbudowane na bazie mieszanki lęku i agresji szarpie człowieka na różne strony. Rozsadza głowę, otępia, dusi w gardle. Nie pozwala spać, odbiera zmysły. Wciąga w czeluść wypełnioną przerażającą samotnością. Odbiera nadzieję i sens życia.

 

Gdy cierpienie przekracza siły, jakimi człowiek dysponuje, dochodzi do próby samobójczej. Można wyróżnić trzy główne czynniki, które mają wpływ na to, czy zachorujemy. Pierwsze dwa to podatność biologiczna i zaburzenia czynności neuroprzekaźników. Natomiast trzeci czynnik to czynnik środowiskowy - jedyny, na który jako rodzice mamy realny wpływ. Pierwszy kontakt, jaki nawiązujemy, to związek z matką, potem nasz świat się rozszerza. Pojawia się ojciec, rodzeństwo, dziadkowie, koledzy. Z każdą z osób, które staną na naszej drodze, nawiązujemy jakieś relacje, które przekładają się na nasze emocje. Najważniejsze dla budowania stabilnej, zdrowej psychiki są związki z najbliższymi budowane od niemowlęctwa. Poczucie bliskości i wsparcie, jakie daje człowiekowi 'zdrowa' rodzina, powoduje, że ma szansę wyjść obronną ręką z późniejszych meandrów życia. Wiek XX to dynamiczna zmiana modelu rodziny. Jest mniej dzieci, znikają rodziny wielopokoleniowe. Matki pracują zawodowo. Paradoksalnie, to, że mamy coraz więcej możliwości, powoduje, że koncentrujemy się na zdobywaniu, chcemy mieć coraz lepsze życie. Dzieje się to, niestety, kosztem dzieci, które jako jednostki najsłabsze tracą na tym najwięcej. Często nie mają do kogo się zwrócić z problemami, których nie potrafią rozwiązać. Rodzice nie mają dla nich czasu. Jednocześnie wymagają od dzieci coraz więcej i coraz szybciej wystawiają je do wyścigu szczurów. W okresie dojrzewania zaczyna się nie mniej mordercza konfrontacja z rzeczywistością.

Młodzież zaczyna widzieć świat takim, jaki on jest - z zakłamaniem, układami, niesprawiedliwością. Ci, którzy mają trudniejszą sytuację materialną, dostrzegają brak perspektyw. Dodatkowo targają nimi silne emocje wynikające z fizjologii dojrzewania. Dochodzą wymagania w szkole. I w końcu grupa rówieśnicza, w której trzeba walczyć o pozycję. Liczy się wszystko: ciuchy, pieniądze, uroda, sprawność fizyczna. Przerosłoby to niejednego dorosłego, a oni mają po kilkanaście lat i rozchwiany układ nerwowy.

 

Kiedy powinno nam się włączyć czerwone światło? Przebieg choroby jest inny u młodszych dzieci, do lat 14, inny u starszych, osiągających dorosłość. W obydwu grupach wiekowych jednym z objawów choroby jest wyraźne osłabienie sprawności intelektualnej. Dziecko zaczyna się gorzej uczyć. Zaniepokoić powinno nas wagarowanie. Trzeba sprawdzić, co za tym stoi. Może to być lęk, jeden z podstawowych składników depresji. Przy czym młodsze dzieci boją się zadań, nowych miejsc. U starszych lęki mają charakter egzystencjalny. Pojawia się poczucie bezsensowności życia, strach przed przyszłością. Innym bardzo charakterystycznym objawem depresji u nastolatków jest agresja. Może to być autoagresja, ale w przypadku młodzieży także prowokowanie bójek, nadużywanie alkoholu, narkotyki, przekraczanie obowiązujących norm społecznych. Inne ważne symptomy to zaburzenia snu, brak apetytu lub objadanie się. Nastolatki przestają spotykać się ze znajomymi. Część z nich zapada się w nudzie. Mają duże trudności z porannym wstawaniem.

 

Kiedy zauważymy takie objawy u dziecka musimy pamiętać, że w okresie intensywnego rozwoju pojawiają się okresy, w których dziecko wcale nie jest pogodne i wesołe, co nie oznacza, że ma depresję, szczególnie w okresie dojrzewania. Ale jeżeli niczym nieuzasadnione objawy utrzymują się kilka tygodni, to niezależnie od wieku dziecka należy szukać pomocy u specjalisty. Jeśli do tego momentu nie nawiązaliśmy z dzieckiem dobrej więzi emocjonalnej, nie oczekujmy, że nawiążemy ją teraz. Jeśli na depresję cierpi nastolatek, musimy pamiętać, że dla niego ważniejsza jest grupa rówieśnicza. Rodzice, stają się wówczas mało wiarygodni. Ponadto sami tworzymy system, w którym wykluła się choroba, więc trudno nam obiektywnie ocenić sytuację. U kogo szukać pomocy? W szkole - u nauczyciela czy psychologa szkolnego; w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, punktach interwencji kryzysowej - u psychologów lub psychiatrów dziecięcych.

 

Trzeba działać szybko i zdecydowanie. Depresja to zwykle długie miesiące samotnej męczarni dziecka. Nie wolno tego lekceważyć, szczególnie że przy tej chorobie istnieje ryzyko samobójstwa. Depresję można porównać do mocno napiętej cięciwy łuku - wystarczy drgnięcie ręki i strzała leci. Rodzice nie mają czasu, koleżanki obśmiały nowy ciuch, nie uda się coś w szkole i zaczyna się 'czarny tunel'. Mały, na pozór nieistotny epizod może wystarczyć, by dziecko podjęło próbę samobójczą. Terapia depresji Bardzo często stosuje się terapię farmakologiczną zbyt pochopnie, bo to najprostszy i najtańszy sposób leczenia. Bardzo ważna jest współpraca rodziny i szkoły.

Nauczyciel powinien wiedzieć, że dziecko jest leczone, a trudności w nauce są związane z problemami emocjonalnymi dziecka. Psychoterapia - pracując z dzieckiem, pracuje się z całą rodziną. Dziecko jest takim papierkiem lakmusowym, który odbija wszystko, co się w niej złego dzieje.

 

Do wyboru jest wiele metod - terapia rodzinna, indywidualna, grupowa. Jeżeli nie jest bardzo źle, wystarczy kilka spotkań, czasami praca trwa lata. Celem jest to, aby nauczyć młodego pacjenta nowego sposobu reagowania na rzeczywistość. Jest to często trudny i bolesny proces, który ma sprawić, że dziecko stanie się bardziej odporne na stres.

Jeżeli decydujemy się na terapię rodzinną, próbujemy dociec, czego brakuje we wzajemnych kontaktach. To trudne wyzwanie dla rodziców. Muszą dokonać swoistego rachunku sumienia, zmienić swoje nawyki wobec dzieci. Choroba dziecka bywa czasami momentem, który pozwala zbliżyć się całej rodzinie i zacząć funkcjonować na lepszych zasadach.

Podstawy psychiatrii i psychopatologii (ćwiczenia 3) 17.12. 20011r

 ZABURZENIA ODŻYWIANIA

Specyficzne zaburzenia odżywiania:

- jadłowstręt psychiczny,

-żarłoczność psychiczna

Niespecyficzne zaburzenia odżywiania (nie odznaczają się daleko posuniętymi konsekwencjami psychicznymi i somatycznymi)

-zespół jedzenia nocnego,

-zespół gwałtownego obadania się,

- anarchia żywieniowa,

-otyłość.

Inne zaburzenia specyficzne psychogenne wymioty specyficzne.

Anoreksja F50.0

Objawy psychiczne i somatyczne

- wiek 14-18 lat

- co najmniej 15% utraty wagi ciała,

- zaprzeczanie chorobie,

- powikłania zdrowotne:

Samobójstwa ok. 6% osób z zaburzeniem odżywiania

Śmierć na skutek wygłodzenia

Dwa typy anoreksji wg DSM-IV

1. Typ organiczny (ilość zjadanych pokarmów)

2. Typ przeczyszczający

Cech osobowości osoby dotkniętej anoksją:

- perfekcjonizm,

- myślenie kompulsywno-obsesyjne

• przeżywa silny lęk przed przybraniem na wadze lub otyłością, nawet jeśli ma niedowagę;

• nie chce utrzymać wagi w granicach normy dla swojego wieku i wzrostu, co nie jest spowodowane żadnym schorzeniem fizycznym ani psychicznym;

• jej BMI jest równy lub mniejszy od 17,5;

• nieprawidłowo ocenia wagę własnego ciała, wymiary i sylwetkę;

• lekceważy skutki nagłego spadku wagi;

• w okresie dojrzałości płciowej (po okresie pokwitania) cierpi na wtórny brak miesiączki w ciągu co najmniej 3 miesięcy (jest to kryterium D w DSM-IV. W DSM-V postuluje się usunięcie tego kryterium^[10]

• spożywa posiłki w samotności (ze wstydu przed innymi);

• gotuje dla innych tzw. "zdrowe posiłki";

• uprawia intensywne ćwiczenia fizyczne;

• kłamie o ilości zjedzonych posiłków;

• główny temat rozmów z osobą chorą to jedzenie, kalorie, zawartość tłuszczu w produktach i diety.

Osoby dotknięte anoreksją łatwiej jest wyleczyć kiedy są jeszcze młode niż starsze.

BULIMIA F50.2

Typy Bulimii Wg DSM-IV

1. Typy przeczyszczające się (reguluje wymioty i nadużywa środków przeczyszczających )

2. Typy nie przeczyszczające się (miedzy epizodami obżarstwa intensywne ćwiczenia fizyczne, głodówki, drastyczna nisko kaloryczna dieta)

Przebieg bulimii

- osoby te mogą funkcjonować prawie normalnie,

- osoby z bulimią mają większe poczucie choroby wpływa na to środowisko

- nie koniecznie podejmują leczenie.

Przyczyny bulimii:

• brak samoakceptacji

• konflikty rodzinne

• zaburzenia mechanizmów samoregulacji i samokontroli

• uszkodzenie ośrodka sytości w mózgu

• emocjonalne zaniedbanie dziecka w dzieciństwie

• brak akceptacji przez grupę rówieśniczą (wiążący się często ze zmianą środowiska)

Czynniki genetyczne

Badania przeprowadzone w 2003 roku ujawniły powiązanie powstawania bulimii z miejscem 10p chromosomu[20]. Ten dowód popiera tezę, że podatność na rozwinięcie zaburzeń w odżywianiu jest silnie powiązana z czynnikami genetycznymi[21]. Predyspozycje rodzinne występują, gdy członkowie rodziny cierpieli na otyłość i zaburzenia depresyjne.

Specyfika choroby

Schorzenie to należy odróżnić od zaburzeń związanych z objadaniem się. Chorzy na bulimię, choć zdają sobie sprawę z utraty kontroli nad własnym zachowaniem związanym z odżywianiem się, przejadają się bardzo często, a następnie stosują sposoby kontrolowania wagi ciała, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia.

Jest to choroba o podłożu psychicznym, a chorzy na nią zwykle czują się głodni nawet bezpośrednio po jedzeniu. Czasami po wymiotach odczuwają tak wielką ulgę, że przejadają się po to by ponownie je wywołać. Większość pacjentów dotkniętych bulimią to kobiety. Dzielą one dni na "dobre", gdy nie odczuwają przymusu objadania się, i "złe" kiedy nie mogą powstrzymać łaknienia. Są świadome tego, że niepokój, nuda, stres i uczucie przykrości mogą wyzwalać okresy obżarstwa.

Bulimia bardzo często dotyka osoby, które nie akceptują swojego wyglądu, wagi, nie czują się dobrze w swoim ciele i pragną za wszelką cenę polepszyć swoje samopoczucie. Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, pracującego nad uściśleniem kryteriów rozpoznawania bulimii, występuje ona od 4 do 6 razy częściej niż anoreksja.

Anoreksja i bulimia bezpośrednio zagrażają życiu.

Różnice miedzy bulimią i anoreksją nie są jednoznaczne, gdyż u wielu osób z bulimią rozpoznano anoreksję.

Przyczyny zaburzeń:

1. Bilologiczne

-biochemiczne (obniżone funkcjonowanie neuroprzekaźników)

- hormonalne

Podejście behawioralno-poznawcze

- figura – centralne przekonanie nadawania nadmiernego znaczenia idealnej figurze,

Psychoanaliza – zaburzenia odżywiania to szczególna postać chorób psychosomatycznych przejawiających się w patologii charakteru edypalnego i preedypalnego)

Objawy mają znaczenie symboliczne (zaprzeczanie własnej płci i rozwoju seksualnego)

Podejście systemowe – rola nieprawidłowej rodziny

- modele interakcyjne uwzględniają wieloczynnikowość patogenezy

~ stresowanie dziecka,

~ kontrolowanie,

~ Male umiejętności radzenia sobie ze stresem.

Terapia zaburzeń odżywiania:

- ter. Behawioralna,

- ter. Przyczynowa

- ter. Systemu rodzinnego,

- biologiczne środki przeciwdepresyjne,

- ter. Poznawczo-behawioralna

* identyfikacja przyczyn,

*identyfikacja emocji negatywnych (zmiana myśli, skoncentrowanie się na czymś innym, zmiana stylu życia),

- terapia Fairbuma – rekonstrukcja przekonań na temat własnej wartości, normalizacja związana z jedzeniem i utrzymaniem wagi identyfikacja sytuacji i uczuć wywołujących potrzebę objadania się i przeczyszczania, a następnie nauka konstruktywnego radzenia sobie w takich sytuacjach.

- terapia psychodynamiczna (ustabilizowanie wagi, analiza zaburzeń psychicznych, dostosowanie do poziomu organizacji osobowości pacjenta)

- terapia systemowa

- terapia integracyjna

- procedury edukacyjne

- nabywanie strategii skoncentrowanych na rozwiązywaniu problemów,

- udział w grupach samopomocy.

Zaburzenia nawyków i popędów

Cechy charakterystyczne:

- bez motywacji,

- powtarzają się,

- szkodzą sobie lub innym,

- związane z impulsem do działania, który nie podlega kontroli,

- podejmowanie działań o niejasnej motywacji, przyznawanych jako przymus, prowadzący do uzyskania przyjemności bez uwzględniania wymogów realności

- dążenie do zwiększenia lub rozładowania napięcia,

- napięcie może być rozładowane tylko w relacji z jakimś obiektem, osobą lub rzeczą.

Zaburzenia te mogą mieć uwarunkowanie biologiczne jak i genetyczne.

F63.0 Patologiczny hazard

F63.1 Patologiczne podpalanie (piromania)

F63.2 patologiczne kradzieże (kleptomania)

F63.3 Trichotillmania

F63.4 Inne zaburzenia nawyków i popędów

Patologiczny hazard (hazard kompulsywny)

- rozpowszechnienie 1.2-2.3%

Dotyczy częstych powtarzających się epizodów hazardu, które dominują w życiu człowieka i prowadzą do naruszenia norm i zobowiązań społecznych, zawodowych, rodzinnych, majątkowych.

- skłonność do nie kontrolowania hazardu mimo negatywnych konsekwencji

- popęd do hazardu narasta w sytuacjach stresowych

- Osobowość hazardzisty:

1. Poszukiwanie mocnych wrażeń

2. Skłonność do ryzyka

3. Aprobata społeczna

4. Niedowartościowanie siebie

5. Nie przewiduje skutków

Przyczyny zaburzenia: wyuczony wzorzec – wzmocnienia pozytywne, negatywne

Leczenie podobnie jak w innych uzależnieniach:

- osoba musi uznać że jest uzależniona,

- terapia grupowa,

-wsparcie rodzin

- osoba musi sobie uświadomić że bierze odpowiedzialność za swoje zachowanie

- zmiana systemu wartości

Terapia poznawczo-behawioralna. Należy wpłynąć na osobowość.

Piromania (podpalanie)

Piromania - chorobliwa żądza podpalania lub do zabaw z ogniem^[1], która występuje przy niektórych zaburzeniach psychicznych^[2] takich jak np. padaczka czy psychopatia. Jest to zaburzenie występujące rzadko^[3].

Z reguły powstaje na podłożu organicznych zmian mózgu, w zespole objawów charakteropatii (zmiany osobowości typu psychopatycznego, wyrażające się w odchyleniach charakterologicznych) lub otępienia czy niedorozwoju umysłowego.

Kleptomania

Kleptomania (gr. κλεπτειν → kraść) – zaburzenie psychiczne, objawiające się jako trudna lub niemożliwa do powstrzymywania potrzeba kradzieży. Kradzieże nie są dokonywane z potrzeby posiadania określonego przedmiotu bądź chęci zysku; po jej dokonaniu przedmioty mogą zostać wyrzucone bądź oddane komuś innemu albo zbierane.

Przed dokonaniem kradzieży, u osoby cierpiącej na kleptomanię wzrasta uczucie napięcia a w jej trakcie i po niej pojawia się uczucie nagrodzenia.

Leczenie :

- psychoterapia i farmakoterapia (leczenie przeciw depresyjne)

Trichotillomania

Trichotillomania (TTM; gr. tricho → włosy, ang. till → wyrywać) – niemożność powstrzymania się od wyrywania włosów. Czynność wyrywania włosów poprzedzana wzrastającym napięciem, a po jej zakończeniu następuje uczucie ulgi lub zadowolenia. Niekiedy przymusowi wyrywania włosów towarzyszy trichofagia, czyli przymus ich zjadania.

Może się łączyć z bólami głowy, zaburzeniami snu oraz osłabieniem uwagi.

Nie diagnozuje się trichotillomanii jeśli wyrywanie włosów wiąże się z zapaleniem skóry lub jest wynikiem urojeń czy omamów.

Na trichotillomanię mogą cierpieć dzieci jak i dorośli - szacuje się, że ok. 2-3% całej populacji, przeważnie są to kobiety. Początek najczęściej między 6 i 13 rokiem życia^[1]. Objawy na ciele to: łyse miejsca na głowie, rzadkie rzęsy, brwi lub ich brak. Prawie w każdym przypadku osoba cierpiąca na trichotillomanię ukrywa swój problem, a zmiany na ciele stara się ukryć i nie przyznaje się przed otoczeniem do swojego problemu.

Zaburzenie leczy się psychoterapeutyczne oraz farmakologicznie (najczęściej za pomocą leków z grupy SSRI). Jedną ze skuteczniejszych metod walki z TTM jest terapia behawioralno-poznawcza. Dla osób chorych na trichotillomanię bardzo ważne jest poczucie akceptacji ze strony otoczenia. Osoby cierpiące na tę przypadłość czują się często bardzo osamotnione i niezrozumiane. Boją się reakcji bliskich, poniżenia oraz niezrozumienia. Często unikają bliskich kontaktów cielesnych w obawie przed odkryciem ubytków w owłosieniu.

Częściej u kobiet 2-3%

Leczenie:

Terapia poznawczo-behawioralna

Samobójstwo i próby samobójcze
Samobójstwo – każdy akt umyślnego samouszkodzenia, kiedy osoba dokonująca go nie mogła być pewna przeżycia.

- większość osób ma ambiwalentny stosunek do tego czynu

Fakty o samobójstwach:

- statystyki – tendencja wzrasta 5,9 tys. W Polsce w 2010 r.

- ryzyko samobójstwa w populacji ogolnej 1%

- wolne zawody (większe wypalenie),

Motywy samobójstw:

- samozagłada

- szantaż

- wołanie o pomoc

Przyczyny i czynniki ryzyka:

- depresja

- problemy finansowe, rodzinne

- środowiskowe (wzorce społeczne, niekorzystna sytuacja rodzinna: wysokie wymagania, tłumienie emocji w rodzinie, wzbudzenie poczucia winy, błędy wychowawcze)

Cech osobowości:

- niedojrzałość emocjonalna

- małe umiejętności radzenia sobie ze stresem

- perfekcjonizm rodziców

Czynniki ryzyka:

- zaburzenia psychiczne,

- uzależnienia

- zaburzenia lękowe

- stan zdrowia somatycznego: niepełnosprawność nowotwory

- sytuacja rodzinna

- szkoła

- praca,

- przypadki samobójstw w najbliższym otoczeniu,

- próby samobójcze

Znaki ostrzegawcze:

- wzmianki o samobójstwie lub śmierci,

- zachowania ostateczne, porządkowanie swoich spraw,

- wycofanie się z życia towarzyskiego

ZESPÓŁ PRESUICYDALNY

- ograniczenie życia psychicznego,

- hamowanie agresji

- fantazje samobójcze

Zaburzenia okresu starzenia

-Demencja (otępienie) w chorobie Alzheimera, Parkinsona, Pica, demencja naczyniowa,

- Delirium (zaburzenie świadomości, objawy psychotyczne, zaburzenia czasu miejsca, zaburzona orientacja.

- depresja wieku podeszłego

- zaburzenia lękowe,

- schizofrenia późna (parafrenia) u kobiet związana z estrogenem, podnosi się poziom dopaminy.

Demencja

Otępienie (demencja; łac. dementia) – spowodowane uszkodzeniem mózgu znaczne obniżenie się sprawności umysłowej. Istnieje wiele definicji i kryteriów otępienia, ponieważ istnieją spory, kiedy obniżenie sprawności umysłowej staje się już otępieniem. Wbrew niektórym potocznym opiniom otępienie nie jest normalnym objawem procesów starzenia się.

Typy demencji:

-choroba Alzheimera,

- demencja naczyniowa,

- demencja wywołana chorobą Picka i Parkinsona

Choroba Alzheimera
Średni czas trwania choroby Alzheimera wynosi 7-8 lat, chociaż niektórzy chorzy żyją nawet do 20 lat. Liczba osób z otępieniem jest szacowana w naszym kraju na 400 tysięcy osób, w tym z chorobą Alzheimera na 150 tysięcy. Każde działanie skracające okres lub zmniejszające uzależnienie od opieki osób drugich daje znaczną ulgę nie tylko osobie chorej lecz także całemu sztabowi ludzi zaangażowanemu do opieki. Choroba Alzheimera jest postępującą, wyniszczająca chorobą otępienną. Jej początek może zaznaczyć i objawiać się zwykłym zapominaniem. Jednakże w ciągu kilku lat uszkodzenie pamięci staje się tak doszczętne, że całkowicie niszczy zdolność człowieka do samodzielnego funkcjonowania. Dokonuje się upośledzenie funkcji poznawczych w tak szerokim zakresie, że prowadzi do powstania trudności ze znalezieniem słów, zaburzeń percepcji wzrokowej oraz do zaburzeń oceny i myślenia. W zaawansowanej chorobie utracona zostaje nawet pamięć autobiografii i pacjenci tracą wiele aspektów z tego co stanowi fundamentalny sens tego kim są oni i ich rodziny.
Skala deterioracji ogólnej Reisberga opisuje siedem głównych etapów choroby Alzheimera:
Etap 1: Normalny. Brak obiektywnych i subiektywnych dowodów osłabienia funkcji poznawczych.
Etap 2: Normalny dla wieku. Subiektywne skargi na osłabienie funkcji poznawczych. Większość osób powyżej 65 roku życia skarży się, że nie pamięta tak dobrze jak sprzed 10 laty nazw i umiejscowienia przedmiotów.
Etap 3: Niewielkie otępienie. Obecność dowodów na obiektywnie stwierdzane osłabienie wykonywania złożonych zadań społecznych i zawodowych.
Etap 4: Lekkie nasilenie choroby. W badaniu klinicznym wyraźne osłabienie funkcji poznawczych. Objawy deficytu dotyczą koncentracji, pamięci, orientacji i wydolności w wykonywaniu różnych czynności.

• Otępienie typu naczyniowego

W tym typie choroby tętnice doprowadzające krew do mózgu zostają zablokowane, co powoduje drobne udary, podczas których część mózgu pozbawiona tlenu obumiera.  Ta forma choroby występuje częściej u palaczy, diabetyków, osób z wysokim ciśnieniem, lub podwyższonym cholesterolem. 

 

Niełatwo jest przewidzieć, w jakim tempie choroba będzie postępować.  Często przez wiele miesięcy a nawet lat stan się nie zmienia.  Kiedy rośnie ilość udarów, następuje dalsze pogorszenie. 

 

Rodzaje objawów występujących u chorego zależą od tego, w której części mózgu rozwija się demencja naczyniowa.  Mogą to być kłopoty z pamięcią, słaba koncentracja, trudności z doborem właściwych słów, huśtawka nastrojowa, depresja.  Niekiedy występują również halucynacje – chory widzi, lub słyszy coś, czego tak naprawdę nie ma.  Czasem pojawiają się również problemy ze zdrowiem fizycznym, np. trudności w chodzeniu lub inkontynencja.

 

Choroba Parkinsona
Bardzo częste schorzenie neurologiczne które dotyka ponad 1% osób po 60 roku życia, zaliczane do najbardziej rozpowszechnionych chorób zwyrodnieniowych ośrodkowego układu nerwowego. Zapadalność na tę chorobę w Polsce wynosi 10-20 przypadków na 100 tysięcy ludzi, obecnie na tę chorobę cierpi około 80 tysięcy ludzi – głównie po 50 roku życia.
Istotą choroby są zmiany degeneracyjne w części zbitej istoty czarnej śródmózgowia, przejawiające się zanikiem neuronów barwnikowych. Do objawów choroby zlicza się: wzmożone napięcie mięśniowe i sztywność, drżenie spoczynkowe, spowolnienie i ubóstwo ruchowe, niestabilność postawy ciała oraz zaburzenia odruchów podstawowych. Początek choroby Parkinsona zazwyczaj jest nieuchwytny, a obraz kliniczny rozwija się stopniowo i powoli, chory wykazuje wzrastającą sztywność mięśni, zubożenie ruchów mimicznych, brak balansowania rąk i ociężałość kończyn przy chodzeniu, zaznacza się drżenie palców, rąk i przegubów, przegubów niekiedy również głowy, mowa staje się spowolniona i monotonna. Choroba ma charakter postępujący i prowadzi na przestrzeni lat do całkowitego zniedołężnienia chorego.

Choroba Picka
Organiczna choroba zwyrodnieniowa układu nerwowego występująca w wieku przedstarczym (pomiędzy 50 a 60 rokiem życia), częściej u kobiet. Anatomicznie wyraża się w zanikach mózgowych – zarówno istoty białej, jak i szarej mózgu – okolic głównie czołowych i skroniowych. Charakteryzuje się postępującym otępieniem i występowaniem objawów ogniskowego uszkodzenia mózgu, takich jak: niedowłady, zaburzenia mowy, apraksja. Choroba postępując prowadzi do zupełnego zniedołężnienia psychicznego i fizycznego. Leczenie jest tylko objawowe a rokowania niezbyt pomyślne.