Pozytywizm:pierwsza doktryna metodologiczna(sukces nauk fizycznych,postęp nauk społecznych,wynalezienie szczepionki,rozwój przemysłu,wydłużenie życia ludzkiego).Filozofowie zaczęli badać biedę i ciemnotę,aby osiągnąć rozwój.Zastodowanie tej samej metody-metoda pozniania-wszyscy ludzie poznają za pomocą mózgu,więc metoda powinna być wspólna dla wszystkich.Rezygnujemy z metody spekulatywnej na rzecz empiryzmu(poznanie,badanie).

Kartezujsz:Badacz(człowiek istota subiektywna;wiedza jest nieobiektywna,zniekształcona) metoda(procedura obiektywna,eliminuje niedoskonałości badacza,jest uniwersalna,EKSPERYMENT:nauki doświadczalne;głowna metoda poznania)świat.Myśl Kartezjańska:a)filozofia oświeceniowa:Frencis,Locke,Hume,pierwszy nurt metodologiczny w XVIIIw. B)nurt XIXw socjologii:A.Comte rozwijał wiedzę metodologiczną. Podejście systemowe: przejawia się w spojrzeniu na naturę rzeczywistości w metodologii jej badania a także w metodach oddziaływania na taką rzeczywistość. Istotą tego podejścia jest traktowanie badanych obiektów jako systemów otwartych.II szkoła:szkoła humanistyczna(M.Webber),szkoła ta nie zwalczała pozytywizmu,domagała się uzupełnienia sz.pozytywistycznej o specyfikę nauk humanistycznych.Człowiek i społeczeństwo ma inna naturę,potrzebuje innych metod. Fenomenologia: słowo phainomenon oznaczającego to, co się jawi. Metoda fenomenologiczna polega na opisie i oglądzie tego, co bezpośrednio jest dane. Podejście fenomenologiczne różni się od naturalnego nastawienia bezzałożeniowością. Dla fenomenologii ważne znaczenie ma pojęcie intencjonalności. Według Brentany intencja jest relacją łączącą umysł, świadomość z treścią lub przedmiotem. Interakcjonizm symboliczny – teoria socjologiczna, według której kluczowym mechanizmem kształtowania się struktur społecznych jest ciągła wymiana i ewolucja znaczeń symboli, odbywająca się w trakcie wszelkich procesów oddziaływań zachodzących między ludźmi. Etnometodologia opisuje wypracowywane w codzienności potoczne metody (dosłownie metody ludowe - ethno), które regulują wzajemne interakcje oraz dzięki którym ludzie porządkują swój świat społeczny.Orientacja radykalna i krtyczna:1.szkoła krytyczna 2.sz.socjologia działania 3.sz.socjologia wyobraźni 4.sz.socjologia refleksyjna 4rodzaje metodologii badań-m.scjentologiczna-minterpretatywna-m.paradygmatu krytycznego -m.postmodernistyczna.Rodzaje wiedzy:1w.potoczna:codzienne doświadczenia życiowe,była od zawsze,jest jednostkowa,dysponujemy jez.potocznym,jest wiedzą subiektywna,nie ma właściwości wyjaśniania,dysponuje stereotypami,jest wiedzą finalną.2.w.artystyczno-literacka:odnosi się do kultury i sztuki 3.w.spekulatywna:zaliczamy do niej doktryny religijne,Przyjmuje się ja na wiarę 4.w.irracjonalna:nie ma na nia żadnych dowodów,jest wiedzą intuicyjna 5.w.milcząca:to co każdy człowiek posiada,a nie zdaje sobie z tego sprawy. 6.w.naukowa:jest podstawa społeczeństwa,wszystko co istnieje jest oparte na wiedzy eksperymentalnej.jest usystematyzowana,uporzadkowana wewnętrznie,tworzy system i formuuje uogólnienia.Sądy ogólne wyraża za pomocą własnego teoretycznego języka,jest intersubiektywna.Ma swoje źródło w strukturze wiedzy naukowej.Dysponuje schematami, które są logicznie niezawodne,charakteryzuje się wysoka mocą prognostyczną.Pozytywizm:300lat,czerpany z nauk przyrodniczych,metoda badań naukowych powinna być jedna,metoda nauk przyrodniczych miała być używana do badania zachowań społecznych Badano fizykalne zachowania społeczne 1)założ.ontologiczne:swiat społeczny istnieje obiektywnie,człowiek zastaje przyrodę i społeczeństwo 2)fakty społeczne:człowiek jest z nich złożony,są wszystkim tym co jest wynikiem naszych obserwacji.NAGIE FAKTY:fakty, które są postrzeganei rejestrowane bez interpretacji,istnieje tylko to co możemy zaobserwować.Interpretacja była zniekształceniem.REDUKCJONIZM:wielkie całości społeczne są trudne do badania,zaczęto rozkładać je na czynniki badac osobno.Nastepnie można było analizować w całości poszczególne czynniki.DETERMINIZM:pogląd, odnosi się do uporządkowania świata społecznego.Istnieje w sposób rozumny.Każdy fakt społeczny musi mieć przyczynę,świat złożony jest z związków zadaniem nauki jest odszukiwanie związków przyczynowo-skutkowych.ZEWNETRZYNY OBSERWATOR:przyjecie zewnętrznej postawy,obiektywnej(swiat społeczny istnieje obiektywnie)JEZYK:cała wiedza jest wyrazana w języku,grozi nam że wiedza o faktach nie będzie ścisła i prawdziwa,koło wiedeńskie zasugerowało że język trzeba doskonalić(kwestia metodologiczna).LOGIKA STOSOWANA:precyzja i dokładność języka1)matematyzacja:zadaniem naul społ.miało być wyrazanie wiedzy naukowej w formach matematycznych 2)definicje:nadawanie pojęcia jednoznacznej treści,zdefiniowanie pojec. PROCEDURA INDUKCYJNA:wnioskowanie, które jest wykorzystane w procesachpoznania.Analizujemy od szczególu do ogólu.Najpierw etap faktograficzny później uogólnienia teoretyczne.Wiedza ma być ciągle sprawdzana i weryfikowana.Wiedza naukowa rozwija się kumulatywnie=sumowanie się kolejnych odkryć.SZKOŁA HUMANISTYCZNA M.Webber:miał wątpliwości co do niektórych twierdzeń pozytywistycznych.Twierdził,że swiat społeczny istnieje INTERSUBIEKTYWNIE:to co widzimy niekoniecznie jest cecha obiektywna,może to być cecha naszego poglądu.Społeczenstwo jest takie jak my sądzimy NATURALIZM A KULTURALIZM spór miedzy swiatem przyrody,a społeczeństwem i życiem codziennym.Budulcem społ.były sensy i znaczenia,negowano nagie fakty.Nie ma cyzstej obserwacji,jest obserwacja royumiejca.INDETERMINIZM świat społ.nie jest uporządkowany, jest haotyczny.Społęczeństwo to ciąg zdarzeń niesionych przez czas.Każde zdarzenie ma swojego sprawcę(człowieka)ORIENTACJA INTERPRETATYWNA:polega na świadomości człowieka,włączają ja do obszaru swoich badań.PODEJŚCIE HOLISTYCZNE:jest przeciwieństwem redukcjonizmu,trzeba badać w całości,nie da się badac zycia społ w oderwaniu od wartości.Każdy badacz zjawiska bada z punktu widzenia wartości.JĘZYK:nie jest instrumentem do wyrazania myśli, jest narzędziem myslenia,jest elementem swiata w którym zyjemy.Zmienia się tak jak społeczeństwo.ROZWÓJ NAUKI:twierdzili,że rozwija się rewolucyjniePARADYGMAT:powszechnie uznane osiągnięcie naukowe,które w dalszym czasie dostarcza społeczności uczonych modelowych problemów ich rozwiązań.METODOLOGICZNE PROBLEMY TESTOWANIA WIEDZY N./RODZAJE WIEDZY wiedza potoczna(subiektywna intersubiektywana),ma forme postrzeżeń(nie spostrzeżenia).Wiedza potoczna bedąca następstwem spostrzeżeń (spostrzeżenia postrzeżenia).Podczas obserwacji ludzie zauważają pewne prawidłowści.Podczas obserwacji zauważamy pewne prawidłowości(zależność przyczyny i skutku AB).Teorie naukowe-najdoskonalsza forma wiedzy naukowej.2etapy I.e.idiograficzny=potoczny/poznawczy II.e.nomotetyczny=etap teoretyczności wiedzy,od nomos=prawo SPRAWDZALNOŚĆ WIEDZY POTOCZNEJ:pod postacia tzw.sadow jednostkowych, pojedynczych faktów.Możemy sprawdzić m.weryfikacji:vera=prawda,sprawdzamy udawadniajac jego prawdziwość,m.falsyfikacji:sprawdzanie przez wykazanie jego fałszywości.2 rodzaje sądów w nauce 1)s.egzystencjonalne:nie odnoszą się do pojedynczych faktów,tylko do całej klasy danego typu.Sprawdzamy TYLKO weryfikacją. 2)s.ogólne:odnoszą się do wszystkich egzemplarzy danej klasy.Sprawdzamy przez falsyfikację.nauka uznaje s.ogólne za prawdziwe tak długo dopóki nie znajdziemy powodu zaprzeczającego.Są bezwyjątkowe (AZ w 100%) PRAWA STATYSTYCZNE:dopuszczają wyjątki(w naukach społecznych)dotycza np.88%przypadków,jest jakies odstępstwo od normy.PRAWA NAUKOWE 1)ściśle ogólne:np.fizyka,podlegają falsyfikacji,nie podlegają weryfikacji,nie istnieja w naukach społecznych 2)prawa statystyczne:w naukach społ.dopuszczają wyjątki,NIE testujemy za pomocą falsyfikacji i weryfikacji. KONFIRMACJA(sprawdzanie) - procedura potwierdzenia zdania logicznego np.a) postawienie pytania rozstrzygnięcia: „czy a jest b?” b)od uznania następstw do uznania racji – droga dedukcyjna albo redukcyjna.Sprawdzanie pozytywne. DYSKONFIRMACJA, czyli osłabienia mocy danego twierdzenia, sprawdzanie negatywne. WERYFIKACJA czyli potwierdzenie całkowite, Sprawdzanie pozytywne. FALSYFIKACJA czyli wykazania fałszywości, sprawdzanie negatywne. W naukach społecznych nie ma porażki: jeśli A powoduje Z =mamy konfirmację,jeśli A nie powoduje Z=mamy dyskonfirmację.Zmiana społeczeństwa wywiera wpływ na zmianę wpływu A na Z.CECHY PRAW NAUKOWYCH 1)prawa ściśle ogólne:nie da się sprawdzić przez weryfik.Nie da się uzasadnić przez przytoczenie dowodów na ich prawdziwość.Są one nieograniczone czasowo. 2)ontologiczna otwartość praw nau. Prawa n.sa otwarte na wszystkie nowe przypadki 3)otwartość na epistemiologicznosć:na nowe tezy 4)warunkowość:są formułowane dla pewnych warunków(np.dla warunków ziemskich) 5)charakter idealizacyjny:są ogólne, ciecz/ciało=nazwa ogolna, nie ma odpowiednika empirycznego.formuujemy prawo w kategoriach ogólnych nie jednostkowych np.kwiaty 6)zdolność praw do pełnienia funkc.a)wyjaśniającej AZ wyjaśniamy obserwowane zjawisko Z, wynika to z wiedzy ogólnej.Schemat nomologiczno-dedukcyjny:wyjaśnianie na bazie prawa naukowego,jest dedukowaniem z prawa b)prognozowanie: zadaniem nauki jest również prognozowanie przyszłości. Dzięki temu przygotowujemy się na ten stan, aby moc odpowiednio wcześniej reagować.TEORIA potocznie ma negatywne zabarwienie,jest przeciwstawiana praktyce.Utożsamiana ze schematem myślowym.Teoria jest ogólna, odnosi się do całych klas faktów danego typu.TEORIA NAUKOWA najbardziej wartościowy typ wiedzy naukowej.Im więcej teorii tym lepeij9nie mamy teorii pedagogicznych.1)strukturaliści:względnie jednolity i logicznie spójny system praw.Tłumaczący jednoznacznie sferę pewnych zjawisk.2)Funkcjonalistyczne: (prof.Sztombka)teorią naukowa jest każda wiedza, która pełni funkcję teorii –f.wewnątrznaukowe autonomiczne:teoria pełni wobec uczonych-f.zewnątrznaukowe: teoria pełni wobec użytkowników,którzy się nią posługują.F.ZEWNĄTRZNAUKOWE/INSTRUMENTALNE:F.DIAGNOSTYCZNA:posługując się teorią możemy rozpoznawać i nazywać zjawiska o których mówi.Możemy przyporządkowywać zjawiska do teorii.Służy do stawiania diagnoz.F.WYJAŚNIAJĄCA:prawo naukowe dzięki którym możemy wyjaśniać zjawiska.Nie mamy pewnych praw,są prawdopodobne.F.PROGNOSTYCZNA:prognozowanie za pomocą praw naukowych.Teoria wykorzystana do formułowania prognoz.F.PRAKTYCZNA:teoria składa się z praw AZ:jeżeli chcesz osiagnac Z to wywołaj A.Dobra teoria da się przełożyć na praktykę.F.WEWNĄTRZNAUKOWE:F.SYSTEMATYZACJI I KLASYFIKACJI WIEDZY:wyniki badań są układane w „teoretycznych szufladkach”.Systematyzuje wiedzę.F.TESTOWANIA WIEDZY NAUKOWEJ:hipoteza stoi w obliczu testu sprawdzalności.Można ją zderzyć już z istniejącymi teoriami F.HEURYSTYCZNA:przynosi nowe pytania.Dynamizuje poznanie na nowe kierunki.3WYMAIRY TEORII:1)W.Przedmiotu:teoria czego?pytanie o przedmiot2)Wymiar.Celu:teoria po co?w jakim celu sa formułowane?3)W.Użytkownika:teoria dla kogo?kryterium użytkownika.RODZAJE: a)t.eksplanacyjna:konstruowana do wyjaśniania zjawisk składających się na jej przedmiot b)t.heurystyczna:najważniejszy to wymiar przedmiotu,,najbardziej fundamentalne pytania.Nie ma na nie dobrych odp.np.co to jest dobro?c)t.analityczna:strukturyzuje i analizuje różne stanowiska społeczne(analizowanie różnych zjawisk)d)t.egzegetyczna:metateorie, służą do analizy innych teorii.Jak uczeni wytwarzają teorię?1)strategia indukcyjna:polega na wych.od faktów do wiedzy naukowej 2)strategia dedukcyjna:wych.od hipotez,konfontacja z rzeczyiwstością.CZY TEORIE MOŻNA SPR.?Każda wiedza podlega ocenie w kat.prawdy i fałszu(Arystoteles).1)Klasyczne kryterium prawdy:*prawda jest to sad rzeczywistości zgodny z rzeczywistością samą*nasza wiedza powinna być wiernym odbiciem rzeczywistości2)stanowisko aproksymacyjne,(zbliżone)*teoria nie musi być wiernie podobna do rzeczywistości,musi być podobna w jakiś sposób.3)Neopragmatyści:nie oceniamy wiedzy poprzez zgodność z rzeczywistoscia,tylko poprzez jej użyteczność.ZMIENNOŚĆ TEORII:*nie ulegaja zmianie*są nieobalalne*zyskują lub tracaą popularność,ich użytkowanie przestało przynosić nowa wiedzę.WYJAŚNIANIE:najstarsza procedura(pozytywiści).Rzeczywistość jest uporządkowania i rzadzi się swoimi regułami(ciąg przyczynowo-skutkowy)Zadaniem nauki było odkrywanie tych ciagów.Procedura wyjaśniania używa schematu logicznego prawo nauki:AZ ,obserwacja Z,bo zaszło A.1)wyj.wieloczynnikowe:AnBnCnDnZ która w tym przypadku ten skutek wywołała,zjawisko obserwowane wywołuje nie jedna tylko kilka przyczyn.2)wyj.wieloczynn.sumatywne:kiedy fakt obserwowany ma charakter jakościowy f(A)+f(B)+f(C)Z przyczyny nie działają osobno,działają w sumie,suma wywołuje Z. 3)wyj.woeloczynn.niekompletne: AnBnCnDnZ może G powodować Z,ale nic o nim nie wiemy.Czy jest przyczyna Z?Nie znamy roli czynnika G.4)wyj.hipotetyczne:zamiast prawa nauk.występuje hipoteza AZ(hipoteza),wnioskowanie jest hipotetyczne,hipoteza jest niepotwierdzona(np.historia) 5)wyj.konkurencyjne:zajście zjawiska Z wyjasnia się konkurencyjnymi wyjaśni. AZ, BZ to samo zjawisko wyjasn.różnymi przyczynami. 6)wyjas.genetyczne(nie nomologiczno-dedukcyjne) zjawisko Z wyjaśnia się jego geneza np.wysoki cukier 7)Przyczynowe: wyjaśniamy przez motywy ludzkie jakimi kieruje się człowiek. 8)Przyczynowe:teleologiczne:telos=cel,wyjaśnianie celowościowe,wyjasni.przez wskazanie celu.ZJAWISKA ŁĄCZĄ SIĘ W SPOSÓB*PRZYCZYNOWY(zależność)*KORELACYJNY(tylko wspólwystępuje) PROCEDURA ROZUMIENIA:paradygmat humanistyczny (M.Webber),odczytywanie intencji jakie w swiat społeczny wprowadzają ludzie,nie jest empatia,rozumienie ma być metoda naukowa,KONCEPCJA TYPÓW IDEALNYCH:np.idealny student,procedura metedologiczna. PROCEDURA INTERPRETACJI:proced.hermeneutyczna(M.Heideger)sztuka interpretacji tekstu,interpr.jest uniwersalna właściwością PRZEDSĄDY:wiedza nieuswiadamiania,mamy zakodowaną, są rodzajem „okularów”,rodzaj postawy poznawczej wobec swiata POZANIE POZYTYWIZM:zaczyna się od faktów społ.są nośnikiem informacji.daje nam wiedze,która istnieje w swiecie i faktach.HERMENEUTYZM:swiat jest tekstem, ma sens i znaczenie,interpretator jest aktywny wobec tekstu,interpretacja polega na dodaniu do tekstu tego co może dopowiedzieć interpretator. WARTOŚCIOWANIE:naturalna skłonnośc człowieka,nieodłaczna cecha bytu ludzkiego.Nauka może tylko mówic jaki swiat jest a nie jaki być powinien.MARKS:chciał zmienić swiat przy pomocy nauki, IIwoj.św.*zaangażowanie nauki na rzecz wojny G.MYRDAL:badał stosunek społ.w Ameryce,aparthaid:własna ocena M.WEBBER:uważał ze człowiek nie jest w stanie uwolnić się od wartości,wartości obecne w rózny sposób 3rodzaje głosu:1.glos naukit.naukowa 2.głos badaczabadacz mówi o rzeczywistości 3.głos badanychoddajemy głos biorącym udział w badaniu. ETAPY POZNANIA BADAWCZEGO:1.wybór tematu badań 2.formułowanie tematu,problem słownictwa 3.uznanie lub odrzucenie hipotez:robimy badania na próbach 4.Ogłoszenie wyników:udostepnienie wynikow badanym 5.upowszechnienie badan w opinii publicznej. 4RODZAJE BADAŃ: 1)b.diagnostyczne:jak jest?są opisem i diagnoza przedmiotu badan.Są to badania przekrojowe,trwaja krótko. 2).B.prognostyczne:jak będzie?jak może być?ich celem jest prognozowanie stanu rzeczy.Prowadzone przez badaczy.3)b.stosowane/praktyczne:towarzysza probom naprawy rzeczywistości 4)b.ewaluacyjne/wdrożeniowe:maja charakter monitoringu,towarzysza innowacja jakie sa wprowadzane. KONCEPCJA BADAWCZA:rzadko jest zaplanowana od początku do końca,w trakcie badan może cos ulec zmianie,przez co trzeba sprecyzować koncepcje(autokorekta)SKŁAD:*problematyka badan i temat badan*aparat pojęciowy*obszar badan*założenie rodzaju wiedzy jaka nasze badania maja dostarczyć*zaprojektowanie narzedzi badawczych*opracowanie wyników badan. PROBLEMATYKA BADAŃ:musimy badac cos, orientacja przedmiotowa:ogólna mniej konkretna np.problemy rodzinne, orientacja problemowa:dogłebniejsza.Pytanie musi być adekwatne do tematu badan. PROBLEMY BADAWCZE:1)problemy własne:artykułowane przez badacza 2)problemy zadane:są zlecane do wykonania a)problemy odkrywcze b)problemy twórcze ~problemy twórcze:wykreowane przez badacza, nie istniały wcześniej ~problemy odtwórcze:już istniały. **dotycza jednostek:mie ma problemu z badaniem jednostki **dotycz.zbiorowości ludzkich:2formy: 1)grupy społeczne:zbiorowość zorganizowana,powiazana 2)zbior.niezorganozwane:np.widownia teatralna,nic ich nie łaczy.PYTANIA BADaWCZE: 1)pyt.centralne: są dobrze ugrunowane w swiadomosci,były wielokrotnie badane,maja bardzo obszerny kontekst interpretacyjny.Świadcza o znajomości dziedziny.maja już wokół siebie zgromadzona wiedze..kazda hipoteza innowacyja będzie budzic niedowierzanie 2)pyt.peryferyjne/marginalne:nie budza specjalnego zainteresowania innych,ale badacz ma duza dozę wolności CECHY PYTAŃ:a)pyt.dopełnienia:jak jest?Są typowe dla badan diagnostycznych b)pyt.rozstrzygające:czy jest tak,że?Zbadanie wpływu jednego czynnika na inny.Ustalenie związku przyczynowego. ŹRÓDŁA PYTAŃ: 1)źró.poznawcze:z dotychczasowej wiedzy lub jej braku(celem jest wypełnienie luki) 2).źró.praktyczne:trudności jakie napotykamy w praktyce,opis i analiza trudności.FORMUŁOWANIE PYTAŃ:*dokładnie*musimy mieć wiedzę o zjawiskach które będziemy badac 1)pyt.nowe:stawiamy kiedy pojawia się nowe stanowisko któ®ego jeszcze nie było 2)pyt.dopełn.nigdy nie stawiamy hipotez (nie maja sensu 3)pyt.rozstrzygajace:wtedy stawiamy hipotezy,maja tylko 2mozliwe odp. OPERACJONALIZACJA: procedura operacjonizmu(koło wiedeńskie)przekładanie terminów teoretycznych na obserwacyjne(są empirycznie obserwowalne), defin.operacyje są zawsze cząstkowe,służą do zaprojektowania mojego obszaru badawczego. WYBÓR INSTRUMENTARIUM BADAWCZEGO:musi być adekwatne do naszego przedmiotu poznania. PYT.NAJNIŻSZEGO RZĘDU:pyta.kwestionariuszowe: bezpośrednio zadawane badanym,zawarte w jez.obserwacyjnym,odp.w jezyku potocznym.OBECNOSC POZNAWCZA BADAN ZALEZY OD:1)treści pyt.odpowiedzi mogą być właściwe, albo niewłaściwe 2)Pyt.otwartych/szerokich:*daja inicjatywę badanym,duże pole wolności w kształtowaniu odp.*możemy ustalić hierarchie odp.*jest szansa na pojawienie się niespodzianki,są bardzo zróżnocwane 3).pyt.zamkniete/wąskie:*wolność respondenta jest ograniczona*odp.jednorodne,można je zestawić i porównać. PYTANIA FILTRUJACE:maja na celu odsiać respondentów niekompetentnych,tak sa skonstruowane by łatwo przychodziła odp”nie wiem” PYTANIA KWESTIONARIUSZOWE:1)koncepcja wskaźnikowa pytania:nie ma wartości samow sobie,dopiero zsumowanie odp.daje nam rezultat. 2)pyt.projekcyjne:psych.mechanizm projekcji,kiedy nie możemy zapytać o cos bezpośrednio 3)koncepcja informacyjna(tradycyjna), pytanie o informację 4)pyt.pośrednie:kiedy nie chcemy pytac o pewne rzeczy wprost: