ŁĄKARSTWO

ZBIOROWISKA TRAWIASTE złożone głównie z trwałych roślin zielonych z przewagą lub przynajmniej z dużym współudziałem traw, zajmują one ok. 23% powierzchni lądów na kuli ziemskiej.

UŻYTKI ZIELOE zbiorowiska trawiaste wykorzystywane do celów paszowych.

NATURALNE ZBIOROWISKA TRAWIASTE stepy i lasostepy, sawanny, tundra, łąki

STEPY bezdrzewne formacje roślinne związane z klimatem umiarkowanym zajmują ok. 14,5% ogólnej powierzchni lądów

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE WYKSZTAŁCANIU SIĘ STEPÓW Suchy kontynentalny klimat(150-200mm opadów w okresie wegetacji). Gleby o dobrej strukturze duża miąższość próchnicy wysokiej zawartości w składniki pokarmowe (czarnoziemy)

WYSTĘPOWANIE STEPÓW NA ŚWIECIE w Europie np. stepy ukraińskie „puszta” węgierska. W Azji np. stepy kazackie, mongolskie. W Ameryce północnej prerie. W Ameryce Południowej pampasy, w nowej Zelandii tussock.

SAWANNY zbiorowiska trawiaste z udziałem drzew występują w ciepłych strefach klimatycznych np. Afryce Ameryce południowej i Australi.

TUNDRA bezleśne zbiorowiska w polarnej strefie klimatycznej z przewagą traw i turzyc

ŁĄKI bezdrzewne zbiorowiska trawiaste na siedliskach z reguły poleśnych, o zwartej runi w ziemie co najmniej częściowo zielone występujące w strefach klimatycznych umiarkowanych i chłodnych.

PODZIAŁ ZBIOROWISK TRAWIASTYCH naturalne, sztuczne

ŁĄKI NATURALNE nietrwałe zbiorowiska roślinne występujące na terenach gdzie określone czynniki powstrzymują sukcesje roślinne prowadzące do utworzenia leśnego zbiorowiska klimaksowego ( ostatnie zbiorowisko w przekształceń zbiorowisk roślinnych w regionie np. las mieszany).

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE UTRZYMANIU SIĘ ŁĄK NATURALNYCH niskie temperatury, silne wiatry, lawiny śnieżne i kamienne w górach, krótki okres wegetacji przy chłodnym i dżdżystym lecie, niskie opady, duży niedosyt wilgotności zasolenie gleb, wysoki poziom wody gruntowej, wody powodziowe na terenach nadrzecznych

PRZYKŁADY ŁĄK NATURALNYCH hale wysokogórskie, de alpejskie, łądki nadrzeczne, watty i marsze, zbiorowiska ziołorośli, łąki słone, hale podbiegunowe

ŁĄKI SZTUCZNE (antropogeniczne) zbiorowiska roślinne ukształtowane przy udziale człowieka ich utrzymywaniu się sprzyja takie czynniki jak koszenie nawożenie i wypas.

FUNKCJE ZBIOROWISK ŁĄKOWYCH a. produkcyjna (podstawowa i drugorzędowa) b. pozaprodukcyjna ( ekologiczna krajobrazowa)

FUNKCJE PRODUKCJI PODSTAWOWEJ produkcja zielonek do bezpośredniego skarmiania dla zwierząt, produkcja surowca dla pozyskiwania siana kiszonek susz koncentratów.

FUNKCJA PRODUKCJI DRUGORZĘDOWEJ produkcja ściółki produkcja biomasy na cele energetyczne produkcja drewna, produkcja celulozy, pastwiska dla pszczół, miejsce pozyskiwania surowców zielarskich

PRODUKCJA ŚCIÓŁKI słoma zbożowa 220-240% siano z łąk ściółkowych 180-220%

PRODUKCJA BIOMASY OPAŁOWEJ kaloryczność 100g biomasy (słoma żytnia 216,2kcal, trzcina pospolita 217,8, siano łąkowe 127,8)

użytków zielonych jako surowiec do produkcji biogazu (życica wielokwiatowa kukurydza poprzez fermentacje wytwarza się gaz który jest przerabiany na ciepło

PRODUKCJA DREWNA system silusopastoralny (pastwiska zadrzewione) polega na połączeniu gospodarki leśniej i pastwiskowej jego celem jest jednoczesna produkcja paszy i drewna oraz wykorzystanie korzystnego oddziaływania na atmosferę litosfere i biosfere a także kształtowanie się piękna krajobrazu np. dęby korkowe oliwki

FUNKCJA POZAPRODUKCYJNA EKOLOGICZNA bariera migracji biogenów do wód, zbiorniki retencyjne wód, ścinanie fali powodziowej, ochrona gleb przed erozją, wzbogacenie gleby w materię organiczną, oczyszczanie ścieków. Oczyszczanie powietrza, kształtowanie klimatu, naturalne środowisko fauny, skarbnica gatunków flory (bank genów)

ZBIORNIKI RETENCYJNE WÓD znaczenie gleb torfowych UZ w profilu o głębokości 150cm zatrzymują 250mm wody wolnej w skali kraju gromadzą 10mld m3 wody

ŚCINANIE FALI POWODZOWEJ podstawowe znaczenie łęgów stanowią 23%ogólnego obszaru TUZ

OCHRONA GLEB PRZED EROZJĄ erozyjne zmywanie gleb pylastych w USA w ciągu roku t/ha

Darń wiech linowa 0,9 płodozmian : kukurydza- pszenica- owies 7, corocznie pszenica 25,3 corocznie kukurydza 49,3 ugór orny na głębokości 10m 104,1

WZBOGACENIE GLEBY W MATERIE ORGANICZNĄ współczynnik przyrostu + i degradacji – glebowej substancji organicznej 1ha

Okopowe -1,4 kukurydza -1,15 zboża oleiste -0,53 strączkowe+0,35 trawy w uprawie polowej+1,05 mieszanki motylkowato trawiaste+1,96

Oznacza jaki jest efekt cyklu produkcyjnego danej uprawy.

OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW zdolności filtracyjne darni łąkowej phalaris arundinacea mozga trzcinowata, alopecurus pratensis wyczyniec łąkowy.

RZADKIE I CHRONIONE GATUNKI ROŚLIN W ZBIOROWISKACH TRAWIASTYCH PTAKI LĘGOWE ZBIOROWISK TRAWIASTYCH czajka kulik

FUNKCJA POZAPRODUKCYJNA KRAJOBRAZOWA element kształtowania krajobrazu (otwartego), element kolorytu i piękna, miejsce uprawiania agroturystyki.

ZALEŻNOŚĆ DOBORU EKONOMICZNYCH I EKOLOGICZNYCH OD INTENSYWNOŚCI PRODUKCJI PASZ NA UŻYTKACH ZIELONYCH

DOPŁATY BEZPOŚREDNIE DO TUZ JPO, UPO płatność zwierzęca wsparcie z tytułu utrzymania bydła owiec kóz i koni przyczynia się do polepszenia jakości UZ polepsza bioróżnorodność

WYKŁAD 8.03.2012

ISTOTA EKOSYSTEMU TRAWIASTEGO tworzenie. Specyficzne wymagania termiczne roślin łąkowych, znaczne wymagania wodne roślin łąkowych, dodatni bilans materii organicznej, wielogatunkowość, duża plastyczność, zdolność krzewienia się i odrastania po defoliacji, zależność od działalności ludzkiej.

DARŃ darni (trwała okrywa roślinna obejmująca dolną część pędu 3-5cm i przypowierzchniową warstwę gleby wraz z systemem korzeniowym 5-6 cm mającą zdolność ciągłego odrastania)

Po skoszeniu darń po zjedzeniu łan.

Defoliacja odlistnianie koszenie zjadanie

PODZIAŁ UZ W ZALEŻNOŚCI OD OKRESU UŻYTKOWANIA trwałe krótkotrwałe (przemienne) czasowe (roczne lub w międzyplonach)

PODZIAŁ TUŻ W ZALEŻNOŚCI OD SPOSOBU UŻYTKOWANIA łąki(użytki kośne) pastwiska użytki pastwiskowe, użytki kośno pastwiskowe (użytkowanie przemienne)

UŻYTKI PRZEMIENNE na GO a użytkowanie przemienne raz kośno raz pastwiskowo

UDZIAŁ TUŻ W STRUKTURZE UR% Irlandia 93% Szwajcaria 79,5 Wielka Brytania 64,3 Polska 19,7

TYPY ŁĄK PASTWISKOWYCH niżowe dolinowe 0-300mnpm. Niżowe poza dolinowe 150-300 (stokowe wierzchowinowe) terenów górzystych pogórza 300-500 górskie 500-1000 wysokogórskie >1000 dolinoweo- kotlinowe, stokowe, wierzchniowe

GRUPY I RODZAJE ŁĄK POLSKICH łąki łęgowe- łęgi zastoiskowe rozlewiskowe właściwe zgrądowiałe). Łąki grądowe- grądy poprawne właściwe zubożałe podmokłe. Łąki burszowskie pobagienne murszowe, grądowiejące, zdegradowane, właściwe, lęgowiejące. Łąki bagienne bielawy podtopione, wododziałowe, właściwe, zalewne.

UDZIAŁ POSZCZEGÓLNYCH GRUP RODZAJOWYCH W OGÓLNYM OBSZARZE ŁĄK POLSKICH łęgi23%↓ grądy 43%↑mursze22%↑ bilawy12%↓

SCHEMATY SIEDLISK ŁĄKOWYCH W TYPOLOGICZNYM PODZIALE UZ

SCHEMATY SIEDLISK ŁĄKOWYCH W ZALEŻNOŚCI OD ZASOBNOŚCI W SKŁADNIKI POKARMOWE

SCHEMATY SIEDLISK ŁĄKOWYCH NA MÓŁY RZECZNE

SCHEMATY SIEDLISK ŁĄKOWYCH STOSUNKI POWIETRZNE

SCHEMATY SIEDLISK ŁĄKOWYCH uwilgotnienie

SCHEMATY SIEDLISK ŁĄKOWYCH torficzność siedliska zasobność w azot

ŁĘGI ( ŁĄKI ŁĘGOWE)rodzaje zastoiskowe, rozlewiskowe, właściwe, zgrądniałe.

ŁĘGI WŁAŚCIWE gleby mady rzeczne brunatne i próchniczne. Torficzność gleb b. duża i duża. Warunki wodne dość systematyczne zalew użyźniający umiarkowanie wilgotne. Gatunkowo dominujące wyczyniec łąkowy wiechlina błotna. Naturalny potencjał produkujący s.m 4-5t jakość paszowa bdb

GRĄDY ŁĄKI GRĄDOWE WŁAŚCIWE murszowa te mady rzeczne lekkie, mała lub średnia, bardzo wysoka amplituda wahań zasilanie gruntowe tylko wiosną w lecie posuszone. Kostrzewa czerwona, wiechlina łąkowa, 1,5-2,5t s,m średnia

MURSZE WŁAŚCIWE torfowo murszowe, mała lub średnie (niedoborowa) umiarkowanie wilgotne, kostrzewa czerwona, wiechlina łąkowa 1,5-2,5t s.m średnia

FITOLOGICZNY PODZIAŁ UZ

ZESPÓŁ ROŚLINNY (ASOCJACJA) zbiorowisko o silnie określonym składzie gatunkowym i związane z typowym dla siebie siedliskiem. Podstawą do wydzielenia zespołu jest obecność w zbiorowisku gatunków charakterystycznych

NAJWAŻNIEJSZE Z PUNKTU WIDZENIA ŁĄKARSKIEGO JEDNOSTKI FITOSOCJOLOGICZNE Arrhanatherion na niżu Arrhanatherum elatioris medioeuripaeu- zespół rajgrasu wyniosłego (łąka rajgrasowa) Alopecuretum pratensis zespół wyczyńca łąkowego łąka wyczyńcowi.Polygono- trisetion trisetetum flavescentis zespół konietlicy łąkowej łąka konietlicowa. Gladiola agrostietum zespół mieczyka dochodówkowego i mietlicy pospolitej (łąka mieczykowo- mietlicowa). Gynosurion liolio cynosuretum zespół życicy trwałej i grzebienicy pospolitej (pastwisko życicowe). Festuco- Gynosuretum zespół kostrzewy czerwonej grzebienicy pospolitej (pastwisko kostrzewowo grzebienicowe)

ELEMENTY SIEDLISKA KSZTAŁTUJĄCE ROŚLINNOŚĆ UZ klimatyczne (światło, temp. Ilość i rozkład opadów atmosferycznych, kierunki nateżenia wiatrów, wilgotność powietrza, zaleganie mgły i rosy). Edaficzne (wł fizyczne chemiczne gleby struktura i skład mechaniczny, zawartość w glebie substancji organicznych, zasobność gleb w składniki pokarmowe, stopień uwilgotnienia gleb, poziom wód gruntowych, położenie w odrębie zlewni, występowanie i żyzność zalewów, stopień i kierunek nachylenia stoków). Biotyczne (fito biotyczne –konkurencyjność akolopatia, symbioza, mikoryza, pasożyty roślinne. Zoo biotyczne- zwierzęta trawożerne, fauna glebowa, owady. Antropogeniczne- koszenie wypas zabiegi prototechniczne, melioracje, wypalanie).

WZAJEMNE ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY CZYNNIKAMI KSZTAŁTUJĄCYMI SKŁAD BOTANICZNY I PRODUKCYJNOŚĆ UŻYTKÓW ZIELONYCH

ROŚLINY WSKAŹNIKOWE gleby bogate w azot (mozga trzcinowata,perz właściwy, wiechlina zwyczajna, szczaw tępo listny, barszcz zwyczajny). Gleby ubogie (trzęślica modra, kłosówka miękka, zgrzyca przyziemna, kończyna pogięta). Gleby bogate w fosfor (wyczyniec łąkowy, konietlica łąkowa, kostrzewa łąkowa, kończyna biała czerwona, ostrożeń warzywny, mieszek pospolity) ubogie(bliźniczka psia trawka, drzączka średnia, śmiałek darniowy, kuklik zwisły, złocień właściwy). Bogate w potas (kupkówka pospolita mozga trzcinowata , barszcz zwyczajny, ostrożeń warzywny). Ubogie w potas ( trześlica modra, drzączka średnia, śmiałek darniowy)