1. Jak, na podstawie zaprezentowanego fragmentu "Księcia" Machiavellego, można by scharakteryzować cele i zadania polityki? Jak świat książąt ma się do moralności?

2. Czy Makiawelowską figurę księcia daje się wkomponować w realia współczesnego świata?

3. Jak spostrzeżenia i rady Machiavellego należy ocenić z perspektywy XXI-wiecznej demokracji?

Przeczytawszy fragment traktatu „Książę” Niccolo Machiavellego, który został wydany w 1532r. i do tej pory jest uznawany za jedną z najważniejszych pozycji w dziejach filozofii politycznej, mogę stwierdzić, iż był to nie jako poradnik - jak należy rządzić państwem, aby lud był zadowolony swoim władcą i władca miał również z tego korzyści , przy czym ma to być cel nadrzędny, który usprawiedliwia działania nieetyczne, na tyle, na ile okazałyby się one skuteczne w utrzymaniu władzy „to powinien książę czytywać dzieje, rozważać w nich czyny znakomitych mężów, poznać, jak postępowali podczas wojen, badać przyczyny ich zwycięstw i klęsk, aby tych ostatnich umieć unikać, a tamte naśladować, i przede wszystkim tak czynić, jak dawnymi czasy czynił niejeden znakomity mąż […].”-pisze autor.

Na podstawie podanego fragmentu, śmiem stwierdzić, iż cele i zadania polityki zostały nam tu ukazane dla mnie w dość okrutny sposób. Przerażająca jest według mnie otwartość z jaką Machiavelli pisze o przemocy i o podstępie dla osiągnięcia sukcesu w polityce, autor pisze również o tym jaki powinien być władca, by był miłosierny i dobry, ale zarazem by jeśli zajdzie taka konieczność umiał porzucić te cechy na rzecz okrucieństwa i tyranii „Otóż niezbędnym jest dla księcia, który pragnie utrzymać władzę, aby potrafił nie być dobrym i dobrocią posługiwać się lub nie, zależnie od potrzeby” pisze.

Według Machiavellego , władca, który sprawuje rządy w państwie, musi zarówno brać przykład z ludzi jak i z natury, musi być sprytny i chytry niczym lis oraz silny i wielki jak lew.

„ Musicie bowiem wiedzieć, że dwa są sposoby prowadzenia walki: jeden — prawem, drugi — siłą. Pierwszy sposób jest ludzki, drugi zwierzęcy, lecz ponieważ częstokroć pierwszy nie wystarcza, wypada uciekać się do drugiego. Dlatego książę musi umieć dobrze posługiwać się naturą zwierzęcia i człowieka. […]”

Władca powinien mieć zatem dwie twarze i swoim poddanym pokazywać tę, która jest akurat odpowiednia do okoliczności. Według autora traktatu okrucieństwo nie jest niczym złym, należy je tylko stosować z umiarem, tak by nie przestraszyć społeczeństwa i by czasem to zło nie obróciło się przeciwko jemu samemu „..koniecznym jest umieć dobrze tę naturę upiększać i być dobrym kłamcą i obłudnikiem. Ludzie tak są prości i tak naginają się do chwilowych konieczności, że ten, kto oszukuje, znajdzie zawsze takiego, który da się oszukać. […]”. Pragnę tu dodać, iż wskazane jest przez autora, odpowiednie dawkowanie przemocy, gdyż wzbudza ona szacunek społeczny, służy zdobyciu a później utrzymaniu władzy. A to właśnie jest głównym celem polityki tu nam przestawionej.

Machiavelli zaleca również stosowanie manipulacji i obłudy „tłum pójdzie zawsze za pozorami i sądzi według wyniku, a na świecie nie ma, jak tylko tłum, jeżeli tylko ta większość ma na czym się oprzeć”, władca powinien stwarzać pozory, po to by łatwiej kierować swoimi poddanymi. Istotą systemu Machiavellego według mnie jest oderwanie polityki od kryteriów moralnych, podporządkował ją całkowicie osiąganiu założonych celów. Według niego, polityka nigdy nie powinna sympatyzować z takimi pojęciami jak np.: łagodność , słabość czy litość. „Niech zatem książę oblicza się tak, aby zwyciężać i utrzymać państwo, wtedy środki będą zawsze uważane za godziwe i przez każdego chwalone” Machiavelli wskazuje nam tu, że w życiu politycznym można się posunąć do wszystkiego , byle tylko osiągnąć założony cel, bez znaczenia jest tu czy owe środki są godziwe czy też nikczemne.

Według Machiavellego polityka musi być przede wszystkim efektywna, wszystkie metody są dozwolone, po prostu – cel uświęca środki…

Myślę, że figurę księcia … niestety… dało by się dobrze wkomponować w otaczającą nas rzeczywistość, w dzisiejszy świat. Mimo, że traktat został napisany kilkaset lat temu przeczytawszy jego fragment, trudno mi nie oprzeć się wrażeniu, że autor radzi naszym współczesnym władcom (prezydentom, premierom) i politykom – jak rządzić i sprawować władzę nad narodem. Jestem pewna, że żaden z nich nie przyzna się głośno, że popiera poglądy Machiavellego, ale na pewno wielu z nich ceni sobie jego wskazówki, rady i samemu próbuje je do swoich rządów przemycić . Jako przykład mogę tu podać kampanie wyborcze, ile my – obywatele – słyszymy obietnic, jakie są wobec nas stosowane metody – manipulacji, prowokacji, naginania prawdy, przekupstwa, kłamstwa – tak byśmy tylko na nich oddali swój głos, a to tylko niektóre sposoby walki z konkurencja. Według mnie powoduje to wśród obywateli, że są zniechęceni, czują się oszukani i dlatego tak nieliczny procent nas bierze czynny udział w życiu politycznym, społecznym i obywatelskim.

Na zakończenie dodam, iż XXI-wieczny ustrój demokratyczny nie jest wykorzystywany w taki sposób, w jaki być powinien, obecnie służy on przede wszystkim realizowaniu interesów osobistych poszczególnej grupy ludzi, przykro mi to stwierdzić, ale w obecnych czasach liczy się głownie żądza … pieniądza, władzy, majątku, zaszczytów. W społeczeństwie naszym, czy tego chcemy czy też nie zostają przy władzy ludzie, którzy jak przedstawił nam to Machiavelli, często bywają bez zasad moralnych, żyją w powszechnym zakłamaniu i obłudzie, działają bez skrupułów, a nawet jak jakiejś „prawdziwej, uczciwej, szczerej” jednostce uda się przedostać zginie ona w tym ogromie niegodziwości …. tak myślę.

Na szczęście, polityka jest osobistą sprawą każdego z nas, każdy ma do niej inne podejście i inaczej ją traktuje, także w razie jakiś niezgodności, trzeba wysłuchać tego, co inni mają do powiedzenia i później iść na kompromis, by nam wszystkim w tym kraju żyło się jak najlepiej.

Przypisy:

Fragment utworu : Niccolo Machiavellego „Książę”

Encyklopedia internetowa : http://www.pwn.pl/,

Encyklopedia internetowa : http://pl.wikipedia.org/wiki/Strona_g%C5%82%C3%B3wna,

Portal wiedzy : http://portalwiedzy.onet.pl/