Męski układ płciowy

!!!Narządy płciowe męskie wewnętrzne:

* jądro

* najądrze

* nasieniowód

* cewka moczowa męska

* gruczoły pęcherzykowo-nasienne

* przewód wytryskowy

* gruczoł krokowy

* gruczoły opuszkowo-cewkowe

Narządy płciowe męskie zewnętrzne:

* moszna

* prącie

Podobnie jak jajniki (których są odpowiednikami), jądra są składnikiem dwóch układów: rozrodczego (jako gonady) oraz endokrynnego (jako gruczoły dokrewne). Funkcje jąder, to:

* produkcja spermy (plemników)

* produkcja męskich hormonów płciowych (m.in. testosteronu)

Pod wytrzymałą, włóknistą osłonką-błoną białawą (tunica albuginea), jądra zawierają bardzo delikatne kanaliki nasienne (tubuli seminiferi) kręte (contorti) i proste (recti)

Komórki Leydiga(komórki śródmiąższowe )-Produkują i wydzielają główny męski hormon płciowy, testosteron.

Mięsień dźwigacz jądra (musculus cremaster)

- wchodzi w skład powrózka nasiennego. Dzięki skurczom powrózka nasiennego, wywołanym zbyt niska temperaturą, jądra są przywodzone do ciała. Rozkurcz umożliwia ich odwiedzenie.

- Jest to swoisty mechanizm termoregulacyjny. To zjawisko jest znane jako odruch mięśnia dźwigacza jądra.

Nasieniowody, przewody nasienne (łac. ductus deferens)

– przewody (długość 40–50 cm) wyprowadzające plemniki z gruczołów płciowych męskich – jąder.

- Wychodzą z najądrza i mają ujście na zewnątrz, albo w cewce moczowej.

- U kręgowców nasieniowody wytwarzają pewne substancje zwiększające ruchliwość plemników.

- U ssaków nasieniowody współtworzą powrózek nasienny.

Cewka moczowa (łac. urethra)

-końcowa część układu moczowego wyprowadzająca mocz na zewnątrz.

- Jest to przewód rozpoczynający się na dnie pęcherza moczowego ujściem wewnętrznym cewki, a kończący ujściem zewnętrznym u mężczyzn na końcu żołędzi prącia, u kobiet na brodawce cewkowej położonej w przedsionku pochwy.

-Ma ona długość od 15 do 20 cm. Poza funkcją wyprowadzania moczu pełni również funkcję wyprowadzania nasienia.

!!!!!!!!Dzielimy ją na:

1. Część śródścienną – biegnącą w ścianie pęcherza moczowego

2. Część sterczową – przebiegającą przez gruczoł krokowy

3. Część gąbczastą – biegnącą luźno w kroczu pod spojeniem łonowym przez ciało gąbczaste prącia, uchodzącą fizjologicznie na końcu żołędzi prącia; w przypadkach wad rozwojowych – spodziectwa – uchodzi na dolnej powierzchni prącia wierzchniactwa – uchodzi na górnej powierzchni prącia.

Pęcherzyk nasienny (łac. Vesicula seminalis)

- Parzysty narząd męskiego układu rozrodczego, mający kształt podłużnego woreczka o długości do 5 cm. Położony jest w okolicy dna pęcherza moczowego; wydziela ok. 70% objętości ejakulatu.

- Błona śluzowa pęcherzyka nasiennego zawiera nabłonek sześcienny wydzielający składniki nasienia: proteiny, enzymy, fruktozę, prostaglandyny oraz fosforylocholinę. Ujścia pęcherzyka nasiennego wnikają do nasieniowodu w miejscu zwanym jego bańką.

Narząd ten wytwarza substancję zawierającą niewielkie ilości fruktozy stanowiącej źródło energii dla plemników.

Przewód wytryskowy (ductus ejaculatorius)

-następny odcinek drogi nasienia od bańki nasieniowodu do ujścia cewki moczowej, położony w obrębie gruczołu krokowego. Długość jego wynosi ok. 2 cm, światło ok. 1 mm w części początkowej, zwężając się do 0,2 mm przy ujściu cewki moczowej. Obydwa przewody wytryskowe uchodzą do cewki moczowej, każdy na małym wzniesieniu błony śluzowej, zwany wzgórkiem nasiennym, po obu stronach niewielkiego podłużnego zagłębienia – łagiewki sterczowej.

Gruczoł krokowy,STERCZ (łac. prostata)

- nieparzysty narząd mięśniowo-gruczołowy.Składa się z dwóch płatów: lewego i prawego, połączonych węziną. Niestale występuje płat środkowy. Kształt prostaty jest porównywany do kształtu kasztana jadalnego (spłaszczony stożek). Gruczoł sterczowy jest otoczony mocną torebką z mięśni gładkich, kurczą się one podczas wytrysku.

- Położony jest poniżej pęcherza moczowego w miednicy mniejszej.

- Tylna część stercza przylega bezpośrednio do odbytnicy.

Żeński układ płciowy

!!!Wewnętrzne narządy płciowe żeńskie:

* jajowody

* jajniki

* macica

* pochwa

!!!Zewnętrzne narządy płciowe żeńskie

* wzgórek łonowy dawniej wzgórek Wenery

* wargi sromowe większe

* wargi sromowe mniejsze

* przedsionek pochwy

* ujście pochwy

* łechtaczka

* wędzidełko łechtaczki

* napletek łechtaczki

!!!* gruczoły przedsionkowe większe, gruczoły Bartholina

!!!* gruczoły przedsionkowe mniejsze

!!!* gruczoły przycewkowe

* ujście zewnętrzne cewki moczowej

* opuszki przedsionka

* spoidło przednie warg sromowych

* spoidło tylne warg sromowych

!!!* wędzidełko warg sromowych

Do narządów rozrodczych kobiety zalicza się również gruczoły sutkowe.

CEWKA MOCZOWA

Jest ona znacznie krótsza od męskiej (długość od 3 do 5 cm) i szersza – co sprawia mniejszy ból przy kamicy nerkowej, gdy kryształki wydostają się cewką na zewnątrz organizmu. Cewkę moczową żeńską dzielimy na:

1. Część śródścienną, biegnącą w ścianie pęcherza moczowego

2. Część miedniczną

3. Część przeponową

4. Część podprzeponową

Biegnie ona równolegle do pochwy, do przodu od niej. Znacznie mniejsza długość cewki moczowej żeńskiej stwarza dogodniejsze warunki rozwoju infekcji wstępującej dróg moczowych w porównaniu z cewką męską.

JAJOWÓD to przewód o długości ok. 10-12 cm, który biegnie od rogu macicy, dochodząc do jajnika. Koniec jajowodu w sąsiedztwie jajnika ma kształt lejka z wypustkami zwanymi strzępkami jajowodu; strzępki ułatwiają wprowadzanie komórki jajowej do światła jajowodu. Zadaniem jajowodów jest przeprowadzenie komórki jajowej do jamy macicy co odbywa się dzięki skurczom ich mięśniówki, obecności wydzieliny produkowanej przez gruczoły jajowodów oraz ruchowi rzęsek wyścielających ich błonę śluzową.

Budowa makroskopowa

Składa się z czterech odcinków:

1. Macicznego

2. Cieśni

3. Bańki

4. Lejka z ujściem brzusznym

JAJNIK (łac. ovarium) – parzysty narząd,ma kształt spłaszczonej elipsoidy.Jajniki leżą wewnątrz jamy otrzewnej przy bocznych ścianach miednicy na tylnej powierzchni wiązadeł szerokich macicy, do których przywiązane są za pomocą krótkich krezek. Górne bieguny jajników objęte są przez jajowody. Jajniki służą podwójnemu celowi – wytwarzaniu komórek jajowych oraz wydzielaniu żeńskich hormonów płciowych, estrogenów, progesteronu, relaksyny i androgenów.

Od chwili osiągnięcia przez kobietę dojrzałości płciowej (pokwitanie) aż do wygaśnięcia jej funkcji rozrodczej (menopauza – przekwitanie), tj. przez okres około 35-40 lat – co ok. 28 dni dojrzewa w jajniku tzw. pęcherzyk Graafa, zawierający komórkę jajową.

CO TRZEBA WIEDZIEĆ

-narządy płciow wew. i zew. męskie i żeńskie

-budowe narządów

-łacine z podstawowych narządów

-pojęcia zaznaczone-!!!!!!!!

Rozwój zarodkowy i płodowy człowieka

Rozwój jest procesem, który obejmuje wszystkie zmiany zachodzące w życiu osobniczym (ontogenezie) od chwili poczęcia do śmierci.

– Ontogeneza obejmuje rozwój embrionalny i postembrionalny.

– Rozwój embrionalny podzielić można na trzy okresy:

1. bruzdkowanie i gastrulacja trwa od zapłodnienia do końca 3 tygodnia,

2. faza rozwoju zarodkowego trwa 5 tygodni (od 4 do 8 tygodnia),

3. faza rozwoju płodowego trwa od 9 tygodnia do końca ciąży.

ZAPŁODNIENIE

- połączenie się jąder komórek rozrodczych (komórki męskiej i żeńskiej) (kariogamia), w wyniku czego powstaje nowa komórka nazywana zygotą.

- Warunkiem zapłodnienia jest wniknięcie plemnika do komórki jajowej.

- W wyniku zapłodnienia dochodzi do przekazania potomstwu zawartych w gametach czynników dziedziczenia (genów) obydwu organizmów rodzicielskich.

- Wynikiem zapłodnienia jest ciąża. U ludzi do zapłodnienia dochodzi zwykle pomiędzy 10 a 18 dniem cyklu.

BRUZDKOWANIE I GASTRULACJA

Po zapłodnieniu komórki jajowej w górnej części jajowodu zygota zaczyna się dzielić:

– Mitotyczne podziały zygoty noszą nazwę bruzdkowania.

– Jaja człowieka są ubogie w żółtko, zygota podlega bruzdkowaniu całkowitemu, prawie równomiernemu (powstające blastomery są prawie jednakowej wielkości); zarodek w czasie bruzdkowania nie rośnie.

- W wyniku szeregu podziałów powstaje morula (lita grudka komórek) przypominająca owoc morwy.

- Przemieszczanie się komórek prowadzi do powstania jednowarstwowego pęcherzyka zwanego blastulą lub blastocystą.

- Ścianę blastocysty tworzy pojedyncza warstwa komórek – trofoblast, powstałą jamę wypełnia płyn.

- Część komórek wpukla się do środka i tworzy węzeł zarodkowy – embrioblast.

!!!- Z trofoblastu rozwija się zewnętrzna błona płodowa – kosmówka, a z embrioblastu zarodek

i owodnia oraz omocznia.

- Po 5–9 dniach zarodek dostaje się z jajowodu do macicy, rozpoczyna się proces implantacji, czyli zagnieżdżenia blastocysty w błonie śluzowej macicy.

Faza rozwoju zarodkowego:

– W 4 tygodniu:

* pojawiają się zawiązki kończyn, nerek, tchawicy i płuc, wątroby i trzustki, oczu i uszu, zaczyna pracować serce,

* zaczynają rozwijać się zawiązki mózgu,

* zarodek ma ok. 4 mm długości,

- łożysko:

* przekazuje z krwi matki do płodu substancje odżywcze, tlen, przeciwciała,

* odbiera z płodu CO2, azotowe metabolity,

* wytwarza i wydziela hormony,

* chroni płód przed mikroorganizmami występującymi we krwi matki.

– W 5 tygodniu pojawiają się zarysy twarzy, przegrody przedsionkowo-komorowe, płuca, tkanka chrzęstna

i mięśniowa.

– W 7–8 tygodniu pojawiają się pierwsze ruchy oddechowe, głowa powiększa się (1/3 ciała), chrząstka ulega kostnieniu, zarodek ma 3 cm.

!!!– Większość narządów ma właściwe położenie w organizmie.

– W 3 miesiącu pojawia się:

* meszek płodowy (lanugo),

* można rozróżnić płeć (USG),

* płód ma 7,5 cm.

– W 4 miesiącu rysy twarzy stają się typowe dla człowieka.

- W 5 miesiącu:

* pojawiają się na głowie i ciele włosy,

* wyczuwalne są ruchy płodu,

* zaczyna się intensywny wzrost.

– W 6–7 miesiącu:

* zanika meszek płodowy z twarzy,

* pojawiają się brwi, rzęsy, paznokcie,

* zaczyna odkładać się tłuszcz, następuje przyrost masy ciała,

* jądra zstępują do moszny.

– W 9 miesiącu dziecko waży ok. 3,5 kg, ma długość ok. 36 cm, jest całkowicie rozwinięte i zdolny do życia poza organizmem matki.

– Rozpoczyna się poród – sterowany stężeniem odpowiednich hormonów:

* przed porodem spada poziom progesteronu,

* wzrasta poziom estrogenów,

* oksytocyna wpływa na skurcze macicy.

– Etapy porodu:

* I – rozwarcie szyjki macicy,

* II – wypchnięcie dziecka,

* III – wydalenie łożyska i błon płodowych.